Pushti (rang)

•  
  Pushti rangning turlari
•  
  Pushti rang oʻz nomini Dianthus oilasi vakillarining pink deb ataladigan gulidan olgan.
•  
  Koʻpgina Yevropa tillarida pushti gul atirgul yoki rosa deb ataladi.
•  
  Senday, Miyagi, Yaponiyada gullagan gilos.
•  
  Hindistonning Andxra-Pradesh shtatidagi Pocharam koʻli ustida katta pushti flamingolar uchmoqda.
•  
  Rodoxrozit pushti rangdagi qimmatbaho toshlardan biri.

Pushti nomi^[7] Chinnigul turkumidagi gulli oʻsimliklar sharafiga nomlangan. „Pushti“ feʼli XIV asrda kelib chiqqan boʻlib, „teshish yoki teshib naqsh bilan bezash“ degan maʼnoni anglatadi^[8].

Pushti rang tabiatda kamdan-kam uchraydi, shuning uchun u birinchi marta ot soʻz turkumiga mansub rangni ifodalovchi soʻz sifatida XVII asrda ishlatilgan^[9].

Pushti rangdan adabiyotda qadim zamonlardan beri tasvirlangan. Miloddan avvalgi 800-yilda Homer Odisseyda, taxminan shunday deb yozgan edi: „Tong otganida, roseus rangiga kiradi.“^[10]. Rim shoirlari ham rangni tasvirlab bergan. Roseus lotincha soʻz boʻlib, " qizil " yoki „pushti“ degan maʼnoni anglatadi. Lucretsiy bu soʻzni "Narsalar tabiati haqida" (De rerum natura) dostonida tongni tasvirlash uchun ishlatgan^[11].

Pushti oʻrta asrlar modasida keng tarqalmagan. Zodagonlar odatda toʻq ranglarni afzal koʻrganlar, masalan, qip-qizil. Biroq, u ayollar modasi va diniy sanʼatda oʻz oʻrniga ega boʻlgan. XIII- XIV asrlarda Cimabue va Duccio asarlarida Masih bolasi baʼzan pushti rangli libos kiygan holda kiyingan holda tasvirlangan.

Rafaelning Uygʻonish davridagi "Madonna of the Pinks" rasmida, Iso Masih onasi Bibi Maryamga pushti gul taqdim etadi. Pushti rang nikoh ramzi boʻlib, ona va bola oʻrtasidagi ruhiy bogʻliqlikni koʻrsatgan^[12].

Uygʻonish davrida pushti rang asosan portretlarda yuz va qoʻllarning terisi uchun ishlatilgan. Buning uchun ishlatiladigan pigment engil cinabrese deb nomlangan. Bu rang sinopiya yoki Venetsiyalik qizil deb nomlangan qizil tuproq pigmenti va Bianco San Genovese yoki oq ohak deb nomlangan oq pigment aralashmasi edi. Cennino Cennini oʻzining XV asrdagi mashhur rassomlik boʻyicha Il Libro Dell’Arte qoʻllanmasida bo yoqni shunday taʼriflagan: „Ushbu pigment topilgan eng yengil sinopiya va Avliyo Ioann oq rangi bilan aralashtirilgan. Florensiyada chaqirilgan bu oq rang butunlay yaxshilab tozalangan ohakdan tayyorlangan. Va bu ikki pigmentni yaxshilab aralashtirib boʻlingach, ulardan yarim yongʻoq kabi kichik nonlar shaklini tayyorlang va ularni quriting. Kerak boʻlganda oz-ozdan foydalaning. Agar siz bu rangdan yuzlar, qoʻllarni boʻyash uchun ishlatsangiz, pigment sizga katta foyda keltiradi“^[13].

•  
  Yunon shoiri Gomer Odisseyda yozgan Serifosda quyosh chiqishi, Gretsiya.
•  
  Uygʻonish davrining boshida chaqaloq Iso baʼzan pushti rang libosda tasvirlangan.
•  
  Qizil kiyimdagi ritsar pushti rang libosdagi qizdan dubulgʻa olmoqda , „Iskandarning romantikasi“ning inglizcha qoʻlyozmasidan (1338-1344).
•  
  Rafaelning "Madonna of the Pinks " rasmi.

