Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]

Atam Marg Magazine 3march 2010

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 65

'Awqm mwrg' 1 mwrc, 2010

swl pM d rvW, mhInw mwrc 2010


PwauNfr cyArmYn r≈
ÂÂ’r
sR I mwn sM q bwbw virAwm isM G jI mhwrwj A. √øÍ≈Á’∆ 2
cyArprsn
(sM q mwqw bIjI) rxjIq kO r jI, rqvwVw B. cy i q dI sM g rWd 3
swihb
SUBSCRIPTION FOREIGN ( «ÚÁ∂Ù)
C. bwbw swihb isM G by d I aU n w swihb 21
Annual Life
U.S.A. 50 US$ 500 US$ 4. ibjY isM G 41
U.K. 30 $ 300 $
Aus. 80 $ 800 $ 5 . bIbI BwnI jI 49
Europ 50 Euro 500 Euro
Postal Address for 'ATAM MARG' Enquiry, 6. mwrg co x 51
Money Order, Cheque, Draft &
correspondence 7. su r iq sbid mwrg 55
V.G.R.M Charitable Trust
Gurdwara Ishar Parkash, Ratwara Sahib (Near
8. nwm qy nwm dw dwqw siqgu r U 60
Chandigarh) P.O. Mullanpur Garibdas, Teh.
Kharar, Distt. S.A.S. Nagar (Mohali) 140901 Pb.India.
9. ishq r` i KAw igAwn 62
Awqm mwrg mY g jIn nw imlx qy Aqy
mhWpu r KW v` l o N pR k wiSq ikqwbW mM g vwau x leI SUBSCRIPTION - ⁄≥Á≈ - (Á∂Ù)
sM p rk nM . -
√≈Ò≈È≈ ‹∆ÚÈ ’≈Ò Î∆ ’≈Í∆
Head Office INDIA - (M) 94172-14379,9417214391 B@@/- B@@@/- B@/-
0160-2255002, Fax - 2255009 BH@/- B@H@/- (For outstation cheques)
U.S.A. - Baba Satnam Singh ji Atwal
Phone and Fax : 408-263-1844 √øÍr’ Èß. rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï
Bhai Kuldeep Singh Sher Gill rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï @AF@ñBBEE@@A
Phone : 408-230-8319
Bibi Sukhvinder Kaur Bains - Phone : 403-270-3387 gu. rqvwVw swihb ivKy AKMfpwT buikMg sbMDI - 9417214386

Canada - Bhai Sarmukh Singh Pannu ÍrÓ √«Â’≈r ÔØ◊ Ï∆‹∆ IDAGBADCHA
Phone - 604-433-0408 ‹rÈÒ - IDAGBADCHD, Ï∆ ¡À‚ ’≈Ò‹ - IDAGBADCHB
England - Bibi Gurbax Kaur /Jagtar Singh Jagi Ï≈Ï≈ r≈«‹øÁr «√øÿ √Ã∆ Ó≈È ¶◊r IDAGBADCH@
Phone : 0121-200-2818 ¡≈‚∆˙ Ú∆‚∆˙ Ò≈«¬ÏÃ∂r∆ IHGBHADCHE, IDAGBADCHE
Fax : 0121-200-2879, Raj Mobile : 07968734058
¡÷≥‚Í≈· Ïπ«’ø◊ IDAGBADCHF
Australia - Bhai Jiwan Singh ji
◊πr» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ «Ú«Á¡≈ Ó≥Ár rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï @AF@-BBEE@@C
Phone : 03-943-65865, Fax : 03-943-65867
√ø ګr¡≈Ó «√øÿ ÓÀÓØr∆¡Ò ÍÏ«Ò’ √’±Ò @AF@-BBEE@@D
For more information please visit us on internet at:-
Email : atammarg@glide.net.in
http:# www.ratwarasahib.org, http # www.ratwarasahibmedia.org ¡≥«ÓàÏ≈‰∆ √’≈¬∆ ‡∆.Ú∆. √À‡∂Ò≈¬∆‡ ⁄ÀÈÒ @AGF Â∂ √ø ӑ≈r≈‹
√ø Ï≈Ï≈ Ú«r¡≈Ó «√øÿ ‹∆ rÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï Ú≈«Ò¡ª Á≈ ’∆rÂÈ
ÍÃ’≈Ù’ Á∂ √Ì ‘º’ r≈÷Ú∂∫ ‘ÈÕ «ÈÓÈ ¡È∞√≈r ‘À -
«Íà ø ‡ r , ÍÏ«ÒÙ r Â∂ ¡À ‚ ∆‡ r Ï≈Ï≈ ‘ r Í≈Ò «√ø ÿ r √Ú∂r∂ A@.@@ Ú‹∂ ÂØ∫ AA.@@ Ú‹∂ º’
¡ÀÂÚ≈r
rÂÚ≈Û≤≈ √≈«‘Ï È∂ “¡≈ÂÓ Ó≈r◊” ‹À ¡≈Î√À‡ «ÍÃø‡r˜, √ØÓÚ≈r Ù≈Ó G.@@ Ú‹∂ ÂØ∫ Ù≈Ó H.@@ Ú‹∂ º’
I@E «¬ø‚√‡r∆¡Ò ¬∂r∆¡≈, Î∂˜-B, ⁄ø‚∆◊Û∑ ÂØ∫ ¤ÍÚ≈ Ô±.’∂. √Ó∂∫ ¡È∞√≈r √π«‰¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
Ï≈Ï≈ ‹∆ Á∂ ’∆rÂÈ ˘ Í»r∂ «ÚÙÚ «Ú⁄ www.amritbani.com ÂØ∫ √π«‰¡≈ ‹≈
’∂ Óπ º ÷ ÁΠr “¡≈ÂÓ Ó≈ r ◊”, r ÂÚ≈Û≈ √≈«‘Ï, √’Á≈ ‘ÀÕ ¡≈͉≈ √Óª Ô±.’∂. √Ó∂∫ ¡È∞√≈r «ÈrË≈r ’rØÕ
‚≈’÷≈È≈ ÓπÒªÍπr ◊r∆ÏÁ≈√, «‘√∆Ò ÷rÛ, «˜Ò≈ ‹≈r∆ ’rÂ≈ - ¡≈ÂÓ Ó≈r◊ √«Ír⁄»¡Ò √≈«¬ø«‡«Î’ ¡À˜»’∂ÙÈÒ
√ È◊r (ÓØ‘≈Ò∆) Í≥‹≈Ï ÂØ∫ ÍÃ’≈«Ù ’∆Â≈Õ ⁄Àr∆‡∂ÏÒ ‡r√‡, Ô±.’∂.
'Awqm
¡À √.¬∂.¡À mwrg' mwrc, 2010
2
sM p wdkI
inrol rUhwnI piqRkw Awqm mwrg pUry 15 swl dw sPr sMpUrn krn jw irhw hY[ ipCly
15 swl qoN hI ies dy AMdr AnuBvI rUhwnI pRbcn gurbwxI dy pRkwS AMdr pRkwiSq ho ky gurmiq
isDWq nUM pRgt krdy rhy hn[ Biv`K AMdr vI mhWpurSW duAwrw bKSI syD Anuswr AdvYq isDWq
aup`r hI ies mYgjIn nUM pRkwiSq kIqw jwvygw[ ies piqRkw nUM swry hI sMpRdwvW mjHbW dy pRymI pVH
ky srb sWJy ieko hI Drm dy AsUlW nUM Apxw rhy hn[ sMswr dy aup`r sdw ie`k hI Drm huMdw
hY[ mjHb-pMQ rsqy bwhr qoN iek dUjy qoN iBMn-iBMn huMdy hoey vI AMdr dy ie`k hI rsqy aup`r cldy
hoey Drm Anuswr jIvn ijauNdy hoey nwm q`k phuMcx dw swDn Awqm mwrg qoN syD lY ky pUrw
krdy hn[ swirAW dw m`q hY ik r`b ie`k hY ies leI Drm vI ie`k hI hY[ Awqm mwrg dy lyK
bhuqy duinAwvI pVHweI vwly pRoPYsrW dy lyK nhIN hn[ bu`DI kbu`DI jIvW nUM C`f ky kyvl qy kyvl
sbu`DI jIvI mhWpurSW dy AnuBv hI suKYn lok BwSw iv`c pRkwiSq kIqy jWdy hn[ hr ie`k dI smJ
iv`c Awaux vwly pRbcn pVH sux ky AmlI jIvn ijaux dw pQ pRdrSk Awqm mwrg mYgjIn bx
irhw hY[ gurduAwrw eISr pRkwS rqvwVw swihb dPqr Adwrw Awqm mwrg nUM bhuq hI ipAwr
siqkwr vwly ihrdy vyDk auswrU sunyhy in`q idhwVy tYlIPUn PYks eImyl ic`TI p`qrW rwhIN iml rhy
hn[ Awqm mwrg AMdr nwm q`k phuMcx dw swDn bhuq hI Aswn qrIky gurmiq Xog Anuswr
drswieAw jWdw hY[ A`j jdoN r`b dy rsqy aup`r clx vwilAW dy vKryvyN vD rhy hn qW ies smyN
Awqm mwrg swirAW dy Brm BulyKy dUr krdw hoieAw dySW, ivdySW, mjHbW, jwqW dy JgiVAW qoN dUr
iljWdw hoieAw swirAW nUM pRym isKwauNdw hoieAw nwm nwl joV irhw hY[ nwm swirAW dy hI AMdr
invws r`Kdw hY[ nwm nw iksy nUM bwhroN imilAw hY Aqy nw hI koeI gurU pIr mhWpurS AcwrIAw
nwm idMdw hY[ gurU koloN mMqr lY ky gurmMqr dI kmweI krky ikvyN AMdr vsdy nwm q`k phuMcxw hY
ieh swrw mwrg Awqm mwrg drswauNdw hY[ ies mhIny dy ipAwry Awqm mwrg mYgjIn iv`c nvyN
dy s I swl dI Su r U A wq cy q mhIny dI ivAwiKAw nwl Su r U kIqI jw rhI hY [ krm PlwsPI dw
iviKAwn bhuq hI srl sKYn BwSw iv`c mhWpurSW dy AnuBv qoN pRgt hoieAw hY[ jykr mhIny dI
SurUAwq mhWpurSW dy sMgrWd pRQwie pRvcnW Anuswr kIqI jwvy qW swrw hI mhInw gur Bwxy Anuswr
suKdwiek bx jWdw hY[ gurduAwrw eISr pRkwS rqvwVw swihb ivKy mhIny dI SurUAwq hr roj vwgUM
mhWpurSW dI drsweI jugq Anuswr nwm ismrn AiBAws krn auprMq gurbwxI ivcwr Awsw jI dI
vwr kQw kIrqn dy nwl AMimRqvyly 3.00 vjy qoN 9.00 vjy q`k sMgrWd dw idhwVw mnw ky kIqI
jWdI hY[ bwbw swihb isMG jI bydI gurU nwnk pwiqSwh jI dI igAwrvIN ibMdI AMs hn Aqy rqvwVw
swihb sMpRdwie dy qIsry rqn pUrvj mhWpurS hn[ bwbw swihb isMG jI dw krnI kmweI vwlw
aucw su`cw jIvn ies mYgjIn iv`c pVHn vwsqy imlygw[ BweI ibjY isMG jI dy isrlyK hyT ilKy gey
lyK swnUM AwKrI svwsW q`k aucw su`cw jIvn ijaux dw FMg drsw igAw hY ik ikMny lwlcW frwivAW
dy iv`c vI guris`K ikvyN is`KI AwKrI svwsW q`k inBwA jWdy hn[ mwrg cox, suriq Sbd mwrg, nwm
qy nwm dw dwqw siqgur,U bIbI BwnI jI, ishq r`iKAw ieiqAwidk lyK pVH ky Awpxy jIvn iv`c pRkY tIklI
qOr qy Apnwauxy cwhIdy hn[ ies rUhwnI imSn dy praupkwrI kwrjW iv``c Xogdwn pwaux vwsqy pihly pMny
aupr` ilKy pqy postl AYfrYs rwhIN hyT ilKy trst dy nwm aupr ` syvw ByjI jwvy jI -
Note :- Please all chq/Draft for Indian/Foreign subscription of Membership's and
any donations send in favour of ''Vishav Gurmat Roohani Mission Chari-
table Trust".
'Awqm mwrg' We will be thankful 3to your contribution. mwrc, 2010
cyiq dI sMgrWd
sM q virAwm isM G jI,
bwnI iv. gu . rU . imSn[

siqnwm sR I vwihgu r U , krdw hY[


DM n sR I gu r U nwnk dy v jIE mhwrwj[ iPrq iPrq bhu q y ju g hwirE
fM f au i q bM d n Aink bwr srb klw mwns dy h lhI ]
smrQ] nwnk khq imln kI
fo l n qy rwKhu pR B U nwnk dy kir hQ] brIAw ismrq khw nhI ] AM g - 631
AM g - 256 bVw kImqI jnm h`Q iv`c AwieAw hoieAw hY[
iPrq iPrq pR B AwieAw vwrI AweI hoeI hY imlx dI, jy lMG geI[
pirAw qau srnwie]
nwnk kI pR B by n qI iesu pau V I qy jo nru cU k Y
ApnI BgqI lwie] AM g - 289 so Awie jwie du K u pwiedw ]
Dwrnw - Ko t y krmW ny ivCo V w qY Q o N pw AM g - 1075
ilAw, ikR p w krky my l lY gu r W[ bwkI ijMnIAW cIzW ny, ijMnIAW pRwpqIAW ny
ikriq krm ky vICu V y swDsMgq jI! sB mwieAw dIAW pRwpqIAW ny[
kir ikrpw my l hu rwm ] bwbw mwieAw swiQ n ho i e ]
cwir ku M t dh ids BR m y iein mwieAw jgu mo i hAw
Qik Awey pR B kI swm ] ivrlw bU J Y ko i e ] AM g - 595
Dy n u du D Y qy bwhrI ikqY n AwvY kwm ] ivrlw purS hY ijhnUM ieh soJI peI hY ik ies
jl ibnu swK ku m lwvqI mwieAw ny swry sMswr nUM moh ky r`K ilAw[ moihAw kI,
au p jih nwhI dwm ] pRmySr dy nwloN qoV id`qw iblkul[ ijhVw Awpxw sI
hir nwh n imlIAY swjnY auh bygwnw ho igAw, ijhVy Awpxy bx gey[
kq pweIAY ibsrwm ] sM i g shweI su AwvY n cIiq ]
ijqu Gir hir kM q u n pR g teI jo bY r weI qw isau pR I iq ] AM g - 267
BiT ngr sy gR w m ] bVw aultw kMm ho igAw, auh vI AYsy ny ik hr
sR b sIgwr qM b o l rs sxu dy h I sB Kwm vkq DoKw idMdy ny[
] pR B su A wmI kM q ivhU x IAw
mIq sjx siB jwm ] iesu dy h I AM d ir pM c co r vsih
nwnk kI by n µ q IAw kir ikrpw dIjY kwmu k® o D u lo B u mo h u AhM k wrw ]
nwmu ] hir my l hu su A wmI sM i g pR B AM g - 600
kMm kI krdy ny[ kihMdy qyry AMimRq dw Dn lu`tI
ijs kw inhcl Dwm ] AM g - 133
jw rhy ny hr vkq[
ky q y ru K ibrK hm cIny sgl shy l I ApnY rs mwqI ]
ky q y psU au p wey ] igR h Apu n y kI Kbir n jwqI ]
ky q y nwg ku l I mih Awey mu s nhwr pM c btvwry ]
ky q y pM K au f wey ] AM g - 156 sU n y ngir pry Tghwry ] AM g - 182
swDsMgq jI g`j ky bolo, siqnwm sRI vwihgurU[ T`igAw jw irhw hY, ikauNik vYrIAW nwl pRIq kr
kwrobwr sMkocdy hoey Awp gurU drbwr 'c phuMcy EN[
bYiTAw[ jo nwl rihx vwlw vwihgurU sI auhdy nwl
swl SurU huMdw hY, cyqr dw mhInw hY[ bwrwmwh, gurU
mhwrwj dI ricq, ie` k swl dy AM d r swrIAW ipAwr nw ipAw ikauNik auh Awkwr rihq sI[ mwieAw
AvsQwvW iehdy iv`c d`sIAW hoeIAW ny ik iks qrHW ijhVI hY auh Awkwr sihq hY[ auh Bu`l igAw[
dy nwl ivCoVw pYNdw hY[ iks qrHW dy nwl myl hoieAw ilv Cu V kI lgI iqR s nw

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


4
mwieAw Amru vrqwieAw ] AM g - 921 hy vwihgurU! hux qW r`K lY[ swnUM jW soJI hI pY
so bVw BwrI muSkl ho geI[ jIv nw smJdw jwvy ik ikhVw qrIkw hY, ijs nwl vwihgurU iml
hY smJwieAw hoieAw[ nw ies dy mn iv`c lwlsw jweygw[ kihMdy, soJI qW pY jWdI hY, pr ijhVI qyrI
auTdI hY imlx dI[ ivSy ivkwr iehdy mn nUM iK`c lgn hY imlx dI, auh bhuq iF`lI hY[ auh 100%
pwauNdy ny[ jo DoKw dyx vwly T`gIAW mwrn vwly, auh dy ivcoN Swied 1% hovy jW 2% hovy, ies qoN v`D
bhuq cMgy qy ipAwry lgdy ny[ ijhVw ipAwr hY auhdy nhIN hY[ jy qyrI pUrI lgn hov,y 100% Pyr qYnMU rsqw
vl koeI iDAwn nhIN hY[ kihMdy ivCoVw pY igAw, l`B skdw hY, nhIN qW nhIN l`B skdw[ sux ky kI
pwieAw kIhny, swfy krmW ny[ krm kIqy qy nwl suBwA krnw hY qUM[ jd qurnw hI nhIN Es rsqy 'qy Pyr
bx igAw, Es suBwA ny vwihgurU nwloN ivCoV ky suxn dw kI Pwiedw[ hzwrW vwrI qUM suixAw hY, ie`k
mwieAw dy iv`c swnUM lpyt id`qw[ bVw smW lMG igAw- vwrI nhIN, do vwrI nhIN[ jnm bIq igAw suxdy-suxdy[
iPrq iPrq bhu q y ju g hwirE lyoikn nw AMdrlw auqSwh auiTAw, aumr lMGdI geI,
mwns muSklW vDdIAW geIAW[ AKIr AvsQw Aw geI -
dy h lhI ]
nwnk khq imln kI nwvY Dau l y au B y swh ]
brIAw ismrq khw nhI ] AM g - 631 dsvY dDw ho A w su A wh ] AM g - 137
ieh vI lMG jWdI hY[ koeI pqw nhIN hY, kwl hau k y Awau x lg gey [ ie` k au m r hu M d I hY
dw gulylw ikhVy vyly, kIhdy Aw ky v`j jwey[ k`l hI swDsMgq jI! purwxy zmwinAW dy AMdr, jdoN srIr
AKbwr iv`c pVHdy sI, ie`k trwlI dy au~qy bhuq swry qMdrusq huMdy sI, irSt-puSt huMdy sI, aus vyly aumr
pRymI jw rhy sI[ ie`k tr`k AwieAw, ausdy iv`c koeI iv`c sO swl q`k AwdmI phuMc jWdw hY, ikauNik nSy
ieho ijhIAW dvweIAW BrIAW sI jo bhu q hI nhIN sI vrqdy, qMmwkU vgYrw dy nyVy nhIN sI jWdy,
zihrIlIAW sI, tr`k 'c Aw ky auhny t`kr mwrI qy cwh hY nhIN sI, imhnqkS bMdy sI, ijMnI fat KWdy
auh dvweIAW Pt geIAW[ sO bMdw A`g nwl auQy hI sI, EnIN qwkq vDdI sI[ h`f nroey huMdy sI bImwrI
jl igAw[ kI pqw sI aunHW nUM ik AsIN Awpxy mMzly- koeI lgdI nhIN sI, S`uD pwxI sI, Su`D hvw sI[ Du`p
ey-mksUd 'qy phucM Wgy jW nhIN[ ie`k sikMt pihlW aunWH dy ivcoN ivtwimn iehdy srIr iv`c AwtomtY IklI AwauNdy
nUM pqw nhIN sI ik Agly sikMt kI ho jwxw hY[ kihMd,y sI[ ikauNik kMm krdw sI[ so vyly jo mhwrwj jI ny
Pyr jdoN ieho ijhI hwlq hY - AvsQwvW ilKIAW ny, mnu`K dy au~qy vriqAw krdIAW
nh bwirk nh jo b nY nh ibrDI kCu sn -
bM D u ] Eh by r w nh bU J IAY pihlY ipAwir lgw Qx du i D ]
jau Awie prY jm PM D u ] AM g - 254 dU j Y mwie bwp kI su i D ]
Es vyly dw pqw hI nhIN ijhVy vyly jmW dw
qIjY BXw BwBI by b ]
PMDw gl iv`c Aw ky pY jwxw hY -
cau Q Y ipAwir au p M n I Ky f ]
pM j vY Kwx pIAx kI Dwqu ]
PrIdw drIAwvY kM n @ Y bgu l w bY T w ky l kry iCvY kwmu n pu C Y jwiq ] AM g - 137
] ky l kry d y hM J no AicM q y bwj pey ]
bwj pey iqsu rb dy ky l W ivsrIAW ] AYsw ivSy ivkwrW 'c ipAw ik jwq vI nhIN
jo min iciq n cy q y sin pu`Cdw[ ibmwrIAW lg geIAW eyfz vrgIAW[ byAMq
so gwlI rb kIAW ] AM g - 1383 bImwrIAW lg rhIAW ny[ nhIN eys bMdy nUM hoS AwauNdI
eys g`l dI[
so ivCoVw vDdw hI quirAw jw irhw hY[ mwns
jnm iml igAw[ mhwrwj kihMdy, bhuq muSkl nwl
sqvY sM i j kIAw Gr vwsu ]AM g - 137
imilAw hY[ pr ieh lMGdw kwhdy 'c hY - Pyr kmwaux vwlI aumr AKIr 'qy geI[ hux
bY r ibro D kwm k® o D mo h ] joVnw SurU kirAw, Awh vI joV lvW, Awh vI joV
JU T ibkwr mhw lo B DR o h ] lvW[ jdoN bwl-b`cy AwKy lgx qoN ht gey, Pyr SkqI
ieAwhU ju g iq ibhwny keI jnm ] Gt geI, aus vyly -
nwnk rwiK ly h u Awpn kir krm ] ATvY k® o D u ho A w qn nwsu ] AM g - 137
AM g - 268
'Awqm mwrg' 5 mwrc, 2010
nOvIN AvsQw Aw geI, jIvn dw Aglw iknwrw QIEim ] AM g - 1378
idsx lg igAw hux qW A`gy aumr hI nhIN hY[ b`cy ienHW l`qW dy nwl v`fy-v`fy QlW nUM pwr kIqw[
qW AsIN kih idMdy sI ik jvwn hovWgy, Pyr Bjn kr v`fy-v`fy phwVW dy au~qy dI lMGy[ QkyvW nyVy qyVy nhIN
lvWgy, jvwnI 'c nhIN hoieAw, buFwpy 'c kr lvWgy[ sI AwauNdw, hzwrW mIlW dw sPr AYnw hONslw ijvyN do
hux buFwpy qoN A`gy qW hY hI nhIN kuC swDsMgq jI[ cwr mIl jwxw huMdw hY[ sPr kr lYxy, AOKy qoN AOKy
aus qoN A`gy qW jy hW qW rwm nwm siq hY, kwFo-kwFo kMm kr lYxy ik A`j ho kI igAw, pwxI dI ipAws
ho jWdI hY eysy bMdy nUM, ijhny swrI izMdgI imhnqW l`gI hoeI hY, Awh swrw hI iqMn Pu`t dy au~qy pwxI
kr-kr ky byAMq Dn, byiemwnIAW T`gIAW, Pryb kr- ipAw hY, myry 'c ihMmq nhIN hY ik mYN pwxI pI lvW[
kr ky joiVAw qy Awpxw jIvn brbwd kr ilAw[ nwm aus vyly ijhVw hyVw hY iehdy iv`c rihx vwlw, auh
nhIN jipAw ijs kMm nUM krn vwsqy AwieAw sI[ Es kihMdw swry hI C`f gey qy hux qW mYN hI iek`lw rih
vyly kRoD AwauNdw hY, g`l bxdI nhIN hY, qwkq hY nhIN igAw -
hY[ Awpxy hI bwl-b`cy AwKy nhIN lgdy[ ijhVw mwx Dwrnw - qY n U M C` f gey bwl sKweI,
sI eys dy AMdr, lok Adb krdy sI, BY iv`c sI auh ijM d y qY n U M C` f gey [
sB auf igAw, hux iek`lw kRD o p`ly rih igAw, kRDo ny cbx clx rqM n sy su x IAr bih gey ]
qn dw nwS kr id`qw[ AMdr audwsI bYT geI[ iksy hy V y mu q I Dwh sy jwnI cil gey ]
qrIky nwl dUr nhIN huMdI, nw ikqwbW pVHIAW 'qy nw AM g - 1381
sYr-spwitAW nwl dUr huMdI hY, nw bhuqIAW g`lW krn
nwl dUr huMdI hY qy hux hY kI, Aglw pwsw nhIN nzr ijhVy kMm nUM Awey sI krn vwsqy, auh vI nhIN
AwauNdw, eyDrly pwsy bwzI hwrI bYTw hY[ ies qrHW nwl kr sky -
pVH lE - krxo hu q o su nw kIE pirE lo B kY PM D ]
Dwrnw - lY N dw au B y swh nwnk simE rim gieE
hu x qW A` g w ny V y Aw igAw[
ATvY k® o D u ho A w qn nwsu ] Ab ikau ro v q AM D ] AM g - 1428
nwvY Dau l y au B y swh ] AM g - 137 kihMdy hux ikauN roNdw hYN, jdoN hwkW mwr-mwr
sPyd vwl ho gey, swh nhIN AwauNdw, haukw dsdy sI mhWpurS, aus vyly qUM suxdw nhIN sI, AYsI
AwauNdw hY[ nw kuC gvwicAw hY, nw iksy ny kuC ikhw gwVHI nINd qYnUM AweI hoeI sI ik bwq nhIN sI suxdw[
hY, Awpxy Awp hI auBy swh bx gey[ gm bYT igAw AMdrly pwsy AYnw PqUr ipAw hoieAw sI, jvwnI dw,
g`lW dw AMdr[ Awpxy mn dy muqwibk g`l nhIN huMdI[
pRmySr dy hukm iv`c ho rhI bwq nwl sihmq nhIN AwpxI ividAw dy AiBmwn dw ik qyry AMdr koeI bwq
huMdw qy auhdy nwl auBy swh Awauxy SurU ho gey[ iK`c jWdI hI nhIN sI[ jdoN suxn dw vylw sI -
ky swh lYNdw hY, hauky vwlw swh lYNdw hY[ pqw nhIN PrIdw jW qau Ktx vy l
lgdw ik g`l koeI hY nhIN[ pr ieh hY ik swrI qW qU rqw dU n I isau ] AM g - 1378
izMdgI gvw bYiTAw hux qW[ jvwrI AwKrI dwE 'qy hY,
hux ds EDroN qW iqAwrI ho rhI hY jwx dI,
h`Q iv`c hY nhIN kuC vI[ ieh nhIN ik hux dwE lw
EDrly pwsy qUM qrly lY irhw hYN, koeI bx skdI hY
dyeIey qy muV AwieAw[ hux qW -
g`l? so ieh qW pihlW hI bMdw jy smJ jwvy, jdoN
dsvY dDw ho A w su A wh ] AM g - 137 srIr nroAw hY, mn Ajy iKMifAw nhIN hY, QoVHw-QoVHw
hux qW suAwh bxn dI vwrI AweI hoeI hY[ so Ajy iKMfx l`igAw hY, Pyr qW bx jWdw hY, nhIN qW
bMdy nUM mnu`K dw jnm qW iml igAw, lyikn bwzI hwr mn dy AMdr groves AYny zbrdsq pY jWdy ny -
igAw[ swry hI swQ C`f gey[ ijMny mwqw dy pyt ivcoN dU j Y bhu q y rwh
vwihgurU jI ny swQI Byjy sI A`KW ByjIAW dyKx vwsqy, mn kIAw mqI iKM f IAw ]
kMn Byjy suxn vwsqy, dMd Byjy Kwx vwsqy, iesy qrHW bhu q u pey Asgwh
dy nwl bwkI ieMdry h`Q pYr Byjy kwrobwr krn vwsqy, go q y Kwih n inklih ] AM g - 146
pYr c`lx vwsqy id`qy[ lyikn hwlq kI hoeI -
sMq kihMdy qUM Bjn kr, kihMdw Bjn kwhdw krW
PrIdw ienI inkI jM G IAY Ql fU M g r jI[ mn nhIN itkdw, bVw zor lwauNdw hW[ bYTdw hW
BivEim@ ] Aju PrIdY kU j Vw sY ko h W Awsx lgw ky, swh vI rokdw hW, Pyr nhIN rukdw hY

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


6
ieh qW ie`k dm inkl jWdw hY[ ikauNik grove pY bU M d ivhU x w cwiqR k o ikau kir iqR p qwvY ]
gey, ijvyN KUh dy ivcoN fol k`Fdy hoeIey, auhdy iv`c nwd ku r M k ih by i DAw snmu K au i T DwvY ]
G`KVW pY jWdIAW ny[ ijhVy isAwxy bMdy huMdy ny, hux Bvru lo B I ku s m bwsu kw
qW g`lW hI dUr dIAW rih geIAW, imswl vI smJ imil Awpu bM D wvY ]
'c AwauxI AOKI hY, auh kI krdy ny mihl dy dUr r`K iqau sM q jnw hir pR I iq hY
ky iK`cdy ny ik l`j nw Gs jwvy[ lyikn auh iqlk dy i K drsu AGwvY ] AM g - 708
ky Pyr iv`c jw igrdI hY[ eysy qrHW dy nwl mn dw jy AYsI lgn l`gI hoeI hY, ijnHW nUM AsIN bysUJ
hwl hY, mn dy iv`c sMskwrW dy jo bIqI hY swfy nwl, kihMdy hW, pSUAW nU,M m`CIAW nUM kihMdy auh qW ie`k imMt
aunWH swirAW dy AMdr grove pY jWdy ny[ jd Bjn krn nhIN jIauNdI rih skdI[ GMFyhyVy dw Sbd vjdw hY,
bYTdy hW auh swrIAW cIzW au~GV ky swmHxy Aw jWdIAW ihrn jWdw hY nyVy ky iltx lg jWdw hY, msq ho
ny, mn CwlW mwrdw hY qy smW Bjn iv`c lMGdw hY, jWdw hY, auhnUM nhIN pqw ik iSkwrI mYnMU PVn Aw irhw
kihMdw mYN Bjn kirAw hY, bwxI pVHI hY, pr kirAw hY, mYnUM mwr ky Kw leygw[ koeI Purnw nhIN huMdw, gl
kuC vI nhIN hY[ ikauNik kirAw hI nhIN hY, ijhny 'c Aw ky r`sw pw lYNdw hY auhdy[ Bvr P`ul hY, P`ul
krnw sI auh qW kwbU hI nhIN AwieAw - dy iv`c bih jWdw hY, pqMgw hY dIvy vl nUM cilAw
mmw mn isau kwju hY jWdw hY[ kihMdy, ies qrHW dy nwl jy qyry AMdr AYnI
mn swDy isiD ho i e ] iK`c hY aunWH dy inSwnw swmHxy hud
M w hY, auh Awrwm nhIN
mn hI mn isau khY kbIrw krdy ik idn qW lMGy jw rhy ny, bixAw kuC nhIN hwly
mn sw imilAw n ko i e ] AM g - 342 qk, bVI muSkl hY[ aus vyly ijhVw s`cw AwdmI hY
hux kirAw kI jwvy, koeI h`l hY ies cIz dw[ auh qrlw krdw hY ik mYN krW kI[ hY koeI dunIAW
bQyry qrly mwr ley[ n`T ley B`j ley, bQyrIAW Xwqrw dy AMdr ijhVw ieh kMm kr dyvy[ mYN ijs kMm nUM
kr leIAW, qIrQ Xwqrw kr leIAW, dwn kr ley, kr krn AwieAw hW -
puMn kr ley, sB kuC kr ley pr g`l koeI bxdI BeI prwpiq mwnu K dy h u r IAw ]
nzr nhIN Aw rhI[ ijnHW dIAW g`lW bx geIAW aunHW go i bM d imlx kI ieh qy r I brIAw ]
nUM pu`C lE[ suhwgxW nUM pu`C lE - Avir kwj qy r Y ikqY n kwm ]
jwie pu C hu so h wgxI imlu swDsM g iq Bju ky v l nwm ]
qu s I rwivAw iknI gu x ˆ Ø I ] AM g - 17 AM g - 12
ijhVw kuC aunHW ny kirAw sI ausy qrHW Awp kr koeI hY imlwaux vwlw, jy koeI imlw dyv,y qn vI
lE, so auhdy bwry hukm hY ik ipAwirAw! qYnUM s`cmu`c dy dyvW, mn vI dy dyvW, Dn vI dy dyvW; idn rwq
lgn hY, qyry AMdr s`cmu`c iK`c hY, pihlW qW qUM iK`c mYN auhdy ip`Cy l`igAw iPrW qy syvw krW[ auh cwhy mYnUM
dy ArQ smJ[ iK`c kihMdy kIhnUM ny[ iK`c huMdI kI GUrdw hY, cwhy gwlHW k`Fdw hY, cwhy D`ky idMdw hY, cwhy
hY - kihMdw hY ik iblkul nhIN iehnUM k`F idE ieQoN[ mYN
sIny iK` c ijnH W ny KwDI nw ip`Cw C`fW, ikauNik mYN aus qoN lYxw hY kuC[ v`fI
au h kr Awrwm n bihM d y [ qoN v`fI kImq dyvW -
inhu M vwly nY x W kI nINdr qnu mnu kwit kwit sBu ArpI
E idny rwq pey vihM d y [ ivic AgnI Awpu jlweI ] AM g - 757
ieko lgn lgI leI jWdI hY Awpxy Awp nUM vI l`kVW dy QW 'qy jlw dyvW,
to r AnM q au n H W dI Cotw-Cotw k`t ky AwpxIAW bwhW, AwpxIAW l`qW pihlW
vslo N au r y mu k wm n ko e I fwh dyvW, qW ik myrw srIr kMm Aw jwey, auh ipAwrw
so cwl pey inq rihM d y [ BweI vIr isM G jI mYnUM myry au~qy myhr kry[ myry au~qy qrs krky mYnUM
ijnHW dy AMdr lgn hY aunWH nUM puC
` [ auh d`s idMdy pRmySr nwl imlw dyvy[ AYsw jo qrlw huMdw hY jigAwsU
ny ik lgn vwilAW dw kI hwl huMdw hY - dy AMdr, auh au~qm jigAwsU huMdw hY ikauNik auh
ijau mCu l I ibnu pwxIAY ierwdw krky cldw hY, ijhVw ierwdw hI nhIN krdw,
ikau jIvxu pwvY ] inSwnw hI nhIN swmHxy, auh ijQy jIA krdw hY Aw
'Awqm mwrg' 7 mwrc, 2010
jwey, cwhy iksy mhWpurS kol cilAw jwvy, fyirAW 'c nhI dy K w hI prvwnu ] AM g - 1370
rihx lg jwvy[ bol-bol ky lokW nUM aupdyS dyx lg ijhVI g`l d`sI hI nhIN jw skdI -
jwvy, jy lgn qoN hIxw hY bxdI nhIN g`l[ mhwrwj khu kbIr gU M g Y gu V u KwieAw
kihMdy jy qyry mn iv`c AYnI hI iK`c peI hoeI hY, qW pU C y qy ikAw khIAY ] AM g - 334
AsIN qYnUM d`s idMdy hW qUM g`l kr leyNgw, swfw bcn
kihMdy jy imilAw hovy qW aumr dw jo ih`sw hY
mMn leyNgw, jy qW pUrw jigAwsU hovy Pyr qW bcn mMn
ijsnUM cyiq kihMdy ny, kihMdy bhuq AnMd huMdw hY ies
lYNdw hY, jy pUrw nw hov,y auh kihMdw ieh qW l`KW vwrI
iv`c[ pr -
g`lW suxIAW ny pihlW vI, ieh qW mYN jwxdw hI hW[
mMndw nhIN hY, bu`DI mMfl dy Kwqy 'c ie`k cIz nUM hor sM q jnw imil pweIAY
jmHW kr lYNdw hY ik AYauN kihMdy sI[ pVHo ipAwr nwl rsnw nwmu Bxw ] AM g - 133
- kihMdy iml ky kI krdw hY, nwm jpdw hY rsnw
Dwrnw - sM q W nU M iml ky jI, nwl, nwm jpdw hY svws nwl, nwm jpdw hY ibnW
imldw hY rwm ipAwrw[ rsnw qoN, ibnW svws qoN, psMqI bwxI dy nwl, nwm
jpdw hY prw bwxI dy nwl -
mhwrwj kihMdy jy AYnI lgn hY qyry AMdr[ ibnW
dyKx qoN qYnUM k`pVy nhIN cMgy lgdy, Kwxw pIxw vI cMgw ibnu ijhvw jo jpY ihAwie ]
nhIN lgdw[ qUM aunHW mhWpurSW nUM iml ijhVy imly hoey ko e I jwxY kY s w nwau ] AM g - 1256
ny, aunHW dy kol kUMjI huMdI hY[ bjr kpwt l`gy huMdy ny Ajpw jwpu n vIsrY
aunWH nUM Kolx
H dI AQwrtI pRmS y r dy ipAwirAW kol hud
M I Awid ju g wid smwie ] AM g - 1291
hY[ swry srIr dy iv`c jo Cyk ny, aunHW dy ivcoN
ijs kw igR h u iqin dIAw qwlw swirAW dI mdd nwl, AMgUTy qoN lY ky isr q`k nwm
ku M j I gu r sau p weI ] jpdw hY, swrI body 'c vibration hud
M I hY[ ijsdy bwry
Aink au p wv kry nhI pwvY gurU mhwrwj AYs qrHW Purmwn hY -
ibnu siqgu r srxweI ] AM g - 205 Dwrnw - ro m ro m hir iDAwvy
siqgurU dI Srn qoN bgYr nhIN imldI[ ikauNik gu r mu K ipAwry dw[
jy Bwvnw AMdr Awvy qW siqgurU dw myl huMdw hY[ AYnw ipAwr iv`c lIn ho jWdw hY ik swrw hI
ibnu sbdY AM q ir Awny r w ] srIr AMgUTy qoN lY ky isr dI cotI q`k pRmySr dy
n vsqu lhY n cU k Y Py r w ] iDAwn iv`c ho jWdw hY[ jwgrq ijhVI hY auh swry
siqgu r hiQ ku M j I ho r qu dru Ku l Y srIr dy iv`c PYl jWdI hY[ hr QW 'qy pRmySr dw
nwhI gu r u pU r Y Bwig imlwvixAw ] iDAwn mihsUs krdw hY[ so AYsIAW AvsQwvW ny[
AM g - 124 kihx l`gy ieh ijhVIAW bwqW ny, ieh kI rOlw pweI
jWdy EN[ies bwry qW iksy pwrKU kol g`l kr, auh
kol hI cIz peI hY lyikn pqw nhIN lgdw, hnHr
y y
jwxdw hY, dUsry nUM qW pqw hI nhIN hY ies g`l dw[
' c[ d`sxw bVw AOKw ho jWdw hY ikauNik gwhk nhIN
auhdy AMdr qW lgn hI nhIN l`gI, swfy mn 'c qW
huMdw koeI, Awpxy Awp koeI dsdw nhIN[ gurU mhwrwj
AYnw ku hY ik A`j sMgrWd hY, jw AweIey, mhInw
d`sI jWdy ny ik kihMdy aus qoN bgYr qW g`l bxnI hI
vDIAw lMGygw[ A`gy qW AsIN g`l hI nhIN krdy ik
nhIN hY[
sMgrWd kI kihMdI hY[ mhwrwj swnUM kI aupdyS idMdy
cy i q go i vM d u ArwDIAY ho v Y Anµ d u Gxw ]
ny, mhwrwj kI cwhuMdy ny[ auh g`l AsIN nhIN smJdy[
AM g - 133
so ies qrHW dy nwl jy lgn nhIN hY qW mhwrwj kihMdy
jy iml jwx, kihMdy AYnw AnMd imlygw, ijhdw g`l bxdI nhIN[ mhwrwj kihMdy, SONk vwilAw vwsqy
koeI ihswb-ikqwb hI nhIN hY[ bynqI hY ik -
kbIr crn kml kI mau j ko
sM q jnw imil pweIAY
kih kY s y au n mwn ]
rsnw nwmu Bxw ] AM g - 133
kihby kau so B w

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


8
rsnw nwl nwm jp, svws nwl nwm jp, Anhd mhwrwj ny pwrbqI nUM kQw suxweI, pwrbqI sON jWdI
Sbd dI mdd nwl nwm jp[ iqRkutI 'c nwm jp, hY pr iesny hugM wrw BirAw, auh kQw dw hI pRBwv AYnw
dsvyN duAwr 'c nwm jp[ imswlW ny bVIAW zbrdsq sI ik iehdy kpwt KulH gey, pMCI huMdy hoey[ eys nUM
ik mn dy hT nwl nhIN imldw[ AsIN mn dw hT jnm imilAw qy mwieAw dw Asr iehdy au~qy hoieAw
krdy hW mhwrwj kihMdy - nw[ CotI aumr dy AMdr hI ieh qp krn cilAw
mnhiT iknY n pwieAw igAw[ bhuq qp kirAw, AYnw izAwdw iehdw qp sI
kir au p wv Qky sBu ko i e ] AM g - 40 ik jdoN bYT jWdw sI, Cy-Cy mhIny surq hyTW nhIN sI
AwauNdI, pMCIAW ny Awauxw iehdIAW jtwvW DrqI 'qy
A`j q`k qW sMswr 'qy koeI AwieAw nhIN ijhny
lgdIAW sI[ aunWH jtwvW nUM iehny Awly-duAwly kr lYxw,
mn dw h`T krky pRmySr nUM pw ilAw hovy[ DMny dy
pqw nhIN sI lgdw ik koeI koeI mnu`K bYTw hY, jW
sYNkVy jnm sI ijs ivc r`b nUM imlx dy qrly krdw
koeI jwnvr bYTw hY[ pMCIAW ny Aw ky jtwvW iv`c
irhw lyio kn auhnUM mhwqmw iml igAw sI, kbIr swihb
AwlHxy pwaux,y AMfy dyx,y b`cy pwl ky au~f jWdy sI[ ies
nUM pRmySr imilAw; mhwqmw iml igAw sI[ DMny ny
qrHW krdy-krdy 36 swl lMG gey, pVHweI ilKweI vI
pRmSy r nUM pRSwdw Ckw id`qw, ipCly sMskwrW dy bl nwl,
bhuq sI iehdI[ mhWpurSW dI ilKqW, vyd vgYrw
ipAwr dy bl nwl, lyikn mhwqmw ny Pyr smJw id`qw
pVHdw rihMdw sI[ bVI au~cw igAwn iesny pRwpq kIqw[
ik jy AslI r`b dyKxw hY ijhVw hr vkq nwl rihMdw
aunHW iv`c ieh AwauNdw sI ik ijs vkq AMdr pRkwS
hY, qW Pyr gurU dI Srn lYxI pYxI hY[ nhIN qW AwieAw
ho jwvy, aus vyly prm AnMd siq, ic`q, AnMd ho
qy ivCuV igAw[ koeI g`l nhIN bxdI[ g`l auQy bxdI
jwieAw krdw sI[
hY ij`Qy do qoN ie`k ho jwvy[ ipAwr EhI huMdw hY, jy
do rih igAw ipAwr hI kwhdw hY[ koeI Bwvnw nhIN au l it kmlu AM i mR i q BirAw
huMdI hY[ so ies qrHW dy nwl byAMq imswlW ny, bVI iehu mnu kqhu n jwie ] AM g - 1291
mShUr kQw hY, sMq mhwrwj jI (sMq eISr isMG jI kml ault ky AMimRq nwl Br jWdw hY, Pyr ieh
mhwrwj rwVw swihb vwly) bcn kr rhy sI, mYN vI jWdw nhIN[ Pyr pUrn AnMd dy iv`c rihMdw hY[ lyikn
auQy sI, ik duAwpr Xu`g dy AMq iv`c qy kljug dw iehdy AMdr qmo gux vD igAw[ kRoD vD igAw, mn
Ajy pihrw SurU hoieAw sI jW ies qoN vI pihlW, SWq nw hovy iksy qrIky nwl[ aus vyly jMgl 'coN vwps
aumrW bQyrIAW huMdIAW sI[ rwjy jnk 95 hoey ny[ muiVAw qy ipqw kol AwieAw, imilAw, ipqw vI bVy
bRhmigAwnI ikhVw hoieAw hY, kdoN hoieAw hY, kIhdIAW v`fy mhWpurS sIgy, vyd ivAws jI[ aunWH nUM Aw ky bynqI
swKIAW ny, Es g`dI 'qy bYTx vwly dw nwauN hI jnk krI ik ipqw jI! mYnUM AYauN lgdw hY ik myry qp dy
hoieAw krdw sI[ ijhVy jnk dIAW g`lW cldIAW ny iv`c koeI zbrdsq Gwt hY, ikauNik myrw mn SWq
auh 54vW jnk sI[ bRhmigAwnI mhWpurS sI, rwj nhIN ho irhw[ pqw nhIN kI g`l hY, mYN swrI mwieAw
vI krdw sI qy bRhmigAwnI vI sI[ auhnUM ie`k mhwqmw C`fI hoeI hY, kyvl srIr dy F`kx vwsqy ie`k vsqr
ny GoVy 'qy cVHn vwsqy ikhw sI ik ie`k pYr iv`c rK hY myry kol[ nMgyz nUM Fkx vwsqy mYN l`k dy au~qy ie`k
ky, dUjI rkwb q`k phuMcdy-phuMcdy ijhVw mYnUM igAwn vsqr rKdw hW hor myry koeI cIz nhIN Awpxy kol
krw dyvy auh myrw gurU hoeygw[ AStwvkr CotI ijhI rKdw[ iksy cIz nwl myrw moh nhIN hY, ie`k ic`pI
aumr dw irSI sI, aus ny ausnUM igAwn krw ky hY myry kol pwxI pIx vwsqy qy myrw mn ikauN nhIN
bRhmigAwn dI AvsQw pRwpq krw ky, muV ky krmXog SWq huMdw[ ijs qrHW dunIAw dw mn Btkdw hY myrw
dy iv`c lw id`qw[ ikauNik bRhmigAwnI nUM koeI krm vI mn Btkdw hY qy mn ikqy SWq ho ky itkdw nhIN
nhIN hoieAw, praupkwr kry nw kry auhdI mOj hY[ auh hY[ smwDI lw lYNdw hW, jdoN smwDI qoN auQwn huMdw hW,
koeI iksy krm vwsqy nhIN krdw ik mYnUM koeI Pl Pyr EhI AvsQw Aw jWdI hY[ ikRpw krky mYnUM ieh
imly, auhnUM krmW dw Pl imlx qoN ht jwieAw krdw d`so ik myry mn iv`c SWqI ikauN nhIN[ kihx l`gy,
hY so aunWH ny aus nUM krmXog iv`c lw id`qw ik qUM rwj suKdyv! SWqI qW, qW imldI hY jy SWqI vwlI cIz
kr TIk qrHW dy nwl, jo kwnUMn hY auhdy muqwibk c`l[ pRwpq ho jwey[ auh hY pRmySr dw 'nwm'[ nwm dy mMfl
ausy vyly vyd ivAws jI dw lVkw, ijsdy bwry ikhw 'c bytw qUM Ajy phuMicAw nhIN hYN[ hT krdw hYN, qp
jWdw hY ik koeI ipCly jnm 'c qoqw sI, iSvjI krdw hYN, smwDI lwauNdw hYN, pRwxwXwm krdw hYN[ bVI-

