Melike Demirağ
Ayşe Melike Demirağ (d. 3 Haziran 1956, İstanbul), Türk şarkıcı ve oyuncudur.[1] 1970'li yıllarda seslendirdiği politik şarkıları ile tanınan Demirağ, Yılmaz Güney'in 1974 yapımı Arkadaş ve 1978 yapımı Sürü filmlerindeki rolleriyle ünlendi. Arkadaş filminin müziği aracılığıyla seslendirdiği "Arkadaş" adlı şarkı, dönemin en sevilen şarkıları arasına girdi.
Melike Demirağ | |
|---|---|
| Doğum | Ayşe Melike Demirağ 3 Haziran 1956 İstanbul, Türkiye |
| Vatandaşlık |  Türkiye (1956–1983)Vatansız (1983–1991)  Almanya (1991'den beri) Türkiye (1992'den beri) |
| Meslek | Şarkıcı, oyuncu |
| Etkin yıllar | 1971–günümüz |
| Evlilik | Şanar Yurdatapan (e. 1976; b. 1994) Orhan Çetin (e. 1995; b. 2000) |
| Çocuk(lar) | 2 |
| Ebeveyn(ler) | Rüçhan Çamay (anne) Turgut Demirağ (baba) |
| Akraba(lar) | Muhteşem Demirağ (kardeşi) Nevbahar Demirağ (kardeşi)[a] Abdurrahman Demirağ (dedesi) |
| Ödüller | Altın Portakal Film Festivali En İyi Kadın Oyuncu (1980) |
Hayatı
değiştirMelike Demirağ, 3 Haziran 1956 tarihinde İstanbul'da doğdu. Annesi şarkıcı ve sahne sanatçısı Rüçhan Çamay, babası ise film yapımcısı ve yönetmen Turgut Demirağ'dır. Melike, Üsküdar Türk Kız Koleji'nden mezun oldu. 1971 yılında babasının yönetmenliğini yaptığı Üç Kızgın Cengaver filmiyle sinema oyunculuğuna adım attı. 1974 yılında, 18 yaşındayken Yılmaz Güney'in yönettiği Arkadaş adlı filmde Yılmaz Güney ile başrolü paylaştı. Film ile aynı adı taşıyan, Yılmaz Güney'in bir şiiri olan ve Şanar Yurdatapan'ın bestelediği "Arkadaş" isimli şarkıyı da seslendirdi. Arkadaş, dönemin en sevilen şarkıları arasına girdi. Bu şarkının getirdiği ün nedeniyle, 1974 yılında Hey dergisinin "Yılın Ümit Veren Kadın Sanatçıları" sıralamasında 870 oyla 5. sırayı aldı. Film çalışması sırasında tanıştığı Şanar Yurdatapan ile 28 Aralık 1976'da evlendi.[2] Bu evlilikten Zeynep Ferah (d. 1979) ve Can (d. 1989) adında iki çocuğu oldu.
