Disfaflotaedje

Li disfaflotaedje, c' est li rsaetchaedje des faflotes foû des letes. C' est ene des mwaissès atuzes diswalpêyes e rfondou walon.

Li disfaflotaedje respond a ene volté d' aveur ene ortografeye pus addé l' cene des lingaedjes vijhéns, francès, l' espagnol u l' catalan, metans, la k' gn a ki 10 a 15 åcint des mots k' ont-st ene faflote so ene des letes.

On n' a nén l' epinse d' avni å faflotaedje cåzu a zero des lingaedjes come l' inglès u l' neyerlandès. Mins on n' vôreut nén ariver come li trouk sicrît en alfabet latén, avou 60 faflotes po 100 mots.

E walon, avou l' sistinme Feller, gn a disk' a di 65 a 85 faflotes po 100 mots.^[1].

Gn a, come di djusse, ene såme economike å disfaflotaedje. Les faflotêyès letes sont pus målåjheyes (et londjinnes) a taper. Gn a dipus d' flotches divins les tecses. Les letes avou des diyacritikes èn pasnut nén todi bén åd triviè di sistinmes informatikes diferins, come les emilreyes u les waibe-pådjes.

Cisse lodjike la kiboute afeye li mwaisse atuze idintitaire, la k' on saye di rprodure dins l' ortografeye l' accint tipike do lingaedje walon.

Les deus atuzes (economike et idintitaire) sont ene disconte di l' ôte, aprume dins li rfondaedje di sacwants calcaedjes do francès :

• infôrmer (åreut polou esse: «informer»)
• impôrtant (åreut polou esse: «important»)
• ebårker u ebarker ?
• rimåke u rimarke ?

C' est la k' les rfondeus sayèt wårder l' moustî å mitan do viyaedje. Loukîz cial.

Loukîz a : Rîle Mahin do disfaflotaedje des longuès voyales û, î et oû divant ene vuzlêye cossoune

E rfondou walon, tos les dvintrins "e" si lijhnut "è" (/ɛ/).

re­man­tchî = /ʀɛmãʧiː/

retchessî = /ʀɛʧɛsiː/

E rfondou walon, li lete é ni si scrît ki s' ele riprezinte on foninme du wal­on :

ceréjhe (cåzu betchfessî é),

tuzé (cawete é di pårticipe et d' addjectif)

singlé (cawete -é valant -î)

Les calcaedjes do francès sont tipicmint prononcîs /ɛ/

prezinter /pʀɛzẽte/

republike /ʀɛpyblik/

Studias del rilêye Waldim sol disfaflotaedje (Lucien Mahin, 1996)

• Waldim 14: nos fåt disfafloter?
• Waldim 14: sacwants toûs por nos disfafloter

1. ↑ Lucyin Mahin, Nos fåt-i disfafloter ? Rîlêye "Waldim" (po-z aidî li walon did dimwin disclôre) l° 14 & 15)