'Awqm mwrg' 9 mwrc, 2010


bVI dyr smwDIAW lw rKdw hYN[ C`qI swl qYnUM lMG auh iqRkutI tu`t geI, igAwqw igAwn gyA dI[ ie`ko
gey qYnUM smwDIAW lwauNdy nUM[ pr ijhVI AslI cIz hI pRBU rih jWdw hY, pr ieh ies qrHW g`l krn
hY auh qyry kol nhIN hY[ kihx l`gy, auh ikhVI cIz vwlI nhIN hY[
hY, ies qrHW mhwrwj Purmwn krdy ny - au c w nhI kihxw mn my rihxw[
Dwrnw - ikq ibD mn DIry jI, ikauNik iehdw AiDkwrI nhIN bxdw koeI[ jdoN
ibn hir nwm n SWq ho i e[ q`k AiDkwrI nhIN huMdw, audoN q`k dvweI kMm nhIN
su M d r sy j Any k su K rs Bo g x pU r y ] kirAw krdI[ auhdy nym huMdy ny, auhdIAW rihqW
igR h so i en cM d n su g M D lwie mo q I hIry huMdIAW ny[ swDU dsdy ny ik iks qrIky nwl qUM ieh
] mn ieCy su K mwxdw ikCu nwih AwpxI jo bImwrI hY, qYnUM haumY dw rog l`igAw hoieAw
ivsU r y ] hY, ikvyN dUr ho skdw hY, auh kihx l`gy bytw! nwm
so pR B u iciq n AwveI ivstw ky kIry dy mMfl iv`c pRvyS kIqy qoN bgYr SWqI nhIN AwieAw
] ibnu hir nwm n sWiq ho i e krdI ic`q nUM[ SWqI jy AwauNdI hY qW nwm dw Kzwnw
ikqu ibiD mnu DIry ] AM g - 707 gurU dy kol hY qy gurU dI jdoN koeI syvw krdw hY,
kihx l`gy, bytw! bgYr nwm dy mMfl iv`c siQqI auhdI ksv`tI dy au~qy pUrw auqrdw hY, Es vyly auh
pRwpq krn qoN mn 'c kdy vI SWqI nhIN AwieAw nwm dw pRkwS kr idMdw hY
krdI[ dUjy A`KrW dy iv`c ik jd q`k pUrn igAwn siqgu r sy v Y ligAw
nhIN huMdw, igAwn dI siQqI dy iv`c ijMnW icr qk kiF rqnu dy v Y prgwis ] AM g - 40
invws nhIN krdw, EnIN dyr q`k mn SWq nhIN hoieAw
siqgurU pUrw Swh hY, jdoN auh vxjwrw pUrI
krdw[ cwhy koeI hY, swrI dunIAW ieh pRmySr dI nyq
kImq qwrn dy kwbl ho jWdw hY, Pyr auh nwm dw
hY, ikauNNik auhny Awpxy Byq swDUAW nUM, sMqW nUM id`qw
hIrw auhnUM idKw idMdw hY[ byAq
M bwqW FMg nwl khIAW
hoieAw hY[ Awp nhIN auh iksy nUM igAwn idMdw[ jy DMny
jw skdIAw ny, g`l ie`ko hI hY, smJxI cwhIdI hY[
nUM pRmySr dy drSn ho gey sI, pRSwdw Ck ilAw sI[
kihMdy hor koeI qrIkw nhIN hY, cwhy ikMnIAW hI jugqW
auh vwihgurU ny igAwn nhIN sI dyxw, nw idMdw hY[
kr lE[ jdoN q`k ivvyk bu`DI dw AMdr pRgws nhIN
nwmdyv jI ny pu`C ilAw ik hy pRBU qusIN ik`Qy rihMdy
huMdw[ Awqm ivSYxI b`uDI dw pRkwS nhIN huMdw[ EnIN
EN? kihMdy nwmdyv! jy mYN qYnUM ieh g`l d`s idqI qW
dyr q`k mwieAw dI ijhVI qMd hY auh tu`itAw nhIN
nw qUM rihxw hY, nw mYN rihxw hY qy nw sMswr ny rihxw
krdI[ hnHyrw dUr nhIN hoieAw krdw[ pVHn dy nwl,
hY[ ieh mYN nhIN d`isAw krdw ikauNik myrI qW KylH
kihMdy pVHI jwE, mhwrwj kihMdy cwhy kroVW swl pVHI
hY, qyrI qW bwq pweI hoeI hY[ muMdwvxI hY, muMdwvxI
jwh[
bwq nUM kihMdy ny, ijvyN mMijAW 'qy bYT ky bwqW pwauNdy
huMdy sI pihly simAW 'c[ auh bu`J lYNdy sI AOKIAW-
piV piV gfI ldIAih
AOKIAW bwqW[ kihMdy ieh vI mud M wvxI hY[ ieh mYN pweI
piV piV BrIAih swQ ]
hoeI hY, ikauNik mYN KylH kr irhw hW[ myrI KylH hY qy
piV piV by V I pweIAY
mYN ikauN Byq d`sW[ kihMdy, Pyr qusIN sMqW nUM d`isAw
piV piV gfIAih Kwq ]
hoieAw hY? kihMd,y soc-soc ky dsdy ny[ auhnUM hI dsdy
pVIAih jy q y brs brs
ny ijhVw jr jwvy, dUsirAW nUM nhIN d`isAw krdy[ ieh
pVIAih jy q y mws ]
Byq sMqW dy h`Q 'c hY[ myry h`Q iv`c nhIN hY, bVI
pVIAY jy q I Awrjw
AjIb bwq hY ik hYN nw nwmdyv rhy nw r`b rhy qy
pVIAih jy q y sws ]
nw dunIAW rhy, ieh rhUg M I Pyr[ bwq ieh smJx vwlI
nwnk ly K Y iek gl
hY swDsMgq jI! igAwnvwn nUM pqw hY ik ieh bwq
ho r u hau m Y JKxw JwK ] AM g - 467
kI ho rhI hY[ ie`Qy vwihgurU hI hY, hor koeI hY nhIN, cwhy ikMnIAw hI ikqwbW pVH lY, auh haumY dI
jy ieh g`l sMq d`s idMdy ny qW bwkI kI rih igAw, mYl dUr krn nUM smr`Q nhIN hYgIAW[ sgoN hor haumY
sMswr ikhVw rih igAw, sMswr vI vwihgur[U d`sx vwlw lg jWdI hY, dUxI lg jWdI hY, QoVHI nhIN[ AYs qrHW
auh vI pRmySr, ijhVw suxn vwlw hY, auh vI pRmySr[ dy nwl Purmwn hY pVHo ipAwr nwl -

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


10
Dwrnw - qy r I hau m Y dI mY l nw jwxI, l`g igAw, vsqr vI C`f id`qy, iblkul iqAwgI ho
pVH pVH Bwvy N l` d g` f IAW[ igAw ik vsqr vI nhIN pihnxy mYN[ ijvyN jMglI
mhwrwj kihMdy, pVHn nwl vI kdy mYl auqrdI jwnvr qury iPrdy ny, Es qrHW iPr irhw hY[ ies iv`c
hY, sgoN dugxI lg jWdI hY[ mYN AYnw piVHAw hW, AYny qW koeI ivSySqw nhIN, jwnvr qW pihlW hI sB kuC
gRMQ vwcy ny, mYN AYny vwrI vyd pVHy ny, mYN AYny vwrI C`fI qury iPrdy ny, jy qUM EnW 'c rl igAw, kI bx
swSqr pVHy ny[ AYny vwrI mYN gurU gRMQ swihb dI kQw igAw qyrw[ Pyr qW aunHW dI vI AvsQw bhuq au~cI
suxI hY, AYnI vwrI mYN kIqI hY[ pr hoieAw kI, qyrI ho jwvy, jy qyry k`pVy lIVy C`fx dy nwl, koeI qyrI
mYl lhI ik auvyN ijvyN hY? nhIN qW ipAwirAw! QkyvW qr`kI ho jwvy[ ie`k idn ipAw hY, auT ky bYTw, cMd
hI p`ly pYNdw hY - cWdnI rwq hY[ bhuq swP cMdrmw cmk irhw hY,
pwTu piVE Aru by d u bIcwirE Acwnk ingHw clI geI Gwh 'qy, dyKdw hY ik AYfw
invil Bu A M g m swDy ] v`fw lwl, mYN qW izMdgI 'c dyiKAw nhIN kdy[ ie`k
pM c jnw isau sM g u n Cu t ikE dm h`Q viDAw iehdw, h`Q 'c kI Aw igAw, iksy ny
AiDk AhM b u i D bwDy ] AM g - 641 pwn Kw ky QuikAw hoieAw sI[ bVw roieAw, bVw roieAw
ik mYN sB kuC C`f id`qw[ rwxIAW nUM mW kih ky iBiKAw
kihMdy ivcwr-ivcwr ky vyd pVHy ny, AYvNy qoqw pwT
dy AwieAw[ iksy dy mYN mUMh m`Qy nhIN lgdw[ vsqr
nhIN kirAw[ Pyr nwl inaulI krm vI kry ny[ iBAMgm
mYN nhIN pihndw, ikqy rotI mMgx mYN nhIN jWdw, jMgl
krm vI kIqy ny, ryck, pUrk vI kIqy ny[ byAMq mYN
'coN cug lYNdw hW qy Awpxy pyt dI A`g buJw lYNdw hW,
swDnW krIAW ny[ kihMd,y pMjW nwl qW sMg nw CutikAw,
mYnUM loV hI nhIN hY iksy cIz dI[ Awh myry mn iv`c
ikauNik ieh pMjW nUM dUr krn dI smr`Qw hI nhIN
ikauN iKAwl AwieAw ik ieh kroVW ruipAW dw lwl
rKdy, ieh qW sgoN hor qkVy ho jWdy ny qy hor AhM
hY[ mYN krnw kI sI, jd sB kuC C`f AwieAw[ ikauNik
dy sMgl vlyt ley[ bMDn pw ley ik mYN AYnw piVHAw
ijhVI cIz AslI hY -
hW, mYN AYny gRMQ vIcwry ny[ kihMdy -
mmw mn isau kwju hY
ipAwry ien ibiD imlxu n jweI mn swDy isiD ho i e ]
mY kIey krm Any k w ] mn hI mn isau khY kbIrw
hwir pirE su A wmI kY du A wrY mn sw imilAw n ko i e ] AM g - 342
dIjY bu i D ibby k w ] AM g - 641
aus vyly iehny swnUM m`q dyx vwsqy Awp bIqI
jdoN q`k ieh surrender nhIN krdw Awpxy
dy iv`c auhny ie`k sorTw iliKAw hY[ slok iliKAw
Awp nU[M EnIN dyr qk ivvyk bùD AwieAw nhIN krdI[
ik -
Xqn cwhy koeI kr lY -
mn irpu jIqy sB irpu jIqy [
mo i n BieE krpwqI rihE
ngn iPirE bn mwhI ] ijMnW icr mn duSmx jIauNdw hY, EnW icr swry
qt qIrQ sB DrqI BR i mE hI duSmx jIauNdy ny[ lwlc Aw igAw, loB auT AwieAw
du i bDw Cu t kY nwhI ] nw, jIauNdw ho igAw, iehny d`ibAw hoieAw sI ik mYN
AM g - 641
qW k`pVw vI nhIN pihnxw[ mYN brqn vI koeI nhIN
duibDw dI g`l hY swrI[ iPrI jwh qIrQW 'qy[
r`Kxw, h`QW 'qy hI Kw lYxw hY, h`QW 'qy hI pwxI pI
g`fIAW C`f ky pYdl cVH jw phwVW 'qy[ jwieAw ij`Qy
lYxw, aUMjl nwl[ loB Pyr ik`QoN pYdw ho igAw[ kihMdy,
jwxw hY[ AOKIAW-AOKIAW GwtIAw 'c lMG ky jw Aw,
duSmx jIauNdy sIgy, ikauNik ienHW dw srdwr jIauNdw
mhwrwj kihMdy, ijMnW jIA krdw hY BrmI jwh[
sI mn[ jdoN mn duSmx nUM ij`q ilAw qW swry duSmx
AMdrlI cIz nUM qUM smiJAw nhIN hY[ Ehdw ielwj koeI
ij`q ley[ kihMdy, bixAw nw kuC vI[ duibDw qW CutI
nhIN ho irhw, auhnUM C`f ky sgoN bImwrI nUM hor vDw
hI nw, igAwn qW AwieAw hI nw[
irhw hYN[
mn kwmnw qIrQ jwie bisE
BrQrI hrI ny rwxIAW C`f id`qIAW[ mW kih ky isir krvq Drwey ]
iBKSw lY AwieAw[ m`Qy l`gx qoN ht igAw ik mYN iksy mn kI mY l u n au q rY ieh ibiD
dy m`Qy hI nhIN l`gxw[ gwVHy jMgl 'c jw ky rihx jy lK jqn krwey ] AM g - 642
'Awqm mwrg' 11 mwrc, 2010
gurU dsvyN pwqSwh mhwrwj mwlvy ivc, ijs ipMf vDw lY ijMnI aumr vDwauxI hY[ ikMnw hI pRwxwXwm
dw nwauN A`jk`lH jogIpur hY, auQy ie`k srovr dy aurly kr lY[
pwsy bYTy ny[ Avwz isMGW dI, GoiVAW dI, cihl pihl kink kwimnI hY v r gY v r
dI, drSn krn vwlIAW sMgqW dI hoeI, auQy prly pwsy bhu ibiD dwnu dwqwrw ]
m`T dy iv`c ie`k XogI rihMdw sI, auhny ikhw ik kOx AM n bsqR BU i m bhu Arpy
hY? d`isAw igAw ik gurU goibMd isMG jI ny[ ie`Qy muglW nh imlIAY hir du A wrw ]
dw rwj hY, D`ky nwl Drm bdlwauNdy ny, mwr idMdy ny, AM g - 642
l`KW bMidAW dw KUn kr id`qw, mMdr Fwh id`qy; ieh ikMny hI kr lE dwn, dwn nwl vwihgurU nhIN
rwKI kr rhy ny[ bVw KuS hoieAw kihMdy Pyr qW mYnUM imilAw krdw[ vwihgurU dy imlx dw qW rsqw hI hor
lY c`lo[ mYN vI drSn kr lvW[ kihx l`igAw, aumr hY[
ikMnI ku hY? kihMdy, aumr qW 40 swl qoN G`t hY[
kihMdw, Pyr qW bwlk hY in`kw ijhw, kI krnw hY jw
pU j w Arcw bM d n fM f au q
ky[ ieDr Aw gey qW isMGW ny ikhw mhwrwj! jogI ies
Ktu krmw rqu rhqw ] AM g - 642
qrHW kihMdw hY[ mhwrwj kihMdy, auh qW kMjUs, purwxy Cy krm vI mYN krdw irhw[ pVHnw, pVHwauxw, dwn
K`lV cu`kIN iPrdw hY[ ijvyN purwxw kuVqw nhIN lwhuMdw dyxw, dwn lYxw[ X`g krnw, X`g krwauxw[ ieh vI mYN
kMjUs, ijhVw KulHy idl vwlw huMdw hY auh bixAw krdw irhw[ lyikn Pyr vI kuC nhIN bixAw[
bxwieAw PVw idMdw hY dUsirAW nUM ik lY qUM pw lY[ pU j w Arcw bM d n fM f au q
kihMdy, purwxw K`lVw cu`kIN iPrdw hY, pMj hzwr ie`k Ktu krmw rqu rhqw ]
sO qyrHW swl dw hY[ jogI nUM jdoN jw ky d`isAw ik hau hau krq bM D n mih pirAw
mhwrwj! auh qW AYauN kihMdy ny[ kihMdw Pyr qW auh nh imlIAY ieh ju g qw ]
pUrn purK ny, myrI pwlkI cu`ko[ mhwrwj jI dy swmHxy jo g isD Awsx cau r wsIh
Aw igAw, drSn kry, nmSkwr krI, mhwrwj kihMdy ey BI kir kir rihAw ]
XogI rwj! srIr dI ikMnI ku aumr hY, purwxw K`lV vfI Awrjw iPir iPir jnmY
cu`kIN iPrdy EN, nvW lY lYNdy, AmIr AwdmI qW nvW hir isau sM g u n gihAw ]AM g - 642
roz bdl idMdy ny[ cOrwsI Awsx vI lwey, pRwxwXwm kry, smwDIAW vI
kihMdw, mhwrwj! pMj hzwr ie`k sO qyrHW swl dw hW[ lweIAW, phwVW dI guPwvW iv`c vI mYN p`Qr icx ky
bYT igAw ik koeI AMdr nw Awvy[ lyikn aumr qW vD
kihMdy, kuC bixAw? geI, pr Pyr bixAw kuC nw[ lyikn pRmySr nw
kihMdw, kuC nhIN bixAw[ imilAw[ v`fIAW aumrW bxw leIAW hzwrW swl dIAW[
ikho ijhI dunIAW sI? kihMdw mhwrwj! jdoN mYN gurU pMjvyN pwqSwh mhwrwj ijs vkq srovr dI
hr vwrI smwDI qoN auQwn huMdw hW, aus vyly dunIAW syvw kr rhy ny, qW aus vyly ie`k srovr ijsdw nwauN
bdlI huMdI hY, ij`Qy mYN bYTw hW, ie`Qy keI vwrI AYnw sMqoKsr hY, auhnUM Kux rhy sI[qW Aw ky bwbw bu`Fw jI
vI hoieAw hY ik ie`Qy Sihr sIgw, keI vwrI myrI ny ikhw mhwrwj! ie`k golwkwr Skl dw koeI m`T hY,
smwDI KulHI hY ie`Qy iblkul jMgl, ie`Qy koeI bMdw vI EhdI ijhVI auprlI C`q sI auh qW nMgI ho geI[
nhIN sI nyVy qyVy qy hux Awh KVkw dVkw hY[ g`l kI hukm hY? mhwrwj kihMdy bwbw jI! iehdy AMdr
cldI rihMdI hY, ik iehdy 'c ie`k jogI bYTw hY, smwDI ie`k jogI bYTw hY[ qRyqy jug dy iv`c iehny smwDI lweI
Kolg
y w, pMj sO swl nU[M crnW 'qy Fih ipAw ik hy pRB!U sI, dyKo, DrqI dy au~qy lweI sI, Es smyN qoN ikMnI
myrI jo AMqm ie`iCAw hY auh pUrI kro[ mYnUM pRBU imlw au~cI im`tI ho geI, ikMnw fUG
M w AwpW pùitAw hY, qW C`q
idE[ mhwrwj ny ikRpw krky igAwn dI dwq id`qI, so AweI hY iehdI[ iehdy cwroN pwisE Kux lE, hOlI-
kihMdy ies qrHW dy nwl - hOlI[ auhnUM nukswn koeI nw phuMcy qy drvwzw k`F lE,
mn kI mY l u n au q rY ieh ibiD cwroN pwisEN KwlI kr lE[ hukm dI qwmIl hoeI, QoVIH
jy lK jqn krwey ] AM g - 642 dyr qoN bwAd cwroN pwisEN KwlI kr ilAw[ kihx l`g,y
ikvyN hY? kihx l`g,y mhwrwj! ie`k pwisEN AYaNu lgdw

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


12
hY ijvyN drvwzw hudM w hY, Awp ikRpw krky c`l[o mhwrwj igAw qy smr`Q gurU dI myhr dw Aw igAw[ hux is`K
jI gey, kihx l`gy AYs pwsy p`Qr icxy hoey ny iehny[ dy vs iv`c nhIN hY qrnw, jdoN q`k 'gur pRswid' nw
p`Qr k`F lE[ p`Qr KolH ley 'qy AMdr smwDI l`gI kry Awpxw[ ikRpw nw kry[ ijMnW icr EhdI ndir nw
hoeI hY, ie`k jogI bYTw hY[ kihMdy, AYauN kro, m`Kx hovy, EnIN dyr qk is`K dI qwkq nhIN ik lMG jwvy,
ilAwE, ksqUrI ilAwE[ hor dvweIAW ilAwdIAW, hukm gurU dI ikRpw dI is`K nUM hr vkq loV hY[ so kihMdy
kr id`qw ik qUM BweI, dsvyN duAwr qoN mwlS kr hOlI- jogIrwj! AYsw Xug` Aw igAw[ kihx l`igAw ik pihrw
hOlI, zor nw lweIN[ dUijAW nUM ikhw ik qusIN iehdIAW, kIhdw hY hux? kihx l`gy ik gurU nwnk ny gurU AMgd
pYrW dIAW pyqlIAW 'qy mwlS SurU kro, mhwrwj jI d`sI dw pihrw, gurU AMgd mhwrwj jI qoN Pyr gurU Amrdws
gey, ausy qrHW dy nwl is`K krdy rhy[ krdy-krdy srIr jI dw qy Pyr gurU rwmdws jI dw, AYs vyly gurU Arjn
iv`c grmI AweI, grm ho igAw srIr qy KUn c`lxw s`cy pwqSwh swry sMswr nUM QMmI bYTy ny[ kljug dw bl
SurU ho igAw[ auhdy bwAd iehny nyqr KolHy, mhwrwj nhIN c`l irhw[ Es vyly bVw pRsMn hoieAw kihx
jI ny ikhw ik iehnUM rUM 'c vlyt lE[ hvw nw lg l`igAw ik ik`Qy ny auh[ mhwrwj jI kol hI sI, aus
jwey ikauNik l`KW swl ho gey, iehdy srIr nUM hvw vyly bYTw sI, JuikAw[ hOlI-hOlI boldw hY[ keI
nhIN l`gI[ vlyt ilAw rUM iv`c[ hoS iv`c Aw igAw, pRymIAW nUM ies g`l dw iKAwl Aw jWdw hY ik AYnI
kihx l`igAw, ikhVw jug c`l irhw hY[ kOx ies vyly purwxI bolI ikvyN rih geI? EhdI bolI smJ ikvyN
auDwr irhw hY, kIhdw pihrw hY? aus vyly bwbw bu`Fw leI, auhny bwby bu`Fy dI bolI smJ ikvyN leI, ikauNik
jI ny bVI inmrqw dy nwl h`Q joV ky ikhw ik, hy AsIN qrk dy zmwny ivcIN lM G rhy hW[ pihly
jogIrwj! AYs vyly kljug c`l irhw hY, pr kljug zmwinAW dy AMdr swDUAW nUM bolI dI koeI qklIP nhIN
AYnI qyzI nwl c`l irhw hY ik smW Awaux qoN pihlW sI huMdI[ auh Xog dy iv`c ieh SkqI sI, ijho ijhI
hI ieh pUrw juAwn huMdw jWdw hY[ hux qW kihxw hI vI bolI bolxI hY bol pYNdy sI[ gurU nwnk swihb ij`Qy
kI hY? cwr sO swl ho gey ies g`l nUM[ hux qW Pyr vI jWdy sI, EhI bolI boldy sI[ auh ikhVw auQy
pUrw KOrU pwauNdw hY kljug[ koeI iksy dy AwKy nhIN kwiedw lY ky pVHdy sI ik mYN hux ArbI pVHW qy Pyr
lgdw[ qMg ny lok ik AsIN krIey kI, bwl-b`cy vI ienHW nwl g`l krW[ jy m`ky iv`c g`l SurU ho geI,
AwKy nhIN lgdy, lVkIAW AwKy nhIN lgdIAW[ mn dI ArbI BwSw 'c jvwb dyxy sI[ bgdwd iv`c ArbI bolI
m`q kr rhy ny swry, koeI siqsMg nhIN hY[ koeI kuC sI, auQy ArbI iv`c boldy rhy[ ierwn iv`c PwrsI sI
nhIN hY, mn mq PYl geI swry, Drm dy AcwrIAW auQy PwrsI 'c boldy rhy[ prly pwsy trkI sI, auQy
glq g`lW khI jWdy ny ik mws Kw lE[ mws nUM hzm trkIS sI auQy aus qrHW g`l krI[ jdoN APrIkw vl
krn leI SrwbW pI lE jI[ buirAweIAW c`l rhIAW cly gey, sufwn vgYrw, aus qoN vI A`gy, aus qoN vI
ny[ bury kMmW nUM koeI tokdw nhIN hY[ kihx l`gy ik A`gy gwVHy jMglW 'c, ij`Qy rwjw lwjvrD vrgw AwauNdw
jogIrwj! kljug bhuq qyzI dy nwl c`l irhw hY, pr hY, AwdmKor rwjy ny[ auQy mhwrwj aunHW dI bolI boldy
ijMnW qyz gqI dy nwl c`l irhw hY, EnW hI iehnUM ny[ so bolI dI nhIn muSkl hoieAw krdI, ijhVy XogI
gurU nwnk swihb ny QMm pwieAw hY, n`Q pweI hY qy ny auh EhI bolI bol pYNdy ny, EhI bolI smJ jWdy
iehdy iv`c kih id`qw ik - ny[ so aus vyly gurU Arjn pwqSwh dy crnW 'qy
ey k icq ijh iek iCn iDAwieE nmSkwr krI[ kihx l`igAw, mhwrwj! mYN jdoN ie~Qy
kwl Pws ky bIc nw AwieE[ XùD hoieAw lv kuS dw, sRI rwm cMdr jI mhwrwj dw[
jy iek iCn vI iksy dw mn cilAw igAw r`b auh AMimRq dw jo klS sI auh swmHxy d`ibAw sI, nyVy
vl[ auhdy gl ivcoN vI kwl dI PwsI k`tI jweygI[ ijhy[ mYN auhdw Pwslw C`f ky bYTw sI qy myry gurU bVy
ielwj vI Efw hI gurU nwnk pwqSwh ny ilAWdw[ smr`Q sIgy[ iqRkwldrSI sI[ aunHW nUM mYN bynqI krI
ik gurU jI mYnUM igAwn idE, mYnUM pRmySr dy drSn
Ab klU AwieE ry ] krwE[ auh kihx l`gy ipAwirAw! Ajy qyrw smW nhIN
ieku nwmu bo v hu bo v hu ] AwieAw, ikauNik Ajy auh bwqW AweIAW nhIN qyry AMdr,
An rU i q nwhI nwhI ] ijhVIAW igAwn vwsqy zrU r I hu M d IAW ny [ kihx
mqu Brim BU l hu BU l hu ] AM g - 1185 l`igAw, ik mhwrwj! Pyr myrw ikvyN auDwr hoeg
y w? kihMd,y
kihMdy, ru`q nwm dI Aw geI, swDn nwm dw Aw dovyN g`lW ny ie`k qW ieh hY ik qUM jnm lYNdw jw,
'Awqm mwrg' 13 mwrc, 2010
mrdw jw, kljug 'c jw ky jMmyNgw, Es vyly gurU nwnk ieh Cy krm hoieAw krdy ny, krmW nUM Pl nhIN
dI g`dI 'qy bYTx vwly gurU Arjn pwqSwh qyrw auDwr l`igAw krdw[ ikauNik krm ijhVy ny zIro hoieAw krdy
krngy[ kihx l`igAw ik gurU Arjn hI ny ieh? ny[ ingury dw ijhVw krm hY auh zIro hoieAw krdw
kihMdy hW[ KuS ho igAw[ kihx l`igAw ik myry gurU hY, ijvyN bYNk dy iv`c AsIN cY~k lweIey, auhdy iv`c
smr`Q sI qy mYN ikhw mhwrwj! mYN srIr nhIN Dwrn zIro-zIro pw ky dy dyeIey, bYNk vwly nUM[ auh KzwncI
krnw[ kihMdy qW Pyr ie`Qy smwDI lw lY[ dsvyN duAwr quhwfw cY~k moV deygw ik iehdy au~qy koeI rkm pwE[
pRwx cwVH lY, auh ie`Qy srovr bxwauxgy, Es vyly qYnUM jy eykw pw id`qw, pMj isPry l`gy hoey ny, l`K ho geI
k`F lYxgy qy Es vyly qYnUM igAwn dy dyxgy[ so s`cy rkm[ iesy qrHW dy nwl jy krmW dy nwl nwm l`g jwvy
pwqSwh myry aupr ikRpw kro[ qW krmW dw Pl ho jwieAw krdw hY[ nhIN qW iek`ly
aus vyly gurU mhwrwj jI ny EsnUM ikhw ik jy krm ijhVy ny ieh AYnw Pl nhIN idMdy[ AYauN nhIN
qW, qUM kljug dw nzwrw dyKxw hY, qyry srIr nUM AsIN mhwrwj kihMdy ik krmW qoN hto[ krm qW krnw hI
s`iqAw dy idMdy hW[ SkqI dy idMdy hW, qurn dI, iPrn pYNdw hY, cwhy igAwnvwn vI ho jwvy, qW vI ijhVw nwm
dI, g`lW krn dI, pRSwdy Ckx dI, kljug dI SYr jpxw hY ieh igAwn nUM qkVw r`Kdw hY[ nhIN qW
krnI hY qW kr lY[ kihMdw nw, s`cy pwqSwh! kljug igAwn isQl pY jWdw huMdw hY, igAwnvwn vI Q`ly
dw qW nwauN sux ky Es vyly dyvqy vI frdy sI ik iqlk AwieAw krdw hY jy nwm dw bl nwl nw hovy[
AYsw iBAwnk Xu`g Awauxw hY[ myry aupr qW hux qusIN so mhwrwj kihMdy ik siqnwm ijhVw hY ieh doBwSIAw
ikRpw hI kro[ mhwrwj jI ny ikRpw krI qy igAwn dI hY, ieh krmW nUM vI Pl idMdw hY qy igAwn nUM vI
dwq bKSI, kpwt KolH id`qy qy hr QW dy au~qy pRmySr Pl idMdw hY[ ies krky zrUrI hoieAw krdw hY ieh[
idKw id`qw[ so ies qrHW dy nwl mhwrwj kihMdy iehdy nwm qoN bgYr swry swDn suMn hoieAw krdy ny[ 'eykw'
nwl vI r`b nhIN imldw ipAwirE! jy aumr vDw lE[ l`gy qW v`fI rkm bx jWdI hY[
jo g isD Awsx cau r wsIh so ies qrHW dy nwl kihx l`gy, bytw! sukdyv!
ey BI kir kir rihAw ] ijhVy qUM krm kIqy ny, qIrQW 'qy ieSnwn krdw irhw
vfI Awrjw iPir iPir jnmY hYN, hor krm krdw irhw hYN, ieh SWqI nhIN idAw
hir isau sM g u n gihAw ] 6 ] krdy kdy vI[ ikauNik SWqI dyx vwlI cIz hY nwm[
rwj lIlw rwjn kI rcnw nwm ijhVw hY bgYr gurU qoN nhIN imilAw krdw -
kirAw hu k mu APwrw ] Dwrnw - ibnW gu r W qo N nwm nhIEN
sy j so h nI cM d nu co A w imldw, l` K W Bwvy N kr lY swDnw[
nrk Go r kw du A wrw ] AM g - 642 ijMnIAW jIA krdw hY swDnw kr lY, K`t krm
qy Pyr hux kirAw kI jwvy? ieh qW swrIAw hI kr lY, nyqI DoqI kr lY[ hor byAMq AOKy swDn kr
reject ho geIAW cIzW[ hux swfy vwsqy kI h`l hY[ lY pr gurU qoN bgYr kdy vI nwm dy mMfl 'c pRvyS
Es vyly mhwrwj jI ies qrHW Purmwn krdy ny - nhIN huMdw[
Dwrnw - isr krmn kY krmw jI, siqgu r u pU r w jy imlY pweIAY rqnu
hir kIrq swDsM g q hY [ bIcwru ] mnu dIjY gu r Awpxy pweIAY
swirAW qoN SRomxI krm, K`t krmW nUM pihlW srb ipAwru ] mu k iq pdwrQu pweIAY
SRomxI igixAw jWdw sI[ K`t krm kI huMdy, ijs qrHW Avgx my t xhwru ] BweI ry gu r ibnu
AsIN AMimRq vyly auTdy hW, pMj bwxIAW pVHdy hW, pihly igAwnu n ho i e ]
simAW 'c AnMd swihb dupihr qoN bwAd pVHdy sI[ pU C hu bR h my nwrdY by d ibAwsY ko i e ]
Pyr AsIN rihrws pVHdy hW, rwq nUM AsIN kIrqn AM g - 59
soihlw pVHdy hW[ gurU Gr 'c jWdy hW, nmSkwr krdy qy jdoN q`k nwm nhIN imldw, EnIN dyr q`k
hW[ ieh inq krm khwauNdy ny[ iesy qrHW K`t krm AMdrlI mYl dUr nhIN huMdI, SWqI nhIN AwieAw krdI
ijhVy ny hom, sMiDAw, jp, ieSnwn, pMcm pUjw, CyvIN ikauNik mn mYlw hY[
ijhVI hY Aiq`Q[ Aiq`QI dI syvw krnI[ min mY l Y sBu ikCu mY l w

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


14
qin Do q Y mnu hCw n ho i e ]AM g - 558 qmo gux, sqo gux dy Ehly; ijhVw pRIpUrn pRmS
y r swrI
jdoN mn dy iv`c SWqI hY, AMqSkrx dy iv`c mYl ikRAw kr irhw hY qy Awpy hI Anyk rMgW dy iv`c ho
hY, mn 'c SWqI nhIN AwieAw krdI[ klpnw bxI ky AwpxI Kyf Kyf irhw hY[
rihMdI hY, qrk bxI rihMdI hY, SWqI nhIN AwauNdI, ey k mU r iq Any k drsn kIn rU p Any k ]
mn Btkdw rihMdw hY, dOiVAw iPrdw hY[ auhnUM l`Bdw Ky l Ky l AKy l Ky l n AM q ko iPr ey k ]
kuC nhIN, kdy ieDr nUM jWdw hY, kdy EDr nUM jWdw jwpu swihb
hY[ ijvyN kmlw hoieAw huMdw hY koeI jwnvr AYauN
auh ijhVw ie`k hY AslI hY, auhdw pRkwS ho
n`iTAw iPrdw hY, hlky hoey ku`qy vWgx[ ikauNik ijMnI
jwxw 'nwm' hoieAw krdw hY[ auhnUM Bul
` jwxw, auQNo haumY
dyr q`k haumY dI mYl hY, AwdmI dy AMdr itkwA nhIN
dI h`d SurU ho jWdI hY[ so ies krky mhwrwj kihMdy-
hoieAw krdw qy haumY dw ielwj ijhVw hY auh nwm
dy iv`c hY - hau m Y nwvY nwil ivro D u hY
du i e n vsih iek Twie ] AM g - 560
Dwrnw - ibnW nwm qo N hau m Y nhIEN
jb hm ho q y qb qU nwhI
jwxI, hau m Y vwlw ro g hY bu r w[
Ab qU h I mY nwhI ]
jdoN q`k AwdmI dy AMdr nwm dw pRkwS nhIN Anl Agm jY s y lhir mie EdiD
huMdw, huMdw ik`Qy hY ij`Qy nwm hY[ jl ky v l jl mWhI ] AM g - 657
nau iniD AM i mR q u pR B kw nwmu ] mYN qy qUM dw JgVw hY, kihMdy nwm dw qy haumY
dy h I mih ies kw ibsR w mu ] dw ivroD hY[ jy nwm hY qW haumY nhIN, jdoN haumY hY
su M n smwiD Anhq qh nwd ] qW Pyr duK` vI hYg,y ivCoVy vI hYg,y sB kuC hYgw[ sMswr
khnu n jweI Acrj ibsmwd ] vI hYgw, iblkul idsdw hY, swry hI kihMdy ny ik
AM g - 293 ijhVw k`lH sIgw, EhI A`j hY, lyikn pqw nhIN k`lH
nwm koeI iKAwlI AvsQw nhIN hY, ij`Qy jw ky nwloN bdl igAw ieh[ swry drKq vI bdl gey,
mn-Amn ho jwvy, vwSnw KYÍ ho jwvy, q`q igAwn pRgt swrIAW cIzW vI bdl geIAW[ qyry kol tYst krn
ho jwvy qy swry pRmS
y r hI pRmS
y r id`s jwvy[ auhnUM nwm vwlIAW cIzW nhIN, jy hox qW qYnUM pqw lg jwvy ik
dw mMfl kihMdy ny[ auh nwm dw mMfl huMdw hY[ bhuq sVk ikMnI Gs geI k`l[H drKq ikMnW Prk pw igAw,
hI A`gy dI AvsQw hY nwm dw mMfl[ ijMnW icr AwdmI k`lH nwloN, myry srIr iv`c ikMnw Prk pY igAw[ ie`k-
haumY 'c hY, EnW icr EQy jw nhIN skdw[ haumY dw ie`k iCn dy iv`c qbdIlI ho rhI hY[ ieh ijhVI
ielwj hY nwm hor koeI ielwj nhIN[ gqISIl cIz hY ieh haumY hoieAw krdI hY qy Ac`l
hau m Y nwvY nwil ivro D u hY hY sdw hI ie`k rs hY, haumY qoN Ehly ho ky Awp
du i e n vsih iek Twie ] hI kMm krdw hY qy CuipAw hoieAw hY, auh pRmySr hY[
AM g - 560 jdoN nwm dw pRkwS ho jWdw hY Pyr kihMdy id`b idRSt
ivroDI ikvyN vs jwxgy jW nwm hoeygw jW haumY KulH jWdI hY -
hoeygI[ haumY kI hY Awpxy Awp nUM mYN smJxw[ Pyr khY nwnku ey i h ny q R AM D sy
hW nhIN? kihMdy hYgy qW shI, pr qusIN Awh JUTI mYN siqgu i r imilAY idb idR s it ho e I ]
nhIN ho, ieh qW srIr hY quhwfw[ qusIN mYN ikvyN bx AM g - 922
gey[ qusIN Awp hI kihMdy EN ik myrw srIr bhuq idb idRSt ny kI kirAw, swry hI pRmySr nzr
duKdw hY, myry srIr 'c bVw drd hY, AYauN kihMdw hY Awaux l`g igAw[
koeI ik myry srIr 'c bVw drd hY[ jy auhnUM koeI gu r ih idKwieE lo i enw ] rhwau ]
khy ik mYN bImwr hW[ kI bImwrI hY? kihMdy, srIr eIqih aU q ih Git Git Git Git
dy iv`c drd hY[ Pyr vI auhnUM kihxw pYxw hY[ ieh qU M h I qU M h I mo i hnw ] AM g - 407
qW nhIN kihMdy ik mYN iv`c bVw drd hY[ mYN smJxw
so JgVw haumY qy nwm dw hI Awps iv`c[ nwm
hI ijhVw hY nw, JUTI mYN nUM smJ ky Awpxy nwl joV
hY qW haumY nhIN, haumY hY qW nwm nhIN[
lYxw ieh haumY huMdI hY[ igAwn ijhVw hY auh pRkwS
hY, AslI cIz, mwieAw dy Ehly, iqMno guxW rjo gux, hau m Y ivic sy v w n ho v eI

'Awqm mwrg' 15 mwrc, 2010


qw mnu ibrQw jwie ] AM g - 560 hau m Y vfw gu b wru hY hau m Y
ijMnW icr haumY hY syvw dw Pl mMgdw hY qy ivic bu i J n skY ko i e ] AM g - 560
AiBmwn krky syvw nUM vI zIro bxw lYNdw hY - swry Drm cwhy ihMd,U muslmwn, is`K, eIsweI; auh
hir cy i q mn my r y kihMdy iehnUM dsdy ny, pr pqw nhIN lgdw[ v`fy gubwr
qU gu r kw sbdu kmwie ] AM g - 560 dy iv`c aulJy pey ny swry[
hux mhwrwj kihMdy ipAwirAw! vwihgurU nUM cyq, hau m Y ivic Bgiq n ho v eI
Xwd kr[ gurU ny ijhVw qYnUM Sbd id`qw hY EhdI hu k mu n bu i JAw jwie ] AM g - 560
kmweI kr qy Pyr qUM hukm mMn[ ikauNik hukm ijhVw hukm buJdw nhIN, BgqI huMdI nhIN hY -
hY - hau m Y ivic jIau bM D u hY
nwnk hu k mY jy bu J Y nwmu n vsY min Awie ] AM g - 560
q hau m Y khY n ko i e ] AM g - 1 Dwrnw - jM m dw qy mrdw hY
haumY Kqm ho geI, hukm Aw igAw[ kihMdy jdoN hau m Y dw bM i nH A w ho i eAw[
hukm nUM bu`J ilAw qW - hau m Y ey h w jwiq hY
hu k mu mM n ih qw hir imlY hau m Y krm kmwih ]
qw ivchu hau m Y jwie ] AM g - 560 hau m Y ey e I bM D nw
iPir iPir jo n I pwih ]
is`DIAW g`lW ny, koeI lMmI cOVI iPlwsPI nhIN[ nwnk sqgu i r imilAY hau m Y geI
jdoN hukm iv`c Aw jWdw hY, ieh kih lYNdw hY - qw scu visAw min Awie ]
ies kw blu nwhI iesu hwQ ] scu kmwvY sic rhY scy sy i v smwie ]
krn krwvn srb ko nwQ ] AM g - 560
AM g - 277 jdoN pUry siqgurU nUM imly, aus ny igAwn dI ikRpw
mYN nUM ivcoN k`F idMdw hY ijhVI vwDU cIz hY, kIqI, qW kihMdy s`c vs igAw[ qW Pyr hux s`c qoN
AMdroN k`F idMdw hY, auproN-auproN qW swry hI kih idMdy bgYr hor nzr nhIN AwauNdw[
ny ik dws ny jI, dws qoN vwihgurU ny krwieAw hY[ scu kmwvY sic rhY
Awh vI vwDU g`lW ny, qUM Aw hI kih dy ik myry scy sy i v smwie ] AM g - 560
qoN vwihgurU ny krwieAw hY, Pyr ikhVw qyry isr 'qy Pyr s`c iv`c hI rihMdw hY, s`c hI kmwauNdw hY[
koeI boJ pYNdw hY[ AMdroN qW qUM jwxdw hY ik ieh Awpy kihMdy, bytw! TIk hY qUM qp kry, bVI swDnw krI,
hI hukm 'c ho irhw hY[ lokW dI bolI iv`c qUM bol, iqAwg vI qUM bhuq kr id`qw, pr gurU qoN bgYr lMiGAw
bol ky AMdroN qW qUM jwgdw rih[ ijvyN boldy ny bolI nhIN jwxw[ kihMdw, ipqw jI! qusIN vI qW smr`Q EN,
jwh[ so pwKMf nw kr ik mYN igAwnvwn hW[ auho ijhy iqRkwldrSI EN[ qusIN mYnMU igAwn dy idE, kihMd,y bytw!
A`Kr nw vrq[ AMdroN qW qUM swP ho cùikAw[ ijvyN auh qyrI myry 'qy Bwvnw ipqw dI hY, myry bcn qYnUM kwt
boldy ny qUM bolI jwh[ jdoN koeI gwhk Aw jweygw, pqw nhIN krngy[ qYnUM jw ky jo jigAwsU dy Prz huMdy ny
lg jweygw auhnUM[ aunHW nUM pUrw krnw peygw[ inhcw bxwauxw pvygw[ ies
hau m Y sBu srIru hY hau m Y Epiq ho i e ] qrHW dy nwl nhIN hoieAw krdw, ikauNik ipqw Bwvnw
AM g - 560 hY, ipqw smJyNgw, mYN vI qYnUM kuC nhIN kr skdw[ mYN
kihMdy haumY iv`c hI sB kuC Epiq huMdw hY[ qYnUM pùqr smJI jwvyNgw qy mYN qYnUM pùqr smJI jwvWgw,
ikqu ikqu ibiD jgu au p jY pu r Kw g`l bxnI nhIN hY[
ikqu ikqu du i K ibnis jweI ] kihMdy ny ik gurU cOQy pwqSwh vI qW gurU pMjvyN
hau m Y ivic jgu au p jY pu r Kw pwqSwh dy p`uqr hI sI[ auh pu`qr nhIN sI Awpxy
nwim ivsirAY du K u pweI ] AM g - 946 Awp nUM smJdy, auh qW bhuq v`fy iksm dy jigAwsU
nwm nUM Bu`ilAw, du`K Aw gey[ haumY dy iv`c sI[ ijhVy kihMdy ny ik -
AwieAw qW jgq bx igAw[ iek GVI n imlqy qw kilju g ho q w]