Pushti rang XVIII asrda Yevropaning barcha sudlarida mashhur boʻlgan. Pushti rangni ayniqsa Fransiya qiroli Lyudovik XV ning bekasi xonim de Pompadur (1721-1764) juda yoqtirgan u och koʻk va pushti ranglardan iborat liboslarni juda yaxshi koʻrgan^[14].

•  
  Pushti XVIII asrning oxirlarida butun Yevropada mashhur rangga aylangan.
•  
  Ser Tomas Lourens tomonidan „Pinkie“ nomi bilan mashhur Sara Multon portreti (1794). Suratda pushti yoshlik, aybsizlik va muloyimlikni ifodalaydi.

XIX asrda Angliyada yosh oʻgʻil bolalar asosan pushti rangli liboslarni kiyishgan. Angliyada erkaklar qizil, oʻgʻil bolalar esa pushti rangli forma kiyishgan. 19-asrdagi bolalar uchun kiyimlarning barchasi deyarli har doim oq rangda boʻlgan, chunki kimyoviy boʻyoqlar ixtiro qilinishidan oldin, har qanday rangdagi kiyimlar qaynoq suvda yuvilganda rangini tezda yoʻqotgan^[15]. Qirolicha Viktoriyaning 1850-yilda chizilgan suratida uning yettinchi farzandi uchinchi oʻgʻli Artur pushti kiyimda tasvirlangan.

•  
  Qirolicha Viktoriya 1850 yoki 1851 yillarda uchinchi oʻgʻli va yettinchi farzandi shahzoda Artur bilan. XIX asrda oʻgʻil bolalar koʻpincha oq va pushti libos kiyishgan. Pushti erkaklar rangi sifatida koʻrilgan, qizlar koʻpincha oq va koʻk liboslarni kiyib yurishgan.
•  
  Pushti rangdagi yosh bola, Amerika rassomlik maktabi (taxminan 1840).
•  
  Pushti linosdagi raqqosalar. Edgar Degas
•  
  Meri Kassatt, katta pushti qalpoq kiygan qiz, 1909-yil. Shaxsiy kolleksiya.

  1949-yilda Nyu-Yorkdagi mashhur Waldorf-Astoria mehmonxonasida boʻlib oʻtgan parad liboslarning yorqin pushti ohanglari tufayli ishtirokchilar orasida shov-shuvga sabab boʻldi. Oʻsha davrning jurnalistlari va tanqidchilari meksikalik dizayner Ramon Valdioseraning ilhom manbasini bilishga intilib, undan rangning kelib chiqishi haqida soʻrashgan. Rassom shunchaki: bu pushti rang allaqachon Meksika madaniyatining bir qismi ekanligini aytgan^[16].

Eyzenxauerning rafiqasi Mamie Eyzenxauer inauguratsiya marosimida pushti koʻylak kiyganida, pushti rangga qizlar bilan bogʻliq boʻlgan rang sifatida qarash boshlangan. 1957-yilgi Amerikaning „ Qiziqarli yuz“ musiqiy filmi ham pushti rangning ayollar bilan aloqasini mustahkamlashda muhim rol oʻynadi^[17].

XX asrda kimyoviy boʻyoqlar ixtiro etilishi pushti rangni yanada chiroyliroq koʻrinishiga sabab boʻlgan. Pushti ranglarning yangi turlarini yaratishda italiyalik dizayner Elza Schiaparelli (1890-1973) koʻplab ishlarni amalga oshirgan, u surrealistik harakat rassomlari, shu jumladan Jan Kokto bilan hamnafas boʻlgan^[15]. 1931-yilda u qizil rangni oz miqdorda oq rang bilan aralashtirish natijasida yaratilgan hayratlanarli pushti deb nomlangan yangi rang turini yaratgan. U Shocking nomli parfyumni sotuvga chiqardi, u ayol tanasi shaklidagi shishada sotilgan^[18].

