Complexe getalln

De verzoamelinge van de complexe getalln es 'n uutbreidinge van de reële getalln. De notoatie es ${\displaystyle \mathbb {C} }$.

In de reële getalln bestoat er gêne vierkantwortel van 'n negatief getal. Moa in de zestienste êeuwe vounden Tartaglia en del Ferro stilletjesan 'n olgemêne uplossinge vo derdegroadsvergelykingn. En in under formule kosten d'er vierkantswortels van negatieve getalln vôren kommn. Up da moment zyn ze begunn spreekn van "imaginaire" getalln, da woaren dus vierkantswortels van negatieve getalln. Van toen of noemden ze de "geweune" getalln reële getalln.

De imaginaire êenheid es genoteerd als i en dat es êen van d'uplossingen van de vergelykingen x² = -1.

Een complex getal es gedefinieerd als a + bi, woaby dat a, b reële getalln zyn. 't Getal a noemn we 't reële dêel, 't getal b 't imaginair dêel van 't complex getal. Oe a = 0 toen èje 'n zuver imaginair getal, oe b = 0 toen èje 'n reëel getal. Dus ${\displaystyle \mathbb {R} }$ es 'n dêelverzoamelinge van ${\displaystyle \mathbb {C} }$

Upmerkinge: in de elektronica gebruken ze 'j' in de plekke van 'i' omdat er anders verwarringe zou kunn zyn met de I van strôomsterkte.

Me complexe getalln in de vorm a + bi kujje geweune reeknen, me de ofsproake da je overol i² vervangt deur -1.

• Uptellen en oftrekken: 't reële dêel en 't imaginaire dêel moeje apart uptelln/oftrekken

(a+bi)+(c+di)= (a+c) + (b+d)i.

Vôorbild: 5 - 3i + 2 + 9i = 7 + 6i

• Vermenigvuldign: toepassn van distributiviteit, lik by de reële getalln en i² vervangn deur -1

(a+bi).(c+di) = ac + bci + adi + bdi² = ac - bd + (ad + bc)i

Vôorbild: (5 - 3i).(2 + 9i) = 10 - 6i + 45i - 27i² = 37 + 39i

• Dêeln:

Iervôren èje 't begrip "toegevoegd complex getal" nôdig. 't Toegevoegd complex getal van a + bi es gelijk aan a - bi. Notoatie: ${\displaystyle {\overline {a+bi}}=a-bi}$

Vo twêe complexe getalln te dêeln, moeje teller en noemer vermenigvuldign met 't toegevoegd complex getal van de noemer.

${\displaystyle {\frac {a+bi}{c+di}}={\frac {a+bi}{c+di}}\ {\frac {\overline {c+di}}{\overline {c+di}}}={\frac {a+bi}{c+di}}\ {\frac {c-di}{c-di}}={\frac {ac+bd+(bc-ad)i}{c^{2}+d^{2}}}}$

Vôorbild: ${\displaystyle {\frac {5-3i}{2+9i}}={\frac {5-3i}{2+9i}}\ {\frac {\overline {2+9i}}{\overline {2+9i}}}={\frac {5-3i}{2+9i}}\ {\frac {2-9i}{2-9i}}={\frac {-17+39i}{85}}}$

Lik of daj 'n reëel getal kunt vôrenstelln up 'n rechte, kun je 'n complex getal vôrenstelln in 'n vlak. 't Reëel dêel van 't complex getal stoat up de x-asse, 't imaginair dêel up de y-asse. Den ofstand van de ôorsproung van 't assenstelsel toet an 't punt wordt de 'modulus' genoemd en wordt 'r' genoteerd. Den oek tussen de positieve kant van de x-asse en 't bêen dat de ôorsproung met 't punt verbindt, es 't 'argument' en es genoteerd met de Griekse letter θ (teta). 't Argument stoat in radialen en nie in zestigdêlige groaden.

${\displaystyle \,a+bi=r(\cos(\theta )+i\sin(\theta ))}$,

of lik of daj up de têekninge kunt zien

${\displaystyle \,a=r\cos(\theta )}$

${\displaystyle \,b=r\sin(\theta )}$

Met die formules vind je de geweune notoatie van 't complex getal uut de goniometrische vorm.

Vo omgekêerd de goniometrische vorm te vienden uut de geweune vorm:

${\displaystyle \,r={\sqrt {a^{2}+b^{2}}}}$

${\displaystyle \,\theta =\arctan \left({\frac {b}{a}}\right)}$

't Angt of van d'uutkomste vo ${\displaystyle \theta }$ of daj die nie moet anpassen an 't kwadrant woarin dat 't getal ligt. Vo juste te zyn:

${\displaystyle \theta ={\begin{cases}\arctan({\frac {b}{a}})&{\mbox{als }}a>0\\\arctan({\frac {b}{a}})+\pi &{\mbox{als }}a<0{\mbox{ en }}b\geq 0\\\arctan({\frac {b}{a}})-\pi &{\mbox{als }}a<0{\mbox{ en }}b<0\\+{\frac {\pi }{2}}&{\mbox{als }}a=0{\mbox{ en }}b>0\\-{\frac {\pi }{2}}&{\mbox{als }}a=0{\mbox{ en }}b<0\\\mathrm {nietgedefinieerd} &{\mbox{als }}a=0{\mbox{ en }}b=0.\end{cases}}}$

Vôorbilden:

• 3 + 4i:

${\displaystyle \,r={\sqrt {3^{2}+4^{2}}}=5}$

${\displaystyle \,\theta =\arctan \left({\frac {4}{3}}\right)=0,927}$

't Getal 3 + 4i ligt in 't êeste kwadrant, den oek 0,927 (in radioaln) ôok, dus da klopt.

Dus 3+4i = 5(cos 0,927 + i sin 0,927)

• -3 - 4i:

${\displaystyle \,r={\sqrt {3^{2}+4^{2}}}=5}$

${\displaystyle \,\theta =\arctan \left({\frac {-4}{-3}}\right)=0,927}$

't Getal -3 - 4i ligt in 't derde kwadrant, den oek 0,927 in 't êeste, dus da klopt nie. We moetn dus ${\displaystyle \,\pi }$ bietelln!

Dus 3+4i = 5(cos 4,069 + i sin4,069)