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


16
hu i x kid imlIAY ipR A qu D u BgvM q w] ny sWB ky ky r`Ky hoey ny nwm ilK ky[ iek nwauN
mo i h rY i x n ivhwvY nId n AwvY cSmnwmy sI, ACr hoqw sI, ie`k nwauN pRbu`D nwmy sI,
ibnu dy K y gu r drbwry jIau ] ipplwnwmy sI, ie`k dumlwnwmy sI[ ies qrHW dy nwl
hau Go l I jIau Go i l Gu m weI nON munIAW dI DUV roz mMgw ky msqk nwl lwieAw
iqsu scy gu r drbwry jIau ] Sbd hzwry krdw sI[ hwlWik pUrn igAwnvwn sIgy[ Pyr vI
aunWH ny ipqw smiJAw hI nhIN, pihlW qoN hI gurU inmrqw h`d qoN izAwdw sI, swDUAW, sMqW dw pUrw
smiJAw hY[ gurU Bwvnw Aw jwvy Pyr qW bhuq v`fI siqkwr krdy sI[ ieh nhIN ik AhM bRhmAsvI, mYN
g`l hY, lyikn pirvwr dy iv`c gurU Bwvnw nhIN AwieAw hux bx igAw r`b, mYN iksy nUM ikauN bulwvW[ igAwn
krdI kdy vI[ auh hor qrHW rihMdy ny, aunHW dy BwgW isQl ho jWdw hY jy nwm nw jpo, bMdgI nw kro, inq
'c igAwn nhIN hoieAw krdw[ puMn dwn aunHW nUM iml krmW dw iqAwg kr dyv,y igAwn ijhVw hY isQl hoxw
jWdy ny, ipqw dI kmweI dw ih`sw iml jWdw hY pr SurU ho jWdw hY, AKIr AigAwn dI AvsQw auhdy au~qy
igAwn qoN KwlI rih jWdy ny, jdoN q`k ieh Bwvnw pYdw qwrI ho jwieAw krdI hY[ so igAwn nUM cVHdI klw
nw hovy[ Bwvnw ikho ijhI huMdI hY? pVHo ipAwr nwl- 'c r`Kx vwsqy, nwm dw jwp zrUrI hY[ ieh ijhVy
krm ny ienHW dw vI zrUrI hY, ikauNik ieh Pyr iehnUM
Dwrnw - gu r go i bM d go i bM d gu r U hY
qkVw r`Kdy ny[ ieh nhIN hY ik igAwn Aw igAw qy
nwnk By d n BweI[
hux Cu`tIAW ny[ gurU Gr dw m`q hor qrHW dw hY QoVHw[
smu M d u ivro i l srIru hm dy i KAw
so ies qrHW dy nwl kihx l`gy ik EQy jwh, auhdy
iek vsqu AnU p idKweI ]
kol jw ky SrDw Bwvnw r`K[ ieh ijs vkq jWdw hY,
gu r go i vM d u gu o i vM d u gu r U hY
rwjy jnk nUM dyiKAw ik vsqr rySmI pihny hoey ny[
nwnk By d u n BweI ] AM g - 442
klgI l`gI hoeI hY, gl 'c moqIAW dIAW mwlwvW
ijhVw pRmySr qy gurU nUM do jwxdw hY, AYsw peIAW hoeIAW ny[ Awly-duAwly p`iKAW vwly KVHy ny[
AnuBvI mhWpurSW dw m`q hY ik auhnUM AYnw doS lgdw bVI dunIAW ienHW dI Awgq-Bwgq krdI hY, ieh
hY ik AYnw iliKAw hY auhnUM kuMBI nrk 'c sVnw pYNdw mwieAw qoN ikvyN bicAw hoieAw hY? ausy vyly ie`k
hY, pr ijMnI dyr q`k ieh inScw nhIN AwauNdw[ mukdmw pyS huMdw hY, sO bMdw AwauNdw hY qy aunHW doSI
pwrbRhm qy gurU dw Byd krky jwxdw hY, EnW icr jwx ky, fwkw mwirAw aunHW ny, qy iehny rwj dy kwnUMnW
auhnUM kuC l`iBAw nhIN krdw, gurU qoN, iblkul nhIN dy muqwibk szw dy id`qI ik ienHW swirAW nUM PWsI dy
l`Bdw[ jdoN ieh jwxdw hY, Pyr qW bVI v`fI kImq idE[ iehny ikhw ieh qW bVw inrdeI rwjw hY[ ieh
dyxI pYNdI hY[ so sukdyv nUM smJwieAw ik bytw! mYN bRhmigAwnI iehnUM kIhny bxw id`qw, myry ipqw nUM Bu`l
qYnUM igAwn nhIN dy skdw[ igAwn qoN bgYr nwm dy hY[ ikauNik ikqy suxI-suxweI g`l aunHW ny kr id`qI[
mMfl 'c pRvyS nhIN huMdw[ nwm qoN bgYr mn SWq nhIN ieh qW ho hI nhIN skdw bRhmigAwnI[ rwjw qy
hud
M w[ swrI g`l ieh hY ik qUM nwm dI dwq pRwpq kr, bRhmigAwnI? mwieAw 'c AYnw PisAw hoieAw hY[ aus
nwm dy mMfl 'c jw[ mYN jy qYnUM dsdw hW qW qUM kihxw vyly vwps Aw igAw, qrk kr id`qI zbrdsq[ nwrd
hY ik mYN pVHIAW hoeIAW ny swrIAW g`lW[ kihx l`igAw, imilAw puCdw hY ik ikQoN AwieAw hYN? swrI g`l d`sI,
mhwrwj! Pyr mYN ipqw jI! ik`Qy jwvW[ kihMdy, rwjw kihMdw E BoilAw! bRhmigAwnI dy au~qy qrk krn nwl
jnk kol jwh, imQlwpurI dw rwjw hY[ 54vW jnk sI Cy klW vYrwg dIAW nSt ho jwieAw krdIAW ny[ auhdI
aus vyly, ikauNik gurU mhwrwj 'c AYsw Purmwn AwauNdw QW jy inMidAw kr dyvy qW swry ijMny vI puMn krm kIqy
hY ik - hoey ny, swry ausy vyly Kqm ho jWdy ny[ l`KW swlW dy,
jnk jnk bY T y isM G wsin l`KW jnmW dy kIqy hoey puMn Kqm ho jWdy ny[
nau mu n I DU i r lY lwvY g o ] AM g - 1309 nwrd ny A`gy Aw ky ibrD dw rUp Dwrn kIqw,
ieh ijhVw rwjw jnk sI, v` f w pR q wpI ieh drKq Q`ly bYT igAw[ auhny tokrIAW cu`k ky
bRhmigAwnI mhWpurS huMdw hoieAw vI, nON munIAW dI su`txIAW SurU kr id`qIAW[ ieh dyKI jWdw hY ik ieh
DUV mMgw ky roz Awpxy msqk nwl lwieAw krdw sI[ krdw kI hY[ AKIr auh vI vIh-qIh tokrIAW su`tx
nON munI ie`k dw nwauN kvInwmw sI, ie`k dw nwauN qoN bwAd dm lYx vwsqy, Du`p bhuqI sI, drKq Q`ly
hrInwmy sI, krBMjmnwmy sI, AMqrnwmy sI, pihilAW Aw igAw[ kihMdw bwbw! kI krdw hYN[ ryqW su`tI jWdw
'Awqm mwrg' 17 mwrc, 2010
hYN cuk
` ky, ndI iv`c? kihMdw, bytw! kI krW ndI gihrI jau qau pR y m Ky l x kw cwau ]
hY, lMGxw hY mYN pwr? kihMdw, qUM qW mhWmUrK hYN, isru Dir qlI glI my r I Awau ]
qyrIAW qW swrIAW tokrIAW ruVH geIAW, ndI AYnI qyz iequ mwrig pY r u DrIjY ]
cldI hY[ kdy pul vI ryqy nwl bMnH hoieAw hY? kihx isru dIjY kwix n kIjY ] AM g - 1412
l`igAw ik mYN mhWmUrK hW? kihMdw, myry qoN izAwdw qUM kihx l`igAw, sukdyv! bRhmigAwnIAW kol ies
hYN? rUp idKw id`qw nwrdmunI ny Awpxw, kihx l`igAw qrHW nhIN jweIdw[ kuC nhIN p`ly ipAw krdw ik gwhk
ik qyrI ie`k klw vYrwg dI Cy jnm dy vYrwg qoN pYdw hI nhIN hY[ jy gwhk nw hovy -
huMdI hY[ 36 jnmW dw vYrwg qyrw nSt ho igAw, qUM rwm pdwrQu pwie kY kbIrw
pUrn bRhmigAwnI dy au~qy qrk kr id`qI[ gWiT n Ko l @ ] nhI ptxu nhI pwrKU
kihMdw, rwjw jnk bRhmigAwnI hY? nhI gwhku nhI mo l u ] AM g - 1365
kihMdw, hor kI[ auhdy qW dyvqy vI Aw ky drSn Pyr AYvyN dukwn KolHxI hY, jy gwhk hI nhIN[
krdy ny[ ikauNik mhwrwj ny AYsw Purmwn kirAw hY- gwhk nUM kihMdy pihlW isr dyxw pYNdw hY -
Dwrnw - iSvjI Ko j dy iPrdy bR h migAwnI pihlw mrxu kbU i l jIvx
nU M [ kI Cif Aws ]
bR h m igAwnI kau Ko j ih mhy s u r ] ho h u sBnw kI ry x u k w
nwnk bR h m igAwnI Awip prmy s u r ] qau Awau hmwrY pwis ] AM g - 1102
AM g - 273 ijhVI qyry AMdr mYN hY, iehnUM mwrnw pYxw hY[
kihx l`igAw, auh qW pUrn bRhmigAwn dI ieh dyxw hI pYxw hY -
AvsQw dy mwlk ny, rwj krdy ny pr rwj dw lyp aunWH qnu mnu Dnu sBu sau i p gu r kau
nUM koeI nhIN hY, koeI pkV nhIN hY, qUM SrDw Dwr ky hu k im mM i nAY pweIAY ] AM g - 918
jwh[ ie`QNo hI qyrI kilAwx hoxI hY[ so aus vyly dubwrw jdoN hukm mMinAw Pyr r`b iml igAw[ so ies
jWdw hY, dubwrw igAw qW pihlW qW bVw krVw ho ky krky qUM soc ky jwh aunHW kol[ SrDw dy nwl[ dUsrI
su n y h w By i jAw sI, hu x ku C jigAwsU bixAw qy vwr jWdw hY, bVI dyr KVHw r`iKAw drvwzy dy A`gy[
smJwieAw nwrdmu n I ny [ kihx l` g y , ipAwirAw! aus qoN bwAd bulw ilAw, kmrw hY iekWq, auQy bYTy
bRhmigAwn vrgI dunIAW dy AMdr koeI vsq nhIN hY[ ny[ iehny mMqr d`isAw, lyikn AMdroN ieh iKAwl
ijhVI nUM pRwpq krky jMmxw mrnw Kqm qW hoxw hI iehdy AMdr bwr-bwr AweI jWdw hY ik mYN qW iqAwgI
hY[ auh pRmS y r dw rUp ho ky pRmS
y r bx jWdw hY[ auhdy hW[ ieh gRihsqI ny[ ieh rwjy ny[ ikMnw mwl mYN dyK
iv`c qy pRmySr iv`c koeI Byq nhIN irhw krdw[ AYfI ky AwieAw hW lMGdw-lMGdw[ kroVW rupey dy gihxy,
v`fI cIz lYx jWdw hY, qy AiBmwn nwl lY ky jweyNgw? cIzW peIAW ny[ ieh qW bVy Bwry gRihsqI ny, hoxgy
AiBmwn qW C`fxw pYNdw hY - bRhmigAwnI zrUr hoxgy, pr mwieAw qW ienHW dy Awly-
ijsu vKr kau lY i n qU AwieAw ] duAwly iPrdI hY[ AwpxI ic`pI qy lMgotI ijhVI vwDU
rwm nwmu sM q n Gir pwieAw ] sI auh bwhr r`K AwieAw[ duAwrpwl dy pws[ auQy
qij AiBmwnu ly h u mn mo i l ] bcn hoxy SurU ho gey, auqy nUM dyiKAw qW ie`k k`cy Dwgy
rwm nwmu ihrdy mih qo i l ]AM g - 283 dy nwl bMnHI hoeI qlvwr ltkdI hY, auhdy Q`ly bYTw
AiBmwn nwl jWdw hYN ik mYN pYsy vwlw hW, mYN bhuq hY[ auh bcn krdy ny pr iehdI ibrqI nhIN itk
piVHAw hoieAw hW, mYN bhuq qp kry hoey ny, mYN swDU rhI, qlvwr vl nUM dyKI jWdw hY QoVIH -QoVIH dyr bwAd[
hW, mYN bRwhmx hW; ieh K`qrI hY[ iehnUM qW myry AwieAW QoVHI ijhI dyr bwAd dyK lYNdw hY[ auh kihMdy, qUM
'qy auT ky Awdr krnw cwhIdw hY[ so kihMdy, nhIN surq iekwgr kr[ surq iekwgr nhIN ho rhI, AYny
ipAwirAw! mMgqy bx ky jwxw pYNdw hY[ AYQy qk hY ik nUM duAwrpwl ny d`isAw ik mhwrwj! A`g lg geI
Awpxw sB kuC kurbwn krnw pYNdw hY - mihlW nU,M Awh vI jl igAw, Awh vI jl igAw, d`sI
Dwrnw - sIs qlI 'qy Drnw pY N dY , jWdy ny Aw-Aw ky[ aus qoN bwAd kihMdy ik ijhVw muK
AO K I Ky f pR y m dI[ duAwr hY, mhwrwj! auQy vI Aw phuMcI[ auQy iehdI

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


18
ic`pI qy lMgotI peI sI[ ieh ivcwly hI bcn C`f ky, hY[ mYN dw JgVw huMdw hY, sMqW kol jwx vyly[ Awpxy
n`T ky cilAw igAw, jw ky cuk ` ilAwieAw[ rwjw jnk gurU kol jwE, sMqW mhwqmw kol jwE, mYN nhIN EQy
kihMdw, qUM qW bVw mwieAwDwrI hYN[ dyK ijhnUM qUM myrI BwieAw krdI -
mwieAw kihMdw hYN, dyK ikMnI jl geI, mihl jl gey, hir jIau AhM k wru n BwveI
qbyly jl gey, Kzwnw jl igAw pr mYN qW ausy qrHW vy d kU i k su x wvih ] AM g - 1089
bcn kr irhw hW[ myrw qW iDAwn vI nhIN EDr r`b nUM vI nhIN BwauNdw, qW hux qIsrI vwrI pqw
igAw qy qUM qW ie`k ic`pI 'c hI PisAw bYTw hYN[ jwh, l`igAw, duAwrpwl ny jw ky d`isAw ik mhwrwj! EhI
pihlW swDnw krky Aw[ swDU ijhVw ipClI vwrI 'qy cilAw igAw sI, A`g l`gx
vwps moV id`qw[ pCqwieAw ik mYN mwieAwDwrI nwl, A`j Pyr KVHw hY[ kihMdy, D`ky mwro auhnUM, AMdr
auhnUM kihMdw sI, drAsl qW mwieAwDwrI mYN hI nhIN Awaux dyxw, bQyrw kihMdw hY ik mYN rwjw jI nUM
inkilAw Pyr[ aus vyly jd qIjI vwrI jWdw hY[ aus imlxw hY, mYN aunHW nUM imlxw hY, mYN rUhwnI g`l krnI
vyly gurU mhwrwj smJwauNdy ny ik mhWpurSW dy kol jy hY, mYN dunIAWdwr nhIN hW, mYN kuC mMgx nhIN AwieAw[
jwxw hY, jy lYxw hY kuC qW AwpxI hau nUM pUrn qOr mYN qW auh sOdw pYx AwieAw hW ienHW qoN ijhVw koeI
dy au~qy smrpx krnw pYNdw hY, ies qrHW smJwauNdy vI nhIN lYNdw[ mYN Awpxw Awp vycx AwieAw hW[ qusIN
ny - kih qW idE auhnUM[ kihMdy, AsIN AMdr hI nhIN jwx
Dwrnw - mu r dw ho i ekY mu r Id bx dyxw qYnUM[ A`j srwp nhIN idMdw, A`j rohb nhIN idMdw,
jwvxw[ D`ky mwrdy ny auhnUM, ij`Qy q`k C`f AwauNdy ny KVH jWdw
mu r dw ho i e mu r Id n glI ho v xw[ hY, jdoN auh cly jWdy ny Pyr Aw jWdw hY[
gurU nhIN pqIijAw krdw, jdoN qk murId ijhVw rwjw jnk ny pu`iCAw ik igAw ik nhIN?
hY Awpxy Awp nUM murdw nhIN bxwauNdw[ gurU gor 'c kihx l`g,y mhwrwj! AsIN C`f AwauNdy hW dUr qk,
smwA nhIN sikAw krdw, dohW dw QW nhIN auQy, ie`k ku`t mwr vI kr idMdy hW, Pyr Aw jWdw hY[
dw QW hY[
swbru isdik shIdu Brm Bau Ko v xw kihMdy AMdr nhIN vVn dyxw[
go l w mu l KrIdu kwry jo v xw[ aus vyly auh kihMdy ik qYnUM hukm nhIN hY AMdr
nw iqsu Bu K n nId n Kwxw so v xw[ vVn dw[ A`j nhIN qUM jw skdw[ aus vyly iKVkI
pIhix ho i e jdId pwxI Fo v xw[ ijhVI rwjy dy mhl dI ijhVI sI, auh dyKI qy auhdy
pKy dI qwgId pg mil Do v xw[ Q`ly bih igAw[ auDrly pwsy rwjy jnk dw roz dw hI
sy v k ho i e sM j Idu n hsx ro v xw[ nym sIgw ik bhuq swry AiqQIAW bRwhmxW nUM bulw ky
dr drvy s u rsIdu iprm rs Bo v xw[ pRSwdw Ckwauxw[ auhdy bwAd aunHW dIAW jUTIAW p`qlW
cM d mu m wrK eId pu g Klo v xw[ Awpxy h`QW nwl cu`kxIAW qy auh c`uk ky iKVkI qWeIN
BweI gu r dws jI vwr, 3, pau V I 18 bwhr su`t idMdy sI[ sPweI vwly AwauNdy sI, auQoN cu`k
so ies qrHW dy nwl ieh rihq jy hovy qW mhwqmw ky lY jWdy sI[
qoN, gurU qoN koeI cIz l`B jWdI hY, ijMnW icr ieh A`j hukm kr id`qw ik ieh p`qlW cukxIAW nhIN
AvsQw nhIN AwauNdI auh cùp rihMdy ny, ikauNik gwhk hn, peIAW rihx idE ie`Qy hI[ sukdyv bYTw sI
nhIN hY koeI[ iKVkI dy hyTw hI[ Fyr lg igAw, sB dwlW vgYrw
ivxu gwhk gu x vy c IAY aupr pY geIAW, db igAw p`qlW dy Q`ly, keI idn
qau gu x u shGo jwie ] su`tdy rhy[ aus qoN bwAd rwjy jnk ny pihrydwrW nUM
gu x kw gwhku jy imlY pùiCAw ik auh ik`Qy hY sukdyv, kihMdy mhwrwj! auh qW
qau gu x u lwK ivkwie ] AM g - 1086 auiTAw hI nhIN, p`qlW dy Q`ly dibAw ipAw hY[ hyTW
so hux qIjI vwrI pUry ierwdy nwl jw irhw hY auqr Awey, p`qlW dy Q`ilEN k`F ilAw[ kihMdy iehdw
ik mYN qW kuC hY hI nhIN, ikvyN krn, cwhy D`ky dyx, ieSnwn krwE[ ieSnwn krwieAw, inmrqw hY h`d drjy
cwhy mwrn, cwhy gwlHW k`Fx[ pUrI SrDw nwl jw irhw dI, kuC nhIN smiJAw ik mYN koeI v`fw irSI, AYny swl

'Awqm mwrg' 19 mwrc, 2010


mYN qp krky AwieAw hW, mYN vyd ivAws, jgq dy pRis`D hY qyry AMdr, ieh hoS swnUM dy dy[ hux qyry kol kI
bRhmigAwnI mhWpurS dw mYN b`cw hW[ sB kuC Bu`l bc igAw? kihMdw, myry kol qW koeI nhIN[ kihMdy,
igAw[ kihx l`gy, mhwrwj! mYN nwm dI dwq, igAwn ijhVw ieh kihMdw hY ik myry kol, myrwpn vI mYnUM dy
dI pRwpqI vwsqy Awp dy pws AwieAw hW[ kihMdy auh dy[ mYN qy myrI vI mYnUM dy dy[ kihMdy hux kI bicAw
qW bhuq AOKw hY, bhuq mihMgw hY, iqAwr hYN tYst hY? c`up[ boldI qW AwhI surq hY ijhVI haumY vwlI
dyx nUM[ mhwrwj d`so, Awh tIn dw CMnw hY BirAw surq hY, dUjI surq qW hor hY, hukm dI surq hY[
hoieAw, iehnUM hQylI 'qy r`K lY[ Sihr dI pRkrmw krky AwhI hY ijhVIAW g`lW Gtw vDw ky krdI hY[ aus dy
Aw[ jy ie`k kqrw fu`lH igAw, qyrw sIs auQy hI klm bwry gurU mhwrwj ies qrHW Purmwn krdy ny -
kr id`qw jweygw[ pihrydwrW nUM kih id`qw ik nMgI Dwrnw -mn Bo i lAw hau m Y su r iq ivswr[
qlvwr lY ky ip`Cy c`lo jy ie`k kqrw vI fu`lH igAw, Awh ijhVI qyrI surq hY nw ik mYN qp kIqw,
au~Qy hI iehdw isr klm kr idE qy dUjy pwsy vzIr mYN jwp kirAw, mYN bRwhmx dw lVkw hW, mYN vyd-
nUM hukm dy id`qw ik swry Sihr dI ijhVI bwhrlI ivAws jI dw lVkw hW[ myry 'c Awh SkqI hY, myry
pRkrmw hY auQy nwc gwaux,y jo kuC vI hY, rOlw-r`pw sB 'c Awh SkqI hY, kihMdy Awh Bu`l jw pihlW[ ieh
puAwE[ iehdI ibrqI ihlwauxI hY[ auh SurU ho gey, Bùl jw swrI[ bwkI hux dyK kI rih igAw[ bwkI ie`ko
rOly pYNdy ny, gwauxy hud
M y ny, nwc hud
M y ny pr Awrwm nwl cyqn rih igAw, pRIpUrn[ kihMdy ieh qyrw srUp hY,
iehdI ingHw ik`Qy hY qyl 'qy[ nw bwhrlw pqw hY, nw kihx dI dyr sI, nwl ikRpw kr id`qI[ kihx nwl
Awpxw pqw hY[ hOlI-hOlI pYr pu`tI jWdw hY, AYnw pqw iek`lI g`l nhIN bxdI[ kihMdy, jIA dwn huMdw hY -
hY ik ie`k nMgI qlvwr vwlw myry nMgI vwlw myry mgr
Aw irhw hY, bwkI kuC nhIN, jW qyl idsdw hY, jW auh
jnm mrx du h hU mih nwhI
qlvwr vwlw kMm idsdw hY[ swry gyVw k`F ky Aw igAw[
jn prau p kwrI Awey ]
h`Q dyiKAw, rwjy jMgl ny, qyl dw ie`k kqrw vI nhIn
jIA dwnu dy BgqI lwiein
fuilHAw[ aus vyly kihx l`gy ik TIk hY qUM tYst pws
hir isau lY i n imlwey ] AM g - 749
kr ilAw, hux AYaNu kr qyry kol ijhVIAW qyrIAW cIzW pUrw gwhk sIgw, jIA dwn dy ky jIauNdw kr
ny auh swnUM dy dy swrIAW[ kihMdw mhwrwj! myry kol id`qw[ jIvn mukq bxw id`qw[ iqRkwldrSI ho igAw,
qW Awh ie`k ic`pI hY ie`k lMgotI hY[ ie`k myry qyV so imlI ik`QoN ieh cIz? kihMdy -
pihnI hoeI hY, kihMdy cMgw qyV vwlI qW r`K lY[ hor cy i q go i vM d u ArwDIAY ho v Y Anµ d u Gxw ]
ikhVI cIz hY qyry kol? kihMdw myry kol qW hor hY sM q jnw imil pweIAY
nhIN kuC[ kihMdy qyrw srIr? pMjW q`qW dw srIr hY, rsnw nwmu Bxw ] AM g - 133
25 pRwikRqIAW ny, pMj igAwn ieMdry, pMj krm ieMdry, imlI ik`QoN? sMq jnW nUM iml ky[ so mhwrwj
pMj iehdy AMdr pRwx cldy ny, ieh qyry nhIN hn? kihMdy, ipAwirE! ijhVI cIz nUM Kojx Awey EN, auhdI
kihMdw hW jI? pRwpqI AYs qrHW nwl hoieAw krdI hY[ dUsrw hY ik
rsnw dy nwl nwm jpo[ svws nwl nwm jpo, hor
kihMdy, ieh swnUM dy dy[
swrIAW AvsQwvW, Anhd Sbd nwl nwm jpo[ rom-
kihMdy, hux kI rih igAw qyry kol? rom nwl jpo, psMqI bwxI, prw bwxI, dsvyN duAwr 'c
kihMdw, mhwrwj! hux qW myry kol kuC nhIN[ nwm jpo[ auh nwm ijhVw hY auh bRhmigAwn nUM SkqI
kihMd,y qyry kol Ajy sUKSm srIr bcdw hY[ ieh idMdw hY nhIN qW ieh muV ky mwieAw Pyr pY jwieAw
swfy hvwly kr dy[ iehdy iv`c mn vI hY, bu`DI vI, krdI hY[ mYN Pyr jwg pYNdI hY, koeI ivrlw jigAwsU
iehdy iv`c AMqSkrx vI hY[ kihMdy, ieh vI swfy hY ijhdI mYN nhIN jwgdI[ dUijAW 'c qW AsIN rihMdy
hvwly kr dy[ qUM leIN bYTw hY, kihMdy jo kuC qyry kol hI mYN iv`c hW[ so kihx l`gy, sukdyv! ieh ijhVw
hY, qYnUM kihMdy hW dy dy swnUM[ qUM rwjBwg dyKdw hYN, ieh ijhVy swry kwrobwr dyKdw
smJ igAw, kihx l`igAw ik mhwrwj! A`j qoN hY, ieh sB hukm dI Kyf ho rhI hY, ie`Qy koeI nhIn,
sB cIzW quhwfIAW[ kihMdy, hux qyry kol kwrn srIr nw mYN hW nw qUM hYN[ ie`ko hI Akwl purK hY[ auh qW
hY, ieh vI swnUM dy dy, auh cyqnw mwqr hY[ hoS ijhI Awp hI AwpxI ikRAw kr irhw hY -

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


20
ApnI mwieAw Awip pswrI iehu mwxs jnmu du l µ B u hY
Awpih dy K nhwrw ] nwm ibnw ibrQw sBu jwey ]
nwnw rU p u Dry bhu rM g I hu i x vqY hir nwmu n bIijE
sB qy rhY inAwrw ] AM g - 537 AgY Bu K w ikAw Kwey ]
ijhVw qYnUM mwieAw qoN inAwrwpux idKwieAw hY, mnmu K w no iPir jnmu hY
iK`c ky swrI mwieAw 'coN v`Krw krky srUp idKwieAw nwnk hir Bwey ] AM g - 450
hY, ieh qyrw rUp, iehI pRmySr hY[ so aunHW dy Bwg ny ijnHW pRmySr nUM rwv ilAw -
kbIr qU M qU M krqw qU hU A w hir drsn kM a u mnu lo c dw
mu J mih rhw n hU M ] nwnk ipAws mnw ]
jb Awpw pr kw imit gieAw cy i q imlwey so pR B U
jq dy K au qq qU ] AM g - 1375 iqs kY pwie l gw ] AM g - 133
lgw
qUM hI rih igAw[ so mhwrwj kihMdy ipAwirE - so aunHW dy Bwg ny, ijnHW ny pRmySr nUM rwv
ijin pwieAw pR B u Awpxw ilAw[ijhVw imlw dyvy vwihgurU nUM kihMdy auhdy crnW
Awey iqsih gxw ] AM g - 133 'qy sIs r`K dyeIey, auhdy ip`Cy l`g jweIey, auhnUM sB
kihMdy aunWH dw Awauxw qW igixAw jWdw, bwkI qW kuC dy dyeIey[ mn Arp dyeIey, Dn Arp dyeIey, qn
kUV-kubwV quirAw iPrdw hY - Arp dyeIey; pr imlw dyvy ie`k vwrI[ jdoN kImq
Dwrnw - AwieAw au n H W dw sPl hY jg idMdw hY, imlwaux vwlw imlw vI idMdw hY[ kImq nhIN
'qy , ijhVy jpdy nwm hrI dw[ dy huMdI, kImq dyxI bhuq AOKI hY, jnm-jnmWqr lg
ieku iKnu iqsu ibnu jIvxw jWdy ny[
ibrQw jnmu jxw ] AM g - 133 sMq mhwrwj jI (sMq eISr isMG jI mhwrwj rwVw
ijhVw ie`k iKn hY, A`K dy Jmkx ijMnW vI swihb vwly) nUM jd mYN pihlI vwrI imilAw, aunHW ny
jIauxw hY jy aus qoN bgYr, auh sB ibrQw cilAw ikhw ik ie`k kdm rihMdw hY qyrw, pu`tx qoN, qUM pu`t
igAw[ lY, cwhy ies jnm iv`c pu`t lY, cwhy Agly 'c, cwhy
jil Qil mhIAil pU i rAw ies qoN Agly 'c b`s ie`k kdm rih igAw qyrw[ auh
rivAw ivic vxw ] AM g - 133 qW jy CotI ijhI g`l huMdI, kihMdy huxy lMG Aw[ bhuq
Awp hI jlW 'c, QlW 'c, Asmwn 'c, DrqI 'qy, AOKI hY ieh g`l[ imtxw koeI suKwlI cIz nhIN, mYN
DrqI dy Q`ly, hr QW dy auqy pUry rUp iv`c rivAw nhIN mirAw krdI kdy vI[ ieh jIauNdI hI rihMdI
hoieAw hY[ Pyr kihMdy - hY, koeI nw koeI hor rUp Dwrn kr lYNdI hY[ cwroN
so pR B u iciq n AwveI pwisAw qoN mwieAw rUp bdl-bdl ky AwauNdI hY, auh
ikqVw du K u gxw] AM g - 133 moh lYNdI hY, Pyr Psw lYNdI hY, nhIN lMGx idMdI[
AwKrI kdm dy au~qy Aw ky qW iehny Pyr swrw hI
ikMnw duK pYNdw hY, Bul
` ky pRmS
y r nU[M kroVW jnmW
zor lwauxw hY[ ik Pyr qW myrI hwr ho geI qy iehdI
dy iv`c AsIN GuMmdy iPrdy hW[ ku`qy ib`ly bxdy iPrdy
ij`q ho geI jigAwsU dI[
hW[ hy vwihgur! hux ivCoVw ho igAw qUM hux swnUM myl
lY[ so ies krky ipAwirE! jo ies mhIny dw mhwrwj
ijnI rwivAw so pR B U iqM n w Bwgu mxw ] jI dw aupdyS hY, auhnUM mn iv`c vswE, cMdrmw dw
AM g - 133 swl ijhVw hY auh A`j cVHdw hY, sUrj vwlw swl
ijnHW ny eys g`l nUM jwx ilAw, bMdgI krdy ny, ijhVw hY auh pihlI vYswK qoN ciVHAw krdw hY[ so
kihMdy aunHW dy Bwg mxW mUhI ny v`fy[ auh BwgW vwly ies krky ieh vI piv`qr idn hY, nvW swl, cMdrmw
ny[ dUijAw vwsqy qW ikhw hY - dw ciVHAw hY[ ie`Qy hI smwpqI hY, swry pRymI AnMd
swihb qy gur sqoqr 'c bolo BweI[
ijnI AY s w hir nwmu n cy i qE
sy kwhy jig Awey rwm rwjy ] Ardws, hukmnwmw[

'Awqm mwrg' 21 mwrc, 2010


bwbw swihb isMG bydI aUnw swihb
sM q virAwm isM G jI,
bwnI iv. gu . rU . imSn[
pwqSwh dy Elwd dy AMdroN nOvyN QW sn; jdoN gurU
siqnwm sR I vwihgu r U , mhwrwj jI AnMdpur swihb sn, qW Awp jI aupr
DM n sR I gu r U nwnk dy v jIE mhwrwj[ lMgr vl nUM cly jwieAw krdy sI qy auh aUnw swihb
fM f au i q bM d n Aink bwr srb klw qoN AwauNdy qy rsqy dy iv`c hr roz dohW dw imlwp
smrQ] hoieAw krdw sI[ prspr siqkwr krnw, ikauNik gurU
fo l n qy rwKhu pR B U nwnk dy kir hQ] ku`l dy sI qy gurU dSmyS ipqw dy drbwr iv`c ie`k
AM g - 256 irvwieq sI ik jy gu r U nwnk pwqSwh dw ko e I
iPrq iPrq pR B AwieAw pirAw qau swihbzwdw vI Aw jwvy, bydI ilbws dy AMdr qW auhnUM
srnwie] pMj sO mohr qy duSwlw idAw krdy sI[ so ies qrHW
nwnk kI pR B by n qI ApnI BgqI cldy-cldy prspr siqkwr bixAw irhw, ikauNik auh
lwie] gurU dI Elwd sn[ auh ibMdI vMs sI qy ieDr nwdI
AM g - 289 vMs sI[ krnI kmweI vwly ie`k qoN ie`k cVHdI klw
Dwrnw - ieho mno r Q my r w pR B jI, vwly mhWpurS Aw rhy sI qW ie`k idn dw AYsw izkr
ieho mno r Q my r w[ AwieAw ik jdoN pqw l`igAw ik gurU dSmyS ipqw bydI
kir sM q n kw cy r w] swihbzwidAW dw bhuq Awdr krdy ny[ ie~Qy qk krdy
pR B iehY mno r Qu my r w ] ny ik pMj sO mohr sony dI isropy vjoN aunHW nUM Bytw
ik® p w inDwn dieAwl mo i h dIjY krdy ny qW keI pwKMfIAw dy mn iv`c ieh lwlc
kir sM q n kw cy r w ] rhwau ] AwieAw ik ikauN nw AwpW pwKMf kr leIey, qW
pR w qhkwl lwgau jn crnI suinAwrw sI, ausny pUrw hI rUp bydI swihbzwidAW dw
ins bwsu r drsu pwvau ] Dwr ky, klgI lgw ky GoVw lY ilAw nwl syvwdwr lY
qnu mnu Arip krau jn sy v w ley qy isMGW nUM Aw ky ikhw ik mYN bydI kul ivcoN
rsnw hir gu n gwvau ] 1 ] swihbzwdw hW[ gurU dSmyS ipqw mhwrwj ny ausy qrHW
swis swis ismrau pR B u Apu n w siqkwr kirAw qy ijs vkq ieh siqkwr krw ky
sM q sM i g inq rhIAY ] isropw lY ky vwps muiVAw qW iehdy mn iv`c qrk
ey k u ADwru nwmu Dnu mo r w AweI ik lkIr dw PkIr hY sMswr, koeI AMqrjwmqw
Andu nwnk iehu lhIAY ] AM g - nhIN, jy AMqrjwmI hMudy qW mYnUM pCwx nw lYNdy? mYN qW
533 lut
` x vwsqy AwieAw sI[ ies qoN vI A`gy cilAw igAw
Dwrnw - hir ky sy v k jo hir Bwey , ik ieh qW swrI g`dI hI pwKMf dI hY[ gurU nwnk vI
iqn kI kQw inrwrI ry [ ieho ijhw hI hoxw[ jdoN gurU nwnk pwqSwh dw izkr
hir ky sy v k jo hir Bwey auhdy ihrdy 'c AwieAw, ausy vyly mhwrwj ny ie`k dm
iqn@ kI kQw inrwrI ry ] swvDwn ho ky hukm id`qw pMj isMGW nUM ik jwE, jw
Awvih n jwih n kbhU mrqy ky ijhVw pwKMfI ie`QNo huxy hI igAw hY, auhdIAW muSkW
pwrbR h m sM g wrI ry ] AM g - 855 dy ky ilAwE[ ausy vyly GoiVAW 'qy srp`t isMG dyoVy
swDsMgq jI g`j ky bolxw siqnwm sRI vwihgurU[ qy dirAw pwr krn qoN pihlW-pihlW Es nUM jw
AwpW swry aunHW mhWpurSW dI isimRqI iv`c iek`Ty hoey GyirAw[ vsqr aus dy auqwr ley, isropw Koh ilAw
hW ijhVy pRBU nUM BwA gey sI[ ijnHW dIAW khwxIAW, qy ijvyN hukm sI ausy qrHW gurU mhwrwj jI A`gy pyS
ijnHW dIAW kQwvW swfy vwsqy cwnx dw munwrw hn, kIqw[ mhwrwj kihMdy, E pRymIAW! swfy bwry qW qUM kih
rsqw dsdIAW ny, p`Q pRdrSn krdIAw ny[ aunHW ivcoN ilAw sI, swnUM qW nhIN rwg dvYS ies g`l dw hoieAw,
bhuq pRqwpSwlI rUh mhWpurS bwbw swihb isMG jI TIk hY; lyikn qUM gurU nwnk pwqSwh nUM vI ieh g`l
aUny vwly bydI kul dy ivcoN iesy BweI dieAw isMG jI khI[ so aus nUM C`f id`qw[ ies g`l dw pqw aufdw-
dI sMprdw ivcoN pRgt hoey[ Awp jI dy jnm dy bwry aufdw bwbw klwDwrI nUM jd phuMicAw[ qW mn iv`c
ie`k kQw AwauNdI hY ik bwbw klwDwrI jo gurU nwnk audwsI AweI ik A`j bydI swihbzwdy nUM gurU kw pMQ

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


22
ku`txw SurU kr irhw hY[ k`lH nUM myry q`k vI h`Q phuMc mY kIey krm Any k w ]
skdw, ieh g`l TIk nhIN hY, kuC QoVHw nrwzI krky; hwir pirE su A wmI kY du A wrY
gurU mhwrwj iqMn idn jWdy rhy, bwbw jI iqMn idn dIjY bu i D ibby k w ] AM g - 641
Awey nw[ gurU mhwrwj jI ny sunyhw ByijAw ik bwbw jdoN q`k igAwn dI bu`DI XQwrQ rUp dy AMdr
jI! kI g`l hY? zrUr imlo iml ky d`so ik koeI g`l pRwpq nhIN huMdI[ do qrHW dw igAwn huMdw hY ie`k nUM
qW nhIN hY[ jdoN Awps iv`c myl hoieAw qW kihx qW bu`DI mMfl dw igAwn kihMdy ny, ie`k huMdw hY Sbd
l`gy mhwrwj! hux kwhdw myl rih igAw, quhwfw pMQ dI kmweI krn qoN bwAd AnuBv dy iv`c Awpxy Awp
qW swfy swihbzwidAW nUM ku`tdw hY qy hux qW swnUM fr hI pRgt hoxw SurU ho jWdw hY[ pihlw igAwn ijhVw
ky hI rihxw pYxw hY quhwfy qoN[ mhwrwj kihMdy, bwbw hY auh ies qrHW hY ijvyN pqw lg jwvy ik DrqI dy
jI! swihbzwidAW dw qW siqkwr swfy mn iv`c pUrw iv`c pwxI hY[ AYauN vI pqw lg jwvy ik do Pu`t p`utW
hY, gurU nwnk dI Elwd hY, swihbzwdy qW ie`k pwsy q`k pwxI Aw jwvy, lyoikn ipAwsw mr jwvy, ikauNik
rhy, aus Gr dy qW kùiqAW dw vI AsIN siqkwr krdy putweI krn vwsqy iehdy kol koeI cIz nhIN hY[ jo
hW[ ieh qW ie`k pwKMfI Aw igAw, ies pwKMfI ny Aw AnuBv dw igAwn huMdw hY auh ies qrHW dw igAwn hY
ky gurU g`dI dI inMidAw kIqI, ijMnW icr swfy bwry kih ijvyN bor kIqy hoey, ibjlI l`gI hoeI hY, hvw inklI
irhw sI, AsIN cu`p kr rhy, jdoN auhny gurU nwnk hoeI hY, reflex wall q`k pwxI BirAw hoieAw hY qy
pwqSwh jI dy bwry ieh g`l khI Es vyly qW Pyr btn d`ibAw qy ausy vyly pwxI Aw jWdw hY[ so dyohW
isry hI g`l l`g geI, Pyr auhdw isropw AsIN vwps igAwnW dw Prk huMdw hY[ auh igAwn SWqI nhIN idMdw
kr ilAw qy Pyr auhnUM QoVHw cwhtw vI CkwieAw qW jo bu`DI mMfl dw igAwn hY, aus iv`c bol skdw hY
ik A`gy vwsqy koeI pwKMfI nw Awvy[ kihMdy auh qW AwdmI, v`fy-v`fy pRmwx dy skdw hY, swrI sBw nUM c`up
TIk hY, pr ByK dI qW lwj r`K lYxI sI? mhwrwj
krw skdw hY, pr jIvn ausdw aus qoN ivprIq huMdw
kihMd,y ByK AsIN lwh ilAw sI pihlW, Pyr murm M q krI
hY, mn SWq nhIN hoieAw krdw, mn iv`c ASWqI rihMdI
hY auhdI[ so qusIN KuSIAW d`so, kihMdy KuSIAW qW ny
ik gurU nwnk dI ku`l dy AMdr pUrn mhWpurS koeI hY[ so bwbw jI dy pws jWdw hY, jw ky bynqI krdw
Awvy[ qW aus vyly gurU mhwrwj ny ikhw ik ieh joq hY ik bwbw jI mYN bhuq piVHAw iliKAw bMdw hW[ ijs
hY Kwlsy dI, Kwlsy dy iv`c hI jgxI hY, jd q`k qrHW gurU nwnk pwqSwh ny pwDy ny pui` CAw sI, TIk iesy
kljug rihxw hY, 'nwm' dI joq Kwlsy dy iv`c jgdI qrHW ies ivdvwn ny svwl kirAw ik myrw mn SWq
rihxI hY qy qusIN AMimRqDwrI ho jwE[ Awpxy pu`qr nUM nhIN hY qy mYN igAwn bwry vI pVHdw hW[ jo AiBAws
AMimRq CkwE[ ausdy Gr Aweygw bhuq klwvwn purS ilKy hoey ny auh vI mYN krdw hW, pr myrw mn SWq
Aweygw, bhuq v`fI rUh AweygI[ so aus vyly bwbw ikauN nhIN hud
M w[ bwbw jI kihx l`gy ik pwDw jI, pMfq
AjIq isMG jo aunHW dy lVky sn aunHW nUM AMimRq jI, mn dI ASWqI dw kwrn pMj klyS ny, jo hryk
CkwieAw, aus vyly 1813 dy iv`c cyq sukr pMcmI vwly bMdy dy mn iv`c pey hoey ny[ AividAw hY, Aisimqw
idn bwbw jI ny Avqwr DwirAw, Awp jI bcpn qoN hY, AiBinvyS hY, rwg hY, dvYS hY, ieh AwdmI dy mn
hI bhuq krnI kmweI vwly sI[ jdoN Ajy b`cy hI sI nUM irVkdy rihMdy ny[ ienHW swirAW dw jo v`fw somw hY,
Es vyly hI lokW nUM bhuq v`fy-v`fy kOqk idsxy SurU auh haumY hY, haumY krky pRmySr nwl rihMdw hoieAw,
ho gey sI[ hryk dy AMdr hY r`b, koeI AYho ijhw nhIN ijhdy AMdr
ausy aUny ipMf dy AMdr iek bhuq v`fw vydWqI, r`b nhIN cwhy pwp krn vwlw hY, cwhy puMn krn vwlw
piVHAw iliKAw, ivdvwn ijsdw nwm pRbD o w sI, bRwhmx hY, pRmySr hryk dy AMdr pRIpUrn hY[ lyoikn jo haumY
sI, jo ividAw pVHwieAw vI krdw sI qy auhny jdoN dw q`q ijhnUM do ih`isAW 'c jy vMfIey qW hMgqw qy
bwbw jI bwry suixAw, beI bwl swihb isMG jI jmWdrU mmqw dw bxdw hY, mYN qy myrI dw; ies qoN swry hI
hI Dur qoN ividAw dy mwlk ny qy myrw mn SWq nhIN klyS aupjdy ny ikauNik pRmySr dy nwm nwloN tu`t jWdw
rihMdw, mYN ikauN nw bwbw jI kol jwvW qy jw ky mYN hY, ies qrHW mhwrwj Purmwn krdy ny -
iesdw koeI aupwA pu`CW[ Dwrnw - swry jg nU M hrI dy nwlo N
pwTu piVE Aru by d u bIcwirE qo i VAw hau m Y vwlw ro g hY bu r w[
invil Bu A M g m swDy ] hau m Y ey h w jwiq hY
pM c jnw isau sM g u n Cu t ikE hau m Y krm kmwih ]
AiDk AhM b u i D bwDy ] 1 ] hau m Y ey e I bM D nw iPir iPir
ipAwry ien ibiD imlxu n jweI jo n I pwih ] hau m Y ikQhu aU p jY ikqu