1930 va 1940-yillarda fashistlar Germaniyasida gomoseksuallikda ayblangan natsist kontslagerlari mahbuslari pushti uchburchak kiyishga majbur boʻlganlar^[19]. Shu sababli, pushti uchburchak zamonaviy gey huquqlari harakatining ramziga aylangan^[20].

1930-1940-yillarda doʻkonlardagi holat shuni koʻrsatdiki, odamlar tobora koʻproq qizlar uchun pushti, oʻgʻil bolalar uchun koʻk rangli liboslarni sotib olishni afzal koʻrgsnlar. Bu holat 1940-yillarda doimiy meʼyorga aylandi^[21][22].

•  
  Mami Eyzenxauer oʻzining pushti inauguratsion libosida, 1953-yilda Tomas Stivens tomonidan chizilgan
•  
  Bir oz oq bilan toʻq qizil rang aralashmasi italyan dizayneri Elza Schiaparellining oʻziga xos rangi edi.
•  
  Prezident Jon Kennedining rafiqasi Jaklin Kennedi pushti rangni mashhur qilgan.
•  
  Qora yoki binafsha rang bilan birlashtirilgan pushti rang. Merilin Monro " Jentlmenlar blondesni afzal koʻradi " (1953) filmi treylerida.
•  
  Pushti lab boʻyogʻi diqqatni jalb qiladi.
•  
  1973-yilda Sheila de Brettevil tomonidan yaratilgan „Pushti“ rangning tafsiloti.

Pushti odatda qizil rang sifatida qabul qilingan boʻlsa-da^[23][24], koʻpchilik pushti ranglarni, qizil va magenta orasidagi rang deb hisoblaydi. Pushti rang bir nechta oʻzgarishlarga, masalan, qizil ikra rangi toʻq sariq rangga moyil^{[25][26][27][28]}.

Quyosh nuri atmosfera boʻylab oʻtganda, baʼzi ranglar havo molekulalari va havodagi zarralar tomonidan qaytariladi. Bu holat Rayleigh qaytarilishi deb ataladi. Toʻlqin uzunligi qisqaroq boʻlgan ranglar, masalan, koʻk va yashil ranglar kuchliroq tarqaladi va koʻzga etib boradigan yorugʻlikdan chiqaradi^[29]. Quyosh chiqishi va quyosh botishida, quyosh nurining atmosfera orqali koʻzgacha boʻlgan yoʻli eng uzun boʻlganda, koʻk va yashil komponentlar yoʻqoladi va uzunroq toʻlqinlar toʻq sariq, qizil va pushti nur koʻzgacha yetib keladi. Qolgan pushti quyosh nuri bulut tomchilari va boshqa nisbatan katta zarralar orqali ham tarqalishi mumkin, ular ufq ustidagi osmonga pushti yoki qizgʻish rang beradi^[30].

•  
  Quyosh botishi Santa Monika, Kaliforniya.

•  
  Ouro Preto, Braziliyadan topilgan pushti topaz .
•  
  Korund yoki pushti sapfir, Tanzaniyaning Dodoma viloyatidan topilgan.
•  
  Bou Azzer, Marokash
•  
  Barit — Xitoyning Guangsi — Chjuan avtonom viloyatidan topilgan.
•  
  Erzerum viloyatidan Clinochlore, Turkiya
•  
  Qoʻpol atirgul kvarsi
•  
  Yuta shtatidagi Sion milliy bogʻidagi Angel’s Landing pushti qumtoshdan yasalgan.
•  
  Fransuz Polineziyasidagi Tikehaudagi pushti qumli plyaj