Demirağ'ın ünü, "Merhaba" (1975), "Hadi Canım Sen De" (1975), "Ağlamak Ayıp Değil" (1976), "Ninni" (1976), "Pervane ile Işık" (1977) adlı şarkıların 45'likleriyle arttı. 1978 yılında, senaryosunu Yılmaz Güney'in yazdığı Sürü filminde Tarık Akan ve Tuncel Kurtiz ile başrolü paylaştı ve "Berivan" isimli, hasta ve konuşamayan bir Kürt genç kızı canlandırdı. Bu filmdeki oyunculuğu, 1980 askerî darbesi nedeniyle yapılamayan 17. Altın Portakal Film Festivali'nin 31 yıl sonra 2011 Antalya Altın Portakal Film Festivali sırasında yapılan ödül töreninde "En İyi Kadın Oyuncu Ödülü" ile ödüllendirildi. Sinema Yazarları Derneği (SİYAD) de bu filmdeki oyunculuğu sebebiyle 1979'da En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü kendisine verdi. Ayrıca film, 1979'da İsviçre'deki Locarno Uluslararası Film Festivali'nde "En İyi Film" seçilip Altın Leopar Ödülü'nü kazandı. Müziği Zülfü Livaneli'ye, sözleri ise Şivan Perwer'e ait olan Sürü filminin jenerik müziği, daha sonraları "Brindarım" (Türkçe: "Yaralıyım") adı altında "Kutup Yıldızı" isimli müzik grubu için Melike Demirağ tarafından Kürtçe olarak seslendirildi.[3]
Esmeray, İskender Doğan ve Kerem Yılmazer ile birlikte oluşturdukları "Grup Sextet" ile 1978 yılında seslendirdikleri "İnsanız Biz" adlı şarkı, Eurovision Yarışması'nın Türkiye elemelerinde ikinci oldu. 12 Eylül 1980'deki askerî darbeden sonra siyasi görüşleri nedeniyle yurt dışına çıkmak zorunda kaldı ve 11 yıl ailesi ile Almanya'da yaşadı. Bu sırada Meksika, ABD, Sovyetler Birliği ve Avustralya başta olmak üzere çeşitli ülkelerde konserler verdi.[4] Demirağ'ın Ocak 1981'de eşi Şanar Yurdatapan ile birlikte katıldığı ve Lefkoşa'da düzenlenen Türk–Yunan–Kıbrıs Film Festivali, basına "Kıbrıs Rumları ile el ele Türkiye aleyhine" şeklinde yansıdı.[5] Bu olayın ardından, 12 Eylül sonrasında yapılan "yurda dön" çağrısına uymadığı sebebiyle, 1983'te Resmî Gazete'de yayımlanan karar ile eşi Şanar Yurdatapan ile birlikte Türk vatandaşlığından çıkarıldı.[6] O sene vatandaşlıktan atılanlar arasında Yılmaz Güney ve Cem Karaca gibi sanatçılar da yer alıyordu.
| “ | Arkadaş ve Sürü, Türk sinema tarihinin en önemli filmlerinden. Ne mutlu bana ki çok iyi iki filmde oynayabildim. Sonra da uzun yıllar film teklifleri gelmesine rağmen müzikle devam ettim. Filmi seviyordum ama şarkı söylemek benim için çok farklı bir maceraydı. Birebir söylüyorsunuz, alkış alıyorsunuz, konuşuyorsunuz insanlarla. | ” |
| — Melike Demirağ, 2022[7] | ||
Almanya'da iken Şanar Yurdatapan ile hazırladığı İstanbul'da Olmak: Anadolu başlıklı albümdeki "İstanbul'da Olmak" adlı şarkı, çeşitli sebeplerle ülkesine dönemeyen kişilerin duygularını ifade eden bir şarkı olarak popüler oldu.[8] Albüm, "siyasi göçmenlerin yurt dışında yaptıkları kültür ve sanat eserlerinin Türkiye'ye sokulması, yayımlanması ve çoğaltılmasının yasak olması" gerekçesiyle Türkiye'de yasaklandı.[6] Bu yasak, 1989 yılının Aralık ayında kalktı. Türkiye'ye dönmeye karar veren Demirağ ve Yurdatapan çifti, Türkiye'ye gelebilmek için Alman vatandaşlığına geçti ve Alman pasaportu ile 24 Aralık 1991'de turist olarak Türkiye'ye döndü. 1992'de yurttaşlıkları iade edildi.[4]
Türkiye'ye döndükten sonra 1994'te Şanar Yurdatapan'dan boşanan sanatçı, bir yıl sonra klip yönetmeni ve fotoğrafçı Orhan Çetin ile evlendi ve 2000 yılında ayrıldı.[2][9][10] Bu dönemlerde Bir Yudum İnsan (1997), Yeditepe İstanbul (2001) dizileri ve Şöhret Sandalı (2001), Gönderilmemiş Mektuplar (2003) filmlerinde oynadı, ayrıca Yılmaz Güney'in hayatını konu edinen iki belgesel filmde yer aldı.