'Awqm mwrg' 23 mwrc, 2010


sM j im ieh jwie ] hau m Y ey h o hu k mu hY iv`c surq swirAW dI smweI hoeI qy nyqr gurU dy muK
pieAY ikriq iPrwih ] hau m Y dIrG vl ies qrHW l`gy hoey ny ik ijvyN hzwrW ckorW cMdrmw
ro g u hY dwrU BI iesu mwih ] vl dyKdIAw ny[ aumr dw BulyKw pY igAw pIr nUM ik
ikrpw kry jy AwpxI ieh qW 22 ku swl dy lgdy ny qy mYN Br jvwnI lMG
qw gu r kw sbdu kmwih ] ky buFypy 'c AwieAw hoieAw hW qy jy mYN crnW 'c jw
nwnku khY su x hu jnhu ky ilt igAw qW myry murId kI kihxgy? ieh swry
iequ sM j im du K jwih] AM g - 466 ASrDk ho jwxgy, ienHW dy mn iv`c myrw pRBwv Kqm
vyd pVH lYxy, vydWq dy swSqr pVH lYxy, CyeI ho jweygw[ gurU mhwrwj dy kol jd phuMcdw hY, jw ky
swSqr pVH lYxy ienHW nwl haumY dw rog nhIN jwieAw dsqpMjw lYx vwsqy h`Q vDwieAw[ mhwrwj jI ny polw
krdw[ haumY rog hY qy iehdI dwrU jo hY, gurU dw Sbd ijhw h`Q dbwieAw iehdw, ikhw ik d`so pIr jI! ikvyN
hY, jd q`k gurU dy hwzr ho ky Sbd dI pRwpqI nhIN Awey hoN? kihMdy, A`lw qy rUh dw imlwp ikvyN hovy?
krdw, haumY dw nwS hoxw AsMBv hY, nhIN ho skdw[ mhwrwj kihMdy, ijvyN idn qy rwq dw huMdw hY[ hYrwn
ho igAw ik idn qW rwq nUM kdy imilAw hI nhIN hY,
gurU dSmyS ipqw dy pws pIr bu`DU Swh AwauNdw jy rwq hY qW idn nhIN hY jy idn hY qW rwq nhIN
hY Awp ny ie`k bcn suixAw gurU gRMQ swihb dw - hY[ hYrwn ho ky socI jWdw hY ik kI svwl krW gurU
nwnk qrvru ey k u Plu mhwrwj ny qW rmz mwr id`qI[ hux mYN khI khW?
du i e pM K y r U Awih ] kihM d w, mhwrwj! mY N smiJAw nhIN kihM d y , ijvy N
Awvq jwq n dIshI smiJAw hYN, auvyN ijvyN hI hY, smJ qW igAw sI[
nw pr pM K I qwih ] AM g - 550 kihMdw mhwrwj! mYN qW ieh pu`Cdw hW ik rUh dw qy
eys srIr dy au~qy do pMKI bYTy ny, ie`k jIv rUpI A`lw dw imlwp ikvyN huMdw hY? jIv dw qy r`b dw ikvyN
pMCI hY, ie`k Awqmw rUpI pMCI hY, ie`k aufdw-n`Tdw imlwp huMdw hY? mhwrwj kihMdy, ijvyN s`c qy JUT dw
B`jdw iPrdw hY - huMdw hY[ kihMdw, mhwrwj! mYN smiJAw nhIN hW, ikRpw
jy q w aU f ih du K Gxy krky smJwE[ mhwrwj kihx l`gy ik dyKo, jdoN sUrj
inq dwJih qY ibllwih] AM g - 66 cVH jWdw hY, rwq Kqm ho jwieAw krdI hY qy jdoN
s`c Aw jWdw hY, JUT dw nwm inSwn nhIN rihMdw[ s`c
ie`k auh hY ijhVw AwauNdw nhIN jWdw nhIN, qy
Awauxw cwhIdw hY, s`c dI pRwpqI hoxI cwhIdI, kUV
prm AnMd iv`c rihMdw hY, BulK y w pY igAw ik mYN ikhVw
C`f dyxw cwhIdw hY[ kihMdw, mhwrwj! kUV Cu`tdw nhIN,
hoieAw[ hux iehdy vwsqy swSqr pVHdw hY, kurwn SrIP
s`c pRwpq ikvyN hovy? mhwrwj kihMdy, kUV qW Awp
pVHdw hY, hor AnykW gMRQ pVHdw hY, lyikn igAwn nhIN
Awpxy duAwly iek`Tw krIdw, hux qUM GroN kihMdw sI ik
ho irhw[ SWqI nhIN Aw rhI, mn 'c AwieAw ik gurU
mYN jw ky crnW 'qy ilt jwxw, ieQy Aw ky qYnUM kUV ny
nwnk dI jo g`dI hY, auh swry kljug dy AMdr mMnI
Gyr ilAw ik mYN pIr hW v`fw jy mYN crnW 'qy ipAw
pRmMnI hY ikauN nw mYN lok lwj lwh ky gurU goibMd isMG
qW ienHW ny kihxw hY ik pIr dy iv`c qW koeI s`iqAw
jI dI crn Srn jw ky, eys g`l dw inrxw krW[ so
hI nhIN, ieh nwsqk ho jwxgy, ASrDk ho jwxgy qy
sOFory qoN iqAwr ho ky pwauNty swihb nUM jWdw hY, bhuq
JUT C`f dy[ kihMdw, mhwrwj! iehnUM C`fx vwsqy qW
swry murId nwl lY ley qy mn iv`c iKAwl krdw hY
mYN bVy qp kIqy, bVy johd kIqy qy h`j kIqy, bVy
ik mhWpurSW nUM ijs qrHW imlxw cwhIdw hY, ausy qrHW
dwn kIqy, lMgr clwey, hor vI AnykW nykI dy kMm kry,
imlWgw[ crnW 'c ilt jwvWgw, jdoN qk myry SMky dw
mhwrwj kihMdy, ieh qW qUM sMgl bMnH ley hor[ nykI
smwDwn nhIN krwauNdy EnIN dyr qk mYN crn nhIN
dy kMm kIqy pr hMgqw Dwr ky kIqy[ hMgqW Dwr ky
C`fWgw[ bVI SuB Bwvnw dy nwl Gr qoN c`ilAw[ A`gy
jd nykI kIqI jWdI hY qW haumY dw sMgl Awly-duAwly
jd nyVy jWdw hY kI dyKdw hY dIvwn l`igAw hoieAw hY
hor vD jWdw hY[ kihMd,y auh qW qUM hor bMnH ley[ kihMdw
qy gurU mhwrwj jI sSoBq ny, ie`k pwsy swry sSqrDwrI mhwrwj! Cutdy nhIN[ mhwrwj kihMd,y JUT dw pVdw lwh
sUrmy bYTy ny, ie`k pwsy gurmuK bYTy nwm jpdy ny, koeI dy, Ku`lH ky n`c[ g`l smJ 'c AwauxI SurU ho geI,
rsnw nwl nwm jp irhw hY, koeI svws nwl jp irhw hOlI-hOlI[ gurU mhwrwj ny h`Q dbwieAw zor dI, kihMdy
hY, koeI kMT iv`c jp irhw hY, koeI ihrdy 'c jwp JUT nUM C`f dy[ kihMdw, mhwrwj! C`f nhIN hudM w[ kihMd,y
kr irhw hY, koeI nwBI iv`c jwp kr irhw hY, koeI hukm 'c Aw jw, jo kuC vI sMswr 'qy ho irhw hY, cMgw,
AwigAw c`kr 'c, koeI iqRkutI 'c jwp kr irhw hY, mMdw, mwVw[ swnUM cMgw lgdw hY, iksy nUM mwVw lgdw
koeI rom-rom dw AiBAws kr irhw hY, Ajpw jwp dy hY[ iksy nUM auh mwVw lgdw hY, dUjy nUM cMgw lgdw hY[

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


24
ieh swrw ie`k KylH ho rhI hY, Akwl purK dI[ qUM su M n smwiD Anhq qh nwd ]
iehdy iv`c mohrw bx jw[ jd qUM hukm dI pCwx kr khnu n jweI Acrj ibsmwd ]
leyNgw, Es vyly haumY dw nwS ho jweygw[ so iehdI AM g - 293
dwrU ijhVw hY auh Sbd hY, Sbd dI kmweI qoN bgYr sB dy AMdr nwm hY, Pyr nwm dI pRwpqI ikauN
hukm 'c KVHnw bhuq AOKw huMdw hY[ hukm 'c AwdmI nhIN hudM I[ Pyr swnUM gurU ikauN Dwrnw pYNdw hY[ ikauN Pyr
KVH nhIN sikAw krdw[ ieh gurU qoN Sbd imldw hY, pMj ipAwirAW kol jw ky AsIN AMimRq Ckdy hW[ auh
Sbd dI kmweI kr[ kmweI krky Pyr qyrw AnuBv ies qrHW hY swDsMgq jI! DrqI 'c pwxI qW hYgw, pr
KulHygw[ so ies qrHW mhwrwj jI ny hukm dI soJI dy jd`oN qk AsIN bor nhIN krdy, bor krky jdoN AsIN
ky - nwlw pw idMdy hW, iPltr pw idMdy hW, Es vyly pwxI
hu k im rjweI clxw nw qW juV jWdw hY, auqoN pwxI Br idE, jdoN clwENgy
nwnk iliKAw nwil ] AM g - 1 pwxI bwhr nhIN AwauNdw[ ikauNik pwxI nUM sUtw nhIN
bjd 'c Aw igAw, n`cxw SurU kr id`qw, gurU pYNdw, jdoN reflex wall lw dyvWgy, Es vyly ijMnW pwxI
mhwrwj dy crnW 'qy Fih ipAw[ aupr dI pwvWgy, EnW hI hyTNo au~cw cVH jwdw hY, AKIr
reflex wall nwl pwxI lg jWdw hY, hvw Kwrj ho jWdI
is`DW ny vI svwl kirAw sI ik hy gurU nwnk! hY, Pyr jd btn d`bo motr dw, ausy vyly pwxI c`l pYNdw
ieh Pyr JUT dI ijhVI kMD bx geI - hY[ AYsy qrHW nwm qW hYgw AMdr[ jdoN q`k AsIN pMj
hau hau BIiq BieE hY bIco ipAwirAW dI hwzrI 'c Aw ky, AMimRq dI dwq pRwpq
su n q dy i s inktwieE ] krky nwm nhIN pRwpq krdy, gurU dw Sbd nhIN pRwpq
BWBIrI ky pwq prdo krdy[ EnIN dyr q`k swfy AMdr hvw rihMdI hY haumY[
ibnu py K y dU r wieE ] AM g - 624 jdoN AsIN nwm dw AiBAws krky haumY dw nwS kr
ieh kMD tùty ikvyN? mhwrwj kihMdy, svwl Asl ilAw, aus vyly EhI nwm pRgt ho jWdw hY[
iv`c aunHW dw sI ik - so ies qrHW CotI aumr dy AMdr hI bwbw jI ny
ikv sicAwrw ho e IAY Es pRohq nUM ijhVw ivdvwn sI, bRhm ividAw idRVH
ikv kU V Y qu t Y pwil ] AM g - 1 krw id`qI, nwm dwn vl lw id`qw[ so ieh jo kQwvW
mhwrwj kihMdy - ny -
hu k im rjweI clxw hir ky sy v k jo hir Bwey
nwnk iliKAw nwil ] AM g - 1 iqn@ kI kQw inrwrI ry ]
hukm nUM mMnx krky haumY dw nwS ho jWdw hY qy Awvih n jwih n kbhU mrqy
prm SWqI dI pRwpqI ho jWdI hY qy Awpxw nw kuC pwrbR h m sM g wrI ry ] AM g - 855
vI smJ[ qn hMgqw hY, mn hMgqw hY, qn mmqw hY, so ies qrHW byAMq jigAwsUAW dw Awp ny auDwr
mn mmqw hY[ myrw qn, myrw nwm, myry pirvwr, myrI kirAw[ ie`k ausy ipMf dw rwjU sI, vwhk sI, zmIn
DrqI, myrw Drm; byAq M qrHW dI hMgqw hY, ikMnIEN Dwr vwhuMdw huMdw[ lyikn auh kdy-kdy siqsMg krdw huMdw,
lY[ ieh qW vDdI jWdI hY, haumY dw pirvwr qW byAq M siqsMg 'c hI suxdw huMdw ik AwdmI qoN jy ies jnm
hI v`fw hY[ dy AMdr Bjn bMdgI nw ho skI qy AigAwn dw Kwqmw
nw ho sikAw, qW muV ky Pyr cOrwsI dy gyiVAW 'c pY
so kihx l`gy, pMfq jI! Sbd dI dwrU lE[
jWdw hY[ ingurw rih igAw qW Es dy jMmx mrn dw
qn hMgqw, mn hMgqw, Dn hMgqw; ieh haumY krky
c`kr gl pY jwieAw krdw hY[ so ies g`l qoN frdw
hoieAw krdIAW ny[ jd qusIN gurmuK nwm dwn ieSnwn
hoieAw, bwbw jI dy pws Aw ky bynqI krn l`igAw ik
dy AwdyS nUM idRVH kr lENgy Es vyly haumY nwS hox
mhwrwj! myrI bynqI Awp srvx kro, mYnUM cOrwsI qoN
lg jWdw hY[ jdoN nwm dw pRkwS AMdr ho igAw, hY
bhuq fr lgdw hY[ jMmx mrn qoN bhuq fr lgdw
qW nwm sB dy AMdr, ikqoN lYx nhIN jwxw nwm[ beI
hY[ cOrwsI dy gyiVAW bwry jdoN mYN suxdw hW, mhWpurSW
EQy nwm imldw hY jI, jw ky lY AweIey[ nwm sB dy
qoN kQwvW suxdw hW, mYN qW kMbx lg jWdw hW[ kihx
AMdr hY -
l`gy, ie`k idn mYN sukdyv irSI dI kQw suxI ik Awpxy
nau iniD AM i mR q u pR B kw nwmu ] ipqw nUM d`s irhw sI, jdoN auh rokdw sI sukdyv nUM
dy h I mih ies kw ibsR w mu ] ik qUM Bjn krn nw jwh[ Ajy qUM inAwxw hYN[ auh

'Awqm mwrg' 25 mwrc, 2010


kihMdw sI, ipqw jI! mYN inAwxw hW pr kwl dw koeI kr jo i V nwnk dwnu mwgY
Brosw nhIN, kdoN Aw jwvy[ jnm mrx invwir ly h u ] AM g - 457
bhuq swry pRymI ieh kih idMdy ny ik jI, AMimRq bwbw jI kihx l`g,y dyK BweI rwjU! qUM bhuq BwgW
Ck lvWgy, Ajy qW juAwnI hY, buFwpw Aw jweygw qy vwlw hYN ijhdy mn iv`c ieh iKAwl pYdw ho igAw qy
mhwrwj kihMdy, buFwpy dI gwrMtI hY qyrI - gurU nwnk pwqSwh ny jo swDn, sMswr dy qwrn vwsqy
nh bwirk nh jo b nY ilAWdw hY auh sB qoN suKwlw hY[ nw auhdy iv`c h`T
nh ibrDI kCu bM D u ] Xog krnw pYNdw hY[ nw koeI kSt Xog dy swDn krny
Eh by r w nh bU J IAY jau pYNdy ny[ auhdy 'c swDn kyvl pRmySr nUM Xwd r`Kx
Awie prY jm PM D u ] AM g - 254 vwsqy auhdw nwm jpxw pYNdw hY qy kljug dy iv`c jo
sB qoN mh`qvpUrn krm hY, auh hY pRmySr dw nwm
Kbry ikhVy vyly jMmW dw PMDw gl 'c pY jwvy[ ies qrHW pVH lE -
ieh qW jdoN surq Aw geI Pyr ie`k idn vI nw guAwvy[
Dwrnw - klU AwieE ry
ie`k vwrI swfy bfhyVI ipMf iv`c dIvwn l`gy hoey ie` k nwm bIj lE,
sI, EQy AMimRq Ck rhy sI[ auQy ie`k pRymI jy ijk siqnwm vwihgu r U Akwl pu r K qU M hI hY N [
krdw hoieAw, AMimRq Ck igAw[ iekbwl isMG sIgw Ab klU AwieE ry ]
ausdw nwauN[ AMimRq Ckx qoN kuC idn bwAd, auh ieku nwmu bo v hu bo v hu ]
cVHweI kr igAw, AYksIfYNt ho igAw auhdw, juAwn An rU i q nwhI nwhI ]
AwdmI nUM hux kI pqw ik mYN cVHweI kr jwxI hY[ pl mqu Brim BU l hu BU l hu ] AM g - 1185
nhIN Brosw hY iksy dw[ cVHweI kirAw qW ijhdy mkwn jdoN duAwpr Xu`g Kqm ho irhw hY, Es vyly
'c rihMdw sI auh pRm y I sihjDwrI sI, ihMdU sI[ qW auhnUM kljug dw AwrMB hox l`igAw, qW ie`k idn ikRSn
idRStWq AwauNdw hY supny dy AMdr ik iekbwl isMG sVk mhwrwj suqy hI bYTy kihx l`gy, lE beI kljug Aw
'qy AwauNdw igr igAw qy auhdI rUh srIr 'coN inkl igAw[ hYrwn ho gey sB ik kljug Aw igAw, auhdy
geI, auhnUM lYx vwsqy koeI bhuq qyz pRqwp rUh lYx bwry qW bhuq burIAW g`lW suxIAW ny[ ausdy iv`c qW
vwsqy AweI hY qy ausny pu`iCAw ik ikDr jw irhw hYN? nyk g`l koeI hY hI nhIN[ swry hYrwn ho gey ik
kihMdw mYN ienHW dy nwl jw irhw hW[ jdoN ausnUM jwg mhwrwj! auhdw vrqwrw kI hoeygw[ Es vyly ikRSn
AweI cwr vjy qW auhny pVOsI dw drvwzw KVkw ky, mhwrwj kihMdy ik AMimRq vyly au~T ky, ieSnwn krky
Avwz dy ky pui` CAw, auh kihx l`g,y iekbwl isMG? auh pRBU dw ismrn krky, jo vision Awauxgy auhdw iDAwn
kihMdy jI auh qW rwq dy Awey nhIN, pqw nhIN ik`Qy r`iKE[ so AMimRq vyly auTy, auT ky jdoN nwm jpx
ny[ kihMdw, mYnUM huxy hI supny iv`c idKweI id`qw hY ik vwsqy bYTy qy pRwxwXwm dy nwl AwpxI surq kMtrol
Awh ijhVw bfhyVI dw cONk hY ie`Qy igirAw ipAw hY krn dw Xqn kIqw, ikauNik sbid suriq dw mwrg
qy bhuq pRqwp vwlI rUh AweI GoVy 'qy svwr auh aunHW Es vyly hY nhIN sI, ieh qW gurU nwnk pwqSwh
nUM nwl lY geI hY[ GrvwlI nUM iPkr hoieAw jd jw clwieAw, sMq mwrg hY sbid suriq dw mwrg[
ky dyiKAW qW auQy cVHweI kirAw ipAw[ auh idRStWq su r iq sbid Bv swgru qrIAY
kooeI JUTw idRStWq nhIN sI[ shI idRStWq sI, AMimRq nwnk nwmu vKwxy ] AM g - 938
Ck ilAw, AMimRq Ckx qoN bwAd gurU dw bx jWdw hY[ hor qrHW dIAW ikRAw sI, krm Drm bhuqy sI[
ibnu siqgur nwau n pweIAY buJhu kir vIcwru ] h`T Xog sI, pRwxwXwm vgYrw cIzW sn, qW Es vyly
nwnk pUrY Bwig jdoN aunHW ny surqI nUM iekwgr kirAw[ qW pihly nUM
kI nzr AwauNdw hY ik ie`k bYl hY ijsdIAW iqMn l`qW
siqgu r u imlY su K u pwey ju g cwir ] nhIN hn, ie`ko pYr dy Bwr KVHw hY, dUsry nUM AwauNdw
AM g - 649 hY ik ie`k hMs hY auhdy dohW PMgW dy au~qy vydW SwsqrW
jdoN gurU iml igAw Pyr gurU dw juMmw ho jWdw hY dy slok ilKy hoey ny, pr auh hMs moqI nhIN KWdw,
ik swnUM pwr lMGwauxw[ ie`k jnm nhIN, do jnm iqM kIVy KWdw hY[ qIsry nUM AwieAw ik ie`k hwQI hY, do
jnm, d`s krygw, vIh krygw, C`fdw nhIN; jdoN q`k AsIN suMfW ny ie`k nwl mws Kw irhw hY, ie`k nwl Gwh Kw
pwr nhIN lMGdy pr gurU vwly bxo zrUr[ so mhwrwj irhw hY[ so cOQy nUM AwieAw ik ie`k KUh dy ivcoN pwxI
mYnUM fr lgdw hY jdoN mYN cOrwsI dIAW g`lW suxdw hW k`iFAw hY qy pwxI k`F ky ie`k fol dy nwl ds GVy
qy ikRpw kro mYnUM jMmx mrn qoN r`K lE - Br id`qy[ qy muV ky jd GVy fol iv`c pwey qW auhdw

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


26
cOQw ih`sw vI nw BirAw[ pMjvyN nUM AwieAw ik ie`k lok hoxgy ieh irSvqW lYxgy, s`cw vI duKI qy JUTw
bhuq v`fw p`Qr ruiVAw Aw irhw hY, drKqW nUM qoVdw vI duKI[ dovyN duKI rihxgy, ienHW dy h`QW qoN[ ienswP
AwauNdw hY lyikn jdoN K`f 'c igrn l`igAw qW ie`k iksy nUM nhIN imilAw krygw[ cOQw kihMdw ik mYN fol
Gwh dy iqxky nwl ruk igAw[ swrIAW g`lW hI hYrwn dyiKAw, auh kihMdy kljug dy AMdr AYnw AsMqoS Aw
krn vwlIAW[ jweygw[ AYnI iqRSnw vD jweygI ik swry jIA kmwauxgy
ikRSn mhwrwj kol Aw gey, kihMdy ik swnUM AjIb qW vI pyt nhIN Brygw[ pihly jugW dy AMdr ie`k
kmwauNdw sI swirAW dw pyt Br jWdw sI[ so iehdy
idRStWq Awey ny[ kihx l`gy, mhwrwj! iqMn pYr tu`t
cu`ky, cOQy pYr dy Bwr bYl KVHw hY[ kihMdy, ieh Drm iv`c iqRSnw hoeg
y I, A`gy qoN A`gy v`Dxgy[ v`f-
y v`fy mMdr
hY kljug dy AMdr[ cwr pYr hoieAw krdy ny, ie`k auswrngy, v`fIAW-v`fIAW g`lW krngy[ itkygw koeI nhIN,
iqRSnw dI A`g 'c jl-jl mr jwxgy[ pMjvW kihMdw
pYr hoeygw iesdw[ swSqr, qIrQ qy rwjy hoieAw krdy
ny, swDU hoieAw krdy ny[ swSqr vI dyK lE, keI ik mhwrwj! mYN phwV dyiKAw hY, auh kihMdy ik qYnUM
ikqwbW ikho ijhIAW gMdIAW CpdIAW ny, ikMnw nwsqk idRStWq idKw id`qw kljug ny ik mYN koeI krm Drm
nhIN rihx dyxw -
iltrycr Cp irhw hY[ qIrQW dy au~qy ivkwr ho gey,
haumY vwly bMdy kwbz ho gey, qIrQW 'qy[ auh AigAwnI qIrQ brq Aru dwn kir
purS ijnHW nUM smJwauxw sI, auh Awp hI mwlk bx mn mY DrY gu m wnu ]
gey qy Awh aupdyS idE, Awh g`l nhIN kihxI[ auh nwnk inhPlu jwq iqh
vI Kqm ho gey[ rwjw ijhVw hY iehdy 'coN ienswP ijau ku M c r iesnwnu ] AM g - 1428
Kqm ho igAw[ ieh lwlcI hY, cwhy hzwr bMdw mr qIrQW dw Pl huMdw hY, dwn dw Pl huMdw hY,
jwey, cwhy l`K mr jwey, kursI nhIN iehdI jwxI vrqW dw Pl huMdw, pr AwdmI dw mn AYnw glq
cwhIdI[ ieh vI glq ho igAw qy swDUAW dy Awsry hoeygw ik AiBmwn EhnUM m`lo-m`lI Aw jweygw ik myry
KVHw hY[ bMdgI krn vwly mhWpurSW dw sMswr dy AMdr vrgw koeI nhIN, mYN swry qIrQ kr ley, mYN AYnw dwn
ijs idn nwS ho igAw aus idn prloN Aw jweygI, aus kirAw hY, jI myrI Ardws kro, jI myrw p`Qr lvw
idn Kqm ho jweygw sMswr[ Pyr vwihgurU nUM sMswr r`Kx idE, qW ik lok AwauNdy jWdy pVH ky kihx ik bVw
dw koeI vI mqlb nhIN hY[ sMqW vwsqy iqRBvx Dwry dwnI hY[ kihMdy auh inhPl ho jweygw swrw[ ieh c`lxy
ny[ Awpxy ipAwirAw vwsqy AYnI suMdr isRStI bxweI nhIN hn qy jy koeI cIz c`lygI auh pRmySr dw nwm
hY[ lyikn sI qW DrqI swD dI pr corW ny Aw ky c`lygw[ hor koeI cIz kljug 'c nhIN kMm AwauNdI[
aus 'qy kbzw kr ilAw, aunHW ny ie`Qy ASWqI PYlw
kihx l`gy, BweI rwjU! AsIN soeI bcn gurU dy
id`qI[ pqw hI nhIN lgx idMdy[ Awh ndI vl nUM cly suxwauNdy hW ik -
jwE, srkiVAW dy iv`c bYT jwE, quhwnUM AYnw AnMd
Aweygw ik hYrwn rih jwENgy ik ieh qW eyAr kMfISn Ab klU AwieE ry ]
GrW 'coN nhIN AwauNdw, ijhVw AnMd ieh dy rhy ny[ ieku nwmu bo v hu bo v hu ]
Awh ijhVIAW PslW AnMd idMdIAW ny ienHW ijhw AnMd An rU i q nwhI nwhI ]
nhIN iksy pwsy[ cMfIgVH ij`Qy jI krdw hY GuMm lE, mqu Brim BU l hu BU l hu ] AM g - 1185
nhIN AnMd AwauNdw, ijhVw PslW 'coN Awauxw hY[ ieh so do cIzW ny, ie`k nwm hY qy ie`k haumY hY, hux
suMdrqw iKlwrI sI pRBU ny, lyikn corW ny Aw ky Krwb haumY vI qkVI hY nwm vI qkVW hY, ikauNik haumY
kr id`qI[ so ieh sMqW vwsqy iqRBvx Dwry hoey ny pRBU vwihgurU ny bxweI hY[ swirAW dy AMdr mwieAw duStI
ny, ijs idn sMq nw hoey, isRStI aus idn Kqm ho pw id`qI, nhIN qW swrw jIv pihlW igAwnvwn sI[
jweygI, Pyr nhIN ie`k pl vI irhw krdI[ so aunHW dy hOlI-hOlI Asr ho igAw qy haumY dy ADIn ho ky jIv
Awsry Drm KVHw hY[ dUsry ny dyiKAw ik mYN hMs dyiKAw prmySr nUM Bul` igAw[ iblkul nhIN iehnUM pqw ik r`b
hY, kihMdy kljug dy ijhVy pRcwrk hoxgy, dUijAW nUM myry nwl rihMdw hY[ nwm jpx vwly vI Bu`ly rihMdy ny,
aupdyS dyxgy jW qW pRcwr hI AYsw Aw jweygw ik mws dUjy vI Bùly rihMdy ny, jdoN qk ieh Bùl pUrI qrHW dUr
KwE jI, koeI hrz nhIN hY jy Srwb pI lE[ inMidAw, nhIN huMdI, haumY dUr nhIN huMdI, so jdoN nwm pRgt ho
cuglI, eIrKw, vKIlI dy kIVy Kwxgy pRcwrk qy mUMh igAw, Pyr nyqr Ku`lH jWdy ny Pyr ie`Qy koeI dUjw nhIN
dy ivcoN slok aucwrngy qy au~qm qoN au~qm bRhmigAwn idsdw[ swry hI pRmySr dy ikRSmy nzr AwauNdy ny, hr
dw aupdyS dyxgy[ dUiSq ho jweygw pRcwr[ qIsry ny QW vwihgurU ivAwpk nzr AwauNdw hY[ jdoN ivAwpk
ikhw ik mYN hwQI dyiKAw do suMfW vwlw, kihMdy jo rwjy nzr Aw jwey, iehnUM nwm pRwpqI kihMdy ny ik iehnUM

'Awqm mwrg' 27 mwrc, 2010


nwm pRwpq ho igAw[ iehdy ihrdy 'c nwm vs igAw, Aw ky myry pwKMf nUM ds deygw, mYnUM pqw lg jweygw[
jdoN ihrdy 'c nwm visAw - so iesy qrHW lokW dI bVI BIV auhdy kol hoxI SurU ho
nv inDI ATwrh isDI geI[ cSmy vWgUM pwxI irsxw SurU ho igAw, lok kihx
ipCY lgIAw iPrih dyKo cSmw inkl AwieAw, ij`Qy sMq bYTy ny smwDI lweI
jo hir ihrdY sdw vswie ] AM g - 649 hoeI hY qy Es vyly bwbw jI AMimRqsr dIAW pRkrmw
so ies qrHW dy nwl Awp ny ikhw ik haumY bMdgI 'c qury jw rhy ny qy jWdy-jWdy ies nUM dyiKAw qy ieh
ny vI koeI ingHw krky dyiKAw ik koeI pUrn purS jw
krn dy nwl tùtdI hY[ is`KI Dwrn krI, aus qoN bwAd
SWqI pRwpq ho geI[ iek swDwrn ikswn sI[ irhw, auT ky jw ky bwbw jI dy crnW 'qy nmSkwr
kIqI[ bwbw jI ny ikhw AwE mjwvr cSm ky[ mjwvr
so iesy qrHW bwbw jI dIAW Anyk-Anyk swKIAW kihMdy ny pujwrI, cSm kihMdy ny cSmy nUM[ auhny bu`J
ny so ipAwr dy nwl aunHW dw jIvn srvx kro - ilAw ik myry cSmy dy bwry g`l krI, kihMdy pwKMf
Dwrnw - hir ky sy v k jo hir Bwey , nhIN krIdw, Es vyly bVw pRsMn ho igAw ik mYnUM A`j
iqn kI kQw inrwrI ry [ koeI pUrw iml igAw[ pUrw imilAw nhIN krdw jd q`k
ies qrHW Awp ny byAMq sMswr dw auDwr kIqw[ pUry Bwg nw jwgx -
mhwrwjw rxjIq isMG Coty ijhy sI Es vyly, jdoN bwbw Dwrnw - swDU iml jWdy ny
jI dI crn Srn ilAw ky sdw kOr ny crnW 'qy pwey, su ` q y jd Bwg jwgdy [
bwbw jI ny msqk dyiKAw dyK ky kihx l`gy ik ieh pU r b krm AM k u r jb pR g ty
qW pMjwb dw bwdSwh bxygw[ so Awp ny Es nUM bcn By i tE pu r Ku risk bY r wgI ]
dy nwl bwdSwh bxwieAw qy ij`Qy jigAwsUAW ny jw ky imitE AM D y r u imlq hir nwnk
bwbw jI pws jw ky bynqI kIqI, aunwH dI jigAwsw pUrI jnm jnm kI so e I jwgI ] AM g - 204
hoeI[ ie`k AMimRqsr dy AMdr KojI purS sI auh siq jdoN ipCly kIqy hoey krmW 'coN ie`k mweI dw SuB
nUM Bwldw iPrdw sI ik koeI ipAwrw l`B jwvy, bwr- AMkur pRgt huMdw hY, Es vyly kI huMdw hY 'ByitE purKu
bwr bynqIAW krdw sI ik hy pRBU! ikRpw kro mYnUM koeI risk bYrwgI'[ do qrHW dy huMdy ny swDU, ie`k qW huMdy ny
mhWpurS imlwE ijhdy imlx dy nwl hMgqw qy mmqw KuSk, ie`k huMdy ny rsIey[ nwm dy rs iv`c hr vkq
dw nwS ho ky pRkwS ho jwvy, ijhVIAW cIzW AsIN pVHdy iB`jy rihx vwly qy Pyr auh dunIAW vloN vYrwgI huMdy
hW swnUM pRwpq ho jwx[ Btkdw iPrdw sI, ij`Qy d`s ny, pkV 'c nhIN AwieAw krdy, inrlyp rihMdy ny[
pYNdI sI auQy jWdw sI, pr jd QoVHI dyr rihMdw sI
auQy dyKdw sI ik ie`Qy qW kihx-kihx vwly ny, krnI Pyr kI huMdw hY hnHyrw ipAw hoieAw hY, hYgw qW
vwihgurU swry prIpUrn qy vwihgurU qoN bgYr ie`Qy hY vI
nhIN hY ienHW kol, kihxI hI kihxI hY, Pyr inrwS ho
kuC nhIN[
jwieAw krdw sI[ AYs qrHW bynqIAW krdw hY -
Dwrnw - ko a U sM q imlY vfBwgI, ey k mU r iq Any k drsn kIn rU p Any k ]
pWie lg krhu M by n qI [ Ky l Ky l AKy l Ky l n AM q ko iPr ey k ]
jwpu swihb
pR B imlby kau pR I iq min lwgI ] Awh g`l nw swfy idmwg iv`c bYTdI hY, nw AsIN
pwie lgau mo i h krau by n qI smJx dw Xqn krdy hW[ g`l qW is`DI hI hY jy huxy
ko a U sM q u imlY bfBwgI ] 1 ] rhwau ] bYT jwvy qW swry hI bRhmigAwnI 'c Aw jwx[ koeI
mnu Arpau Dnu rwKau AwgY vI AigAwnI nw rhy, pr ieh bYTdI nhIN hY[ Cu`tx
mn kI miq mo i h sgl iqAwgI ] dI kuMjI hY ieh, sMqW kol AwhI kuMjI huMdI hY, ijhdy
jo pR B kI hir kQw su n wvY nwl ieh jIv nUM Cufw idMdy ny[ pr ieh lwauxI nhIN
Anidnu iPrau iqsu ipCY ivrwgI ] AwauNdI ik lweIey ikvyN[ lgdI bhuq AOKI hY, jMgwilAw
AM g - 204 hoieAw bMdw hY[ auh KulHdw nhIN hY[ ikauNik kUMjI hY
gurU mhwrwj dy ies aupdyS dy muqwibk Kojdw auhdy kol, FMg vI auhdy kol hY[ qwly AYsy huMdy ny,
iPrdw hY ikay koeI mhwqmw nzr nhIN AwauNdw[ AKIr nMbrW vwly, auh KulHdy nhIN hn, ikauNik kUMjI qoN bgYr
Esny ie`k pwKMf ricAw[ iqMn mSkW pwxI dIAW Br nhIN KulHdy, jdoN q`k pUry nMbr AwmHxy-swmHxy nhIN
ky QoVwH ijhw pwxI C`f id`qw ik mwVw-mwVw bwhr inklI AwauNdy, EnW icr auh nMbr vwlw qwlw nhIN KuilHAw
jwvy qy lokW nUM khWgw ik ie`Qy cSmw lg igAw[ ijhVw krdw[ ievyN ijvyN keI AYsy ijMdy ny cwbI vI hYgI,

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


28
ijMdw bI hYgw, pqw nhIN hY ik`Qy lgwxI hY, Es QW krdw hY[ ieh EhdI ifaUtI hY, swfI ifaUtI nhIN
'qy jy lg jwvy, qW audNo hI qwlw KulH jWdw hY[ so ieh AsIN qW Awpxy gl pweI hoeI hY, KwhmKwh[ vwihgurU
cwbI sMqW dy kol hoieAw krdI hY[ dw Bjn kro, auhdy au~qy pRwiex ho jwE, rotIAW dw
ibnu sbdY AM q ir Awny r w ] Gwtw hY ik ikMnIAW ku AwauNdIAW ny[ Kwx vwly QoVHy
n vsqu lhY n cU k Y Py r w ] AwauNdy ny Byjdw bhuqI hY[ Brosy iv`c ho jwvy ie`k vwr[
siqgu r hiQ ku M j I ho r qu dru Ku l Y nwhI so ies qrHW dy nwl Awp hzUr swihb nUM jw rhy ny,
gu r u pU r Y Bwig imlwvixAw ] AM g - 124 jWdy-jWdy ie`k ipMf dy iv`c cly gey, EQy ie`k qlwb
sI, auhdy kMFy 'qy Awp ny Awsx lw ilAw qy au~Qy koeI
Sbd dI pRwpqI nhIN huMdI qy AMdr hnHyrw rihMdw
rwhI lMGy jWdy sI, auhny ikhw ik Awh bMdw ijhVw
hY, nw qW Awqm vsqU pRwpq huMdI hY, nw jMmx mrn
hY, koeI swDU bYTw hY CotI aumr dw, iehnUM qW A`j
Kqm huMdw hY[ gurU pUry Bwg hox qW imldw hY[ hnHyrw
Syr Kw jwxgy[ ieQy AwdmKor Syr rihMdy ny qy aunHW ny
ipAw hoieAw hY ies g`l dw ik Awh swrw hI sMswr
ipMf iv`c jw ky g`l krI[ ipMf vwilAW ny ikhw ik
pRmySr dw rUp hY, ijhdI A`K KulH geI EhdI ingwH
ivcwrw pqw nhIN iks mW dw pu`qr hY, iks kwrn jw
bdl jWdI hY -
irhw hY, swfw Prz bxdw hY ik iehnUM bcweIey[ so
Dwrnw - qU M h IN qU M h IN mo i hnw[ iek`Ty ho ky sMqW dy pws Awey, Aw ky kihx l`gy ik
gu r ih idKwieE lo i enw ]1]rhwau ] bwl bRhmcwrI! qusIN ie`Qy bYTy EN, ieQy qW Syr rwq
eIqih aU q ih Git Git Git Git nUM pwxI pIx vI AwauNdy ny, AwhI aunwH dI jgHw hY pwxI
qU M h I qU M h I mo i hnw ] AM g - 407 pIx dI qy keI mnu`KW nUM Kw cu`ky ny qy c`lo qusIN, ipMf
jdoN gurU ny A`K idKw id`qI ijsnUM six sense iv`c vI AMdr sOxw pYdw hY, ipMf dIAW glIAW iv`c
kihMdy ny, AMgz
yR I dy AMdr[ qIsrw iql kihMdy ny, third vI Syr GuMmdy ny[ auh kihMdy ik qusIN jwE, swfy vwsqy
eye kihMdy ny, ibAMn-A~KVIAW kihMdy ny, Pyr AwhI koeI Syr, Syr nhIN hYgw, ikauNik igAwn dovyN qrHW dw
sMswr pRmySr dw rUp ho jWdw hY - hY, swDsMgq jI! ie`k qW auh hY ijhVw pVH ky idmwg
'c bih igAw[ ie`k pRYktIkl igAwn hY, ieh swirAW
ey ny q R h u my i rho hir qu m mih jo i q DrI nwloN AOKw hY, AslI igAwn iehI hoieAw krdw hY[
hir ibnu Avru n dy K hu ko e I ] g`lWbwqW dy qW igAwnI swry hI hoieAw krdy ny[ pr
hir ibnu Avru n dy K hu ko e I pRq`K igAwn, AnuBv AYsw hY ijhVw iblkul hI nw
ndrI hir inhwilAw ] foly, auh iksy-iksy mhWpurS nUM pRwpq hoieAw krdw
ey h u ivsu sM s wru qu m dy K dy hY, swirAW nUM nhIN hoieAw krdw[ so Awp swrI rwq
ey h u hir kw rU p u hY EQy bYTy qy svyr vyly ipMf Awey, Es vyly smwDI siQq
hir rU p u ndrI AwieAw ] AM g - 922 sIgy, aunHW ny dyiKAw ik ienHW dy Awly-duAwly qW swry
AwhI gurU dw Sbd hY ijhVw qwirAw krdw hY[ pYVW hoeIAW peIAW ny, kihx l`gy, DMn ho mhWpurSo!
nwl qsdIk kIqw hY ik swnUM hux sMswr, sMswr nhIN quhwfy duAwly qW Syr GuMmy hoey ny, ie`k Syr nhIN keI
idsdw ieh qW vwihgurU hI nzr Aw irhw hY[ pr Syr, v`KrIAW-v`KrIAW pYVW nzr AwauNdIAW ny[ ijhVw
ieh A`K KulHdI nhIN hY[ sux qW AsIN ilAw lyikn vI pwxI pIx AwieAw hY, quhwfy duAwly GuMm igAw[
A`K nhIN KulHdI[ kwrn hY iehdy iv`c, ieh g`l kihMd,y quhwnUM KwDw ikauN nhIN, ieQy qW koeI bMdw bcdw
smJx vwlI hY[ so ieh kuMjI, AwhI huMdI hY gurU dy hI nhIN hY, kihx l`gy, vYsy hI nhIN KwDw, aunHW dI
kol, ijhdy nwl ieh KolH idMdw hY ies A`K nUM[ ieh mrzI nhIN Kwx dI hoeI, Bu`K nhIN hoxI, Syr qW Bu`K
moqIAwibMd hoieAw-hoieAw hY[ moqIAw Aw ky A`K dI l`gy 'qy hI KWdw hY[ kihMdy mhwrwj! Bu`K hovy nw hovy,
joqI Gt geI[ so ijhdI Ku`lH jWdI hY, auhnUM hor qrHW ieh qW cu`k ky lY jWdw hY[
ho jWdw hY[ ie`k vwrI bwbw Bwg isMG jI mhwrwj, jo
bwbw swihb isMG jI qoN bwAd hoey ny, Awp dy mn kihMdy, Pyr pRymIE! quhwfy g`l smJ 'c nhIN
iv`c bVw cwE AwieAw ik gurU klgIDr pwqSwh ny AwauxI[
ijs QW dy au~qy srIr, Awpxw sMswrk frwmw Kqm kihMdy, mhwrwj! smJwE qW shI[ kihMdy g`l
kirAw hY, Es jgHW dy drSn prsxy cwhIdy ny[ so ieh hY ik swfI A`K KolH id`qI swfy gurU ny[ jd dI
Awp Sbd dI svwrI krky pYdl c`l pey[ koeI pYsw swfI A`K KulHI hY nw drKqW 'c nw hvw 'c, nw pwxI
kol nhIN, koeI cIz nhIN hY, ikauNik rwzk qW vwihgurU 'c, nw cMd 'c, nw sUrj 'c, swnUM Es qoN bgYr hor
hY sB dw[ ij`Qy jwxw hY pRSwdw pihlW iqAwr hoieAw koeI idsdw hI nhIN hY[
(bwkI pMnw 37 'qy)

'Awqm mwrg' 29 mwrc, 2010


'Awqm mwrg' mwrc, 2010
30
'Awqm mwrg' 31 mwrc, 2010
'Awqm mwrg' mwrc, 2010
32
'Awqm mwrg' 33 mwrc, 2010
'Awqm mwrg' mwrc, 2010
34
'Awqm mwrg' 35 mwrc, 2010
'Awqm mwrg' mwrc, 2010
36
'Awqm mwrg' 37 mwrc, 2010
(pMnw 28 dI bwkI)
Dwrnw - g guu r W ny my r y E nY x Ko l H 'qy , kqhU M AicM q hu i ekY so v q Acy q ho ]
mY n U M swrIAW GtW dy ivc idisAw[ kqhU M iBKwrI hu i ekY mWgq iPrq BIK,
gu r ih idKwieE lo i enw ] 1 ]rhwau ] khU M mhW dwn hu i ekY
eIqih aU q ih Git Git Git Git mWigE Dn dy q ho ]
qU M h I qU M h I mo i hnw ] AM g - 407 khU M mhwrwjn ko dIjq AnM q dwn,
iek mhwqmw nUM nhIN[ sMq mhwrwj bwbw Aqr
khU M mhwrwjn qy CIn iCq ly q ho ]
isMG jI nMdyV swihb qoN vwps pMjwb nUM jw rhy ny,
khU M by d rIq, khU M qw isau ibpR I q,
nwl aunWH dy ie`k is`K hY, msqUAwxy vwly mhWpurS[ jdoN
khU M iqR g u n AqIq khU M su r gu n smy q ho ]
ivMiDAwcl pRbq dy iv`cIN lMGx l`g,y qW rsqy iv`c nwl
qÍ p R s wid kib` q
vwlw syvwdwr kI dyKdw hY ik ie`k Syr KVHw hY[ Syr kihMdy pRymIAW! idRStI iv`c Prk hY, qyrI doK
qy s`p do cIzW ny jW cor hY ijs qoN bMdw ie`k dm idRStI hY qYnUM Syr nzr AwauNdw hY, swnUM qW gurU nwnk
fr jWdw hY, Gbrw jWdw hY qy jdoN Syr dyiKAw qW sMq qoN bgYr p`qy-p`qy iv`c hr QW, ijDr dyKdy hW EhI
qW EvyN ijvyN qurI gey[ iehdI jIB ijhVI sI auh nzr AwauNdw hY[ so ieh jdoN pUrw iml igAw Pyr mn
su`k ky ie`k dm gl iv`c nUM clI geI, frdy mwry dI[ dw hnHyrw imt jwdw hY -
kuC bol hI nw hovy, muSkl dy nwl ie`k drKq dy mn my r y ijin Apu n w Brmu gvwqw ]
twhxy nUM PV ky au~qy nUM ho igAw qy dyKx lg igAw iqs kY BwxY ko i e n BU l w
ik bwbw jI dw kI bxdw hY hux? bwbw jI is`Dy hI ijin sglo bR h mu pCwqw ] AM g - 610
qury jWdy ny AwpxI msqI dy AMdr[ jdoN Syr dy kol surq su`qI peI hY, koeI ivrlw hY ijsdI surq
phucM dy ny, Syr ny suiM GAw, suG
M ky pUC
M ihlweI[ pUC
M ihlw jwgdI hY[ iDAwn dy nwl g`l smiJE, Awh ijhVw
ky auhny jMgl 'c Cwl mwrI[ ieh dUr q`k dyKdw irhw swfw idmwg hY nw, iehdy ielYktRink qy mYgynyt dIAW
hY ik sMq qW iehny C`f id`q,y mYN lMGx l`igAw qW ikqy lihrW cldIAW ny, ArbW dI qwdwd 'c, iehdy iv`c
mYnUM nw PV ley[ auh lMGdw auhnUM PV vI lYxw sI[ 15 Arb sYl hY, swfy swry srIr dy AMdr do Krb,
ikauNik idRStI dw Prk hY[ ijs vkq iesny dyiKAw 15 Arb sYl ny[ iehdy iv`c 15 Arb sYl iek`ly
ik Syr dUr cilAw igAw qW dOV ky sMqW dy pws phuc M dw idmwg iv`c hY[ iehdy 'c Kwny bxy hoey ny[ XwddwSq
hY, jw ky kihx l`igAw, mhwrwj! A`j qW bhuq bcwA dw Kwnw hor hY, fr dw hor hY, KuSI dw hor hY, DoKw
ho igAw[ kihMdy, kI ho igAw? kihMdw, auh dyKo, Plwxy dyx vwlw Kwnw hor hY, EQy-EQy hI auh lweIt clI
moV 'qy Syr quhwfy kol KVHw sI[ auh kihMdy Pyr kI ho jWdI hY[ ieh jdoN do krMtW cldIAW ny idmwg dy
igAw, kihMdw mhwrwj! mYnMU qW bhuq fr l`igAw ik Kw AMdr, iehdy iv`c jwgrq AwauNdI hY, aus jwgrq dy
jweygw[ kihMdy, quhwnUM ikauN nhIN kuC ikhw Syr ny[ auh nwl swfy AMdr ie`k cIz jwgdI hY ijhnUM AsIN surq
kihMdy, pRymIAW! idRStI 'c Prk hoieAw krdw hY[ ieh kihMdy hW[ ieh surq qy bu`DI brwbr-brwbr huMdy ny,
Syr vI swfw Awpxw Awpw hI hY, ieh koeI gYr nhIN, iehdy iv`c mYN, ie`k dm mYN AwauNdI hY[ iehnUM ieh
ie`ko hI joq hY swirAW dy AMdr - nhIN pqw ik myry idmwg nUM ijhVw ieh lihrW clwauNdw
ijmI jmwn ky ibKY sm` s iq ey k jo q hY ] hY ieh vI koeI s`qw hY[ swieMsdwn ies g`l 'qy hYrwn
n Gwt hY n bwF hY , n Gwit bwiF ho q hY ] hoey hoey ny, ik mrn vwly dw idmwg qW kwiem huMdw
Akwl au s qiq hY[ ieh ielYktRinks dIAW krMt ikauN nhIN cldIAW
swirAW dy AMdr ie`k joqI pRBU dw invws hY qy Pyr[ ikauNik clwaux vwlw ijhVw sI ieh srIr dw
kihMdy kdy dMdW ny AwpxI bWh vI KwDI hY[ kdy Awpxw vwjw vjwauNdw sI, ivcoN inkl iehdy ieh[ mrdw kI
h`Q vI KwDw hY iksy ny[ kihMdy, ieh swrI isRStI ie`ko hY -
hI hY[ ieh do nhIN hn[ dvYq nhIN iehdy iv`c[ ie`ko mrxhwru iehu jIArw nwhI ] AM g -188
hI hY[ so jd qoN gurU nwnk pwqSwh ny nyqr KolHy ny, mU e I su r iq bwdu AhM k wru ] AM g - 152
EdoN qoN swnUM dUjw nhIN ienHW 'coN idsdw, swnUM qW ie`ko Awh ijhVI swfy 'c surq hY nw ieh surq ny
hI nzr AwauNdw hY[ mYN bxw ilAw ik mYN virAwm isMG hW[ mYN Plwxy nMbr
Dwrnw - rwm bo l y - rwm bo l y rwm bo l dw, koTI 'c rihMdw hW[ mYN Plwxy QW rihMdw hW[ ieh ijhVI
swrIAW GtW dy iv` c rwm bo l dw[ surq hY ieh cosmic surq nhIN hY ieh ipMfI surq
kqhU M su c y q hu i ekY cy q nw ko cwr kIE, hY[ ieh srIr dI surq hY, iehnUM mhwrwj haumY dI