•  
  Gʻarbiy Hindiston Dominika Strigilla carnaria qobigʻi.
•  
  Sharqiy Timordan topilgan qurbaqa (Antennarius ocellatus).
•  
  Galapagos orollarining pushti iguanasi birinchi marta 198-yilda aniqlangan va 2009-yilda alohida tur sifatida tan olingan.
•  
  Pushti delfin Braziliya, Boliviya, Peru, Ekvador, Kolumbiya va Venesuelaning Orinoko, Amazon va Araguaia / Tokantins daryolari tizimlarida yashovchi daryo delfinidir . Bu yoʻqolib ketish xavfi ostidagi tur va miyasi odamnikidan 40 % kattaroqdir.
•  
  " Oq fil " deb ataluvchi Janubi- Sharqiy Osiyoning bir qancha mamlakatlarida qadrlanuvch fil. Ular aslida albinos fillardir.
•  
  Choʻchqa oʻn ming yildan koʻproq vaqt davomida xonakilashtirilgan. Pushti teriga ega^[31].
•  
  Laguna Koloradadagi flamingolar , Boliviya . Flamingolarning pushti yoki qizgʻish rangi hayvonlar va oʻsimlik planktonlari ratsionidagi karotenoid oqsillaridan kelib chiqadi. Nosogʻlom, toʻyib ovqatlanmagan yoki asirlikda saqlanganda yetarli miqdorda karotin bilan oziqlanmagan flamingo odatda rangpar yoki oq rangda boʻladi.
• Florida shtatidagi Myakka River shtat bogʻidagi Roseate.
  Florida shtatidagi Myakka River shtat bogʻidagi Roseate.
•  
  Lophochroa leadbeateri, odatda Mayor Mitchellning kakadusi yoki pushti kokatu sifatida tanilgan, Avstraliyaning qurgʻoqchil ichki mintaqalarida uchraydi
•  
  Hillier koʻli, Avstraliya, rangi suv oʻtlari tufayli yuzaga kelgan

Xom mol goʻshti qizil rangga ega, chunki sigir va choʻchqa kabi umurtqali hayvonlarning mushaklarida kislorod va temir atomlarini bogʻlaydigan mioglobin oqsili mavjud. Mol goʻshti pishirilganda, mioglobin oqsillari oksidlanadi va asta-sekin qizildan pushti keyin esa jigarrangga aylanadi. Choʻchqa goʻshti mol goʻshtiga qaraganda kamroq mioglobinni oʻz ichiga oladi va shuning uchun kamroq qizil rangga ega; qizdirilganda goʻshti pushti yoki oq rangga kiradi.

Jambon, garchi u mol goʻshti kabi mioglobinlarni oʻz ichiga olsa ham, boshqacha oʻzgarishlarga uchraydi. Anʼanaviy jambonlar, masalan, prosciutto, choʻchqaning orqa oyogʻi yoki sonini olib, uni dengiz tuzi bilan qoplash, keyin quritish orqali tayyorlanadi. Tuz (natriy nitrat) jambonga quritilgan boʻlsa ham, asl pushti rangini saqlab qolishga imkon beradi.

Qisqichbaqa, omar va qisqichbaqalar kabi qisqichbaqasimonlarning qobigʻi va goʻshti astaxanthin deb ataladigan pushti karotenoid pigmenti sababli pushti rangga ega. Ularning qobigʻi, tabiiy ravishda koʻk-yashil, pishirilganda pushti yoki qizil rangga kiradi. Fermer xoʻjaligida yetishtirilgan losos baʼzan pushti rangga kirishi uchun pigmentlar.

•  
  Qovurilgan mol goʻshti.
•  
  Prosciutto jambonlari pushti rangini mioglobin tabiiy oqsili bilan birlashtirilgan tuzdan oladi.
•  
  Bugʻda pishirilgan qisqichbaqalar qobigʻi va goʻshti astaxanthin deb nomlangan tabiiy karotenoid pigmentini oʻz ichiga oladi.
•  
  Qizil ikra goʻshti ham astaksantin deb ataladigan tabiiy karotenoid pigmenti tufayli pushti rangga ega.