Sanatçı, 2009 yılında Geri Dönüşüm adlı albümünü yayımladı.[11] Albüm, 2020 yılında dijital platformlarda yer aldı.
Diskografisi
değiştir45'likleri
değiştir- 1974: Arkadaş / İsimsiz Kahramanlar
- 1975: Hadi Canım Sen De / Merhaba
- 1975: Ninni / Ağlamak Ayıp Değil
- 1976: Ne Olmuş Sana / Pışşık
- 1977: Aşk Bestesi / Hani
- 1977: Elele / Niçin
- 1977: İnsanız Biz / Vur Şu Sazın Tellerine
Albümleri
değiştir- 1977: Merhaba Arkadaş
- 1977: Güneş Yine Doğacak
- 1978: Yeter Artık
- 1979: 79 Yılında
- 1980: Makina Yiyor Beni
- 1982: Demir Parmaklıklar Arkasındaki Türkiye'den Özgürlük Şarkıları
- 1985: Bu Memleket Bizim
- 1989: İstanbul'da Olmak: Anadolu
- 1991: Hariçten Gazel (Alışamadım)
- 1992: Merhaba Arkadaş
- 1993: Kim Kime Dum Duma
- 1994: Melike Demirağ 94 Yılında
- 1997: Ruhlar Şehri
- 2009: Geri Dönüşüm
Filmografisi
değiştir| Sinema filmleri | ||
|---|---|---|
| Yıl | Yapım | Rolü |
| 1971 | Üç Kızgın Cengaver | Gülcihan |
| 1974 | Arkadaş | Melike |
| 1978 | Sürü | Berivan |
| 2001 | Şöhret Sandalı | Sema |
| 2003 | Gönderilmemiş Mektuplar | |
| Televizyon dizileri | ||
| Yıl | Yapım | Rolü |
| 1997 | Bir Yudum İnsan | |
| 2001 | Yeditepe İstanbul | Ömer'in annesi |
| Belgeseller | ||
| Yıl | Yapım | Rolü |
| 1987 | O'na Çirkin Kral Derlerdi | Kendisi |
| 1995 | Yılmaz Güney: Adana–Paris | |
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2015.
- ^ a b Haluk Aktar, Demirağ ve Yurdatapan'dan Şok Karar, Milliyet gazetesi, 16 Haziran 1994
- ^ "Brindarım Şarkı Sözleri". Kürtler.com. 27 Mart 2020. 26 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ a b Zaptçıoğlu, Dilek. ""Ülkemizde turist olmak çok acı"" (PDF). 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ Koray Düzgören, Aya Özlü (23 Mart 1987); "Yurttaşlıktan çıkarma keyfiliktir", Milliyet
- ^ a b Meriç, Murat (1 Ağustos 2017). "Sabret gönül, bir gün olur…". Gazete Duvar. 8 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021.
- ^ "Melike Demirağ sanat yaşamında yarım asrı geride bıraktı". www.aa.com.tr. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2024.
- ^ Meriç, Murat (28 Temmuz 2019). "Hasretin notalara yansıması: İstanbul'da Olmak". 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021.
- ^ Ergönül, Saniye (3 Mart 2000). "Uygar boşanma". arsiv.sabah.com.tr. 22 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021.
- ^ Yeni Arkadaşıyla Evlendi, Milliyet gazetesi, 23 Ekim 1995
- ^ "MELİKE DEMİRAĞ Geri Döndü". Muzikhabercisi.com sitesi. 12 Şubat 2009. 7 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021.
Notlar
değiştir- ^ Nevbahar, Turgut Demirağ'ın daha sonra evlendiği Afet Tuğbay'dan doğma kızıdır; dolayısıyla Melike'nin üvey kardeşidir. Nevbahar Demirağ, 2005 yılından beri Ali Koç ile evlidir.