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


38
surq kihMdy ny[ ijhVI bRihmMfI surq hY, auh Awqmk lY ky Aw[ kihMdw h`QW 'qy pw idE[ auh kihMdy, grm
mMfl dI surq hY auQy hor qrHW soc huMdw hY, ieQy hor bhuq hY, sih nhIN huMdI h`QW qoN[ brqn lYx jWdw
qrHW soc huMdw hY[ auhdy bwry mhwrwj ies qrHW Purmwn hY, koeI ibnW mu`l qoN brqn nhIN idMdw[ rwjw iBKwrI
krdy ny - bx igAw, mMgdw iPrdw hY[ 19 kOfIAW imlIAW EsnU,M
Dwrnw - mn Bo i lAw hau m Y su r q vswr[ 19 kOfIAW dw jw ky ie`k ksorw KrIidAw, KrId ky
Awh ijhVI surq hY nw srIr dI ik mYN Plwxw jd dubwrw Awp dI vwrI AweI, jd nUM swrI iKcVI
isMG hW, mYN gorw hW, mYN kwlw hW, mYN bhuq piVHAw mu`k geI[ aus vyly qrly krdw hY ik mYN iqMn idnW
hoieAw hW, mYN bVw igAwnI hW, mYN sMq hW, mYN AmIr dw BùKw hW, ikRpw kro mYnMU zrUr kuC nw kuC idE[ aus
hW, mYN grIb hW, mYN ihMds
o qwn dy rihx vwlw hW, ieh vyly auhnUM qrs AwieAw, aus ny Kurcx Kurc ky auhnUM
surq ijhVI hY ieh haumY dI surq hY ijhnUM mhwrwj pw id`qI, kihMdy jwh auQoN iGau lY lY[ iGau leI jdoN
ny ikhw hY ik iehnUM qUM Bulw dy[ ieh surq nw r`K, iehny h`Q k`iFAw iGau vwly dy A`gy, auhdw h`Q ihl
ieh surq qYnUM PsweI iPrdI hY[ so jo cosmic surq igAw, iGau Q`ly igr igAw, auhny iJVkW mwrIAW[
hY, jdoN auh surq jwg jWdI hY, Es vyly jwg Aw jWdI iehny ikhw ik myry qoN lMGxI nhIN AMdr, kOVI hY[
hY, nyqr KulH jWdy ny[ KulHy hoey Pyr Awpxw pqw lg rihm kr mYnUM ie`k cmcw dy dy[ iGau dw ie`k cmc
jWdw hY ik mYN kOx hW, ikauNik jwg Aw geI[ sùqy pey pw ky jdoN Kwx l`igAw, auhny Awvwz mwrI ik ie`Qy
nUM pqw hI nhIN - nhIN A`gy c`l A`gy[ A`gy igAw qW auQy mUMh 'c burkI
nrpiq ey k u isM G wsin so i eAw pwaux l`igAw, qW auDroN do sWF iBV pey qy Pyt dy
su p ny BieAw iBKwrI ] iv`c Aw igAw, Jtkw l`igAw jwg Aw geI[ hYrwn ho
ACq rwj ibCu r q du K u pwieAw igAw ik mYN qW qKq 'qy bYTw hW[ Awh hoieAw kI,
so giq BeI hmwrI ] AM g - 658 ieh supny dw AiDAws TIk ausy qrHW ho igAw ijvyN
qKq dy au~qy bYTw hY qy duKI ikMnw ho irhw hY, swfy au~qy AiDAws ho igAw[ AiDAws kihMdy ny Asr
AYsw mhWpurS d`isAw krdy sI ik rwjw sI auh Awpxy nUM, AYnw fUMGw Asr pY igAw ik swnUM vI nhIN pqw
qKq 'qy bYTw hY ijs dw nW jnk sI qy QoVHI ijhI lgdw[ l`K Xqn krI jwE, l`K bwxI suxI jwE, nhIN
aUN| Aw geI ausnUM, auN| AwauNdy swr kI dyKdw hY ik pqw lgdw, auQy dy auQy hI rihMdy hW[ mYN swfI Kqm
aus aupr iksy dUsry rwjy ny h`lw kr id`qw qy auhdw nhIN huMdI, AslI cIz qW AsIN smJdy hI nhIN hW[
rwj Koh ilAw qy auhnUM byiezq krky k`F id`qw[ hukm gurU swihb smJwauNdy jWdy ny, bwr-bwr aupdyS idMdy
kr id`qw ik iesnUM koeI pwxI nw idE[ koeI rotI nw ny, lyikn swfy 'qy koeI Asr nhIN ho irhw, auQy dy
idE, jo ies dI byiezqI krygw[ auhdy au~qy mYN swirAW auQy KVHy hW, EhI klHw, EhI inMidAw, EhI cuglI, EhI
nwloN izAwdw pRsMn hovWgw[ so byiezqI huMdI jWdI hY, inMidAw, EhI mYN, EhI myrI, EhI fr, EhI Awsw,
ijnHW lokW dw iesny Blw kirAw sI, auh vI swry EhI AMdysw, iehdy ivcoN inkl hI nhIN skdy, ikauNik
iesdI byiezqI krdy ny, bhuq APsos iv`c hY do iqMn aupdyS dI kmweI nhIN krdy[ so AiDAws ho igAw[
idn eysy qrHW nMgy pYrIN qurdw-qurdw AKIr dUsry rwj p`k igAw AiDAws, hux smJ 'c nhIN AwauNdI[ swry
iv`c cilAw igAw[ auQy jw ky jdoN A`gy igAw qW ie`k Bwrq vrS dy ivdvwn bulw ley, ie`ko hI g`l khI
byrI dw mu`F sI auhdy au~qy bYT igAw[ au~Qy AwpxI jWdw hY ik 'Awh s`cw ik auh s`cw'[ jvwb kI dyvy
hwlq nUM dyK ky ro irhw hY[ kys iKMfy hoey ny Bu`Kw koeI, g`l KolH ky nhIN krdw[ swry hYrwn ho gey[
iqhwieAw mirAw hoieAw hY, qW Es vyly koeI pRymI kihMdy, iehdw jvwb kI dyeIey, jwx iksy nUM idMdw
AwieAw, Esny Aw ky pui` CAw ik kI g`l purSw! qUM AYnw nhIN[ A`T swl lMG gey, A`T swl qoN bwAd ie`k
roNdw hYN[ kihx l`igAw mYN rwjw jnk hW[ Awh myrw bRhmcwrI AwieAw koeI A`T d`s swl dw[ auhdy srIr
hwl ho igAw, myrw rwj Koh ilAw[ rwxIAW myrIAW rih iv`c A`T vl pYNdy sI, l`qW ikDry nUM jWdIAW sI,
igAw, swrw pirvwr rih igAw, iksy ny myrI hmdrdI Jwkdw ikDry nUM sI, fyly ikDry nUM sI, mUMh ikDry nUM
nhIN krI qy mYN bhuq duKI ho ky ie`Qy phuMicAW hW, sI[ qurdw sI vl pYNdy sI[ sBw l`gI hoeI hY[ ijs
Bu`Kw iqhwieAw mirAw hoieAw hW[ kihMdy, auh dyK vkq Aw ky smwDwn krwaux l`igAw sMsy dw ik ieh
swmHxy kSyqr, auQy cilAw jwh, auQy jw ky pRSwdw lY s`cw ik auh s`cw, Es vyly sBw vwly swry hI h`s pey[
lY, lweIn 'c KVH jwh, PrI imldw hY lMgr hY auh[ auhdy mu`K qoN ie`k krVw Sbd inkl igAw, kihMdw
auQy cilAw igAw, lweIn 'c, jdoN vwrI AweI qW iK`cVI rwjn! Awh cmwrW qoN qUM Awpxy svwl dw smwDwn krw
grm hY, auh kihMdy kwhdy 'qy puAweyNgw, koeI brqn irhw sI? auh swry nrwz ho gey kihx l`gy ies b`cy

'Awqm mwrg' 39 mwrc, 2010


nUM bMd kro, ikho ijhI g`l kihMdw hY[ Es vyly auh ieh vI supnw hY BweI, auh vI supnw hY, dovyN
kihx l`igAw, dyKo, sMq jno! mYN quhwnUM sMq smJ ky supny ny[ so ies krky jo siq AvsQw hY, auh supny
pihlW nmSkwr krI hY[ pr quhwfw qW dyh-AiDAws dI AvsQw qoN aupr hoieAw krdI hY[ cwr AvsQwvW
hI nhIN tu`itAw[ qusIN myrI dyh dy ivMg dyK ky h`sy iv`c mn swrw idn KylHdw hY, ieh jIv dIAW cwr
EN, myry dy iv`c jy ivMg ny, myrI Awqmw iv`c qW koeI BUimkw ny[ jwgRq hY, supn hY, sKopq hY, qurIAw hY[
ivMg nhIN hY[ jy gMnw ivMgw-iqVMgw hovy auhdy rs iv`c so ieh ijhVI nINd AweI hoeI hY, gwPl hoieAw-
qW koeI ivMg nhIN hoieAw krdw, qusIN myrw cmVw hoieAw hY nINd dy AMdr[ iehnUM swry mhWpurS hwkW
dyiKAw hY ies krky mYN cmwr quhwnUM kih id`qw[ lohy mwr-mwr ky jgwauNdy ny[ lyikn hYrwnI ieh hY ik iehnUM
nUM dyKx vwly nUM luhwr kih idMdy ny, l`kVI nUM dyKx jwg nhIN AwauNdI[ jwg ies vwsqy nhIN AwauNdI,
vwly nUM qrKwx kih idMdy ny[ so qusIN myry cmVy nUM dyK ikauNik sMq ie`k qrIkw dsdy ny ik qYnMU jwg Aw jweygI
ky h`sy EN qy mYN smiJAw sI ik igAwnvwn bYTy ny jy qUM cwbI lY lvyN, cwbI imldI hY pMj ipAwirAw qoN
swry[ dyh AiDAws qoN auprly lok bYTy ny qy qusIN qW qy auh cwbI A`KrW dI hY, vwihgurU mMqr dI[ auh Pyr-
dyh-AiDAws iv`c Psy hoey EN[ so ies krky mYN g`l bwrM bwr bwr pR B u jpIAY ]
krI hY mwP krnw mYn[MU mYN Cotw hW v`fI g`l kih id`qI[ AM g - 286
swirAW ny mUh
M 'c auNgl lY leI ik dyK,o TIk hY iehdI auh lY ky Pyr cup
` nhIN krnw, rsnw dy nwl nwm
bwq[ swfw jo igAwn hY auh g`lWbwqW dw igAwn qW
jpxw hY[ rsnw dy jpdy-jpdy svws 'qy nwm cilAw
hYgw[ iehdy mukwbly 'qy qW koeI Aw hI nhIN skdw, jWdw hY[ kMT iv`c nwm cilAw jWdw hY, ihrdy 'c nwm
phuMc nhIN skdw[ pr pRYkits iv`c nhIN hY[ AsIN
cilAw jWdw hY[ Pl vDdw jWdw hY, rsnw dy nwl ds
dyh-AiDAws krky, iehdI dyh nUM dyK ky h`sy hW[ rwjy vwrI jpo, kMT 'c ie`k vwrI jpo, rsnw dy nwl sO
nUM kihx l`gy ik svwl kro, ieh s`cw ik auh s`cw[
vwrI jpo qy ihrdy iv`c ie`k vwrI jpo[ rsnw dy nwl
kihMdy, iesy qrHW jvwb dy dyvW? hzwr vwrI jpo, nwBI 'c ie`k vwrI jpo; iesy qrHW
kihMdy, ieh vI JUTw auh vI JUTw[ smJ igAw? AwigAw c`kr 'c, iqRkutI 'c, rom-rom dy AMdr, swFy
iqMn kroV vwrI rom-rom jpx vwlw jpy, rom-rom vwlw
rwjw kihMdw, nhIN smiJAw[ ie`k vwrI jpy brwbr ho jwieAw krdw hY[ bwr-bwr
jpy[
kihMdy, Pyr KolH ky svwl kr, KolH ky jvwb
dyvWgy[ rwjw Srm dw mwirAw KolH ky AwpxI hwlq nhIN kbIr ky s o ky s o kU k IAY
dsdw ik myry nwl Awh hoeI hY[ AiDAws AYnw prp`k n so e IAY Aswr ]
ho igAw ik auh supny dI hwlq nUM siq mMndw hY[ so rwiq idvs ky kU k ny
ienHW ny Awp hI d`isAw Pyr, AStwvkr kihx l`gy, kbhU ky su n Y pu k wr ] AM g - 1376
AY mhWpurSW dI sBw iv`c bYTy pRiqiSt purSo! ies ieh Pyr GUMFI KulHdI clI jWdI hY[ nwm ny
rwjy nUM supnw Aw igAw, supny dy iv`c ies dw rwj- Awpxw kMm krnw hY, bwxI ny Awpxw kMm krnw hY,
pwT Kus igAw, bhuq burI hoeI iehdy nwl qy supnw bwxI ny AwpxI mn dI mYl dUr krnI hY[ nwm ny
AYnw fUMGw cilAw igAw iesnUM hux pqw nhIN hY ik iehdI surqI cu`kxI hY, ies srIr dy iv`c jo PsI
auh supnw sI[ so swfw jo jvwb hY ieh ijhVw jIvn hoeI hY[
qusIN guzwr rhy EN ieh vI supnw hY qy ijhVw iehny kbIr inrml bU M d Akws kI
supnw dyiKAw hY, auh vI supnw[ mhwrwj ies qrHW lInI BU i m imlwie ]
Purmwn krdy ny - Aink isAwny pic gey nw inrvwrI
Dwrnw - jgjIvn AY s w jI, jwie ] AM g - 1375
su p ny jY s w-su p ny jY s w[ ieh Awqm bUMd srIr dy AMdr Aw ky Awqm
kihx l`gy, rwjn! Awh ijhVw kuC qUM dyK irhw SkqI pRvyS kr geI, hux ieh A`f nhIN huMdI[ iehdy
hYN ieh vI supnw hY, ieh lMmw supnw hY[ jy ieh supnw au~qy iehdw AiDAws pY igAw[ jIv bx igAw, Awqmw
nw hovy - dw[ so iehnUM jwg nhIN AwauNdI, hYrwn ny mhWpurS,
PrIdw ikQY qY f y mwipAw ijn@ I qU beI dyKo AYny Drm gRQ
M , cwry vyd, CyeI Swsqr, sqweI
jixEih ] qY pwshu Eie lid gey qU M ismRqIAW, aupinSdW, kurwn SrIP, qOrq y , AMjIl, jMbr
U ,
AjY n pqIxo i h] AM g - 1381 bweIbl, gurU gRMQ swihb jI mhwrwj[ kroVW mhwqmw

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


40
AvwzW idMdy ny pr mzwl hY iehnUM Avwz Aw jwey[ bwbw jvwlw isMG jI mhwrwj hrKovwl vwly Awp,
Dwrnw - Bwg ijnH W dy mM d y pihlW jd AsQwn nhIN sI bixAw, qW auh jMgl ijhy
id` q IAw bwgW qo N nw jwgdy [ 'c bYiTAw krdy sI hrKovwl[ roz AMimRq vyly bYTxw
PrIdw kU k y i dAw cWgy i dAw qW Awp dy cwdry iv`c ie`k s`p ny Aw ky bih jwxw[
mqI dy i dAw inq] jo sY q win vM \ wieAw bYTw rihxw, jd Awp dI smwDI KulHxI, dyKxw pRymIAW!
sy ikq Py r ih icq ] AM g - 1378 Aw igAw, cwdrw cwroN lVW qoN PVnw, prHy jw ky ndI
AYnw kuC gurU gMRQ swihb jI mhwrwj smJw rhy 'c su`t Awauxw[ dUsry idn Pyr bYTxw, ausny Pyr Aw
jwxw, qIsry idn Pyr bYTxw, Pyr Aw jwxw[ jdoN keI
ny[ dyKo AwpW ijMnI vI ivcwr krI hY ieh mhWpurSW
dIAW kQwvW, jy AsIN khIey Plwxy nUM p`uqr dI dwq idn lMG gey, syvwdwr ny ikhw bwbw jI! ieh s`p qW
ig`J igAw[ iehnUM qW mwrnw hI pYxw hY, ikqy vlyt
dy id`qI, ieh mwmUlI g`lW hud
M IAW ny swDsMgq jI! sMqW
dy nwl joVnIAW[ Plwxw rwzI ho igAw, Plwxy dw kwrj pw ilAw grdn nUM Pyr AOKw ho jweygw[ kihMdy, koeI
nw iehdw AMq hox vwlw hI hY[ aus qoN bwAd s`p
pUrw ho igAw, sMq qW pSUAW dw vI auDwr kr idMdy
ny, s`pW dw vI auDwr kr idMdy ny, jwnvrW dw auDwr mr igAw, mirAw hoieAw qW pRymI kihx l`gy ik bwbw
jI! ikRpw krky d`so swnUM ik ieh g`l kI hY[ kihMdy,
kr idMdy ny[
swfy nwl POj iv`c gRMQI huMdw sI[ iehnUM AsIN kihMdy
bwbw jI swihb isMG jI AMimRqsr dI pRkrmw sI ik gurU gRMQ swihb nUM ijhVI pUjw cVHdI hY auh
'c bYTy sI, ie`k s`p Aw igAw, Px auhny KlwirAw qUM nw Kw[ ieh kihMdy KWdw irhw, hux s`p bx igAw,
hoieAw hY, Klwr ky sMgq dy ivcIN is`Dw hI bwbw jI iehdy sMjog AYsy sI ik CyqI dy ky s`p dI jUnI k`t
kol Aw igAw[ syvwdwr Gbrw gey ik ieh qW aupr hoxI, so ieh roz Aw ky, swfI bu`kl 'c bYT ky pukwrW
hI aupr cVHdw jWdw hY[ kihMdy, bwbw jI! hukm d`so krdw sI ik bwbw jI! mYnUM CufwE, mYN bVw du`KI hW[
ieh qW aupr nUM Aw irhw hY[ kihMdy, hux AgwhW nhIN
so kroVW pwp krn vwly vI sMqW dy nwl auDr
AwauNdw, ie`Qy hI KVHg
y w[ bcn krdy rhy, auh Px Klwr
ky KVHw irhw[ aus qoN bwAd bwbw jI kihx l`gy, jwieAw krdy ny[ bwbw swihb isMG jI bYTy ny ie`k
mdwrI Aw igAw, do bWdr ny auhdy kol, bwbw jI
AMimRq srovr 'coN ie`k gVvw ilAwE, pwxI dw[ iehdy
aupr jl pw idE BweI, bhuq duKI hY ieh[ auh jl kihMdy BweI mu`l lY lE, jwx nhIN dyxw iehnUM[ mu`l
lY ley, aunHW ny drvwzy dy gyt nwl bMnH id`qy[ ijhVw
jd aus aupr su`t id`qw, auhdw srIr Cu`t igAw ausy
vyly[ kihMdy, bwbw jI! ieh kOqk kI hY? kihMdy BweI! vI koeI Awvy, suBwA b`icAW dw huMdw hY, bWdrW nUM
icVwauxw, auh n`T ky ipAw krn[ ie`k idn sMgq ny
ieh AMimRqsr dw pujwrI sIgw, iehny pUjw dw Dwn KwDw
hoieAw hY qy iehdI surqI swrI pYsy 'c rihMdI sI, bynqI krI ik bwbw jI! Awh bWdr keI vwrI bIbIAW
dy kpiVAW nwl icMbV jWdy ny, b`icAW nUM PV lYNdy
ijhdI surqI izMdgI Br pYsy 'c rhy, mrdy hoey vI
auhdI surqI pYsy 'c rihMdI hY - ny[ kihMdy, koeI nw BweI, do idn hor ny[ do idn qoN
bwAd dovyN bWdr, kihMdy pRSwd dy idE aunHW nUM jw ky,
AM i q kwil jo lCmI ismrY pRSwd id`qw, bWdr cVHweI kr gey dovyN[ kihMdy,
AY s I icM q w mih jy mrY ] mhwrwj! ieh kI g`l hoeI, kihMdy jd AsIN ipCly
srp jo i n vil vil Aau q rY ] jnm iv`c qpisAw krdy sI, phwVW 'qy[ ieh dovyN
AM g - 526 phwVIey swfI DUxI Aw ky qwp jwieAw krdy sI[ syvw
s`p bx jWdw hY[ kihMdy, hux ieh duKI sI, ieh ienHW ny krI sI pr mMqr nw hox krky, mnùK dI jUnI
purwxy mh`l 'coN inkl ky AwieAw hY[ rihMdw ie`Qy hI nhIN ienHW nUM pRwpq hoeI[ jy qW mMqr lY lYNdy Pyr qW
hY[ iesy krky BweI gurdws jI ies qrHW Purmwn krdy ingury nw rihMdy[ gurU mhwrwj dsdy ny ik ingury dw
ny - qW nwauN hI lYxw burw hoieAw krdw hY[ so kihMdy, hux
Dwrnw - ikqy KM f dy Bu l y K y ikauNik syvw krI sI, ieh sMjog vs ie`Qy Aw gey[
zihr Kw leIN nw, sMjog vs Awaux nwl, kihMdy ienHW dw hux smW Aw
Dwn bu r w pU j w dw[ igAw, sMgq dy drSn kry ienHW ny, kIrqn suixAw qy
iqau Drmswl dI Jwk hY BweI! hux ienHW dw auDwr ho igAw[ ieh bWdr dI jUnI
ivhu KM f U pwju ] 'coN Cut gey[ so hux smW iejwzq nhIN idMdw ieQy hI
BweI gu r dws jI vwr, 35/12 smwpqI hY[
KMf dy kYpsUl 'c ivhu pweI hoeI hY[ (------)

'Awqm mwrg' 41 mwrc, 2010


ibjY isM G
BweI vIr isM G jI
kWf vIhvW
cMd ivhUxI ivDvw rwq pqI hIn iesqRI dy duiKq kd cMd jwvy qy kdy auh inkly[ jy qUM BlI huMdI qW
ihrdy vWg duKI hY qy TMFy swh Br rhI hY qy sMg qyrI kwlk cMd dI cWdnI dy sMg nwl dUr ho jWdI[
dI nIlI cMdr qwxI hoeI SU, AxpUrIAW Awsw dI pr qUM kwlI dI kwlI rhI; Kbry qyrI kusMgq dy Asr
Gbrwht vrgw hnyHrw cwr cuPyry PYl irhw hY[ ijvyN nwl hI qW cMd iv`c CweIAW nhIN pY geIAW[
iksy bwlI dy h`QoN Pu`ilAW dw iCkU fu`lH ky Pu`ilAW nUM ies rwq iv`c AsIN kI dyKdy hW ik BweI ibjlw
iq`qr ibqr kr idMdw hY iqvyN kudrq bwlI dy Pu`ly isMG hurIN lwhOr dy iklHy dy lwgy iPrdy iPrdy bn vwly
ieh qwry, iq`qr ib`qr fulHy pey hn[ pSU pMKI sihm pwsy inkl gey[ ie`k QW qy pYr nUM kuJ nrm nrm
qy cu`p cwp suMn v`tw hoey pey hn[ ibRC mwnoN icMqw lgx krky iTTk gey[ jW ibjlI dw ilSkwrw v`jW
iv`c twhx is`tI KVHy hn[ rwq dI shylI kudrq bI qW ie`k isMG BujMgI Ar ie`k isMGxI aunHW dI idRStI
swbx dy du`K iv`c AYsI drd vMfw rhI hY ik mwnoN peI; dUjy cmkwry iv`c qs`lI ho geI ik TIk ieh
ausy dw rUp ho rhI hY[ iksy isMG dw pirvwr hY[ BweI jI ny ihkmq nwl ie`k
hux hnHyrI dy hor vDx nwl b`dl Aw gey[ A`gy nUM cu`ikAw Ar QoVHI dUr pur ie`k k`cy koTy dy AMdr
qW hnHyrI dI iBAwnk Avwz hwie hwie dw nkSw bynH lY vVy; Pyr do jxy Aw ky isMGxI nUM lY gey ieh auh
rhI sI hux b`dlW dy kOx myxny A`QrU bI vhwauxy SurU AsQwn sI ijQy A`jk`lH suMdr mMdr sRI gurU Arjn
kr id`qy[ Gtw dI grj nwl ip`tx vW| Avwz Aw dyv jI dw fyhrw swihb krky sj irhw hY aunHIN idnIN
rhI hY, ies dI DkDk dI Awvwz nwl dunIAW kMb dyhury dy nwl ie`k k`cw koTw qy vlgx jyhI sI Ar
rhI hY[ ibRCW dy twhx hux DrqI pur Fih Fih ky iesy krky iksy dI nzr G`t iK`c huMdI sI[ ie`k
au~f rhy hn[ hwie duKI rwq! qyrw qW klyjw bI pwt sUrmW is`K ie`Qy rihMdw sI Ar pMQ dy sUMhIAW leI
ipAw, AMdrly zKm AYsy cmky ik cMd bI nhIN kdy bVI shwieqw dw kwrn sI[ jW ibjlw isMG jI AMdr
cmikAw[ hW rwq dw klyjw pwtw, lokW dy Bwxy ibjlI gey qW kI dyKdy hn ik A`gy do qRY isMG Bys vty iv`c
kVkx l`gI[ hy kwlI rwq! hy pwpw dI mW! jhwn dy hor bYTy hn jo kRoVw isMG dy jQy ivcoN ibjY isMG dI
aupdrv qyry iv`c huMdy hn[ Awpxy du`KW nwl Awpxw Bwl ivc Awey hoey sn[ hux dohW isMGW ny isMGxI qy
Awp jwl; grIbW jIvW nUM ikauN du`K idMdI hYN! A`j qUM BujMgI isMG nUM dyiKAw Ar pCwixAw ik ieh qW ibjY
Awp AYs qrHW ip`t rhI hYN, kdy qyry kwly ihrdy iv`c isMG dy hI pùqr Ar iesqrI hn, aunHW dw iB`jy kpVy
EdoN bI qrs AwauNdw hY jdoN qyrw Sih pw ky cor Gr lwh ky su`ky cwdry lpyt id`qy, A`g bwl ky syk id`qw,
BMn jWdy hn[ hW grIb rwhI lu`ty jWdy hn[ hy rwq! Ar kuC dwrU drml qwkq dw id`qw[ swrI rwq
qUM fwkUAW nUM shwrw idMdI hYN[ qUM KUnI nUM KUn krn iv`c DrmIAW dI imhnq ny dohW, Aiq qy inrblW nUM, Pyr
mdd idMdI hYN, ijs vyly ik auh s`jy h`Q iv`c qlvwr jIaux jogw kr id`qw Ar qMdrusqI dy inroey h`Q ny
cu`kdw hY qUM K`bw h`Q bx ky aus dy duSt krm iv`c ipAwr dy ky aunHW dI murJw rhI jIvn ro nUM surjIq
shwieqw krdI hYN[ keI sqvMqIAW dy sq dy KlvwVy kr id`qw[ Asl iv`c pihloN qW mINh iv`c iB`jxw hI
qyry iek`ly hnHyry iv`c duStW dy h`QoN Pky jWdy hn, qyry aunHW dy kwry Aw igAw sI, ikauNik zihr dw kwhVw jo
hnHry y ivc AnykW ivDvw qy AnykW AnwQ hoe[y Ajy qYnMU aunHW nUM iplwieAw igAw sI aus iv`c kuC APIm dI
kuJ pqw l`gw hY ik iksy dw idl duKwauxw kI cIz cx bI sI[ zihr pINdy swr auqwVW Aw jwx krky hor
huMdw hY[ dyK! qyry burypn dw kYsw sihmvW Asr hY zihr qW inkl gey sn; Ar kYAW guxkwr peIAW
ik jIv jMqU sB qop dI Avwz sux ky fry hoey kwier sn, pr APIm dw kuC AYS bwkI sI, ijs dy nSy ny
vWg bysD u hoey pey hn[ hy swkq purK dI kwlI kMblI kuC msq kr r`iKAw sI, so mohly Dwr pwxI pYx ny
vrgI kwlI rwq! qYnUM sMgq dw Asr bI nhIN hoieAw[ aus Asr nUM bI qiVAw, s`c hY -
cMd qyrw pqI nUr CihbrW lwauNdw hY Ar byAMq smyN ijsu rwKY iqsu ko i e n mwrY ]
qoN qyry nwl rihMdw hY, pr qUM kwlI dI kwlI rhI[ dUsrw idn qy qIsrw idn qW dohW nUM lyitAw
pqI dy fr dI mwrI aus dy swmHxy qW qUM ic`tI Skl bIiqAw[ Pyr SIl kOr kuC iPr peI Ar DrmI BrwvW
bxwauNdI hYN, pr qyrw hnHyrw K`fW, kMdrW, ibrCW Ar nUM swrw smwcwr AwpxI ibpqw Ar pqI dy kStW dw
lukvW QwvW pr iCipAw ies q`k iv`c rihMdw hY ik kih suxwieAw[ hux Coty ijhy BweIcwry ny slwh kIqI

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


42
Ar p`kI goNd guMdI ik s`By jxy kroVW isMG dy j`Qy isMG jI - ieh bVI AOKI g`l hY[
iv`c A`pVIey qy ibjY isMG dy Cutkwry dw auprwlw
bygm (CurI k`F ky) - lE Pyr mYN AwpxI jwn
krIey[ so ie`k idn Gusmswly hoey vys vitAW iv`c qy Kyf jWdI hW[ ipAwr dI jgvydI pr sdky hoxw
swry jxy qurdy hoey[
ibhqr hY, lE mYN c`lI, Ar ktwrI pyt iv`c mwrI[
hux is`KW iv`c auqnw fr nhIN irhw sI, ijqnw
pr isMG jI dy Purqy h`Q ny CurI pyt dy lwgy
pihly mIr mMnUM dy vyly hoieAw krdw sI[ kwrn ieh A`pVn qoN pihly hI bygm dw h`Q PV ilAw Ar ikhw
sI ik swry dyS iv`c isMGw ny Awpxy h`Q pYr mwrny
ik qUM ieh pwp swfy isr nw cwVH qy AsIN qyrI Kwqr
AwrMB kr id`qy sn ikauNik bygm qW AMdry AMdr hor du`K J`ldy hW, jwh iqAwrI kr AsIN ivAwh kr
JyiVAW iv`c PsI bYTI sI, kuJ aumrwvW qy bygm dI
lvWgy[ auh qW KuS ho ky geI, auDr isMG hurW dy swmHxy
ivgV rhI sI[ auN\ bI AmIr vzIr AYsy muhqwxy ho iek blI inhMg isMG - ijs dw ichrw dyK ky jI
rhy sn ik sB ny corI corI id`lI ic`TIAW Byj id`qIAW
kMb jwvy Aw KVoqw Ar qlvwr sUq ky boilAw, isMGw!
sn ik bygm dyS dw nwS kr rhI hY, Ar is`KW ny ieh kI bcn id`qw heI, krW do tuk? ieh kih
ies Gr dI Pùt nUM qwV ky Awpxw is`kw ibTwauxw Pyr
qlvwr vwhI, ies Dm`k iv`c isMG hurW dI jwg KulH
AwrMB id`qw hY[ geI qy A`KW ml ml ky cwr cuPyry dyKdy hn, ikqy
auDr ibjY isMG dy smJOiqAW dw kuJ Asr nw bygm dI muSk nhIN, ikqy inhMg isMG dw Koj nhIN,
hoieAw[ ijMnI ibjY isMG ny Awpxy Drm pr idRVqw ikqy qlvwr nhIN, iek`lw ibjY isMG hY[ klyjy nUM
idKlweI auqnw bygm dw idl vDIk moihq hud M w igAw, DkDkI lg rhI hY, A`KW A`gy momv`tI dy jgmg
Ar ieh inScw b`Jdw igAw ik ies jYsw purS ieh kridAW bI hnHyry dy gol gol c`kr Aw jw rhy hn[
Awp hI hY[ ipAwr dy krVy h`ilAW dy A`gy bVy bVy Gwbr Gwbr ky cwr cuPyry nzr dy dUq dOV rhy hn,
krVy hIey AMq sr ho jWdy hn[ ilK dyxw qy pVH lYxw pr Qhu nhIN l`gdw[ m`Qw qp irhw hY, srIr dy iv`coN
kuJ hor g`l hY pr ihrdy dIAW koml kMDW pur ihq qqy BbUky inkl rhy hn, auT ky bwhr C`jy qy jw bYT[y
dy goilAW dIAW s`tW sihxIAW kuJ hor g`l[ pr gurU TMfI-TMfI hvw ny Awx ky ipAwr id`qw, sIqlqw ny
goibMd isMG jI dy sUrmy ijnHW dy ihrdy iv`c auh klgI grmI nUM cUisAw, mn itkwxy AwXw Ar ibjY isMG nUM
vwlw qyj`svI rUp bYTw hY, iksy vYrI dy A`gy nhIN qs`lI hoeI ik ieh sB supnw sI pr hwie kihr,
if`gdy[ ieh inrol s`cI g`l hY ik is`K S`qrU qoN Srn isMG jI nUM Awpxy Awp qy g`usw Aw irhw hY, ik mYN
mMgxI jwxdy hI nhIN[ Awpxy BrwvW dy DoRh dw iSkwr supny iv`c bI ikauN prweI iesqRI nUM ivAwh dw bcn
BwvyN bxn, pr Awpxw piv`qr nwm hwr mMn lYx nwl id`qw[ A`gy myrw idl s`jx sI pr hux vYrI ho igAw
joV ky isMGW ny kdy klMkq nhIN kIqw[ ies jMg iv`c jwpdw hY[ jd bgl iv`c rihx vwlw s`jx hI vYrI
isMG hurIN hwry nhIN qy koeI hIlw ibMDy GoVy nUM nw ho igAw hY, cwhy ies ny supny iv`c swQ C`ifAw hY,
poihAw[ jwdU tUixAW dI vwrI bI AweI[ corI corI ie`k qd hux iks qy Aws r`KI jwey ik AOkV vyly r`iKAw
PkIr A`gW bwl qy keI auStMf rc ky ic`lyH bYTw[ iek krygw? cwr cuPyry sq Drm qoN fygxy iv`c lokI hn,
PkIr ny bygm nUM ieh FMg d`isAw ik ibjY isMG dI ie`k Awpxw mn s`jx sI, cwhy ies ny nINd iv`c swQ
mUrq swmHxy r`K ky iqMn cwr GMty bYT ky iek klwm C`ifAw hY, pr C`ifAw qW hY nw, Kbry jwgRq iv`c bI
dw pwT kirAw kr, pr pyS kuJ nw geI qy Asr nw kdy DoKw dy jwvy[ sRI gurU gRMQ swihb jI dw hukm
kuJ nw hoieAw[ kuC idn bIqy qW ie`k twq ibjY isMG hY ik supny iv`c bI nwm hI ic`q Awvy qW cMgw hY[
jI kI dyKdy hn ik bygm ny Aw ky crn pkV ley hW supny iv`c bI swvDwnI loVIey[ ieh kihMdIAW Awp
hn; Ar bVw roeI hY, isMG jI dy ihrdy iv`c dieAw ny Awpxy bu`lH tu`ky Ar kdI nw foly isMG jI ny idl
Aw geI, socx l`gy ik sRI gurU gRMQ swihb hI d`sdy qrbW nUM iK`icAw[ ijnHW A`KW ny bVy bVy kStW iv`c
hn ik 'jy qau iprIAw dI isk ihAwau nw TwhY hMJUAW dI vwkbI nhIN kIqI, ies vyly kuC sjl ho
khIdw]' qy mYN ies ivcwrI dw idl bVw duKwieAw hY[ AweIAW sn[
auh nw hovy ik ikqy lYxy dy dyxy pY jwx, mqW iek
pwp qoN bcdw dUjy iv`c pY jwvW[ ihq nwl pu`Cx l`gy Kwlsw jI! Awpxy bzurgW dy jq sq v`l iDAwn
ik bygm jI! qusIN kI mMgdy ho? kro ik supny iv`c inrw g`lW mwqR dy krny qy duKI ho
bygm - qusIN jwxdy hI ho, b`s AYqnI g`l ik rhy hn[ is`KW dy qyj pRqwp dw ieho Byd sI, so swnUM
qusIN myry nwl ivAwh krw lvo[ mwlUm nw rihx krky AsIN AOKy ho rhy hW[

'Awqm mwrg' 43 mwrc, 2010


jq sq dy pRqwp nwl srIr puSt qy qyjvwn pMQ iek`Tw kr ky KUb jMg kro[ srdwr horIN boly ik
hud
M w hY, Ar sMqwn blvwn hud M I hY, AwpxI Awqmw sv`C BwvyN pwqSwhI iF`lI hoeI peI hY pr idn dIvIN qy
Ar sMqwn dI Awqmw inrmlqweI v`l ruK krdI hY[ KulHm KulHy lwhOr phuMcxw kTn hY[ BwvyN vYrI Awpo iv`c
jo lok ies gux nUM Dwrn krdy hn so sdw sMswr pr pwt pey hn, pr swfy igAW sB ny ie`k ho jwxw hY[
vDdy hn, jo ies gux nUM C`fdy hn Awpxy pYrIN Awp jo pMQ iek`Tw krIey qW vkq nhIN ikauNik pMjwb dy
kuhwVw mwrdy hn[ BrQrI kihMdw hY nw smJo ik qusIN do dwhvydwr bxI bYTy hn[ ie`k id`lI dUjw kwbl[ duhW
BogW nUM Bogdy ho, nhIN Bog quhwnUM Bogdy hn[ srIr buF ` w nUM Kbr phuMc peIAW hoxgIAW Ar ik nwsy iksy ny
ho jWdw hY, vwSnw bu`FIAW nhIN huMdIAW, ies qoN smJ aus vyly qk phuMc pYxw hY[ koeI hor fOl k`Fo ik ijd
lvo ik Bog Bogdy hoey jIv Awp Bogy jWdy hn[ srIr krky s`p bI mry qy sotw bI bcy[
dI qwkq qy Arogqw Ar Awqmw dI SuD ` I qy kOmI au~nqI
ieh sux ky swry isAwxy cu`p ho gey Ar fUMGI
dw pihlw AsUl au~cw su`cw Awcrn hY qy nwl bwxI soc iv`c pY gey, pr BujMgI h`Q joV ky Klo igAw qy
nwm dw AiBAws[
boilAw, bwpU jI! ikauN nw swry isMG Bys vtw ky A`f
kuJ hO vrHW bIiqAw qW quhwfw AYSÍrj sI, A`j A`f rsiqAW QwxIN lwhOr dy kol rwvI dy J`l iv`c
nhIN[ EdoN Bjn bMdgI qy su`cy Awcrn nwl bhuqw jw k`Ty hox Ar hnHyry hoey cwxc`k iklHy iv`c vV ky
ipAwr sI[ BwvyN A`j bI is`K bhwdr hn, pr ik`Qy ipqw jI nUM Cufw ilAwaux[
bwbw dIp isMG qy bwbw gurbKS isMG vwlIAW rwT kRoVw isMG sux ky hI muskrw ipAw[ muV muV
sUrmgVIAW, auh irSt puSt srIr, auh SyrW vrgI
Bujg
M I dy ichry v`l q`k,y CykV gl nwl lw ky boilAw,
fIl auh hn, auh prwkRm, aunHW vrgw Drm, Brosw, 'Dnu jnnI ijin jwieAw DMnu ipqw prDwnu'[ BujMgI dI
is`KI isdk[
slwh nUM msqwnw isMG qy Drm isMG ny, jo kRoVw isMG
kWf ie` k IvW dy s`jy K`by h`Q sn, bhuq psMd kIqw Ar hor swry
ijhw ku AsIN ip`Cy kih Awey hw drbwr dw kMm isMGW ny vwh vwh kIqI[
ivgVn l`g igAw sI[ drbwrI ivcwry bVI AOkV iv`c isMGW ny A`f A`f vys kr ley, koeI pTwx, koeI
Ps gey[ jy bygm dy hukm nUM aufIkdy qd keI keI mugl, koeI rwjpUq, koeI izmINdwr bx igAw qy kUc
idn AYvNy bIq jWdy, jo ibnW puC
` y krdy qd bygm nrwz kr id`qI[ ies qrHW Xkw du`kw ho ky swry rwvI dy J`l
huMdI Ar nrwz bI AYsI krVI ik cMgy cMgy AmIrW iv`c Aw k`Ty hoey[ sUhIey Byj ky KbrW leIAW qW pqw
dI ie`zq lwh istdI[ ie`k idn ie`k dlyr AmIr ny l`gw ik POj swrI mIAW mIr PkIr dy roz lwgl mYdwn
smJwieAw, smJxw qy ikqy irhw ies ny ivcwry dI iv`c iksy iqAwrI leI iek`TI ho rhI hY[ iklHy A`gy
cMgI pq lwhI[ iBKwrI KW dI hoxI Ajy A`KW A`gy qwzw pihrw QoVHw hI huMdw hY, AMdr bI QoVHI ijhI sYnw hY[
hI sI, swry drbwrIAW ny k`Ty ho ky ie`k ic`TI id`lI ieh swry Byq aus g`lI ny d`sy ijs ny SIl kOr nUM
Byj id`qI Ar Awp GroN GrIN bYT gey, drbwr qy zihr iplweI sI[ ieh qd qoN mn iv`c AYsI pCuqweI
irAwsq dw kMm C`f id`qw[ ieho ijhw sul`Kxw vylw sI ik ibjY isMG dI luk Cup ky shwieqw krdI qy
isMG lBdy hI rihMdy sn, so auh kMm iv`c lg pey bwhr KbrW lY dy AwauNdI[ A`j iksy kMm ikilHEN
sn Ar Awpxw is`kw ibCwaux iv`c qqpr ho rhy sn[ bwhr inklI qW pihlW pMjvIN pwqSwhI dy fyhry dy
kroVw isMG dy j`Qy iv`c ieh vylw ibjY isMG dy Cufwauxy k`cy koTy iv`c sUrmW isMG horW pws geI[ auQy hI BweI
dw ie`k BwrI au~qm smiJAw igAw[ ie`k idn rOxI r`K rmqw isMG jI sUMhIAW AwieAw bYTw sI; auh aus nUM
iv`c dIvwn l`gw hoieAw sI, srdwr hurW ny SIl kOr J`t srdwr pws lY igAw[ auQy aus ny swrw Byq srdwr
Ar BujMgI nUM pMQ dy swmHxy KVHw kr ky sB nUM ienHw jI nUM jw d`isAw Ar Brosw idvwieAw ik mYN Awp jI
dy duKW Ar Drm pwlx dw hwl suxwieAw Ar nwl nUM is`Dw ibjY isMG dy koTy iv`c lY c`lWgI[
hI ibjY isMG jI dy iklHy iv`c Psdy hox dy hwl d`sy jd Gusmswlw hoZw qd Acwnk ikly dy bUhy A`gy
ik iks iks pRkwr dy lwlcW dy smuMdr iv`c Afol ds AwdmI Aw inkly, ijnHW ny pihrydwrW nwl do h`Q
KVHy hn[ ieh swry smwcwr sux ky Kwlsw jI ny DMn kIqy[ pihry vwly AwdmI Acwnk iGry Gbrw ky
kIqI Ar Pyr sB ny ikhw ik clo hux aunWH nUM k`FIey[ mukwblw TIk nw kr sky qy zKmI ho ky if`g pey[
kroVW isMG ny pu`iCAw ik kIkMU kMm kIqw jwey, kuJ 'ibjY fMk' dw Avwzw hoXw Ar Jt pMjwh ku jvwn
slwh d`so? aus vyly keI isMGW ny slwh d`sI[ ie`k sn`DbD XkwXk ipCoN inkl Awey qy iklHy dy AMdr vV
ny ikhw iek dm kUc krky jw pvo[ iek ny ikhw swrw gey[ ipCoN pMjwh ku AwdmI hor Awey qy drvwzy pur