Pushti — gullarning eng keng tarqalgan ranglaridan biri. Bu rang changlatish uchun zarur boʻlgan hasharotlar va qushlarni jalb qiladi. Rang antosianinlar deb ataladigan tabiiy pigmentlardan kelib chiqadi, bu pigmentlar ham malinaga ham pushti rang beradi.

•  
  Klematis Chantilly.
•  
  Moskva davlat universitetining botanika bogʻidagi pushti lolalar .
•  
  Pushti pion .
•  
  Pushti rhododendron
•  
  Spiraea yaponiya gullari.
•  
  Pushti sümbül gullari
•  
  Phlox paniculata

Yevropa va AQShda oʻtkazilgan jamoatchilik fikrini oʻrganish natijalariga koʻra, pushti rang jozibadorlik, xushmuomalalik, sezgirlik, noziklik, shirinlik, yumshoqlik, bolalik, ayollik va romantikani ifodalaydigan eng mos tanlovdi^[32]. Pushti rangni afzal koʻrishda erkaklar va ayollar oʻrtasida sezilarli farq bor; ayollarning uch foizi pushti, erkaklarning esa bir foizdan kami pushtini sevimli rang sifatida tanlagan. Soʻralgan erkaklarning koʻpchiligi pushti rangni hatto toʻgʻri aniqlay olmasdan va uni binafsha rang bilan adashtirib yuborishgan. Pushti yoshlardan koʻra keksa odamlar orasida mashhur edi^[33].

Yaponiyada pushti rangli gilos gullari tufayli bahor faslining ramzidir^[34][35]. Bu Amerika Qoʻshma Shtatlari va Yevropadagi soʻrovlardan farq qiladi, bu yerda bahor ramzi deb yashil rang tanlangan.

Koʻpgina tillarda pushti soʻz atirgul nomiga asoslangan; fransuzcha rose kabi; golland tilida roze ; nemischada rosa, rus tilida rozovyy/rozovyy ; polyak tilida różowy ; urud (varód) ibroniycha; Bangla tilida গোলাপি (golapi) va hind tilida गुलाबी (gulābee) . Ingliz tilida „rose“ gul va rangga ishora qiladi.

Daniya, farer va fin tillarida pushti rang qizilning ochroq shakli sifatida tasvirlangan: daniyada lyserød, farer tilida ljósareyður, fin tilida vaaleanpunainen, barchasi „ochiq qizil“ degan maʼnoni anglatadi. Xuddi shunday, baʼzi kelt tillari „oq qizil“ degan maʼnoni anglatuvchi atamadan foydalanadi: kornishda gwynnrudh, irland tilida bándearg, manksda bane-yiarg, shotland tilida galida bàn-dhearg.

Yapon tilida pushti uchun anʼanaviy soʻz boʻlgan momo-iro (yaponcha: ももいろ^?) ishlatiladi. Gilos gulining rangi uchun alohida soʻz bor: sakura-iro . Soʻnggi paytlarda inglizcha versiyasiga asoslangan soʻz, pinku (yaponcha: ピンク^?) ishlatila boshlangan.

• In the Pink . Yuqori formada, sogʻlom, yaxshi holatda boʻlish^[36]
• To see pink elephants alkogolizm sababli gallyutsinatsiya paydo boʻlishi. Bu ibora amerikalik yozuvchi Jek London tomonidan 1913-yilda oʻzining " Jon Barleykorn " kitobida ishlatilgan.
• Pink slip ishdan boʻshatish. Birinchi marta 1915-yilda Qoʻshma Shtatlarda qayd etilgan.
• " Pink collar worker " iborasi shartli ravishda " ayollar ishi " deb hisoblangan ishlarda ishlaydigan shaxslarni anglatadi.
• Pushti pul, pushti funt yoki pushti dollar iqtisodiy atama boʻlib, LGBT hamjamiyatining reklamaga pul sarflashiga aytiladi^[37].
• Tickled pushti juda mamnun degan maʼnoni anglatadi.

Pushti binolar odatda gʻisht yoki qumtoshdan qurilgan boʻlib, ular och qizil rangini gematit yoki temir rudasidan oladi. Zamonaviy pushti binolar odatda ekzotik koʻrinish yoki eʼtiborni jalb qilish uchun foydalaniladi.