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


44
pihry qy ho gey[ ieMny ku hor Awey qy AMdr vDy Ar isMG qy Drm isMG j`PI pw imly, isMG hurW AcMBy ho
sO sO kdm au~qy ijauN-ijauN A`gy vDdy gey, chuM cbuM ky Pqih gjweI, pr smyN dy BIVy hox krky srdwr
dw pihrw KVHw krI gey[ ipCy kuC vwt qy hor sYnw ny ip`Cy nUM kUc dw bolw qurq
M dy id`qw[ cup
` cupwqI Kwlsy
sI, so sItI dI Awvwz qy juAwn hor G`l dyNdI sI[ dI POj ipCly pwsy muVI[ iek ijhlKwny dy bUhy A`gy
golI rsqw d`sdI geI Ar msqwn isMG jI juAwnW kuC ispwhI pihrw dy rhy nzr pey, aunHW bMdUk sr
nUM A`gy A`gy krI gey, qdy Kbr jo ibjY isMG dy koTy kIqI, Kwlsy dIAW qlvwrW ny h`QoN h`QI inbyVw kIqw
A`gy jw Tihry[ bUhy dIAW JIqW QwxIN nzr kIqI qW qy Awp A`gy vDy[ ieh Ajy iklHy dy bwhr nhIN hoey
if`Tw - Ascrj kOqk hY, kmrw hY ik surg dw nmUnw sn ik iklHy ivcoN bVy Gmswn qy rOly dI Avwz auT
hY, eIrwnI gwlIcy qy mKmlW hyT ivCIAW hn, morpMK peI[ qurIAW vj rhIAW sn qy s`jy K`by byqukIAW
dI auxq dy plMG l`g rhy hn, sony cWdI dIAW cONkIq bMdUkW dI TwhTUh ho rhI sI, Ar iv`c bygm dI kRoD
sj rhIAW hn[ C`q SIiSAW dI jVq vwlI iJliml BrI Awvwz kVkdI suxweI idMdI sI[ isMG Ajy iklHy
iJliml kr rhI hY[ hzwrW ruipAW dy JwV PwnUs dy bUhy qk phuMcy hI sn ik iqMn cwr mqwb AkwS
momb`qIAW nUM lY ky jgmg, jgmg kr rhy hn[ kMDW iv`c cVHwey mwno idn cVH igAw[ qurkW dyK ilAw, is`KW
pur qrHW qrHW dIAW sud
M r mUrqw ltk rhIAW hn[ KuSbo dI POj hY, Aqy dirAw nUM jw rhI hY[ ies hwlq nUM
AMdr ieMnI hY ik koeI jwx cohy dy gulwb dw swrw kRoVw isMG ny bI dyK ilAw Ar soicAw ik ienHW ny do
Aqr ie`Qy Aw f`uilHAw hY[ cwr Aiq suMdr juAwn cwr qopW sr kr dyxIAW hn, Ar swfw nukswn bhuq
muitAwrW bYTIAW isMG hurW nUM smJw rhIAW hn ik Ajy hovygw[ pr ieh jwxdw sI ik qopW BridAW bI ienHW
vylw hY smJ jwE, nhIN qW svyry bygm kuJ nw kuJ nUM icr l`gygw, ie krky qurMq 'hrn' dw hukm id`qw[
kr bYTygI[ isMG hurW dy nw mMnx pr Ar krVy hT POj srp`t ho dOVI[ Sukr hY krqwr dw Ar swbwS
dy nw tutxy pr ieh golIAW guMm ho geIAW Ar cwr hY jQydwr dy Akl dy ik auh qopdy goly sr hox qoN
kwly hbSIAW ny inkl ky isMG hurW dy igrdy nMgIAW pihly pihly goly dI mwr qoN pry inkl gey[ ieMny
qlvwrW cmkweIAW, dIdy pwV pwV ky frwieAw, pr qweIN dirAw dw gwVHw J`l Aw igAw Ar isMGW dw dl
auh r`b dw ipAwrw nw suMdr iesqrIAW kr ky KuS J`p iv`c vV ky rwqo rwq kuJ mIl pYNfw inkl ky ie`k
sI, nw frwauxy hbSIAW dy BY krky firAw[ ies kOqk BwrI r`K iv`c jw luikAw[ ijQy jw ky ibSrwm kIqw
nUM dyK msqwn isMG ny soicAw ik jy kwhl kIqI qd ivCVy imly, idlW dy duK ` vMfy qy krqwr dw Sukr kIqw[
ieh hbSI swfy phuMcx qoN pihly pihly qlvwr clw
ibjY isMG horW Pyr auho kMm sMBwilAw, SIl kOr
dyxgy, aufIkdy hW qW vkq QoVHw hY, AsIN BwrI duSmn ny lMgr Awid dI syvw isr cu`k leI, pr hux idn
dy Gr iv`c KVoqy hW[ ijMnI CyqI ho sky inkl c`lIey
zrw Awrwm dy sn, ies leI kuJ idhwVy cMgy Awrwm
qW hI TIk hY[ ieMny nUM kroVW isMG Aw igAw, aus ny dy bIqx l`gy Ar ies DrmI t`br ny musIbqW dy mUMhoN
BI JIqW iv`coN if`Tw[ Akl dy kot ny J`t pt golI
Cut ky suK qy Awrwm dI Skl if`TI[
nUM ikhw - ikAw koeI hor rsqw AMdr jwx dw nhIN
hY? auh bolI ik hW hY, mYN ipCly pwsy dI bwrI QwxI kWf bweIvW
AMdr jw skdI hW[ auDr bygm dw hwl suxo; jd is`KW dI POj dy
kroVw isMG - kI bygm qyry pr s`kI qW nhIN? c`up cupwqy iklHy iv`c Aw vVn dI Kbr l`gI qW bVI
kRoDvwn hoeI, roh cVH igAw Ar iklHy dy jmWdwr nUM
golI - jI nhIN[ bulw ky JwiVAw[ aus ny bVI PurqI kIqI pr PurqIAW
kroVW isMG - jwh Pyr CyqI kr AMdr vV ky dy kwrgr hox qoN pihly aunHw dI mwr qoN pwr inkl
hbSIAw nUM koeI hPlw-qPlI pw id`qI, CyqI jwE, gey sn[ JuMjlweI hoeI bygm ny jmWdwr nUM kYd kIqw,
bygm dy kmry v`l dOVy iklHy iv`c koeI Epry Aw gey Ar bwkI POj nUM jo mIAW mIr dy lwg auqrI peI sI
hn[ Eh hbSI golI nUM jwxdy sy, auT n`sy[ aunHW ny iqAwr krvw ky is`KW dy mgr qoirAw[ do idn t`krW
ip`T id`qI sI ik msqwn isMG ny bMdUk dy kuMdy dI mwr ky auh bI muV Awey, ikauNik aunWH nUM is`KW dw Kurw
hùJ dy ky bUhw qoV id`qw Ar dUjI iCn iv`c kRoVw isMG Koj bI nw l`iBAw[ do cwr idn mgroN jd kRoD TMfw
hurIN ieh gwauNdy hoe,y 'jn nwnk AMgu kIAw pRiB krqY hoieAw, bygm nUM ibjY isMG dI gusqwKI qy inkl jwxw
jw kY koit AYsI dwswie[' isMG hurW dI jw j`PI BrI duK dyx l`gw, so vihxW iv`c fùbI rhy[ ies dSw iv`c
Ar klweI iv`c lY ky bwhr Awey[ siq sRI Akwl hOlI ie`k hor musIbq ny aus nUM Aw GyirAw, auh ie`k ik
hOlI g`ijAw ij`kur isAwly dI qryl pYNdI hY[ msqwn drbwrIAW dw pwqSwh v`l iSkwieq ilKxy dw hwl aus

'Awqm mwrg' 45 mwrc, 2010


nUM mwlUm ho igAw[ hux auh GwbrI ik ieh qW pwqSwhI jd ieh Kbr bygm nUM phuMcI, Jtp`t iek Kq
bI c`lI[ ies Kbr ny aus dy F`Ty idl iv`c aultw gwzIaudIn vl ilK ByijAw ik AmIrW ny Awp nUM DoKw
joS pYdw kIqw, aus dw nr suBwau, jo ibjY isMG dy idqw hY, mYN id`lI dI qwbydwr hW, jykr Awp nUM S`k
rUp qy guxW ny iesqrI kr idqw sI, Awpxy Asly qy hovy qd mYN Awp dy s`k sB dUr krn leI iqAwr
Aw igAw, Ar rwjsI md ny joS mwr ky CwqI TukrweI hW[
ik hYN myry auqy koeI vwr kr sky? hW myry qy vwr
muhMmd lqIP ilKdw hY - jwpdw hY ik mIr mMnUM
krky myry pur koeI Pqy pw sky? qy Pyr Awp slwmq ny id`lI drbwr iv`c Awpxw zor vDwaux leI id`lI
rih sky? AsMBv hY[ qurMq bygm ny Kws munSI nUM
dy vzIr gwzIaudIn nwl AwpxI lVkI mMg C`fI sI[
bulwieAw Ar AmIr kwbl vl ic`TI ilKI ik mYnUM pr mMnUM dI mOq dy bwAd murwd bygm qy aus dI kwkI
qRImq jwx ky myry drbwr dy swry AmIr myry nwl vYr
duie ivAwh krn dy ivruD ` sn, pr gwzIaudIn nUM p`kI
krdy qy rwj Awpxy h`Q iv`c lIqw cwhuMdy hn, jy mYN Aws sI[ aus ny jd lwhOr dy pRbMD dI vrwngI suxI
hukm idMdI hW aultw idMdy qy sB pwsy Awp hudrIAW
qW pihlW s`Xd jmIl nUM G`ilAw ik bygm dI mdd
krdy hn[ prjw nUM lutdy hn[ qy is`KW nwl iml gey kry[ jmIl ny Aw ky pRbD M SurU kr id`qw[ AmIr ivcwry
hn, ijnHW ny QW-QW Sor SrwbW pw id`qw hY[ iek idn
Gwbry hoey sn, ik ieh nvW hwkm Kbr nhIN kI
iklHy dy bUhy KolH ky is`KW nUM AMdr vwV idqony[ iklHy krygw, pr aunWH ny aus nwl myl gMF ilAw Ar AnykW
dw jmWdwr bI byeImwn ho igAw hY. jy mYN Awp nMgy
qrHW nwl aus dw bygm vloN idl cVHw idqw[ jmIl
DV is`KW nwl jMg nw krdI qd lwhOr hI igAw sI[ ny bygm dy hukmW nUM iC`ky pr Dr id`qw, Ar nvyN nOkr
hux ieh id`lI vwilAW nUM myry qy h`lw krn leI auksw
htw ky sB purwxy r`K ley, Ar GrW qoN s`d s`d ky
rhy hn[ ies pRkwr mYN ienHW inmk hrwmW dy h`QNo qMg aunHW dy huMidAW pur aunHW nUM hI Qwp id`qw[ auDr vzIr
Aw geI hW, Awp myhrbwnI krky koeI nyk APsr Byj,o
gwjIaudIn nUM Kq ilK ky bygmpur AYsw S`kI kr idqw
jo myrI mrzI muqwibk myry hyT kMm kry[ ik auh mwno ifTI qd gwzIaudIn vl aulWBy ilKy Ar
AbdwlI ieh pVH ky gus` y iv`c Aw igAw Aqy kuC jmIl dIAW gusqwKIAW dy igly kr Byjy, pr Es ny
ivcwr krky QoVIH POj Ar iek jhWdwr KW nwmy AmIr kMnoN mu`FI mwr leI Aqy iksy p`qr dw auqr nw id`qw[
lwhOr nUM qor id`qw[ bygm bVy hONsly vwlI Ar nr imzwz vwlI sI, iek
hor hIlw kIqosu, AMdrKwn AbdwlI nUM iSkwieq ilKI
ies ny Aw ky bygm dI nwiebI kho qW, vzIrI
kho qW Awpxy h`Q iv`c lIqI qy dyS dw ieMqzwm krny ik myry nwl id`lI dy vzIr ny sKq h`qk dw slUk
kIqw hY[ AbdwlI A`gy hI dMd pIh irhw sI[ ieDr
l`gw[ purwxy AmIr qW m`Qy nw lgx qy nvyN kMm nw
sMBwl skx, jhWdwr kuiV`kI iv`c Ps igAw[ bhuq bygm dI kwbl nwl joV qoV dw pqw gwzIau~dIn nUM
l`g igAw sI, auh POj lY ky lwhOr nUM qur ipAw, jYsw
ieMqzwm kry, pr pyS kuJ nw jwvy[ auDroN is`KW ny BVQU
pw id`qw, iksy QW suK nw vrqy[ srkwrI mwmlw auGrnw ik AsIN aupr d`s Awey hW[ Swhzwdw imrzw AlI
gOhr, jo AwlmgIr pwqSwh dw v`fw Swhzwdw sI, bI
keI QW bMd ho igAw[ jo au~Gry so rsqy iv`c is`KW
dy h`QIN lu`itAw jwvy[ dUr dUr dy ielwky qW swry is`KW vzIr dy nwl sI[ mwCIvwVy pu`j ky vzIr ny fyry pw
id`qy qy bygm v`l hlkwry Gol ky Awpxy ivAwh dI
dy h`QIN lu`itAw jwvy[ dUr dUr dy ielwky qW swry is`KW
sWB ley, pr nyVy vI is`KW dy h`Q vjxoN nw bc sky[ g`lbwq C`f id`qI pr bygm ienHW sunihAW p`qIAW iv`c
bu`qy iv`c Aw geI, aus jwqw ik auh scImucI ivAwh
jhWdwr KW iek nvW, dUjy mdd koeI nw kry, auqoN
bygm dy hukm QI n`k dI syDy, mMnxy pYx, auh cupwqy lYx leI AwieAw hY[ iek idn vzIr QoVHI ijhI POj
lY ky mwCIvwVy qoN lwhOr phuMcw qy ivAwh dy bhwny hI
muV igAw[ aus dw Awauxw jwxw ie`k supny vWgUM lMG
igAw[ g`l kI bQyrw ie`tx ip`tx hoieAw, pr ij`kur Sihr jw viVAw qy POrn Sihr Aqy iklHy dw kbzw
kr ky vWgfor Awpxy h`Q kr leI[ bygm nUM qW hI
keI rog dvwvW KwiDAW vI vDdw hI jWdw hY iqvyN
pMjwb dw ieMqzwm bwnHx bMniH dAW bI idno idn ivgVdw pqw l`gw jdoN aus ny Awpxy Awp nUM aus dy v`s iv`c
pwieAw[
igAw[ purwxy AmIr swry ies g`l nUM dyK rhy sn Ar
kuJ eys KrwbI dw Awp bI kwrn sn[ auh roz id`lI BwvyN vzIr kwmXwb ho igAw, pr qd bI aus
KbrW Byjdy sn[ gwzaudIn, jo id`lI dy pwqSwh dw ny if`Tw ik bygm KuSI nwl kwkI dw ivAwh myry nwl
vzIr sI, pr Asl iv`c Awp pwqSwhI krdw sI Ar nhIN krdI qW aus ny aus nUM kYd kr ilAw, nvwbI
ijsny pwqSwh nUM kwT dI puqlI bxw r`iKAw sI, ies dy mnsb qoN htw id`qw qy SwhI kYd iv`c pw ky id`lI
smyN nUM qwV ky coKI POj lY ky lwhOr nUM qur ipAw[ Awpxy nwl hI lY tuirAw qy bygm dI nwl m`lo-m`lI

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


46
ivAwh kr ilAw[ lwhOr dI nvwbI vzIr ny 30 l`K irhw qy kqlwm bI ho cùkI, qd AbdwlI ny jb`lbgVH
dy mwmly pr AdInw byg nUM dy id`qI[ mwCIvwVy pu`j ky iv`c kqlwm kIqI[ Pyr AbdwlI mQrw nUM quirAw[ auQy
bygm ny Swhzwdw AlI gOhr pws Awpxy duKVy ro ky ihMdA
U W dw bVw BWrI mylw lg irhw sI, Ar l`KW ihMdU
aus nUM Awpxw p`KI bxw ilAw pr Swhzwdw AlIgOhr nwauNdy pUjw pwT iv`c lg rhy sn[ Acwnk pTwx
ny vzIr nUM smJwieAw ik hux murwd bygm qyrI s`s jrvwxy jw pey, byrihmI qy p`Qr idlI nwl kqlwm
hY qy bVI duKI hY, ies nUM pMjwb dI nvwbI dy dyh, hoeI, A`K dy Por iv`c prlo mc geI[ mW nUM pu`q dI,
pr aus ny iek nw mMnI, sgoN rsqy iv`c vzIr s`s nUM puq
` nUM mw dI swr nw irhw, bygn u wh gwjrW mUlIAW vwG
sKq qMg krdw igAw qy auh bI swry rsqy gwlHIAW v`Fy gey, mMdr lu`ty gey qy Fwhy gey qy hzwrW ihMdU
qy srwp idMdI geI ik dyKxw AbdwlI Aw ky quhwfI kYd kIqy gey[ Pyr Awgry pr h`lw hoieAw[ cwr cuPyry
slqnq qbwh kr dyvygw[ h`Q mwirAw[ Axigxq lok bygunwh mwry gey, j`tW dI
g`l kI, sMmq 1813 ibkRmI 1170 ihjrI nUM qbwhI kIqI geI; cwr cuPyry grIbI, vbw qy suMnswnqw
AbdwlI pTwxW dI Axigxq POj lY ky lut ` cuk
` I, kMgwl PYl geI[ grIbW qy duKI AnwQW dI pukwr auTI Ar
ho cuk
` I pMjwb pur Pyr cVH AwieAw, ieh sux ky AwdInw AwkwS ivc psrI[ krqwr dy zbrdsq h`QW ny
byg qy sXd jmIl duie n`s gey[ AwdInw byg phwVIN durwnI zwlm dI POj iv`c hYzw G`ilAw[ auDr pMjwb
cVH igAw qy phwVI rwijAW pws jw pnwh leI[ is`K ivcoN is`KW dy bVy rOly-r`py dIAW KbrW phuMc peIAW,
srdwr, jo AbdwlI dy rsqy dy nyVy qyVy sn, Awpxy qd aus ny BY Kw ky vwgW moVIAW[ id`lI Aw ky aus
Awpxy ielwky C`f ky bnW iv`c jw vVy[ ie`kur AbdwlI ny muhmM dSwh pwqSwh dI pùqrI nwl Awpxy pùqr qYmr U
dw rsqw swP ho igAw[ aus ny J`t lwhOr Aw ky kbzw dw ivAwh kIqw Ar muhMmd Swh dI CotI DI hzrq
kIqw qy AmIrW nUM KUb lu`itAw[ cUVH m`l bI eysy vyly bygm nwl Awpxw ivAwh kIqw[ Pyr pwqSwh qoN bhuq
lu`itAw igAw[ eyQoN dI hkUmq AbdwlI ny mIr mun`zm ruipAw lY ky aus nUM nwmDrIk qKq pur ibTwieAw Aqy
dy hvwly kIqI qy Awp jlMDr phuc M w[ auQNo dw rwj nwsr ieMqzmudOlw nUM vzIr qy njIbu~dOlw nUM sYnwpqI QwipAw[
AlI KW nUM id`qw qy Awp id`lI phuMcw[ id`lIauN tury AbdwlI lwhOr phucM w ie`Qy dw hwkm Awpxy
jd AbdwlI id`lI phuMcw qd A`goN AwlmgI swnI pu`qr qYmUr Swh nUM QwipAw su[ AbdwlI ny hux is`KW
pwqSwh id`lI ny aus nUM Awdr nwl auqwrw id`qw Ar dw bwnxU bMnx H w cwihAw pr bMnH nw sikAw, Ar AwpxI
Kwqr kIqI, lVweI krnI qy rokxw qW ikqy irhw[ lu`t nUM sMBwl ky J`t kMDwr vl mUMh krky qur ipAw[
hux gzIau~dIn nUM Awpxw pwlw ipAw ik mYN is`K AYho ijhy vyly fwhIN nhIN idAw krdy sn[ dUjy
moieAw, pr AwdmI clwk sI, Swhzwdw AlI gOhr dy aus nUM Kbr phuMcI sI ik quriksqwn iv`c Pswd ho
jw pYrIN ipAw[ aus Bly lok ny vzIr dI murwd bygm igAw hY, aus nUM jw ky sMBwlxw sI[ AYliPnstn ilKdw
nwl sulh kr id`qI[ hux bygm ny iv`c pY ky AbdwlI hY ik jo zulm nwdrSwh ny kIqy sn, auh dUjI vyr
koloN ausdI jwn bKSI qW krvw id`qI, pr vzIr nUM iksmq dy mwry ihMdusqwn nUM iesy dy h`QoN ies vyr dy
keI l`K ruipAw jurmwnw dyxw ipAw[ hornW AmIrW bwbq h`ly iv`c muV J`lxy pey[
jo Byq bygm d`s cu`kI sI, so aunHW qoN bdilAW dw vylw
AwieAw[ aus zwlm qy Dn dy Bu`Ky pwqSwh ny lu`t dw murwd bygm ny sB nwl bdly r`j r`j ky ley
krVw h`Q cu`ikAw[ pihly ieMqz-mu-dOlw qoN nvyN l`K pr vYrIAW nwl bdly lYNidAW aunHW l`KW bygunwhW nwl
ruipAw mMigAw, aus ny ikhw ik myry pws AYqnw ruipAw vI zulm ho gey ik ijnHW ny ies dw vwl bI ivMgw
nhIN hY[ AbdwlI ny aus dw Gr PulvwieAw, qd ies nhIN kIqw sI, pr ies dw Awpxw AMq kI hoieAw?
qy iqauVI dolq inklI[ Pyr bygm ny kmru`dIn dI Awm pusqkW qoN pqw nhIN imldw[ Swied hY ik auh
ivDvw SolwpurI bygm dw Byq id`qw, aus dy GroN gihxy vbw, jo aus vyly kqlwm krky PYl geI sI, ies qk
jvwhrwq keI l`K rupey dy inkly[ AbdwlI nUM ijauN- bI phuc M I[ ieh bI iKAwl hY ik ijnHW AmIrW nUM iesdy
ijauN Dn h`Q l`gy iqauN-iqauN aus dI Bu`K vDy qy iqauN h`QoN duK phuMcw sI aunHw ny corI ivhu idvw ky ies dw
iqauN aus ny swry AmIr vwro vwrI lu`ty[ hux bynsIb
kMm pwr kIqw[ AYaNy murwdW dIAW aumg M W nwl BrI hoeI
Sihr dI vwrI AweI[ do mhIny pwqSwh id`lI irhw,
nwmurwd rih ky murwd bygm vs ho geI[ nw rUp, nw
do mhIny hI id`lI lu`tIN dI irhw[ Gr-Gr, mkwn-
mkwn, FUMifAW qy p`itAw igAw[ jd iksy pws k`Q nw dOlq nw hkUmq nw joV qoV, koeI nwl nw igAw[

'Awqm mwrg' 47 mwrc, 2010


kWf qy e IvW hPlw-qPlI pweI r`KxI qy Awpxy vIrW dI rwKI
krnI[ j`sw isMG ny GwielW nUM if`Tw, ijnHW iv`c qW
jd AihmdSwh AbdwlI dy Awaux dI AvweI
ijMd sI cukvw ky nwl lY gey qy bwkI dIAW loQW Fyr
au~fI sI qd s`Xd jmIl lwhOroN n`s ky id`lI jw
krky bn idAW su`ikAw ibRCW dy nwl r`K ky A`g lw
viVAw sI[ rsqy iv`c is`KW ny iehdI burI gq
id`qI Ar Awp ibAwsw pwr ho ky dm lIqw[
bxweI[ keI QweIN lui` tAw Ar roikAw, pr roNdw ip`tdw
SyrW dy bn ivcoN lMG hI igAw[ hux dyS iblkul KwlI hux iek mYdwn iv`c fyrw krky GwielW dI jWc
ho igAw sI, isMGW ny mn BwauNdy h`Q pYr mwry[ kRoVW hox l`gI[ SIl kOr Ar hor BYxW qy do cwr isMG rl
isMGW dw j`Qw bI mohrIAW ivcoN sI, ijhw ik AsIN ky BrwvW dI m`lm H p`tI krny iv`c l`g[y ieh Ajy ivhly
ip`Cy d`s Awey hW ik jd isMGW ny AbdwlI suixAw nhIN sn hoey ik ibjY isMG hurIN, jo sB qoN ipCy sihjy
qW mYdwn C`f ky jMglW, bnW qy phwVW nUM n`s gey[ so sihjy Aw rhy sn, Aw gey[ GoVy qoN msW smW auqry
AYauN AbdwlI byrok tok lwhOr phuMc igAw sI qy auQoN pr auqrdy hI ibsu`D ijhy ho ky if`g pey; qRbk ky
mwlw mwl ho ky id`lI jw viVAw sI[ ip`Cy nwsur`udIn, SIl kOr Ar rGurwj isMG nwmy isMG ny sMBwilAw, cMgI
ijsnUM auh jlMDr dy igAw sI, is`KW pr zulm krn QwvyN iltwieAw, iek isMG pwxI lYx dOiVAw[ SIl kOr
l`gw, ipMfW igrwvW ivc grIb ikrqIAW nUM PV PV qy rGurwj isMG Gwbry hoey dyK Bwl kr rhy sn ik
ky mukwaux l`g ipAw[ ieh dyK ky isMG kRoDwqur ho kI ho igAw hY? ichry dw rMg auf igAw hY! nwV m`Dm
inkl pey, Ar k`Ty ho ky jMg pr Aw fty[ Awdm ho rhI hY Ar hoS nhIN BwsdI[ pwxI dy C`ty mwry[
vwl kol Gyr ju`D hoieAw XQw - auqry isMG phwVoN ieMny nUM kroVW isMG qy j`sw isMG Aw gey, ibjY isMG
qYQy ienH A`gw jw roikE[ jwnW qoV lVy isMG pUry ny A`KW KolHIAW Ar DMn krqwr hOlI ijhI ikhw[ j`sw
qurkn koTo BlikE[ qwrw isMG gYbw kRoVw isMG krm isMG ny kwrn pu`iCAw qW ibjY isMG ny CwqI pur h`Q
isMG so jwnw[ jY isMG Awidk qInoN BweI cVHq isMG r`iKAw[ jwmw cu`k ky kI dyKdy hn ik iek swPw Gu`t
blvwnw[ j`sw isMG lO cwroN BweI Qw bGyl isMG sMgy[ ky bMinHAw hY[ aus nUM KoilHAw qd hor swPw Axigxq
isMG dIvwn j`sw isMG AwhlU Awidk lVy auqMgy[ iKc qhW krky DirAw hoieAw id`isAw, ieh cuikAw qd
qygy isMG h`lw kr jb pry BgI qurkwnI[ gurU ikRpw iek fUGM w Gwau inkilAw, ijs ivcoN lhU dI Dwr inklI
qy iek iek isMG ny ds ds kIny PwnI[ sYd Kwn Ar j`sw isMG dy mUMh pr peI[
jwPr KW Awidk mry reIs Apwry[ luut Ksot dyS ko ijauN hI ieh Dwr inklI, ibjY isMG nUM gS pY
isMG sB hoey bXwsw pwry[ (pMQ pRkwS tYp pMnw 712) geI[ ies vyly nUM sBnW nUM h`QW pYrW dI pY geI[ swPw
ies jMg iv`c ibjY isMG ie`k AYsy Gyr iv`c Gwau au~qy r`K ky zKm nUM h`QW nwl Gu`itAw Ar iek
PisAw sI ik ds qurkW ny Gyr ilAw[ ieh iek`lw do isMG aurq nyVy dy ipMfW nUM dOV[y iek ipMf ivcoN iek
bIr sB nwl vwrw lYNdw irhw[ pMj cwr qW eys ny vYd imilAw, ies ny Aw ky Gwau if`Tw, dvwvW lweIAW
fyg ley; pr Awpxw srIr Coty Coty p`CW nwl p`iCAw ivc dvw BrI, Gu`t ky b`Dw pr lhU nw Tihry[ vYd
igAw[ ieDr dw hwl dyK ky nwsr AlI Awp iek jI ny d`isAw ik pihly jd zKm l`gw hY qd Cotw
dsqw lY ky Aw ipAw[ ibjY isMG auQy hI ShId ho sI Ar fUMGw nhIN sI[ lgy zKm nUM bMnH ky ibjY isMG
jWdw, pr auDroN j`sw isMG dI nzr pY geI[ auh iek ny jo dOv B`j qy h`d drjy dI Kycl kIqI hY, aus
dm isMGW dw tolw lY ky Aw ipAw[ ies vyly AYsI nwl zKm vD igAw Ar AMdroN nwVW tu`t geIAW hn,
Gmswx cOdyN mcI ik kuJ nhIN khI jWdI[ KtwKt idl bhuq nyVy hY, ijs ivcoN lhU CyqI bwhr nUM joS
qlvwrW qy qlvwrW v`j ky toy hox l`gIAW, FwlW qy vwr mwrdw hY, myrI jWcy lhU bMdw hoxw kTn hY[
lYx dw smW hI nw inkly[ bIrW nUM roh AYsw cVH irhw Pyr vYd jI ny iSlwjIq qy muimAweI id`qI, kuJ
sI ik P`tW qy P`t lgdy jWdy sn, pr aunHW nUM pqw DWq mwrI hoeI AMdr lMGweI ijs nwl ibjY isMG ny
bI nhIN l`gdw sI[ ds bwrW isMG qW mUloN hI Gwiel A`KW KolIH AW, lwfly puq
` r nUM gl nwl lwieAw Ar AYnI
ho ky if`g pey qy nwsr AlI dy kyvl iqMn swQI bwkI AsIs id`qI, b`cw qyry Drm nUM kdy lwj nw l`gy[ Pyr
rih gey, ieh dyK isrqoV GoVw Bjw ky auh Awp n`s aus dw m`Qw cuiM mAW[ SIl kOr ies vyly crn Gùt rhI
quirAw[ aus dy ip`T idMdy hI swrI qurk sYnw n`s peI[ sI Ar Prn Prn ro rhI sI, A`gw ip`Cw sB Bu`l
isMGW ny QoVHw ip`Cw krky dirAw pwr hox dI kIqI, igAw, hYrwnI qy AscrjqweI dy smuMdr iv`c fùbI hoeI
ikauNik aunwH dw mnorQ sI AbdwlI nUM dm nw lYx dyxw, hY[ pqI ny hOly ijhy sYnq krky gl nwl lwieAw Ar

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


48
ikhw, krqwr SIl Drm bKSI rKy[ Pyr swry srdwrW qy Kwlsw Drm dy Brosy pr[ 'nwnk ruMnw bwbw jwxIAY
nUM brIk ijhI Pqih gjweI, SIl kOr dy mUMhoN sihjy jy rovY lwie ipAwro, ibjY isMG dw BujMgI jo A`KW dy
ijhy inkilAw, hwie! mYN iek`lI kI krWgI? ibjY isMG Pyr ivc mwqw ipqw qoN rihq ho igAw; A`QrU Bry nYxW
ny smJ ilAw, bulHW iv`c boilAw - 'gurU AMg sMg' gurU nwl hYrwnI iv`c f`ub irhw hY[ kroVw isMG JolI iv`c
AMg sMg[ Pyr isMG jI ny 'jpu suxwE' ikhw[ SIl kOr lY ky idlwsw idMdw hY qy ipAwr krdw hY[ BujMgI bVy
A`QrU pUMJ ky Bwxy v`l AweI qy bVI mDur sur nwl KKyV bKyV dyK cu`kw hY, mwqw ipqw qoN coKI isiKAw
jpujI dw pwT krn l`g peI[ ibjY isMG jI A`KW mIt pw cu`kw hY, pr Acwnk dohW dw ivCoVw fUMGy qy s`cy
m`Dm m`Dm suAws lYNdy pey hn[ swry srdwr cu`p v`tI ipAwr dIAW qrbW nUM AMdroN ihlwauNdw hY[ jQydwr dw
bYTy ipAwry s`jx dy ichry vl qkdy qy krqwr dy rMg ipAwr T`lHdw hY, ivCoVy qy hONsly bMnHx dy Acrj rMg
nUM dyK rhy hn[ lhU dw vhwau bMd nhIN hudM w, keI kpVy
aus dy su`cy qy kumwr idl qy Asr krdy hn[ ruk ky
Bry jw cu`ky hn, pr lhU KloNdw nhIN[ SIl kOr ny jd
Pyr hOly ijhy mW ipau dI CwqI qy isr r`Kdw hY, ie`k
jpu swihb dw CykVlw slok ArMiBAw qd ibjY isMG
vyrI ieh g`l mUMhoN fwFI drdnwk ho ky inklI, AMmw
dIAW A`KW ie`k dm KulHIAW Ar pUry zor nwl cwr
cuPyry q`kIAW[ dohW pwisAW qoN h`Q auT ky juV gey[ jIE! A`j ikauN ieh ipAwlw k`ilAW pI ilAw jy? ies
Pyr bul` H KulHy Ar bVy zor nwl Pqih dw jYkwrw g`ijAw, qrHW dy ipAwr dI pMGr nUM j`sw isMG ny sMBwilAw qy
auDr SIl kOr ny - BujMgI nUM god iv`c suAweI r`iKAw[ swrI rwq gurbwxI
ijnI nwmu iDAwieAw gey mskiq Gwil]
dw pwT huMdw irhw[ idn huMdy swr bVy siqkwr nwl
nwnk qy mu K au j ly ky q I Cu t I nwil] dohW dw sskwr krky Pu`l qy BbUqI ibAwsw iv`c
prvwh id`qI[ ibjY isMG dw bytw iek bVw sUrmw
aucwirAw auDr ibjY isMG ny 'kyqI CutI nwil' iqMn
hoieAw[ kroVw isMG ny aus nUM b`icAW vWg pwilAw qy
vyr ikhw Ar boilAw, DMn klgIAW vwlw s`cw gur,U DMn
pMQ dw iek lwl iqAwr kIqw, ijs dw jIvn nwm
swD sMgq! kyqI CutI nwl, DMn[
iv`c piv`qr qy au~cw hoieAw qy pMQ syvw ivc sPilAw[
ieh kihMdy hI lhU dw Puhwrw zor dy ky inkilAw,
AM q m ibnX
h`Q CwqI pur if`g pey, A`KW qy bùlH imt gey Ar ibjY
isMG mOq ibjeI ho igAw[ SIl kOr ausdy ichry ivcoN sRI gurU goibMd isMG jI dy joqI joq smwauxy mgroN,
jIvn sqw nUM aufdI jWdI dyK rhI sI 'kyqI CutI nwl' jo 1765 iv`c hoieAw, lgB`g 40 vrHy qW bhuq qy
Kbr nhIN ikMnI vyr kih cukI hY, khI jWdI hY qy A`K Pyr QoVHy Kyd Kwlsy qy J`ly[ jo kurbwnIAW kIqIAW, jo
nhIN JmkdI[ ichrw hor qrHW dw huMdw jWdw hY, jd GwlW Gwl ky Awpxy pMQ qy dyS nUM zulm rwj qoN mukq
pqI jI dw AMqm suAws inkilAw, SIl kOr dw isr krn ivc Krc kIqIAW, aunHW jyhI Swn vwlI Awpw
'kyqI CutI nwil' dy nwl hI gUMjdw pqI dI CwqI pur Gwlx dI imswl qy aupkwr dI Kwqr sdky hox dI
nzIr jgq ieiqhws ivc imlxI muSkl hY[ jy kdy
DV krdw if`gw Ar sqvMqI SIl kOr pqI dy nwl hI
aus sdI ku dy hwlwq isK mrd qRImqW b`cy pVH lYx
qur geI Drm qy ipAwr AMq qk inB igAw[
qW Awpxy jIvn au~cy krn dy nwl Awpxy bzurg ip`Cy
nwnk sqIAw jwxIAin ij ibrhy cot mrMin] dy PKr ivc AYqny au~cy auTx ik kOmI ipAwr qy kOm
vwh SIl kOr! pqIbRqw hovy qW qyry jYsI, pqI leI sdky hox qy is`KI isdk iv`c v`ifAW vrgy ho
dI pRymx hovy qW qyry vrgI[ pqI qy pqnI ie`k rUp jwx[ auh hwlwq dyKxhwrW dy sIinAW iv`c gum M ho gey[
huMdy hn, ieh g`l qUM inbwh ky idKweI[ kuC PwrsI ieiqhwsW iv`c ilKy pey, kuC Qhu vwly qy
kuC byQvy itkwixAW qy pey hn[ pMQ ny ieDr iDAwn
kroVW isMG ny CyqI nwl BYx dw isr cu`ikAw, pr
nhIN idqw, ieh gPlq iek KudkSI hY[ aupr ilKy
BYx ik`Qy? BYx qW pqI dy nwl hI clI geI sI[ aus
smwcwr kyvl mIr mMnUM dy smyN AiqAwcwr qy is`KW
vyly bVy bVy joDy qy blIAW dIAW A`KW iv`c ipAwr dw
dIAW AnykW GwlW qy krnIAW ivcoN iek vMngI mwqr
jl Br AwieAw[ swrw dl cu`p cwp bYTw hY, koeI
d`sy hn[ Kwn bhwdr AwidkW dy simAW dy AiqAwcwr
Awvwz nhIN inkldI, hW koeI tWvyN hMJA
U W dy typy ikrdy
hn[ nw-SukrI dy nhIN, mnmùKqw Xw Bwxy moVn dy nhIN, l`By jwx qW Ajy bhuq kuJ l`B skdw hY, ijs dy
kyvl ibjY isMG dy pRym Ar SIl kOr dy sqI hoxy pr pRgt krn nwl kOm iv`c nvIN jwn Br jwvy[
ZZZZZ
'Awqm mwrg' 49 mwrc, 2010
bIbI BwnI jI

<siqgur pRswid qIsry gurU Amrdws jI dw ipMf vI bwsrky sI[


auh jyTw, auhdy nwnky Aqy mwqw ipqw nUM jwxdy sn[
bIbI BwnI jI is`K Drm iv`c ie`k AYsI iesqrI
jdoN gurU Amrdws jI nUM guirAweI dI g`dI imlI qW
hoey hn ijs dw swnHI swry sMswr iv`c koeI nhIN hY[
gurU AMgd dyv jI ikhw ik Awp KfUr swihb nUM C`f
is`K Drm iv`c 10 gurU swihbwn hoey hn[ pihly do
ky goieMdvwl cly jwE, jo ibAwsw ndI kMFy aupr hY[
gurU swihbwn gurU nwnk dyv jI qy gurU AMgd dyv jI
so gurU Amrdws jI goieMdvwl Aw gey Aqy kuC smyN
nUM C`f ky bwkI A`T gurU swihbwn bIbI BwnI jI nwl
bwAd gurU jI ny Awpxy pirvwr nUM vI goieMdvwl s`d
sbMD rKdy hn[
ilAw[ au~Qy sMgq bhuq sI qy kwr syvw dw kMm c`l
2. qIjy gurU Amrdws jI aunHW dy ipqw hn[ irhw sI[
3. cOQy gurU rwmdws jI aunHW (jyTw jI) dy (bIbI gurU Amrdws jI dIAW do lVkIAW sn[ v`fI
BwnI dy) pqI hn[ spu`qrI bIbI dwnI jI sRI rwm nwl ivAwhI hoeI sI
clI pIVI soFIAW rUp vKwvn vwro vwrI Aqy CotI bIbI BwnI sI jo vr Xog sI[

4. pMjvyN gurU Arjn dyv jI bIbI BwnI dy spuq


` r iek idn bwsrky dI sMgq juV ky gurU jI dy
hn[ drSn krn vwsqy goieMdvwl nUM clI qW jyTw jI vI
sMgq nwl goieMdvwl rih gey[ jyTw jI bVy ipAwr
5. CyvyN gurU hirgoibMd jI poqy hn[ nwl idn rwq syvw kr rhy hn[ mwqw mnsw dyvI jI
6. s`qvyN gurU hirrwie jI aunHW dy poqy hirgoibMd ny ie`k idn gurU jI nUM AwiKAw ik BwnI vr jog ho
dy poqry hn[ geI hY ies leI pRoihq nUM cMgy irSqy vwsqy AwKo[
iqMn idn auprMq jd mwqw jI gurU jI pws bYTy hn
7. A`TvyN gurU hirikRSn jI sRI gurU goibMd dy poqy
qW jyTw jI syvw krdy-krdy eyDr Aw inkly qW mwqw
hir rwie dy lVky hn[
jI ny vyK ky, ienHW vl ieSwrw kIqw ik lVkw ies
8. nOvNy gurU qyg bhwdr jI gurU hirgoibMd dy Coty vrgw hI suMdr Bolw Bwlw eyfw ku hovy[ jo vyKx iv`c
lVky hn[ vI sohxw l`gy[ qW gurU jI ny jyTw jI nUM pws bulw ky
9. dsvyN gurU goibMd isMG jI bIbI BwnI dy poqy aus dy mW bwp dw nwm Aqy nwnikAW bwbq pu`iCAw[
hirgoibMd dy poqy sn[ iPr gurU jI ny mwqw nUM ikhw ik ies vrgw qW ieh
hI hY[ ieh sMjogW dw ByijAw hoieAw hI ieQy AwieAw
bIbI BwnI jI hY[ so gurU jI ny AwpxI CotI spu`qrI BwnI dI mMgxI
lwhOr Sihr sRI rwmcMdr jI dy lVky lv ny jyTw nwl kr id`qI Aqy Awp jI ny CyqI hI jyTw jI
vswieAw sI[ aunHW dy vMs ivcoN cUnw mMfI lwhOr iv`c dy qwey cwicAW nUM lwhOr qoN Aqy nwnikAw nUM bwsrky
Twkr hrIdws ml soFI dy Gr 26 A`sU sMmq 1591 qoN goieMdvwl s`d ky 22 P`gx sMmq 1610 ibkrmI
ibkRmI nUM vIrvwr mwqw idAw kOr jI dI kùK qoN bwlk nUM bIbI BwnI dw ivAwh kr id`qw[ gurU Amrdws jI
ny lwVy nUM AwiKAW jo mMgxw hY mMg lY pr rwmdws
pYdw hoieAw ijs dw nwm rwmdws r`iKAw[ pr plyTI
jI gurU dy crnW iv`c invws Aqy nwm dw dwn mMigAw[
dw b`cw hox krky swry jyTw jI AwKdy sn[ jd jyTw
ivAwh ipCoN jyTw jI dy irSqydwr qW vwps cly gey
jI ny hoS sMBwlI qW aunHW dy ipqw hrIdws dw idhWq pr jyTw jI qW goieMdvwl hI syvw iv`c lIn ho gey[
ho igAw[ auh cUnw mMfI lwhOr nUM C`f ky AwpxI mwqw
nwl nwnI kol ipMf bwsrky Aw gey[ nwnI ny Aqy mwqw aupr bIbI BwnI jI, jo Awpxy ipqw nUM Bgvwn
dw rUp smJ ky mnoN qnoN ho ky syvw kr rhI sI[ svw
ny jyTw jI nUM CoilAW dIAW GuMgxIAW bxw ky dyxIAW
pihr svyry auT ky pwxI grm kr ky gurU jI nUM roz
qW ik vyc ky kuC pYsy kmwey Aqy nwl iDAwn l`gw
ieSnwn krwauxw, aus dy izMmy sI[ ies qrHW iek idn
rhy[ QoVHy smyN bwAd jyTw jI dI mwqw vI cVHweI kr
cONkI dw iek pwvw tu`t igAw qW bIbI bwnI ny CyqI
geI Aqy auh XqIm ho igAw[
nwl cONkI hyTW Awpxw pYr r`K id`qw ik gurU jI ifg

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


50
nw pYx[ cONkI dI myK BwnI jI dy pYr iv`c Ku`B geI[ jd gurU jI ny sRI jyTw vl vyiKAw qW jyTw jI dw
pYr ivcoN lhU vgx l`g ipAw[ pr bIbI BwnI jI ny ichrw pRsMn ihrdy iv`c CwlW mwr irhw sI[ gurU jI
koeI pRvwh nw kIqI[ jdoN gurU jI ny vyiKAw ik lwl ny jyTw jI dI dSw vyK ky AnuBv kIqw ik jyTw jI
rMg dw pwxI ikQoN Aw igAw hY[ qW kI vyKdy hn ik dy mn ivc gurU pRym dI ndI vg rhI hY[ auhnUM jwq
BwnI ny cONkI dy pwvy dI QW Awpxw pYr Q`ly idqw pwq dw koeI mwx nhIN hY[ iPr gurU jI ny lwhOr vwsI
hoieAw hY qy Es ivcoN KUn vg irhw hY[ gurU jI bIbI muKIAW nUM ikhw ik AsW swry jgq dw Cqr jyTw jI
qy inhwl ho gey Aqy AwKx l`gy mMg lY jo mMgxw hY[ nUM id`qw hY[ ienHW dy isr qy im`tI dI tokrI nhIN hY,
BwnI jI ny ikhw ipqw jI! jy quTy ho qW A`goN g`dI sgoN ipRQvI dw Cqr hY[ im`tI ienHW dy inMdkW dy isr
Gr iv`c hI rhy[ qW gurU jI ny AMqr iDAwn ho ky hY[ ieh kul nUM qwrn vwlw hovygw[ iehdI SoBw dohW
vyiKAw ik A`gy kSt BI kwPI hn[ jhwnW iv`c hoeygI[ gurU jI ny keI vr jyTw jI nUM dy
id`q[y jyTw jI boly ik ieh gurU Gr dI mihmw nUM nhIN
bIbI BwnI jI iek pqIvrqw iesqrI sI auh
jwxdy[ ieh Awpxy DMidAW iv`c Psy hoey hn[ sRI jyTw
hr vkq Awpxy pqI rwmdws jI dI suK sWd Aqy
jI dy mu`K qoN inmrqw vwly bcn sux ky gurU jI bhuq
aus dI Awqimk au~nqI leI pRwrQnw krdI rihMdI sI[
pRsMn hoey Aqy AwiKAw ik jyTw jI qusIN syvw krky
ijs dw Asr ieh hoieAw ik hr roz jyTw jI pihlW
swnUM vs kr ilAw hY[ Awp DMn ho, DMn ho[
nwloN inmrqw nwl Aqy lgn nwl kwr syvw, lMgr dI
syvw, sMgq dI syvw iv`c l`gy rihMdy[ aunHW gurU jI dw lwhOr vwsIAW hirduAwr myly qoN Gr Aw ky
jvweI hox dw mwx nhIN kIqw[ ies krky ie`k AYsI swirAW nUM jyTw jI bwbq d`isAw ik auh ikvyN gurU
Gtnw ho geI ijs dI gUMj Akbr bwdSwh pws lwhOr Amrdws jI kol mzdUrW vwlI kwr tokrI nwl im`tI
phuMcI[ lyK qW QoVHw hoeygw pr g`l suxn vwlI hY[ Fox dI kr irhw hY qy swfI kul nUM v`tw lw id`qw hY[
sMmq 1616 ibkRmI iv`c bwaulI swihb dI kwr jvweI ho ky GtIAw kMm kr irhw hY[ gurU jI ny jwqI
syvw AwrMB kIqI geI[ bhuq is`K syvk Aqy rwj qy vrn Kqm krky chuM vrnW nUM ie`ko pMgq iv`c ibTw
mzdUr kMm qy l`g gey[ hor syvw qoN auprMq jyTw jI ky Bojn CkwieAw hY[ Awpxy crnW dI pwhul dy ky is`K
vI hor syvkW vWgUM im`tI dI tokrI c`uk ky FoNdy rihMdy bxwauNdy hn[ gwieqRI dw pwT nw Awp krdy hn nw
sn[ ienHW hI idnW iv`c hirduAwr kuMB dw mylw sI[ hI is`KW nUM krwauNdy hn[
lwhOr dI sMgq kuMB ieSnwn nUM jWdI hoeI goieMdvwl ienHW dIAW g`lW sux ky K`qrIAW nUM qy bRwhmxW
Aw TihrI[ ieh sMgq jd bwaulI swihb dI kwr syvw nUM bhuq g`usw AwieAw Aqy aunHW swirAW ny iml ky
vyKx geI qW ienHW ny vyiKAw ik sRI jyTw jI hor Akbr pwqSwh nUM ikhw (jo aunHW idnW iv`c lwhOr
mzdUrW nwl isr qy im`tI dI tokrI cu`kI jw rhy hn[ AwieAw hoieAw sI) ik hzUr! qusIN jgq dI mirAwdw
ieh vifAweI dy AiBlwKI, gurU jI dy jvweI qy Awpxy r`Kx vwly ho, swfy mwlk ho[ ibgVI hoeI nUM suDwrn
kul dy muf
M y dw ieh mzdUrW vwlw hwl vyK ky bVy hYrwn vwly ho[ hzUr goieMdvwl ivc ies smyN ie`k gurU
qy kRoDqur hoey[ ienHW soicAw sI ik jyTw jI Awpxy Amrdws bYTw hY[ aus ny chuM vrnW dy Byd nUM imtw
shury Gr ikqy gdYly lw ky bYTw hovygw[ iPr ienHW ny id`qw hY[ gwieqRI dw mMqr qy pwT nw auh Awp krdw
jyTw jI nUM su`K-sWd pu`CI qy auprMq slwh krky swry hY qy nW hI Awpxy is`KW nUM jpwauNdw hY[ ihMdU Drm
gurU jI pws aulHwmw dyx cly gey[ dI mirXwdw ivgwV id`qI hY[ A`gy cwroN jugW iv`c iksy
ny AYsw nhIN kIqw[ Awpxw nvW nwm vwihgurU jpwauNdw
sRI gurU Amrdws jI Awpxy invws AsQwn qy bYTy
hY[ ies nUM hoxy bMd nw kIqw qW A`gNo bMd nhIN hoeg
y I[
sn[ ieh swry bxy qxy au~Qy hI phuMc gey[ kuJ
hzUr swfw ienswP kro[
kVmWcwrI dy hMkwr krky kuJ jyTw jI dI mwVI hwlq
vyK ky, gu`sy nwl Bry hoey ibnW iksy siqkwr dy, gurU Akbr ny AwiKAw qusIN icMqw nw kro[ mYN gurU jI
jI nUM AwKx l`gy ik qusIN ieh cMgw nhIN krdy jo nUM ie`Qy s`d ky pihlW gurU jI dI g`l sux ky quhwfw
jvweI pwsoN mzdUrW dw kMm krwauNdy ho[ au~cI kul dw inAW krWgw[ bwdSwh dI g`l sux ky swry iSkwieqI
jwqk qwey cwicAW dy SrIky dy bohV vwlw hY[ qusW lwhOr hI Tihr gey[ bwdSwh Akbr ny Awpxy ispwhI
iesnUM kI jwx ky tokrI Fox dw kMm id`qw hY[ jy qusIN gurU Amrdws pws Byjy qy aunHW nUM lwhOr bulwieAw[ qW
ies dI iezq nhIN sI krnI qW iesnUM Gr hI Byj gurU jI ny jyTw jI nUM lwhOr jwx vwsqy AwiKAw[ jyTw
dyxw sI[ ienHW dIAW ieh aulWBy vwlIAW g`lW sux ky (bwkI pMnw 54 'qy)

'Awqm mwrg' 51 mwrc, 2010


mwrg co x
(Choosing A Path)
fw. svwmI rwm jI
(lVI jo V n leI dy K o , PrvrI AM k , pM n w- 56 ) Anu v wdk fw. qy i jM d r mlho q rw
bRhmcrIAw dw ArQ hY bRhmw iv`c invws hI pYdw krdw hY[ vwsqv iv`c sB qoN aucI jIvn
r`Kxw, Bwv ivSv cyqnqw iv`c rihxw, bRhmw jIvn jIaux dI jugqI ies kwm ibrqI nUM, kwm SkqI nUM
dw sroq hn, cwnx hn swrIAW SkqIAW hn ijhVw moV ky cMgy pwsy lwauxw hI hY, aucyrIAW pRwpqIAW
jigAwsU sdw sucyq swvDwn rihxw is`K lYNdw hY, auh krnIAW hn[ A`j dy smwj AMdr bhuq swry lok ijhVy
swrIAW SkqIAW bRhmw nUM jwnx vl hI lw idMdw hY[ ies ieMdrI nUM kwbU nhIN krdy auh iBRSt ho jWdy hn,
ijhVw vI jigAwsU ieh Xm Awpxy AMdr pYdw kr ivgV jWdy hn, ieh bhuq fUMGw ivgwV hY, fUMGI
lYNdw hY auh hr smyN bRhmw pRqI sucyq ho jWdw hY, ibmwrI hY[ bRhmcrIAW dI pihlI AvsQw hY, ieMdRIAW
bRhmw jo jIvn dw sroq hn cwnx hn swrI isRStI qy kwbU pwauxw kMtrol krnw, ie`Cw nUM kwbU krnw, ijhVw
dy cwlk hn[ jdoN koeI vI AwpxI socxI, kQnI, AnMd, SWqI, suK Awqm is`DI qoN pRwpq huMdw hY auh
krnI swrI bRhmw vl hI lgw idMdw hY auh hI hor iksy vI KuSI qoN AXwSI, iksy vI Bog ivlws qoN
bRhmcwrIAw hY[ auh hI bRhmcwrIAw dw AiBAwsI hY[ ikqy v`D hY[ ijhVw jigAwsU Awqm mwrg qy c`lx
ieh AvsQw ieMdRIAW qoN prHy ho ky au~cy auT ky hI leI bcnb`D hY auh ieMdRIAW dI lwlsw dI rukwvt qy
Aw skdI hY ieCwvW dw iqAwg krky hI ho skdI kwbU pw hI lvygw, auh ieh AOkV nUM pwr kr hI
hY[ swrIAW ieMdRIAW ijhVIAW mnu`K nUM pRyrdIAW hn lvygw[
aunHW ivcoN sB qoN A`gy hY kwm, jykr iesnUM kwbU nw
kIqw jwvy, inrdyS nw kIqw jwvy idSw nw idqI jwvy, Apwirgrwhw (Aparigraha) dy ArQ hn, Awpxw
ieh bhu q qbwhI kr skdI hY [ Awm qO r qy AiDkwr nw r`Kxw, AwpxI mlkIAq nw r`KxI, Awpxy
bRhmcwrIAW nUM kwm qoN dUr rihxw, iqAwg krnw kol kuJ jmHW nw krnw[ bhuq vwrI ies Sbd dy ArQ
smiJAw jWdw hY, jq sq, kuAwrwpx ikhw jWdw hY[ TIk FMg, TIk qrIky nhIN ley jWdy, ies nUM glq
vwsqv iv`c ieh jW qW jq sq rKxw hY, sMjm smiJAw qy vriqAw jWdw hY, ies dy ArQ Awqm
rKxw hY, svY kwbU rKxw hY, ivAwhuqw jIvn huMidAW sMjm Awqm-ingRh kIqy jWdy hn, koeI vI kuJ vI
hI sMjm nwl rihxw svY kwbU rKxw ikauNik kwm BOiqk sMswrk cIz Awpxy kol nw r`KI jwvy[ jo vI
SkqI KyrUM-KyrUM krn nwl bhuq hI ie`k mh`qvpUrn loV, ijMnI cIz dI loV, aus qoN v`D nw r`Kxw, ieh
jIvn AMg ijsnUM vital SkqI kihMdy hn aus dw nwS ie`k mnoibrqI bnwauxI hY, iek ivcwr hY, Bwv hY,
ho jwdw hY[ jykr aus nUM cMgy pwsy moV id`qw jwvy, ies ivcwr dw AiBAws krky qusIN Awpxy AMdr nUM
idSw id`qI jwvy qW aucI cyqnqw pRwpqI ho skdI hY[ soDdy ho, ieh kyvl iek idKwvy leI hI nhIN hY[ auh
bhuq swry AigAwnI smJdy hn ik kwm ibrqI nUM pdwrQW lYxIAW, iek`TIAW krnIAW, sWBxIAW ijnHW dI
dbw ky aus dw dmn krnw hI bRhmcrIAW hY[ pr loV rozwnw jIvn iv`c nhIN hY ieh ie`k bhuq hI smW
jdoN kwm ibrqI nUM dbwauxw SurU kr idE ienHW ieCwvW Krc krn vwlI g`l hY[ dyiKAw jwvy qW vsqUAW
dw dmn krnw SurU kr idE, huMdw kI hY, ienHW nUM iek`TIAW krnIAW, ie`k nSydI qrHW hY ie`k Kbq hY,
dbwaux nwl ASWqI AwauNdI hY, inrwsqw huMdI hY, mn dw dbwA hY ie`k Aml dI qrHW hY[ ieho ijhI
inrwSw huMdI hY, ies qrHW bhuq dyr qk krn nwl mnoibrqI mnu`K nUM mMgqw, iBKwrI bxw idMdI hY[ ie`k
mn dI AvsQw AswDwrn bx jWdI hY[ iBKwrI nUM Awpxw mMgx vwlw bwtw ie`k rwjy nUM aus
dy qKq nwloN vI v`D ipAwrw huMdw hY[ ies g`l dy
jdoN dmn qy dbwA nwl mn qy kwbU pwieAw Kqry donoN hI hn, vwDU PwlqU cIz nUm r`Kxw dUsrw
jwvy, mnùK mwnisk p`Dr qy AsMquilq ho jWdw hY aus aunHW nwl ipAwr hoxw aunHw dw loB hoxw[ ies ibrqI
dw srIrk qwl-myl jWdw rihMdw hY[ ies qrHW nwl dw koeI AMq nhIN hY, jdoN mnu`K ieh Awdq bxw lYNdw
bhuq swrIAW mno-srIrk sm`isAw pYdw ho skdIAW hY, Pyr ies dw AMq koeI nhIN, Pyr qW hor, hor hI
hn, qusIN gùsy rihx lg pYNdy ho, ASWq inrws rihx l`gI rihMdI hY[ A`j dw smwj iesy g`l vl l`gw
lg pYNdy ho, audws rihMdy ho, GmMfI ho jWdy ho, srIr hoieAw hY auh cIzW joV irhw hY ijnHW dw Pwiedw hY,
dw Bwr Gtx lg pYNdw hY, mnu`K XQwrQ qoN dUr ho nw koeI loV hY, nw hI auh injI jIvn leI shwiek
jWdw hY, ieho ijhw svY kyNdrq mnu`K kdI vI KuS hn[ ijvyN ik bhuq swry Gr hoxy, bhuq pYsw qy hor
nhIN ho skdw, auh Awpxy leI qy dUsirAW leI qbwhI bhuq swrIAW cIzW[ ijnHW v`D qusIN iek`Tw krdy ho

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


52
Eny hI v`D qusIN aus nwl loB krdy ho, moh rKdy ho, jWdw hY, iP`kw pY jWdw hY[ sMquSt mnu`K auh sB kuJ
moh hI vwsqv iv`c sMqwp hY[ jykr Apwirgrwhw dw fIaUtI jwx ky krdw hY, swirAW leI aupXogI is`D hudM w
AiBAws TIk qrHW kIqw jwvy, suihrdy ho ky kIqw jwvy hY ijhVw mnuK` sMqS
u t nhIN, auh kdI vI aupXogI nhIN
ies nwl mwnisk SWqI pRwpq huMdI hY[ ho skdw[ ieh TIk hY ik mnu`K nUM audoN qk AwpxI
inXm koiSS krdy rihxw cwhIdw hY, jdoN qk aus dy audyS
dI pRwpqI nw ho jwvy, pr ieh vI zrUrI hY ik aus
hr mnu`K dy jIvn dy do pihlU huMdy jW kih lE nUM hr hwl iv`c sMquSt rihxw cwhIdw hY[ jykr qusIN
do pwsy huMdy hn, AMdr dw pwsw qy bwhr dw pwsw qy audyS pRwpqI leI pUrw-pUrw jqn kIqw hY, pUrn rUp
bwhr dw pwsw[ Xm ijhVy AsIN aupr ds Awey hW nwl l`gy rhy ho pr quhwnUM pRwpqI nhIN hoeI, sPlqw
ieh swfw bwhrI jIvn jIaux iv`c shwiek huMdy hn, nhIN hoeI, qW vI sMquSt rihxw cwhIdw hY Bwv mnu`K
bwhrI KuSI pRdwn krdy hn[ Koj inXm ijhVy AsIN nUM hr hwl iv`c hI sMquSt rihxw cwhIdw hY[ mnu`K
dyKx jw rhy hW ieh swfI svY scyqnqw qy svY kwbU dw suBwA hY ik mnu`K iksy audyS pRwpqI leI hI kMm
kMtrol dw ivkws krdw hY ieh do qrHW dI pRqIb`Dqw krdw hY, bhuq vwrI pUrI qrHW XqnSIl hox qoN bwAd
jw kih lE vcnb`Dqw, jigAwsU nUM smwDI leI iqAwr vI gol pRwpqI nhIN huMdI[ ienHW hwlwqW iv`c Pyr mnu`K
krdI hY jo ik rwj Xog dI sB qoN aucI AvsQw hY[ AsMquSt ho jWdw hY, mn ASWq ho jWdw hY[ vwsqv
Koj inXm jW kih lvo Dwrimk rIqIAW, mnuK ` nUM Awpxy iv`c sMqoK bhuq hI v`fw gux hY ijhVw qusIN Awpxy
Awp nUM hr p`Dr qy jwnx leI shwiek huMdIAW hn, AMdr ilAw skdy ho, pYdw kr skdy ho, krnw vI
pMj inXm hn, sOc ijs nUM AsIN su`c kihMdy hW, cwhIdw hY[ jdoN qusIN AwpxI fIaUtI cMgI qrHW krdy
piv` q rqw, sM q o K , qps Bwv Awpxy Awp qy au h rho, suihrd ho ky s`cy mn nwl fIaUtI krdy rho,
AiBAws krn nwl ijs nwl srIr, mn qy ieMdRIAW inrsuAwrQI ho ky fIaUtI kro, iksy vI Pl dI ie`Cw
iblku l is` D ho jwx inpu M n ho jwx[ qIsrw hY nw r`Ko, ies qrHW krn nwl sMqoK Aw hI jWdw hY[
svwAiDAwie Bwv svY nUM jwnxw, jIvn nUM jwnxw, sMqoK sB qoN auqm vsq hY, Dn hY[ jdoN ividAwrQI,
irSIAW-munIAW mhWpurKW nUM jwnxw, aunWH bwry jwnxw ijs jigAwsU nUM koeI qr`kI dy icMn, iksy qrHW dI pRwpqI
nwl AMqm s`c nUM smiJAw jwvy, jwixAw jwvy AMq iv`c dy icMn nhIN idsdy qW auh inrws ho jWdw hY, aus dy
hY eISvr prwDInqw, Awqm smrpx ijsnUM AsIN kihMdy Brm tu`t jWdy hn[ sMqoK ie`k bhuq v`fy gux dy nwl
hW, jIvn dy audyS A`gy Awqm smrpx krnw, siq ie`k bhuq v`fw Dn vI hY, sMqoKI kdI vI icMqw gRsq
A`gy smrpx ienHW inXmW nUM cMgI qrHW nwl qn, mn, nhIN huMdw, kdy vI kwhlw nhIN pYNdw[
Dn nwl inBwauNdy hoey AMq iv`c jigAwsU, mn dI SWqI,
qps! bhuq vwrI glq vriqAw jWdw hY, glq
SuDqw qy smwnqw pRwpq kr lYNdw hY[
smiJAw jWdw hY ies nUM ieMdrI sMjm ilAw jWdw hY,
sMqoK ijs nUM AsIN DIrj iqRpqI vI kihMdy hW srIrk kSt ilAw jWdw hY, ik`lW dI syjw 'qy sOxw
ieh mn dI AvsQw hY, ieh iksy vI bwhrI, sMswrk Awid ilAw jWdw hY, ieh qW qsIhy hn, koeI qpS
vsq dy ADIn nhIN, nw pYsw, nw sMswrk vsqW, ieho nhIN[ gIqw AMdr ikRSn jI dsdy hn, Xog aunHW leI
ijhI iksy vI cIz dy ADIn nhIN[ imswl vjoN ie`k ijhVy qsIhy idMdy hn, ijhVy srIr nUM qMg krdy hn[
mMgqW vI pUrx rUp iv`c sMquSt sMqoKI ho skdw hY[ vwsqv iv`c qpS qoN Bwv hY auh cIz auh qrIky ijs
vwsqv iv`c keI iqAwgI rwijAW nwloN, lIfrW nwloN nwl ielwhI AgnI pYdw hov[y ieh AgnI aunWH dy AMdr
ikqy v`D sMquSt dyKy gey[ mnu`K dIAW ieCwvW kdI vI pYdw huMdI hY, ijhVy Awqmk p`KoN BrpUr huMdy hn ijnHW
pUrIAW nhIN huMdIAW, sMswrk vsqW sdw hI luBwiemwn dy AMdr ieCwvW nUM PUk dyx dI lgn huMdI hY auqSwh
krdIAW rihMdIAW hn[ jykr koeI ie`Cw pUrI ho vI huMdw hY, qW jo ieCwvW nUM PUk ky auh smwDI pRwpq kr
jwvy, dUsrI jwg pYNdI hY, nvIN pYdw ho jWdI hY, ieh skx[ ijhVy krm ienHW AiDAwqmk, Awqm ivkws
sMswrk ieCwvW mn vI ASWq krky rKdIAW hn[ ies leI shwiek huMdy hn, auh hn swdw, swDwrx jIvn,
qrHW qW mn kdI vI SWq nhIN ho skdw, kdI vI siQr kwm rihq inXmq qrIky nwl QoVwH Kwxw, hr vyly nwm
nhIN ho skdw[ jykr qusIN Awpxy AMdr sMqoK pYdw kr nwl juVy rihxw, hryk dI shwieqw krnI jy syvw dI
lvo qW qusIN SWq rih skdy ho, siQr ho skdy ho, loV hovy qW syvw krnI[ vwsqv iv`c mn dw pRgtwvw
BwvyN bwhr kuJ vI ikauN nw ho irhw hovy, qusIN SWqI ieMdIR AW rwhIN hI hud
M w hY[ sunxw, suAwd, sprS, suG
M xw,
nwl siQr rih skdy ho[ sMqoK nUM TIk qrHW smJxw dyKxw, ienHW rwhIN hI AsIN sMswr dw igAwn pRwpq
cwhIdw hY, sMqoK nUM siQl nhIN smJxw cwhIdw, Awls krdy hW ienHW dy AMg hn, mUMh, h`Q, pYr, ml mUqr
susqI nhIN smJxw cwhIdw[ jigAwsU nUM suusq nhIN ho dy AMg[ ienHW rwhIN hI mn dw pRgtwvw huMdw hY[ jykr
jwxw cwhIdw, svY soDx iv`c iF`ly nhIN pY jwxw ienHw dI is`iKAw nw kIqI jwvy ienHW nUM soiDAw nw jwvy
cwhIdw[ AsMquSt mnu`K susq ho jWdw hY, mqhIx ho qusIN dUsirAW nwl cMgI qrHW nwl igAwn sMcwr nhIN
'Awqm mwrg' 53 mwrc, 2010
kr skdy[ qps nwl pUrI qrHW nwl igAwn sMcwr krky AiBAws krdy ho, SrDw nwl krdy ho[ eISvr swfI
qusIN Awpxy qy kwbU pw skdy ho, AwpxIAW ieMdrIAW aus cyqnqw dw kyNdr hY, kyNdr ibMdU hY ijhVw jIvn
qy pRqK` igAwn qy kwbU pw skdy ho, Awpxy Bwv ivAMjn dw suAwmI hY, cwlk hY, aus dw vwsw srIr qoN A`gy
dy kwbU pw skdy ho qW jo ieMdRIAW dw bwhrI pRBwv hY, prHy hY, ieMdrIAW, suAws, mn, ieh sB kuJ swfy
pUrI qrHW nwl kwbU iv`c rhy, kMtrol iv`c rhy, ikqy AMdr dy Kwn, fUMGw dibAw ipAw hY, swfI hoNd dy Q`ly
bykwbU nw ho jwvy[ jykr ieMdIR AW inXmb`D nw hox kMtrol dibAw ipAw hY, AsIN qW kyvl bwhrI cIzW nUM hI
iv`c nw hox qW mn ASWq hI rihMdw hY pr qpS dyKx leI, jWcx leI pVqwl krn leI isiKAw lYNdy
nwl ieMdRIAW soDIAW jWdIAW hn[ TIk qrHW nwl kMm hW, pr AsIN AMdr dy jIvn dIAW sImwvW nUM jwnx
krdIAW hn[ qps nwl mn ie`kqr rihMdw hY, SWq dw AiBAws is`iKAw hI nhIN[ eISvr swfI Awqmw hY[
rihMdw hY, bwhrI cIzW dI iK`c qoN bicAw rihMdw hY[ jdoN haumY SuD
` ho jWdI hY, jdoN siq dw igAwn ho jWdw
ieho ijhw mn Pyr mn dIAW fUMGweIAW qk phuMc jWdw hY, Pyr smrpx suqy hI ho jWdw hY, jdoN Awqmw,
hY Pyr auh eyDr auDr Btkdw nhIN, srIr nUM qsIhy srIr, ieMdIR AW, suAws, mn cyqnqw kyNdr dy swDn bx
dyxy, Awpxy Awp nUM duK dyx dw koeI ArQ nhIN, ieh jWdy hn Bwv eISvr pRwpqI dy swDn bx jWdy hn
qpS nhIN hY[ aus qoN auprMq Awqm smrpx pRwpq ho jWdw hY[ Awqm
smrpx krky pRwpqI krnw, sB qoN auqm aucw mwrg
svwiDAwey - vwsqv iv`c svwiDAwey auh igAwn
hY, auh ikMny vfBwgy hn ijnHW ny Awpw smrpx kr
hY ijs nwl Awqm is`DI dI pRwpqI huMdI hY[ ies dw
igAwn do qrHW huMdw hY ieh igAwn kyvl irSIAW id`qw hY, Awpxy Awp nUM eISvr crnW iv`c Byt kr
id`qw hY[
munIAW dy pRvcn pVH ky jW gRMQ pVH ky nhIN huMdw[
mhWpurKW dy irSIAW-munIAW dy bcn quhwnUM pRyrnw zrUr Awqm smrpx Xog iv`c sB qoN auqm igixAw
idMdy hn, pRoqSwihq krdy hn[ jigAwsU nUM ienHW bcnW jWdw hY[ ies mwrg qy Xog dy hor AiBAws -
nwl bhuq hONslw b`Jdw hY aus dy AiBAws iv`c vwDw mYfItySn, iDAwn lgwauxw Awid ies iv`c nhIN loV[
huMdw hY[ ijhVI mUl rUp ivc krn vwlI g`l hY, auh Awqm smrpx Xog ikRSn jI ny gIqw dy ATwrHvyN
hY Awpxy ivcwr, BwvnwvW, sMvg y W, kMmW nUM AwpxI ikRAw AiDAwie ivc KolH ky d`isAw hY, aus dI ivAwiKAw
nUM jWcxw dyKxw[ gRMQ qy hor pusqkW bhuq lwBkwrI kIqI hY[ ies mwrg qy jigAwsU kol jo vI hY auh
hn, ivSyS qOr 'qy jdoN qusIN mhWpurKW dy Awpxy pRBU nUM smrpx kr idMdw hY[ qn, mn, Dn, bu`DI,
AnuBv pVHdy ho, ijhVIAW AOkVW aunWH nUM AweIAW, aunWH haumY, sB pRBU crnW iv`c smrpx krky, siq qy pRBU
ny ikvyN aunHW nUM pwr kIqw, ikvyN aunHW ivcoN lMGy[ ienHW ikRpw dw pwqr bx jWdw hY[ do qrHW dy krm, do gux
nUM pVH ky jigAwsU nUM kyvl hONslw hI nhIN imldw, jigAwsU nUM Awqm smrpx krn iv`c shwiek hud M y hn,
aus nUM AOkVW dw swmHXw krnw dw vI pqw lgdw hY[ Brosw SrDw qy inSkpt qy s`cw mn[ Brosw, vwsqv
gRMQW nUM kyvl pVH lYxw qW kyvl ie`k sUcnw lYx dI iv`c ieh mMn ky clxw hY, ieh drswauxw hY ik koeI
qrHW hY ieh koeI igAwn nhIN hY, jwnx dw ieh Bwg g`l koeI vI kMm audoN qk nhIN hovygw jdoN qk AMqr
hY[ bu`DI dy p`Dr qy AsIN bhuq kuJ jwx lYNdy hW, Pyr Awqmw aus nUM krn dI AwigAw nhIN idMdI[ mn dIAW
vI swfw AigAwn dUr nhIN huMdw, Awpxy Awp pVH ky, swrIAW gqIivDIAW nUM clwaux leI srlqw dI loV hY,
AnuBv krky, AMdr bwhr dw AiBAws krky, swnUM ieh inSkptqw dI loV hY, iesy qrHW hI srIr nUM au~cw
pqw lg jWdw hY ik AigAwn iks qrHW nwl dUr kIqw cu`kxw krnI qy socxI nUM au~qy lY jwx leI srlqw dI
jw skdw hY[ v`fy-v`fy irSI-munI mhWpurK Awpxy Awp loV hY, auQy qk au~cI socxI, kQnI qy krnI nUM lY
qy bIiqAw Awpxy Awp nwl hoieAw AnuBv dsdy hn jwxw, ijQy Awpw Kqm ho jwvy do dI Bwvnw Kqm ho
ies qrH W dy Anu B v dI ivvy k wqmk pR v wngI, jwvy[
AiDAwqmk s`q nUM jwx lYx nwl quhwfI AMqridRStI kbIr qU M qU M krqw qU hU A w
dw sroq bx jWdI hY quhwnUM au~cIAW AvsQwvW qy lY mu J mih rhw n hU M ]
jWdI hY[ au~qm igAwn dw BMfwr Ku`lH jWdw hY, jIvn jb Awpw pr kw imit gieAw
mnorQ swmHxy Aw jWdw hY, jIvn kI hY ies dw igAwn jq dy K au qq qU ] AM g - 1375
ho jWdw hY[ Awpxy AMdr dw pqw lg jWdw hY EdoN
srlqw, suihrdqw auh gux hY ijhVw jigAwsU nUM
hI svY dw Awpy dw Awqmw dw igAwn huMdw hY[
pUrw jqn lgw ky Awpxy AMdr pYdw krnw cwhIdw hY[
eISvr prwDIn - siq A`gy, pRmwqmw A`gy ijhVy iblkul iksy sMkoc dy Awpxy Awp nUM smrpx
Awpw smrpx krnw, ieh audoN hI ho skdw hY jdoN kr idMdy hn aunHW nUM suqy hI Awqm pRgws ho jWdw
quhwfw Atu`t ivSvwS hovy, pUrn SrDw hovy[ pUrn hY[ Awqm smrpx dI ie`Cw rKxI jW kyvl Awqm
smrpx qW hI huMdw hY jdoN qusIN lgwqwr AiBAws smrpx dI mnoibrqI r`KxI ies mwrg qy c`lx leI
krdy ho, pUrI qrHW inSkpt hovy, s`cy idl nwl aupXogI nhIN hY, shwiek nhIN hY[ jdoN pUrx smrpx
'Awqm mwrg' mwrc, 2010
54
ho jWdw hY, swrw ivAkqIqv hI bdl jWdw hY[ rUp (pMnw 50 dI bwkI)
privRq ho jWdw hY[ pUrx smrpx qoN ibnW r`bI, jI ny au~qr id`qw ik mYN koeI vyd Swsqr Awid nhIN
ielwhI pRwpqI nhIN ho skdI, sMBv nhIN[ Awqm pVHy[ au~Qy sBw iv`c ikvyN au~qr idAWgw[ gurU jI boly
smrpx dy mwrg qy jigAwsU Awpxy Awp nUM pUrI qrHW jyTw jI! qusIN fro nw[ jd bwdSwh koeI pRSn pu`Cxgy
KolH ky dyvqv jW kih lE eISvrqw dy A`gy r`K idMdw qW qusW swfw iDAwn Dr ky AwpxI s`jI bWh vl
hY, Pyr pUrI qrHW nwl socxI, kQnI krnI rwhIN ielwhI
vyKxw, quhwnUM sB vydW dw igAwn ho jwvygw[ gurU jI
ikRpw nUM Awpxy AMdr rcwauNdw rihMdw hY[ pRBU ikRpw pRBU
dy bcn sux ky sRI jyTw jI lwhOr phuMc gey[ hux aus
pRSwd qW sdYvI hn, pVdw qW kyvl haumY dw hY
ijhVI pRBU imlwp Awqmw pRmwqmw dw imlwp nhIN hox dy idl iv`c bVw Brosw sI[
idMdI[ Agly idn jyTw jI bwdSwh nUM imly qW bwqSwh
Dn ipr kw iek hI sM i g vwsw ny pMfqW qy K`qrIAW nUM bulwieAw[ bwdSwh Akbr ny
ivic hau m Y BIiq krwrI ] AM g - 1263 K`qrIAW qy pMfqW nUM pu`iCAw ik gurU jI ivru`D quhwnUM
AigAwn dw haumY dw pVdw hI pRBU imlwp iv`c kI iSkwieq hY? auhnHW ny ikhw ik hzUr! ienHW nvW
bwDw hY, AigAwn hI sMswr iv`c ivcrn leI mwieAw mq clwieAw hY Aqy ihMdU mq dw jo mhWmMqr gwieqRI
dw rUp Dwr ky ieMdRIAW dy Bog Bogx iv`c ruJw idMdw hY auh vI nhIN jwxdy qy nW hI jpdy hn[ ienHW ny
hY[ mn dy Awpxy ivcwr hn mn dI AwpxI Dwrnw hY, Awpxw vKrw hI Drm bxw ilAw hY Aqy cwry vrn
auh qW aunHW iv`c hI PisAw rihMdw hY[ mn dw ie`k Kqm kr id`qy hn[
suBwA bx jWdw hY qy ieh ausy dy gyVy k`Fdw rihMdw
hY, haumY hI jIvn nUM kMtrol krdI hY, haumY dI jVH iSkwieqIAW dIAW g`lW sux ky bwdSwh ny ikhw
ik qusIN au~qr idau, ihMdU ho ky gwieqRI ikauN nhIN
AigAwn hY, mnu`K haumY dw jIvn jIauNdw hY[
pVHdy[ qW jyTw jI ny gurU jI vl iDAwn Dr ky s`jI
Dn ipr kw iek hI sM i g vwsw bWh vl vyiKAw qW jyTw jI nUM sB ihMdU Swsqr Aqy
ivic hau m Y BIiq krwrI ] AM g - 1263 gwieqRI Xwd ho geI ijvyN pihlW hI pVHy qy vIcwry
hau m Y ey h w jwiq hY hud
M y hn[ iPr jyTw jI ny EAMkwr dw aucwrn kIqw Aqy
gwieqRI dw pwT au~cI Awvwz iv`c kIqw[ jdoN jyTw jI
hau m Y krm kmwih ]
ny gwieqRI dy sud
M r ArQ krky suxwey qW swry bVy hYrwn
hau m Y ey e I bM D nw
hoey[ hux iSkwieqIAW dy mUMh bMd ho gey qy auh auT
iPir iPir jo n I pwih ] AM g - 466
ky GrW nUM cly gey[ bwdSwh Akbr bVw KuS hoieAw
jdoN qk mnu`K dy AMdr ies nUM lMGx dI pRbl
Aqy aus ny jyTw jI nUM isrpwau dy ky snmwnq kIqw[
ie`Cw nw hovy, ies qoN A`gy jwx dw pUrn ivSvwS nw
hovy, audoN qk Awqm smrpx sMBv nhIN hY[ smrpx (clI pIVI soFIAW rUp ivKwvx vwro vwrI)
qW inrpyK hoxw cwhIdw hY, suqMqr ibnW iksy Srq dy
jdoN g`dI dyx dI g`l AweI qW bIbI BwnI jI
hoxw cwhIdw hY[ Awqm smrpx vwsqv ivc pRBU nUM
dI pqIvrqw SkqI Aqy gurU jI nwl pRym qy syvw ny
KulHy idl nwl pUrx rUp iv`c mMnxw hY, prvwn krnw
hY[ Awqm smrpx mwrg sB qoN Cotw mwrg hY, sB kMm kIqw[ gurU Amrdws jI ny QVHy vI bxvwey, ijs
qoN AOKw mwrg hY qy sB qoN sOKw - ivcoN jyTw jI pws hoey[ AwKr gurU jI Amrdws jI
ny jyTw jI nUM g`dI id`qI qy nwl hI AwpxI aumr (6
mY nwhI pR B sBu ikCu qy r w ]
swl 11 mhIny 7 idn) vI id`qI[ ikauNik jyTw jI dI
eIGY inrgu n aU G Y srgu n
aumr Kqm sI[
ky l krq ibic su A wmI my r w] AM g -827
ies nUM AMdr vrq ky jIvn iv`c auqwrnw qy aus A`goN ijMny vI gurU cOQI pwqSwhI qoN lY ky dsvIN
Anuswr jIvn jIauxw hY, smrpx dw mwrg hY[ eIS pwqSwhI qk sB soFI sn[ ieh vr bIbI BwnI jI
aupinSd dsdw hY, 'qynw qkqunw' Tena tyaktena ieh ny hI mMigAw sI jo gurU Amrdws jI ny pUrw kIqw[
hI Awqm smrpx dw AiBAws hY, Awp krn krky, mYN bIbI BwnI jI nUM kotn kot nmSkwr krdw hW[
swry krmW dw Pl pRBU nUM Arpx kr dyxw hI pUrn
smrpx hY, iesy nUM hI Awqm smrpx kihMdy hn[ ZZZZZ
ZZZZZ
'Awqm mwrg' 55 mwrc, 2010
su r iq sbid mwrg
sM q virAwm isM G jI
bwnI iv. gu . rU . imSn[

(lVI joVn leI dyKo, dsMbr AMk pMnw - 17) bwhr qW bhuq sohxw ByK kr ilAw, vDIAw qoN
vDIAw ByK kr ilAw ik dyKx vwlw iek vwrI qW ByK
mhwrwj kihMd,y ''g`l kwhdI hY pRm
y IEN, ieh ijhVy ivc Bu`l jwvy[ bVI cqurweI hY, g`lbwq dy ivc bVI
ro-ro ky kIrqn krdy sI, ienHW dy Gr potlI peI hY[ hu i SAwrI hY , 'mnU A w dhidis DwvY ] ' mn dO V dw
jwE, jw ky cùk ilAwE, bMdy nUM lY jwE iek nUM nwl['' iPrdw hY[
nwl lY gey[ kihMd,y ''d`s ik`Qy hY?'' k`F ky idqI[ hau m Y ibAwipAw sbdu n cInY
Aw ky crnW qy Fih pey[ mhwrwj kihMdy, ''ieh kMm iPir iPir jU n I AwvY ] AM g - 732
krdy ho? nwly qW ro-ro ky kIrqn krdy ho, sMgqW nUM
qy Sbd nUM cIndw nhIN hY, nwm dy nwl suriq
vI ruAw idqw[ qusIN Awsw dI vwr nhIN pVHdy?''
nhIN lgdI[ mhwrwj kihMdy, Pyr bwr-bwr AwauNdw hY;
ijnw AM q ir kptu ivkwru hY jMmdw mrdw hY, jMmdw mrdw hY[ so mhwrwj smJwauNdy
iqnw ro i e ikAw kIjY ] AM g - 450 ny mwqw jI nUM ik nwm dy AMdr jd qk pUrw nhIN
kI bxdw hY roey qy, AMdr qW kpt ivkwr BirAw imldw, EnI dyr q`k jy nwm dI g`l kro qW iksy dy
ipAw hY - p`ly nhIN pYNdI ikauNik sMswr ny Ajy smiJAw nhIN ik-
hir krqw sBu ikCu jwxdw sweI nwmu Amo l u kIm n ko e I jwxdo ]
isir ro g hQu dIjY ] AM g - 81
ijnw nwnk gu r mu i K ihrdw su D u hY jy AYnI hI g`l pY jwvy ihrdy dy AMdr qW Pyr
hir Bgiq hir lIjY ] AM g - 450 ikhVw hY ijhVw AYfI Amol cIz nUM Bu`ly[ so auhdy
eyQy qW ihrdy dI Su`DI dI loV hY pihlW[ ienHW vwsqy qW gux hoxy cwhIdy ny -
cIzW qoN swrIAW qoN bco, jy pwr lMGxY; nhIN lMG nhIN Dwrnw - ijQy imly nw so d wgr pU r w,
skdw - gTVI n Ko l H I nwm dI - 2, 2.
hir hir krih inq kptu kmwvih rwm pdwrQu pwie kY
ihrdw su D u n ho e I] AM g - 732 kbIrw gWiT n Ko l H ]
kOVw boldw hY, iP`kw boldw hY[ iek qW nhIN doS nhI ptxu nhI pwrKU
hY, byAMq doS ny - nhI gwhku nhI mo l u ] AM g - 1365
Anidnu krm krih bhu q y r y kbIr rwm rqnu mu K u ko Q rI
su p nY su K u n ho e I ] 1 ] pwrK AwgY Ko i l]
igAwnI gu r ibnu Bgiq n ho e I ] ko e I Awie imlY g o
ko r Y rM g u kdy n cVY gwhkI ly g o mhgy mo i l] AM g - 1376
jy lo c Y sBu ko e I ] koeI Aw jweygw, kdy Aw jweygw; auhny Pyr sIs
jpu qp sM j m vrq kry dy ky lY lYxw hY[ gwhk hI nhIN hY koeI nwm dw, cùkI
pU j w mnmu K ro g u n jweI ] AM g - 732 iPro nwsqkW kol[
cldw mn dy ip`Cy hY - iek pMfq jI bVy ivdvwn sI - kQw kirAw
AM q ir ro g u mhw AiBmwnw krdy sI - mhWBwrq dI kQw suxwauxI lyikn lwlc
dU j Y Bwie Ku A weI] AM g - 732 sI mn dy AMdr[ koeI AmIr bMdw dyKxw, Pyr kihxw
ik iehnUM kQw suxweIey, ieh cMgI Bytw cwVHg
y w[ kudrqI
AMdr AiBmwn dw rogu ligAw hoieAw hY qy dÍYq
huMdw hY lwlc[ so aunHW ny iek Sihr dy AMdr iek
ivc rihMdw hY -
cMgw syT ijhVw swirAW nwloN v`fw sI, auhnUM ikhw ik
bwhir By K bhu q u cqu r weI syT jI! jy kho qW kQw suxweIey - mhWBwrq dI kQw?
mnU A w dh idis DwvY ] AM g - 732 kihx l`gy, vwh pMfq jI vwh, AsIN qW aufIkdy sI

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


56
ik koeI ivdvwn Awvy, swfw tweIm vI lMGy qy kQw vI myry qW keI SMky dUr ho gey[''
suxIey[ pMfq jI ny kQw Suru kr idqI qy nwly kihx ''Pyr qusIN Bytw qW kuC nhIN krI[''
l`gy ik dyKo, iDAwn nwl suixE qy ijhVy bcn AwauNdy
ny, ieh mMnx dw Xqn kirE[ ''Bytw qW mYN jI Br ky krUM[''

kihMdy, iPkr nw kro pMfq jI, AsIN pUrI qrHW ''kd? dyKo, quhwnuM swirAW nwloN vDIAw pRsMg
mMnWgy[ aus vyly jdoN kQw dw m`D dw Bog pwieAw, pMfq kIhdw l`igAw?''
jI dyKdy ny ik ienHW ny qW iek kOfI vI nhIN cwVHI ''dRopqI dw l`igAw[ mYN vI PYslw kr ilAw ik
iksy ny, ieh ikho ijhy lok ny[ hor QwvW qy mYN Bog cwr pqI qW myry A`gy hI hYgy, ij`dx pMjvW bx igAw
pwauNdw - bsqr cwVHdy ny, rwSn cwVHdy ny; Gr dy pMifq jI Edx daUN Bytw[''
AwauNdW Pyr mYN; pYsy idMdy ny, gihxy idMdy ny, hor bVw
pMifq jI kihx l`gy, ieh vI mUrK hI hY, ieh
kuC idMdy ny; ienHW ny qW kuC vI nhIN kirAw[ kihMdw,
ikDrly pwsy socx l`g gey[ auh pqIbRqw iesqrI sI
clo, syT isAwxw hY, ieko vwrI dy deygw sB kuC[ Pyr
auhny bcn mMinAw qy ieh pMj pqI krny cwhuMdI hY[
kQw krdy rhy, AKIr Bog pw idqw[ aunHW ny Bog qy vI
kihMdw ik clo, lVkw isAwxw hY, auhdy kol cldy hW[
kuC nw cwiVHAw[ pMfq jI bVy inrwS hoey qy nwl bcn
lVky kol cilAw igAw, jw ky kihMdw -
bVy ipAwr dy kr cu`ky sI qy aunHW ny ikhw ik jy mYN
hux kihMdw hW qW swrI sMgiq bYTI hY, ienHW dy mn ''Coty syT jI, kQw ikho ijhI l`gI?''
ivc AwaU ik pMfq lwlcI hY, qy hovy n qW mYN Pyr ''pMfq jI! mYnMU qW igAwn ho igAw, ijhVy ikRSn
Aw jwvWgw; Swied ieh gupq dwn krnw cwhuMdy hox[ mhwrwj ny bcn kry ny, myry auqy 100% Asr ho
auh QoVHy idnW dy bwAd Aw gey[ Aw ky kihx l`gy - igAw, Awqmw nUM mYN smJ igAw[''
''syT jI, kQw ikho ijhI l`gI?'' ''Pyr qusIN Bytw nhIN kuC kirAw[''
''pMfq jI kQw! b`s kI pu`Cdy ho qusIN, bhuq hI ''Bytw mYN krUMgw[''
vDIAw l`gI[''
''Pyr qUM smiJAw kI hYN?''
''mMnI vI hY koeI?''
''mYN ieh smiJAw ik Awqmw nhIN mrdI, srIr
''hW, 100% mMnI hY['' mrdw hY qy myrw 100% inhcw ho igAw[ ieh ijhVw
''jy quhwnUM vDIAW lgI qW qusIN kuC Bytw nhIN swfw buVHw hY nw, ieh mYnUM Dylw nhIN idMdw[ hux mYN
kirAw['' iehnUM mwr dyxw hY, Awqmw qW mrdI nhIN, mYnUM pwp
''dyKo pMfq jI! mYN quhwnUM d`sW s`cI g`l[ ieh dyK nhIN lgxw[ Pyr daUN qYnUM[''
lau ik ikRSn mhwrwj Awey qy pWfvW ny vI mMigAw qy so mhwrwj kihMdy - 'rwm pdwrQu pwie kY kbIrw
hor vI ijMny v`fy-v`fy purS sI, swirAW ny smJOqw gWiT n KolH] nhIN ptxu nhI pwrKU nhI gwhku nhI
krwaux dI koiSS krI ik pMj ipMf dy idau; jy izAwdw mol]' n bzwr hY, nw pwrKU hY, nw dukwn hY, nw mu`l
nhIN dyxy qW pMj ipMf qW dy idau[ durXoDn ny ikhw dyx vwlw hY[ mu`l kI hY auhdw? mu`l mhwrwj dsdy
ik ijMnW sUeI dy n`ky dw QW huMdw hY, mYN qW AYnw vI ny-
nhIN dyxw['' kihMdw, ''mYN qW ieh g`l p`kI bMnH leI lV Dwrnw - mrnw kbU l lY ,
ik cwhy koeI kuC kQw krI jwey, cwhy koeI mMgI jwvy; jIvn dI C` f dy Awsw - 2.
AsIN qW Dylw vI nhIN dyxw iksy nUM['' kihMdw, ''AYfI pihlw mrxu kbU i l jIvx kI Cif Aws
QoVHI g`l hY - mYN qW kQw mMn leI[''
] ho h u sBnw kI ry x u k w
pMfq jI ny ikhw ik ieh qW myrI hI glqI hY; qau Awau hmwrY pwis ] AM g - 1102
mYN pihlW sOdwgr dyiKAw hI nhIN[ kihMdw, ''clo, bIbI jau qau pR y m Ky l x kw cwau ]
cMgI hoxI hY, aus qoN pu`Cdy hW['' bIbI jI kol cilAw isru Dir qlI glI my r I Awau ]
igAw[ kihMdw - iequ mwrig pY r u DrIjY ]
''bIbI jI! kQw ikho ijhI l`gI?'' isru dIjY kwix n kIjY ] AM g - 1412
''mYnMU qW bhuq vDIAW l`gI, kuC nw puC
` [ pMfq jI! jo mu`l hY gwhk dy pws, auh hY Awpxw Awp,

'Awqm mwrg' 57 mwrc, 2010


haumY nUM Kqm krnw[ jy 'mYN' rhy, qy nwl 'nwm rhy'; gu r mM q R hIxs´ jo pR w xI
doie nhIN rihxy iek QW pRymIAW - iDR g M q jnm BR s txh ]
hau m Y nwvY nwil ivro D u hY kU k rh sU k rh grDBh
du i e n vsih iek Twie] AM g - 560 kwkh srpnh qu i l Klh ] AM g -1356
doie nhIN iek`Ty rihMdy; jW haumY rhygI - mYN mhwrwj kihMdy ny ik AYho ijhIAW niK`D jUnW ivc
rhygI jW nwm rhygw[ so ies qrHW - 'kbIr rwm pYNdw hY, ijhVw ingurw purS hoieAw krdw hY[ Pyr mùl
rqnu mu K u ko Q rI pwrK AwgY Ko i l[ ko e I Awie dyxw cwhIdw hY iehdw[ pihilAW zmwinAW ivc AMimRq
imlYgo gwhkI lygo mhgy moil]' pwrKU nUM ieh g`l jd CkwauNdy sI, bVy-bVy swlW q`k qpisAw, qqIkSw
d`s dy ik AYQy ibrqI itkwey qy Awh huMdw hY, AYQy krwauNdy sI[ mhwrwj jI vI ieauN d`sdy sI ik Cy mhIny
ibrqI itkwey qy Awh huMdw hY; iqRkutI AYauN tu`tdI hY, mUl mMqr dy pwT; mwlW vI 30 dsdy sI - roz dIAW
dsvyN duAwr ivc ibrqI ieauN phuMcdI hY[ jd gwhk 30 mwlW mUl mMqr dIAW Pyr[ Pyr Aw jweIN; Pyr qYnUM
hI nhIN hY, auhnUM pqw hI nhIN hY ik dsvW duAwr AMimRq Ckw ky nwm dyvWgy[ nqIjw kI huMdw hY? jd
kws nUM kihMdy ny[ 'hW hW hW hW' krI jWdw hY[ auhny nwm mhWpurSW ny dyxw pMj ipAwirAW ivc, auh AMdr
nw AYDr hoxw hY, nw EDr hoxw hY; auh qW QkyvW hI hI cilAW jwxw nwm; Pyr cOkVw mwr ky nwm jpxw
qyry p`ly pYNdw hY; ieMqzwm kr - 'koeI Awie imlYgo SurU kr dyxw[ hux qW g`l hI hor ho geI[
gwhkI lygo mhgy moil]' ieko hI bhuq hY, auhny isr so pMjvW hoieAw krdw hY ik nwsqk dy kol nwm
dy ky lY lYxw hY, qyrw bx jwxw hY, sB kuC Arpx dI mihmw nw kdy vI kry ikauNik auhny qrk kr dyxI
kr dyxw hY auhny[ hY qy qrk idl ivcoN inklxI nhIN[ ijhVy bMdy AYvyN
so ies qrHw gwhk nw hox krky nwm nhIN cl KihbVHI jWdy ny - nwm dI g`l lY ky - kdy vI ijhVw
irhw[ hux pMj ipAwry AMimRq Ckw ky AwauNdy ny; byAMq An-AiDkwrI hY, mhwqmw dI ausqiq n kro aunHW dy
nUM AMimRq CkwieAw hY[ ikMny ku ny ijhVy nwm jpdy ny kol ikauNik auh inMidAw krygw[ inMidAw krygw Pyr duK `
- ivrly purS ny[ sMq qW ieh hI kihMdy huMdy ny ik lgygw[ inMidAw dw kwrx auhI bMdw hY ijhVw An-
qUM bImwr hYN, AMimRq Ck lY; gurU qyrw rwKw ho jweygw[ AiDkwrI kol iksy mhWpurS dI g`l kry - gurU dI
c`l qyrw AYnw hI shI[ EQy idMdy ny nw[ AMimRq kI bwq kry[ ieh bihs krn dIAW bwqW nhIN huMdIAW
huMdw hY? gurU Dwrn krwauNdy ny; gurU Dwrn krw ky pMj ik KwKW dw ByV lweI jwE[ n, ieh qW ihrdy dI soJI
ipAwry nwm idMdy ny[ auh nwm vwlI g`l qW geI AweI, huMdI hY[ so ies qrHW kusMgq dw Asr ho jWdw hY qy
nw koeI jpdw hY; ivrlw ivrlw purS hY koeI, ikauNik Pyr nwm nhIN jp huMdw[ Pyr huMdw ik jy nwm dI bwq
lgn nhIN hY[ AsIN qW ieauN krdy hW - Plwxw isAW, krnI hY qW pihlW idRVHqw hoxI cwhIdI hY ijho ijhI
qUM nhIN AMimRq Ckdw, kI g`l hY? 'DrU' dI sI[ DrU nUM bhuqw aupdyS nhIN sI hoieAw,
auhnUM s`t l`gI sI, auhdI insult (byiezqI) hoeI sI[
eyQy iek pRymI myry kol AwieAw; kihMdw, jI mYnUM
iek qW rwj Koh ilAw sI, auhdw h`k sI, dUsry auhdy
AMimRq Ckx nUM kihMdy ny[ mYN ikhw, ''iPr qyrw mn kI
Q`pV mwry sI mqRe y I mW ny[ auhny mW nUM Aw ky pùiCAw-
kihMdw hY?'' kihMdw, ''mYN quhwnUM pu`Cx AwieAw hW['' mYN
ikhw, ''mYN qW kuC nhIN kihMdw[ jy myN qYnUM kih idqw iksu au d m qy rwju imlY
ik qkVw ho ky CkIN qW myry nwl auh nrwz hoxgy ijhVy SqrU qy sB ho v in mIqw]
Ckw rhy ny[ jy mYN kih idqw, 'Ck lY, Ck lY' qW myrI BweI gu r dws jI, vwr 10/1
vI auhI g`l ho jweygI[ qyry AMdr rucI hY nwm jpx mW kihMdI -
dI? gurU Dwrn nUM qyrw mn mMinAw? jy qW mMn igAw, prmy s ru AwrwDIAY ijdU ho e IAY piqq
Pyr qW kImq dy dy; jy qyrw mn hI nhIN mMinAw qy pu n Iqw] BweI gu r dws jI, vwj 10/1
Srwb dI boql nUM dyK ky Pyr n`T ky EQy nUM cilAw
AYnI hI mW ny g`l smJweI sI ik pu`qr! ieh
igAw, ikDry jpujI swihb igAw; hor qkVw ho jw[
nwm jpy qy huMdw hY[ rwjy dy Gr qW jnm ho igAw
jy jnm lMG vI igAw, Pyr vwrI Aw jweygI[ 50-60
Awpxw; mYN vI rwjy dI lVkI hW, rwjy nwl ivAwhI
kRoV swl bwAd, Pyr Ck leIN Aw ky, hwly ku`qw ib`lw
hW pr mYN qp qoN hIxI hW, qUM vI qp qoN hIxw hYN
bx ky dyK lY ikauNik -
- Bjn nhIN kirAw[ ies krky AwpW nUM ieh szw