•  
  Shahar markazi, Kannur, Hindiston.
•  
  Moskvadan tashqarida joylashgan Ostankino saroyi 18-asrda Rossiyaning eng boy odami Pyotr Sheremetev tomonidan qurilgan.
•  
  Makao hukumati shtab -kvartirasi (1849), Portugaliya mustamlaka meʼmorchiligi va Aomindagi Pombaline uslubining namunasi.
•  
  1927 yilda qurilgan Gavayidagi Gonolulu shahridagi Royal Hawaiian mehmonxonasi Vaikiki plyajidagi birinchi mehmonxona edi. Uning pushti rangi ekzotik muhitga moslashish uchun moʻljallangan va dengizning koʻk va landshaftning yashil rangidan farq qiladi.
•  
  Atlantadagi Jorjiya-Tinch okeani minorasi , Jorjiya (1981), modernist pushti osmonoʻpar bino.
•  
  Canada Place Building, Edmonton, Alberta, Kanada (1988) post-modernistik uslubdagi hukumat idorasi binosi.
•  
  "Katta Pushti" AQShning Portlenddagi Bancorp minorasi , Oregon shtatidagi pushti granit va derazalar (1981 yil, 1983 yilga bagʻishlangan)
•  
  Bagama parlamenti binosi 1815 yilda qurilgan.
•  
  Seuldagi Sampoong universal doʻkoni qulab tushdi, Janubiy Koreya (1987-1995)

Yevropa va AQShda oʻtkazilgan soʻrovlarga koʻra, pushti rang shirin taomlar va ichimliklar bilan ebogʻbogʻrang sifatida eng koʻp ovoz toʻplagan^[38]. Koʻpgina qulupnay va malinali taomlar pushti va och qizil rangga boʻyaladi. Tab ichimligi shirin taʼmni bildirish uchun pushti qutilarga qadoqlangan.

Koʻpgina qadoqlangan va qayta ishlangan oziq-ovqatlar, muzqaymoqlar, shakarlamalar va pishiriqlardagi pushti rang sunʼiy oziq-ovqat boʻyoqlari orqali beriladi. Eng keng tarqalgan pushti oziq-ovqat boʻyogʻi — qizil № 3 deb nomlanuvchi eritrozin, organik yod birikmasi, gilos pushti sintetikasi boʻlgan ftorning hosilasi^[39]. Odatda paket yorliqlarida E-127 sifatida koʻrsatiladi. Yana bir keng tarqalgan qizil yoki pushti rang Allura Red AC (E-129), shuningdek, Red No 40 deb nomlanadi. Baʼzi mahsulotlarga tabiiy qizil yoki pushti Cochineal, shuningdek, karmin deb ataluvchi boʻyoq qoʻshiladi. Bu rang Dactylopius coccus oilasining maydalangan hasharotlaridan tayyorlanadi.

•  
  Pushti shirin taʼm bilan bogʻliq
•  
  Qulupnayli muzqaymoq
•  
  Paxtaqand
•  
  Malayziyada anʼanaviy shirinligi.
•  
  Chi chi dango — guruch unidan tayyorlangan shirin desert. U yaponiya va Gavayida juda mashhur
•  
  Anʼanaviy atirgul vinolari.
•  
  Pushti shampan oʻz rangini toʻq binafsha uzum poʻstlogʻi achitilganda yoki oz miqdorda qizil sharob qoʻshilganda oladi.

•  
  Qoʻshma Shtatlar va Yevropada chaqaloq qizlar koʻpincha pushti va oq rangli koʻylak kiyadilar.
•  
  Hind aktrisasi Shriya Saran . Koʻpgina madaniyatlarda pushti ayollik belgisi hisoblanadi .
•  
  Namibiyadan kelgan Herero xalqining ayollari.
•  
  Birmaning Yangon shahrida pushti rang libosdagi uchta rohiba.