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


58
imlI hY[ pMj swl dw b`cw kI huMdw hY[ Awh pMj swl ny ik koeI ausqqI hox l`gI, byAMq dunIAW Awaux lg
dy b`cy bYTy ny, ikMnI ku idRVqw hY - AYnI idRVqw hY peI[ pihlW qW auh dunIAW nwl g`lW bwqW krdy rhy,
ik - Pyr aunHW ny Awps ivc slwh krI hY qy m`KIAW qW
bwhir cilAW krix qpu Pyr swfy ipCy ny - KihVw nhIN C`fdIAW[ kihMdy, Pyr?
mn bY r wgI ho i e AqIqw] kihMdy, AwpW ieauN krIey, ieQoN A`gy qur c`lIey[ ieh
ipChu rwjy sidAw doie mhwqmw ikMny sO mIl qur ky cly gey[ A`gy iek
Aibcl rwju krhu inq nIqw] mweI iml geI[ auhny SrDwlU sIgI - syvw vwsqy
hwir cly , gu r mu i K jg jIqw] pùiCAw qy nwl auhny bynqI krI ik mhwrwj! mYnUM koeI
syvw bKSo[ bwr-bwr kihMdI hY[ auh kihMdy -
BweI gu r dws jI vwr, 10/1
so bwhr cilAw igAw - ''mweI! jy qUM syvw kr skdI hYN, pRsMnqw lYxI
hY swfI qW AsIN Bjn krnw hY; koeI jgHw hY qyry
nwrd mu i n au p dy i sAw
kol?''
nwm inDwn Aimau rs pIqw]
BweI gu r dws jI, vwr 10/1 ''myrI qW bVI v`fI koTI hY, pqw eIN nIN lgdw
pMj swl dw b`cw - nwrd munI aupdyS kr irhw AYnIAW koTVIAW ny koTI iv`c[''
hY[ iPr jd q`k pRmS y r nhIN imilAW, Gr nhIN vwips ''b`s, pqw n lgy iksy nUM[''
AwieAw ikauNik idRVHqw sI auhdy mn dy AMdr[ jd
''hYgI AYsI jgHw[''
q`k AYnI idRVHqw nw hovy swfy AMdr, nwm ikvyN c`l
peygw[ AsIN qW vwDU ijhI cIz r`KI hoeI hY ieh nwm[ ''Pyr d`sIN n iksy nU[M ijMnWH icr d`sdI nhIN, AsIN
AMdr idRVHqw nhIN hY, AMdr kuC hor kihMdw hY[ nwm ieQy Bjn krWgy[''
jipAw- myrw Awh kMm bx jwey, auh kMm bx jwey[ ijs qrHW mweI iBrweI dy kol gurU AMgd swihb
AsIN qW kMmW vwsqy krdy hW[ mhwrwj kihMd,y aus nwm Aw gey sI, gupq r`Ky sI, aunHW ny d`isAw nhIN sI[
nUM nw Krco ienHW cIzW dy auqy, ieh bhuq kImqI cIz swry Aw gey, bwbw bùFw jI vI pùC rhy[ iblkul gupq
hY[ ienHW dy auqy nw vrqo iehnUM[ Pyr ieh nwm dw ho gey sI gurU AMgd swihb[ bVI muSkl nwl bwbw
idKwvw nw kro[ ijMny bMdgI krn vwly purS ny, fUG
M IAW bu`Fw jI ny auh dIvwr qoVI - dIvwr icx ky AMdr
AvsQw ivc phuMc gey ny, auh idKwvy qoN dUr ho jWdy bYT gey sI[
ny[ aunHW bwry mhwrwj ny AYsw Purmwn kirAY -
so ies qrHW dy nwl auh bYT gey[ bYiTAW nUM bVI
Dwrnw - ho x nzIk Ku d wie dy ,
dyr ho geI iek idn mweI pVosx nUM d`s bYTI ik
By q n iksy dy x -2 AYho ijhy mhwqmw Awey ny; ieh pihlW rwjy sIgy[
r`b dy nyVy rihMdy ny, iksy nUM nhIN pqw lgx idMd,y
''nwauN kI AY ienHW dw?''
auh AwpxI bwq hI nhIN krdy -
sbr AM d ir swbrI qnu ey v Y jwly i n] ''mYnUM pqw l`igAw hY ik iek dw nwauN gopI cMd
ho i n njIik Ku d wie dY kihMdy ny, ie`k dw nwauN hYgw...........BrQrI[''
By q u n iksY dy i n] AM g - 1384 ''suixAw hY ieh qW rwjy sIgy[''
iek vwrI do rwjy, ijnHW ny rwj Bwg, pdmnI ''hW, auhI ny[''
rwxIAW iqAwg idqIAW, AnykW suK rwj dy iqAwg ky
AYsI izMdgI AKiqAwr krI ik BuMjy hI sONdy ny, h`Q ieh g`l imMt ivc PYl geI Sihr ivc - rwjy
qy KWdy ny, jMglW ivc rihMdy ny; koeI vwSnw nhIN q`k phuMc geI[ rwjy ny ikhw ik auh qW bVy mShUr
krpwqI ibrqI hY; Aw igAw qW Ck ilAw, nhIN Bu`Ky jogI ny[ ieh doie rwjy myry rwj ivc Aw gey[ mYN qW
hI rihMdy ny[ ieh doie Bjn krdy krdy...........dunIAW drSn zrUr krU[M vzIr nUM bulwieAw[ vzIr kihMdw hY,
dy AMdr grz vwly ijhVy hoieAw krdy ny, auh iek mYN vI c`lUM[ vzIr ny Coty nUM, Coty ny Agly nUM, ijhuM
dm qwV jWdy ny ik Plwxy QW bVw Bjn krdy ny, Plwxy iek`Ty hox l`gy; bYNf bwjy kr ley, jlUs k`F ilAw[
mhwqmw dw vwk sq huMdw hY........[ nw koeI lYx, nw ikMnw hI iek`T ho igAw, rwxIAW qy hor swry qy EDrly
koeI dyx, nw koeI kurbwnI krdy ny; EQy nUM qur pYNdy pwsy nUM bYNf bwjw v`jdw qurdw jw irhw hY, aunHW ny

'Awqm mwrg' 59 mwrc, 2010


suixAw qy mweI nUM p`uCdy ny - k`iFAW hY? rwjy ny Awauxw sI, iek`lw Aw jWdw; ieh
qW swry Sihr nUM hI leI AwauNdw hY[ kihMd,y gopI cMd!
''mweI! AYDr nUM AwauNdy ny is`Dy?''
AwpW koeI bcx dw auprwlw soco[ ijhVw rwj Bwg
''hW jI! quhwfy nwm dI mihmW iKlr geI[ rwjw C`ifAw hY, ieh qW Pyr muV ky EhI kMm ho igAw[
Aw irhw hY ies dyS dw qy bVI SrDw hY auhdy AMdr['' iehdy nwloN qW AwpW qKq Pyr sWB leIey jw ky[
''mweI! qYnUM ikhw sI d`sIN n?'' ivauNq bxw leI, jd rwjw nyVy Aw igAw, bwkI swry
ip`Cy KVHw idqy auhny, qy hIirAW dw Qwl Br ilAw,
''mYN qW d`isAw nhIN[ AYvyN sihj suBwA myry mUMhoN miTAweI dy tokry cukw ley qy jd nyVy Aw igAw ik
inkl igAw ieh pVHosx nUM - iehny d`isAw['' rwjw sux laU hux swfI g`l, gopI cMd kihx l`igAw-
''qUM d`isAw, qW hI iehny AgwhW d`isAW[ bhuq ''gurU jI! A`j mYN jwaUN iB`iKAw lYx[''
mwVI g`l krI[ AsIN qW m`KIAW qoN n`Ty sI, ieh
dMdeIey Aw rhy ny v`fy v`fy['' ''iblkul nhIN qUM jwxw, mYN jwaUN[''
qW hI ikhw hY - auh khy mYN jwaUN; auh khy mYN jwaUN[ iek kihMdw-
kbIr swDU kau imlny jweIAY ''qUM ikauN jweyNgw? mYN jwaUN[''
swiQ n lIjY ko i e] ''qusIN k`lH gey sI, l`fU Kw ky Awey sI[ koeI
pwCY pwau n dIjIAY AwgY ho i e su ho i e] nhIN ilAWdw myry vwsqy[ quhwfI dwVHI nUM ligAw hoieAw
AM g - 1370 sI[ mYN EQoN dyiKAw l`fU KwDy ny iehny A`j[''
sMqW nUM jy imlx jwxw hY, jy koeI lwhw lYxw; ''qUM vI qW prsoN igAw sI, KIr Kw ky AwieAw
k`lw jw ky iml, ikauNik ijho ijhy bMdy hoxgy, Eho sI[ qyrI vI dwVHI nUM l`gI hoeI sI, qUM mYnUM KIr nhIN
ijhI g`l krngy[ idqI[''
iek vwrI mYN mhwrwj jI (sMq mhwrwj rwVy
auh kihMdw hY mYN A`j jwaUN, auh kihMdw mYN jwauN[
vwilAW) nUM imlx igAw, myrw cwcw nwl sI[ mYN dUroN
doie j`Po-j`PI ho gey[ rwjw kihMdw, ieh kwhdy swD
AwieAw sI[ mYnUM kihx l`igAw, ''mYnUM mhwrwj jI cMgI
ny, ieh qW KIr Ar l`fUAW qy hI pey ny[ EQoN hI
qrHW jwxdy ny['' mYN ikhw, ''A`Cw['' kihMdw, ''myry nwl
muV igAw[ Sukr kirAw, kihMdy, bVy BwrI fUmxy
hI g`lW krdy rihMdy ny['' myry mn 'c AwieAw ik iehny
miKAwl Awey sI, msW KihVw CufwieAY[ so - 'hoin
koeI bcn nhIN krn dyxw, Awp dIAW hI mwrU ieh[
njIik Kudwie dY Byqu n iksY dyin]'
mhwrwj jI nUM jd pqw ligAw qW aunHW ny AMdr hI
bulw ilAw swnUM[ AMdr gey, ieh ijhuM krn ligAw, bMdgI krn vwlw jd Awpxw pRgtwvw krygw, ausy
''AsIN mhwrwj jI, Awsw dI vwr lwauNdy hW, AsIN vyly lutyry Aw ky lu`txw SurU kr dyxgy auhnUM[ bymqlby
Plwxy ipMf gey, AsIN Plwxy QW kIrqn kirAw['' AwauNdy ny; nwm dw gwhk nhIN AwauNdw[ dunIAW AwauNdI
mhwrwj jI 'hW hW hW hW' krI gey; cMgw BweI bhuq hY; dunIAW dI 'vwh vwh' rotI idMdI hY? kuJ vI nhIN
vDIAw[ mhwrwj! AsIN pYsy nhIN lYNdy, AsIN pwT vI idMdI[ so ieh nwm dy rsqy ivc bMDn hoieAw krdy
krdy hW, swfy rwgI AYho jhy ny, swfw jQydwr AYho ny[ ies qrHW dy nwl bhuq rihqW ny, swD sMgiq jI[
ijhw, swfy igAwnI AYho jhy..............['' mhwrwj jI ny mYN AYs krky AYho ijhw subject (ivSw) ilAw ik
myry vl dyiKAw, kihMdy, ''hux qW bhuq tweIm ho swirAW nUM hI iSkwieq huMdI hY, 'jI nwm nhIN jp huMdw,
igAw['' mYN ikhw, ''mhwrwj bcn qW koeI kirAw nhIN['' nwm nhIN jp huMdw[' ieh iqMn typW ho geIAW ny; ivcwr
kihMd,y ''c`ilAw hI nhIN koeI bcn, clwieAw hI nhIN; kr ilE, soc ilE, iehdy muqwibk c`lI jwieE[ bwkI
Fol qy f`gw mwr lYNdw hY - cMgw sI, koeI bcn ho ijhVy bcn mhwrwj krwauxgy, aunHW nUM vI iDAwn nwl
jWdw hY['' so iPr myry Xwd AwieAw ik jy swDU nUM sRvx kr ilE, Pyr nwm c`l paU ikauNik AsIN deserve
imlx jwxw hovy, iek`lw hI jwxw cwhIdw hY[ jd nwl krn lg jwvWgy[ jdoN deserve krWgy, aus vyly swfI mMg
lY ky jwau, hryk dI ibrqI Awpo AwpxI huMdI hY; n prmySr ny pUrI kr dyxI hY[ jd BWfw Su`D ho igAw, aus
bcn hovy, nw koeI g`l p`ly pvy[ vyly vsqU Aw jwxI hY[ BWfw AsIN Su`D nhIN krdy qy vsqU
ies qrHW auh kihx l`gy ik ieh kI jlUs puAwauNdy hW[
(bwkI pMnw 63 'qy)

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


60
nwm qy nwm dw dwqw siqgurU
BweI swihb BweI rxDIr isM G jI

(lVI joVn leI dyKo, PrvrI AMk, pMnw - 60 ) Julw ky gurU bxn dIAW rIsW Aqy ismrn dwqy bxn
nwm Amolk rqn hY, ies rqn dw ismrn dIAW kUVIAW hwTIsW krdy hn[ keIAW dIAW qW
ismrwaux rUpI vpwr nUM kaufIAW dy BwA lutw dyxw, hTIAW AYQoN qweIN A`pV geIAW hn ik auh siqgurU
mhW-mUVqw vwlI mnmiq hY[ jYsy ismrn rUpI ies kI rsy kUVIAW kc-ipcIAW bwxIAW BI aucwrn lg gey
Amolk rws dw vpwrI BI koeI koeI ivrlw jn hI hn[ ijs k`cI bwxI qoN qsU mwqr qs`lI BI iksy
hY, qYsy ies rws dw s`cw Swh dwqwr BI hr koeI suxn pVHnhwry jigAwsU dI nhIN ho skdI[ s`cy siqgurU
nhIN, kyvl siqgur s`cw pwqSwh hI hY[ ieh nwm dI AMimRq bwxI dI pwrs-rswiex-klw ies Agly
ismrn rUpI Amolk rws AYvyN Awvwgaux hI nhIN gurvwk AMdr ikAw suMdr vrxn hY -
ivhwjI jWdI, s`cy nwm dy vpwrIey ies siqgur idqI AM i mR q bwxI gu r kI mITI ]
dwiq dI AgwD kmweI rUpI syvw iv`c l`igAW hI ies gu r mu i K ivrlY iknY ciK fITI ]
rqn rUpI nwm dw pRkwS pRwpq kr skdy hn[ ismrn AM q ir prgwsu mhw rsu pIvY
rUp syvw iv`c aupr drsweI kmweI iv`c juitAW gurmuK dir scY sbdu vjwvixAw ] 1 ]
jnW nUM siqgurU Awp hI ies hIry rqn rUpI nwm nUM hau vwrI jIau vwrI gu r crxI
pRkwS kr idMdy hn[ icqu lwvixAw ]
nwmu Amo l ku rqnu hY siqgu r u hY AM i mR q sru swcw
pU r y siqgu r pwis ] mnu nwvY mY l u cu k wvixAw ] AM g - 113
siqgu r sy v Y ligAw ieh siqgurU dI Amr klw vwlI AMimRq swrKI
kiF rqnu dy v Y prgwis] AM g - 40 mITI bwxI nUM hI qOPIkW hn ik ijs dy c`Kx BuMcx
ijnHW AiDkwrI jnW nUM ismrn dI dwiq, hIrw- nwl bwxI dy rsIey gurmuK jnW dy GtW AMqir rs
rqn-rUpI AMimRqkxI ho ky pu`krI hY iqnHW nUM siqgur joiq prgws hoieAw huMdw hY Aqy nwm mhW rs dy
pwsoN hI ieh ismrn dI dwiq imlI hY[ siqgurU dwqy Aimau gtwk gtkINvdy hn Aqy ies dI brkq nwl
bwJoN ieh ismrn-dwiq AMimRq GxI kxI (svWqI bUMd) Aimau gtwk gtkIvy gurmuK dsm duAwr cly jWdy hn,
ho ky pukrdI hI nhIN[ gurU srUp pMcwiexpd nUM hI ijs dr s`cy ivKy ik idn rwq Anhd Sbd vjx
ieh ivSySqw hY ik ismrn-dwiq nUM suPl, PlkwrI kr lg jWdy hn, AYsI AMimRq bwxI dw boihQ AMimRq-sr
sky[ hor iksy nUM BI ismrn-dwiq dy s`cy Dn dI pRoKoN swcw, siqgurU s`cw gurdyv gurU gRMQ swihb hI hY[ jo
nhIN, nw hI AiDkwr hwsl hY[ jn BI ies AMimRq-srovr AMdr fubkIAW lwauNdw hY,
AMimRq bwxI dy srSwr srovr, AMimRq bwxI dy aus dy mn dI mYl auqr jWdI hY, AYsI AMimRq bwxI
BMfwr sr-cSmy dy jugo jug Awid AMq eyko gurU Avqwr dw srovr boihQ sr-cSmw iek smyN AMdr bs ieko
hux kyvl sRI gurU gRMQ swihb jI hn, ijnHW nUM ik siqgurU hI hY, jo AiBAws kmweI krn jog ieko Sbd
hukm Akwl duAwrw sRI klgIDr dSmyS gurU jI ny dI ismrn-dwiq dw dwqwr hY[
AsQwpn kIqw hY, ijnHW dy srSn kIiqAW sYNkVy hzwrW AMimRq dI rswiex Skiq vwlI b`s ieko bwxI
gurisK sMq-ckorW dI jln buJdI hY Aqy mn sIql gurbwxI hY[ ies gurbwxI nUM ies gurU rUp AMimRq bwxI
huMdy hn, ijnHW dI AMimRq bwxI sux sux ky hI sroqy dy boihQ sRI gurU gRMQ swihb nUM hI gurU siqgurU pd
jnW dI prm gqI huMdI hY[ XQw gurvwk - pRwpq hY[ gurvwk -
AM i mR q bwxI hir hir qy r I ] iekw bwxI ieku gu r u sbdu vIcwir ]
su i x su i x ho v Y prm giq my r I ] scw sau d w htu scu rqnI Bry BM f wr ]
jlin bu J I sIqlu ho i e mnU A w gu r ikrpw qy pweIAin
siqgu r kw drsnu pwey jIau ] jy dy v Y dy v xhwru ]
AM g - 103 scw sau d w lwBu sdw KitAw
kI ienHW AwpoN bx bYTy dyhDwrI gurUAW nUM Aipau nwmu Apwru ]
inJr JrinAW dy Jrn vwlI AMimRq bwxI dy aucwrn ivKu ivic AM i mR q u pR g itAw
dI smr`Qw hY? AYvyN g`dIAW m`l m`l ky Aqy cOr Julw krim pIAwvxhwru ]

'Awqm mwrg' 61 mwrc, 2010


nwnk scu slwhIAY DM n u svwrxhwru ] qy h o jy h w su K u ho i e ]
AM g - 646 ey h u shsw mU l y nwhI Bwau lwey jnu ko i e
ieh gurvwk inScy idvwauNdw hY ik Sbd ismrn ] nwnk ey k jo i q du i e mU r qI
dw s`cw saudw ie`ko s`cI gur-h`t (tkswl) qoN iml sbid imlwvw ho i e ] AM g - 30
skdw hY[ ies h`t dw mwlk, gurU s`cw pwqSwh, AMimRq
bwxI rUpI guxW dw BirAw hoieAw BMfwr hY[ ies kwcy gur qy mukiq n hUAw -
gurbwxI boihQ s`cy gurdyv sRI gurU gRMQ swihb jI dy 'ey k jo q du i e mU r qI' vwlw Sbd-imlwvw
AMdr ienHW rqn jvwhr mwxkW dy Axigxq BMfwry Bry krwvxhwr siqgurU rUp s`cy AMimRq-kuMf nUM C`f ky jo
pey hn, pRBU gurU dI ikRpw duAwrw hI pweIdy hn[ ijs ibKlIpq bu`DI vwly Alp`g gurUAW dy ipCy mwieAwvI
nUM Awp dyvxhwr dwqwr dyvy iqs nUM hI ieh r`bI dwiq mnorQ-meI ibK ibhwJx Kwqr loB llcwey Bjy iPrdy
imldI hY[ ieho ismrn-dwiq vwlw saudw hI s`cw hn Aqy gurU Gr qoN bymuK ho ky, s`cy siqgurU dI cwkrI
lwBkwrI saudw hY[ Ktx Xog Apwr saudw iehI hY, nUM qlWjlI dy ky ifMBI gurUAW dI ivfwxI cwkrI shyVdy
ijs saudy dy ivhWjx kir ivK ivcoN hI AMimRq au~gv iPrdy hn, auh gurmiq m`q Ac`l auqy SrDw Brosw
AwauNdw hY[ qW qy ismrn dI dwiq nUM sMBwl ky vrqxw rKx vwlw Awpxw Drm BI gvw bYTdy hn Aqy Drm
cwhIdw hY[ DMn hY ies dwiq dy sMvwrn sIgwrnhwrw gvw ky s`cI sUJ bUJ qoN BI vWJy jWdy hn[ idn rwq
siqgurU dwqw[ aunHw dI duKW iv`c hI ivhWdI hY, aunHW nUM Alp`g gurUAW
siqgurU bwJoN nw hI nwm pRwpq ho skdw hY Aqy dI shyV nwl ismrn dI s`cI dwiq hI p`ly nhIN pYNdI[
nw hI nwmI vwihgurU dw dr Gr mhl pwieAw jw auh nw ieq ky nw auq ky, gurU s`cy siqgurU qoN bymuK
skdw hY[ qW qy AYsy siqgurU nUM loV lYxw hI pUrn ho ky auh dIn dunI donoN hI gvw bYTdy hn Aqy lwj-
gurmuKqweI hY, ijs qoN nwm nwmI rUpI s`cy pd pdwrQ lYx ho ky ibn pwxI hI fu`b mrdy hn[ s`cy siqgurU
dI pRwpqI hovy Aqy ijsdI idqI dwiq (nwm dw qoN pRwpq kIqw gur-Sbd gurmMqr nwm hI jigAwsU is`K
ismrn) duAwry AwsurI sMpdw vwlI durmiq bu`DI Aqy dy Gt AMqr vs ky Ds skdw hY, iPr ivsrdw kdy
durmiq dUqW dw sMGwr hovy Aqy s`cw dYvI suK sMpq nhIN[ ies ibD siqgurU dI SrnI AwieAW nwm dI
hwsl hovy Aqy ismrnhwry dIAW srb BwvxIAW pUrIAW pwrs-kmweI dy quPYl prIpUrn pRmwqmw dI sdw hzUrI
hox[ Asl g`l qW ieh hY ik ijho ijhI siqgurU auQy vwlI Srn pRwpq kr ky BI auh vfBwgw jn sdw
Bwau-BwvnI SrDw hovygI, iqho ijhw suK hI isK ismrn Bjn ivc hI inm`gn rihMdw hY[ bs s`cy
jigAwsU nUM imlygw[ ies g`l iv`c rMck BI sMdhy nhIN[ siqgurU dI kIqI syvw-BgqI hI sdw suKdwiek hY Aqy
isdk SrDw vwlw siqgurU nwl Bwau lw ky BwvyN koeI joqI joiq imlwvxhwrI hY[ XQw gurvwk -
jigAsU jn dyK lvy[ ijnHW ny dyiKAw hY iqnHW nUM s`cy AM i mR q u Co i f ibiKAw lo B wxy
gurdyv sRI gurU gRMQ swihb jI dI gurU hsqI qoN hI sy v w krih ivfwxI ]
srb q`q pRmwrQ isiD hoey hn Aqy iqnHW nUM eysy ieko Awpxw Drmu gvwvih bU J ih nwhI
s`cy siqgurU pwsoN s`cI Sbd-ismrn dwiq pRwpq hoeI, Anidnu du i K ivhwxI ]
ijs Sbd-ismrn dwiq duAwrw ismrnhwry nUM s`cy
mnmu K AM D n cy q hI
vwihgurU dw imlwvw hoieAw hY[ imlwvw BI 'eyk joiq
fU i b mu e y ibnu pwxI ] 1 ]
duie mUrqI' vwlw imlwvw bx AwieAw hY[ jYsw ik ieh
mn ry sdw Bjhu hir srxweI ]
gurvwk AYn auprly Bwv dI ivAwiKAw dw ivAKq hY-
gu r kw sbdu AM q ir vsY
ibnu gu r mhlu n pweIAY qw hir ivsir n jweI ]1] rhwau ]
nwmu n prwpiq ho i e ] iehu srIru mwieAw kw pu q lw
AY s w sqgu r u lo i V lhu ivic hau m Y du s tI pweI ]
ijdU pweIAY scu so i e ] Awvxu jwxw jM m xu mrxw
Asu r sM G wrY su i K vsY mnmu i K piq gvweI ]
jo iqsu BwvY su ho i e ] 3 ] sqgu r u sy i v sdw su K u pwieAw
jy h w sqgu r u kir jwixAw jo q I jo i q imlweI ] AM g - 31
'cldw'

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


62
ishq r` i KAw igAwn
vY d my G nwQ is` D (PPVy BweIky vwly )
AwXu r vy d BISg AwcwrIX[
mu ` K sy v wdwr - sM q go i bM d dws, AwXu r vy d sy v w sM s Qw, DU r I[
mobweIl nM. 98156-07803

pihlw suK inrogI kwieAw - hr iek ienswn dI 6. qwzIAW, hrIAW sbzIAW ru`q Anuswr Pl, slwd,
ieh ie~Cw rihMdI hY ik mYN qMdrusq rhW Aqy v`fI du`D, dhIN, m`Kx, pnIr, dwlW Awid dw syvn kro[
aumr BogW, suKI jIvn bqIq krW, bySk mnu`K dIAW 7. Bojn nwl pwxI G`t hI pIvo A`Dw GMtw Tihr ky
ieCwvW dI pUrqI hoxI AsMBv hY pr iPr vI AwXurvyd
pwxI pIxw lwBkwrI hY[
dy ivdvwnW Anuswr qMdrusq rihx dy Xog qrIky
pwTkW dI syvw iv`c ilK irhw hW - 8. Kwxy qoN bwAd kurlw krky cMgI qrHW h`Q Do ky ig`ly
h`Q mu`K Aqy A`KW ay mlx nwl ichry dI suMdrqw Aqy
qM d ru s qI dw Pwrmu l w A`KW dI joq vDdI hY[
- su B w sY r jwxw, idSw bwd dwqn mu ` K pwnW
qy l swbx sy nhwnW, 9. Bojn Kwx qoN bwAd is`Dy lyt ky lMmy-lMmy A`T swh
au j vl vsqro N kw pwnw hY [ lvo iPr K`by lyt ky 16 swh lvo iPr s`jy pwsy lyt
- hrI gu n gwnw, py t Kwqr kmwnw ky 32 swh lvo iPr sO kdm quro ies nwl pwcx
Ku s I icq my N bswnw, gu ` s w mn my N nw SkqI TIk rihMdI hY[
lwnw hY [
- BU K smy N Kwnw, 10. Bojn Ckx qoN bwAd ipSwb kro ies nwl gurdy
KwnW dwqo N sy cbw ky Kwnw TIk rihMdy hn Aqy ipSwb dy rogW qoN bcwA rihMdw
au q nw hI Kwnw, hY Aqy pQrIAW hox dI sMBwvnw nhIN rihMdI[
ijqnw ijsm ny pcwnw hY [ 11. srd ru`q iv`c Bu`K izAwdw lgdI hY ies krky
- iqR S nw ko imtwnW,
du`D iGau Aqy qwkq vwlIAW cIzW dI vrqoN kro[
vwr-vwr nhIN sy j jwnw
dU D GI Kwnw vY d pws kwhy jwnw hY [ 12. hPqy iv`c iek idn aupvws (vrq) r`Kx nwl
Bwv - 1. lgB`g Cy GMitAW dI nINd auprMq svyry pyt TIk rihMdw hY Aqy kYNsr dy iBAwnk rog qoN bcwA
AMimRq vyly auT ky loV muqwibk pwxI pI ky sYr kro rihMdw hY, pwxI nwl h`Q pYr Do ky pYr dIAW qlIAW
ies nwl grmI dy rog, kbz dUr huMdI hY Aqy srIr qy sroN dy qyl dI mwilS krn nwl nINd cMgI AwauNdI
PurqIlw huMdw hY[ hY Aqy supny Awid vI G`t AwauNdy hn[

2. A`Dw jW ie`k GMtw Xog AiBAws jW ksrq kro jdoN 13. srIr swDx leI ikRq krnI, kIqI kmweI ivcoN
swh cVH jwvy A`DI ksrq ho jWdI hY[ loVvMdW dI syvw ihq dsvMD dyxw ienswnIAq Prz hY[

3. ieqnI hI kwPI hY idSw jwx auprMq 12 auNgl 14. iqRSnw, kwm, kRoD, moh, hMkwr nUM sMjm iv`c r`Kxw
lMmI dwqx cbw-cbw ky jW dwqx nwl AwXurvYidk 'dMq suKdweI hY[
dos hr' mMjn lgw ky kro] 15. iKmw, dXw, inmRqw, im`Tuq, sMqoK ieh gux Dwrn
4. ru`q muqwibk AnukUl pwxI nwl ieSnwn krky swP nwl mn hr vyly SWq Aqy AnMd iv`c rihMdw hY[
suQry vsqr pihno[ 16. izAwdw TMFIAW, izAwdw grm, izAwdw K`tIAW rwq
5. Awqm bl leI pRBU ismrn krnw zrUrI hY[ nUM mUlI Aqy dhIN KwxI, mws, AMfw, Srwb, qMbwkU Awid
nSy ishq leI AiqAMq hwnIkwrk hn[
Bu`K l`gI qoN qwzw poSitk Bojn pRsMn ic`q ho ky SWq
mn nwl hOlI-hOlI cbw-cbw ky Kwxw cwhIdw hY, Kwxw 17. ibKm Awsx jl pwn vh roky ibsTw mUq
auqnw hI Kwvo ijqnw Arwm nwl pc jwvy[ idn so v y rwqI jwgy Kt pR k wr ru u g hU q

'Awqm mwrg' 63 mwrc, 2010


Bwv - ivMgw qy tyFw ie`ko Awsx bYTy rihxw izAwdw Bwv - ibnW smJ qoN dvweI KwxI zihr Kwx, hiQAwr
pwxI pIxw, pKwnw Aqy ipSwb rokxw idn iv`c sOxw clw dyx Aqy A`g lgwaux dy brwbr hY[
Aqy rwq nUM jwgxw ieh Cy g`lW Anyk pRkwr dy rog
sO dvweIAW Kwx nwloN iek pRhyz cMgw[
pYdw krdIAW hn[
izMdgI Amolk hY iesnUM Kqry iv`c nw pwE, kdy vI
18. XQw ivsm, XQw Swsqrm, XQw AgnI, qQw
Xog fwktr, vYd dI slwh mSvry ibnW Awpxy Awp
AigAwq AOsDm
pUrI jwxkwrI qoN ibnW koeI dvweI nw KwE[
(pMnw 59 dI bwkI)
iek j`t sI, auh iek mhwqmw nUM roz kih auhny vI dyK ilAw ik sMq Aw gey; A`j qW nwm lY
idAw kry, ''mhwrwj! mYnUM nwm idE mYnUM nwm idE['' ky hI C`fWgy[ dyiKAw ik ic`pI leIN KVHy ny, Awtw mMgdy
auh kihMdy, ''pRymIAW! nwm kwhdw dyeIey, pihlW qUM ny[ iehny auNjl Br ilAw, mùTI Brn dI QW qy; ilAw
nhwaux dI Awdq pw, kurlw kr, dwqn kr, QoVHw ky kihMdw hY, ''ilAwau sMq jI! ic`pI A`gy kro['' sMqW
bolx dI Awdq pw, JUT nw boilAw kr, inMidAw nw ny icpI iv`c il`d pw leI[ kihMdy, ''ilAw Bgqw!
kr, cuglIAW nw kr; ieh qW qyry AKiqAwr ny, ieh
iehdy ivc hI pw dy['' kihMdw, ''bwbw! iehdy iv`c qW
ikqy r`b ny Aw ky qYnUM htwauxw hY['' jy koeI khy,
il`d peI hY['' kihMdy, ''qUM kI lYxw hY il`d qoN, iehdy
jI nwm jp ky htxgIAW; iblkul nhIN - pihlW
htwE; nwm qW Pyr c`lxw hY[ iehnUM pihlW Dovo qW ivc hI pw dy['' kihMdw, ''Awtw Krwb ho jweygw['' ds
shI, dUr qW kro doS[ bQyrw smJwieAw, nw smJy[ vwr sMqW ny ikhw ik qYnUM kI, AsIN Awpy jwxIey, qUM
AKIr mhwqmw ny ikhw ik ieh myrw KihVw nhIN pw dy iehdy ivc[ kihMdw, ''iehdy nwloN qW mYN nw hI
C`fdw, iehnUM jugqI nwl smJweIey[ so jugiq nwl pwvW Awtw, qW cMgw hY[ Awtw hI Krwb krnw hY['' moV
smJwaux vwsqy mhWpurS iek idn auhdy drvwzy qy ky lY igAw[ kihMdw, ''sMq jI! qusIN nhIN il`d nUM k`Fxw
cly gey, jw ky 'siq krqwr' dI Awvwz idqI qy
(«¬ÊØ∫ ’º‡ ’∂ Ì∂‹Ø ‹∆)
Ï∂ÈÂ∆ ‘À «’ ‹∂ ¡≈Í ‹∆ ‘π‰ º’ ¡≈ÂÓ Ó≈r◊ Í«Âz’≈ Á∂ ÓÀ∫Ïr È‘ƒ ω∂ ª «¬√ Î≈rÓ ˘ Ìr ’∂ ÓÀ∫Ïr«ÙÍ ÍÃ≈Í ’rÈ Á∆ «¥Í≈ÒÂ≈
’rØ ‹∆Õ ‹∂ Â∞ √ ƒ Í«‘Òª ÓÀ ∫ Ïr ‘Ø ¡Â∂ «r«È¿± Ú Ò Á≈ √Óª ¡≈ «◊¡≈ ‘À ª Â∞ √ ƒ «¬√ Î≈rÓ ˘ Ìr ’∂ ⁄À ’ Á∂ È≈Ò Ì∂ ‹ Ø ‹∆Õ

MEMBERSHIP FORM X ÈÚƒ ÓÀ∫Ïr«ÙºÍ «rÈ∆¿»ÚÒ Ò≈¬∆Î ÓÀ∫Ïr«ÙÍ


Order from for back Issus
M onthly M agazine
‹ÈÚr∆ È≈Ó/Name ............................................................................
dyS)
SUBSCRIPTION (dy ÎrÚr∆
Ó≈r⁄
ÍÂ≈/Address ........................................................................
√≈Ò≈È≈ ‹∆ÚÈ ’≈Ò Î∆ ’≈Í∆
¡ÍÃ À Ò ............................................................................................
B@@/- B@@@/- B@/-
Ó¬∆
BD@/- B@D@/- ‹» È ............................................................................................
SUBSCRIPTION ivdyS ‹πÒ≈¬∆
..................................Pin Code......................................
Annual Life ¡◊√Â

U.S.A. 50 US$ 500 US$ √ÂøÏr Phone......................... E-mail :......................................


¡’±Ïr
U.K. 30 $ 300 $
ÈÚøÏ r ÓÀ ∫ ......................rπ Í ¬∂ ÓÈ∆¡≈r‚r/ÏÀ∫’ ‚r≈·/⁄À ’
Aus. 80 $ 800 $
Á√øÏ r
Europ 50 Euro 500 Euro Èß........................«ÓÂ∆.........................r≈‘ƒ Ì∂‹ «‘≈ ‘ªÕ

ATAM MARG MONTHLY MAGAZINE Á√÷Â................................


Gurdwara Ratwara Sahib, P.o. Mullanpur Garibdas, Distt. S.A.S. Nagar (Mohali) Pin - 140901 (Pb.) India
Phone : 0160-2255002, Fax : 0160-2255009, Email : atammarg@glide.net.in, www.ratwarasahib.org

'Awqm mwrg' mwrc, 2010


64
qW ilAwE mYnUM idau, mYN ic`pI Do idAW['' sMq kihMdy,
pRm
y IAW! ikMny ku dw hoaU Awtw; Dyly dw jW pweI dw hoaU
gu. rqvwVw swihb ivKy
(aunHW idnW 'c ssqw hI huMdw sI) ieh qUM iek pYsy mhWpurSW dy siqsMg pRogrwm
nUM Krwb krn vwsqy pMjwh vwrI socdw hYN qy ijhVw sbM D I
pRmySr dw nwm - 'sweI nwmu Amolu kIm n koeI
AYqvwr - 07, 14, 21, 28 mwrc
jwxdo]' auh bymùlw nwm - qUM ivcy hI kRoD leIN iPrdw
hYN, ivcy hI kwm leIN iPrdw hYN, inMidAw, cuglI, (idn dy smy N 1.00 vjy qo N 4.00 vjy q` k )
eIrKw, kpt leIN iPrdw hYN, ivcy AwSw AMdySw - sB sMgrWd 14 mwrc, idn AYqvwr
kuC leIN iPrdw hYN[ iehdy ivc 'nwm' pwauxw cwhuMdw (svy r dy smy N 6.00 vjy qo N 9.00 vjy q` k )
hYN[ pihlW BWfw Do - BWfw Doie bYis DUpu dyvhu qau cVHdI pUrnmwSI
nmwSI- 29 mwrc dI rwq, idn somvwr
dUDY kau jwvhu]' pihlW BWfw qW Dovo, Pyr jw ky du`D
(smW - Swm 7.00 rwq 1.00 vjy q` k rY x
ilAwieE[ jy du`D AYN pw ilAw, ieh Pt jwxw hY[
sbweI kIrqn)
so jd qk rihqW dy auqy AsIN nhIN cldy, EnI jrU r I sU c nw - hr pU r nmwSI qy A` D I By t w nwl
dyr q`k nwm nhIN c`ilAw krdw, EQy hI rih jWdw Awqm mwrg mY g jIn dy mY N br bxwey jWdy hn Aqy
hY[ swirAW ny nwm ilAw hY; ijMny AMimRq Ckdy ny, sB drgwhI pRSwd AwXurvYidk KIr hr iek pUrnmwSI nUM
ny nwm ilAw hY[ ijhVy kihMdy ny ik Plwxw gurU Dwr rwq 1.00 vjy rqvwVw swihb ivKy vrqweI jWdI hY[
ilAw, Plwxw gurU Dwr ilAw EnHW ny vI nwm ilAw hY[ AM i mR q sM c wr - hry k pU r nmwSI nU M gu r dvwrw
ikMny ku ny ijhVy auQy phuMc gey ikauNik auh g`l hY eISr pR k wS rqvwVw swihb ivKy rwq nU M 8.00
nhIN, rihqW nhIN hn[ so hux smW iejwzq nhIN idMdw[ vjy hu M d w hY [
ivSy S by n qI
ies qy bwAd Pyr mhwrwj ny cwihAw qW AglI ivcwr hr AYqvwr idn dy 4.00 vjy prm pUjX siqkwrXog
hoeygI[ hux swry pRymI AnMd swihb 'c bolo[ bIjI sMgqW nUM drSn idMdy Aqy gur sMgq dy drSn
dIdwr rqvwVw swihb ivKy krdy hn[
gur sqoqr, Ardwis
«ÚÙÚ ◊πÓ«Â »‘≈È∆ «ÓÙÈ ⁄À∆‡∂ÏÒ ‡º√‡ C@. ¡≥«ÓàÏ⁄È √≈Ë ’∆ Ï≈‰∆ H@/-
CA. ◊π» ¡ÓÁ≈√ Í√∆¡À E@/-
Á∂ Ï≈È∆ √ø Ï≈Ï≈ Ú«¡≈Ó «√øÿ ‹∆ ÚºÒØ∫ «Ò÷ ¡Â∂
CB. Ì◊Ú ◊∆Â≈.............Õ A@@/-
ÍÃ’≈«Ù Íπ√Â’ª jo ik rqvwVw swihb auplb`D hn[ C3. ¡ÈßÁÓ¬∆ ‹∆ÚÈ ‹≈⁄ E@/-
Í≥‹≈Ï∆ «‘øÁ∆ C4. ͺÂ’≈ Á∂ ÍÃÙÈ? Ó‘ªÍπÙª ÚÒØ∫ ¿∞Â 25/-
A. √π«Â √Ï«Á Ó≈◊ E@/ G@/- C5. ¡È∞ÌÚ∆ ÍÃÚ⁄È E@/-
B. «’Ú ’±ÛÀ Â∞‡À Í≈«Ò D@/- CE/- C6. «Ù∆¡ª ÓπÈ∆¡ª Á≈ ÏÑӫ◊¡≈È CE/-
C. Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ -√ºÂ Ì≈◊ª «Ú⁄ AEE/- BCE/- C7. ¡≥ÁÒ∆ ÷Ø‹ AC@/-
D. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À -1 C@/- CE/- C8. «√Ó ’‘ª È‘ƒ ACE/-
E. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À -2 F@/- FE/- 39. »‘≈È∆ ÍÃÚ⁄È CE/-
F. «’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À - 3 A@@/- A@@/- D0. “√∂Ú≈ «√ÓÈ ‹π◊Â∆¡ª” AF@/ñ
G. ‘ØÚÀ ¡ÈßÁπ ÿ‰≈ BE/- C@/- D1. “Ó≈È∞º÷ ÂÈ Á≈ ÍÃÔØ‹È” AE@/ñ
H. ⁄¿∞ÊÀ Í‘« √Ï≈‘ ’À EE/- F@/- D2. “ÔØ◊≈ ¿∞Í ÒÀ’⁄”, C@/ñ
I. √π«Â¡ª ¿∞Í‹À ⁄≈¿∞ D@/- D@/- D3. “’Ó ÏøËÈ ÂØ∫ Óπ’Â∆” :- C@/ñ
A@. Ï≈Ï≈‰∆¡ª ’‘≈‰∆¡ª E@/- E@/- English Version Price
AA. √Ï «Íá ◊π» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ A@/- A@/- 1. Baisakhi (ÚÀ√≈÷∆) Rs. 5/-
AB. ¡≥«ÓàÎπ‘≈ A@/- A@/- 2. How Rend The Veil of Untruth («’Ú ’±ÛÀ Â∞‡À Í≈«Ò) Rs. 70/-
AC. ¡◊≥Ó ¡◊Ø⁄ Á≈ Ó≈◊ F@/- G@/- 3. Discourses on the Beyond-1 (Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ Ì≈◊ -1) Rs 50/-
AD. Íπ≈ÂÈ ‡∆’≈ - ‹Íπ‹∆ √≈«‘Ï A@/- AE/- 4. Discourses on the Beyond -2 (Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ Ì≈◊ -2) Rs. 50/-
AE. ¡Ó ‹Øª AE/- AE/- 5. Discourses on the Beyond -3 (Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ Ì≈◊ -3) Rs. 50/-
A6. «‘Ó≈Ò∆¡≈ Á∂ √øª Á∂ √ø◊ «ÈÚ≈√ G@/- 6. Discourses on the Beyond -4 (Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ Ì≈◊ -4) Rs. 60/-
AH. ¡Ó ◊≈Ê≈ A@@/- A@@/- 7. Discourses on the Beyond -5 (Ï≈ ¡◊øÓ ’∆ Ì≈◊ -5) Rs. 60/-
AI. ËÓ ÔπË ’∂ ⁄≈«¬ E@/- 8. The way to the imperceptible (AgMm Agocr dw mwrg) Rs. 80/-
B@. Í«ÚÂ ÍÀ∫‚≈ BE/- 9. The Lights Immortal (Amr joqW) Rs. 20/-
BA. Ì◊ Íë‘Ò≈Á A@/- A@/- 10. Transcendental Bliss (cauQY pihr sbwh kY) Rs. 70/-
BB. ÚÀ√≈÷∆ A@/- 11. How to Know Thy Real Self-(Vol-1) («’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À-1) Rs. 80/-
BC. ≈‹ ÔØ◊ D@/- 12. How to Know Thy Real Self-(Vol-2) («’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À-3) Rs. 80/-
BD. √≈‹È ⁄Ò∂ «Í¡≈«¡≈ A@/- A@/- 13. How to Know Thy Real Self-(Vol-3) («’Ú √«⁄¡≈≈ ‘ج∆¡À-3) Rs. 110/-
BE. ¡«ÏÈ≈√∆ ‹Ø Ì≈◊-A I@/- I@/- 14. The Dawn of Khalsa Ideals Rs. 10/-
BF. ¡«ÏÈ≈√∆ ‹Ø Ì≈◊-B I@/- I@/- 15. A Glimpse of His Holiness - Baba ji Rs. 5/-
BG. »‘≈È∆ ◊πÒÁ√Â≈ -A F@/- F@/- AF. Divine Word Contemplation Path’, (√π«Â √Ï«Á Ó≈◊) Rs.150/ñ
BH. »‘≈È∆ ◊πÒÁ√Â≈ - B F@/- F@/- 17. The Story of Immortality (¡Ó ◊≈Ê≈) Rs 260/ñ
BI. √ø Â∞Ó≈∂ Â∞Ó∂ ÍÃ∆ÂÓ E@/-

'Awqm mwrg' 65 mwrc, 2010

You might also like