Yoichiro Nambu
Yoichiro Nambu 南部 陽一郎 | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 18 Ocak 1921 Tokyo, Japonya |
| Ölüm | 5 Temmuz 2015 (94 yaşında) Osaka, Japonya |
| Milliyet | Amerikalı |
| Mezun olduğu okul(lar) | Tokyo Imperial University |
| Ödüller | ABD Ulusal Bilim Madalyası (1982) Dirac Medal (1986) Sakurai Prize (1994) Wolf Prize in Physics (1994/1995) Nobel Fizik Ödülü  (2008) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Fizik |
| Çalıştığı kurumlar | University of Tokyo (1942-49) Osaka City University (1949-52) Institute for Advanced Study (1952-54) University of Chicago (1954-) |
Yoichiro Nambu (南部 陽一郎 Nambu Yōichirō, 18 Ocak 1921 - 5 Temmuz 2015) Japonya doğumlu Amerikan fizikçidir. Chicago Üniversitesi Enrico Fermi Enstitüsü'nde ve Harry Pratt Judson fizik dalı üstün hizmet profesörüdür.[1] Teorik fizik dalında atomaltı parçacıkları mekanizmasında kendiliğinden simetri kırılması keşfi üzerine 2008 Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır.[2]
Eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Nambu, 1921 yılında Japonya'da doğmuştur. Fukui'de Fukui Lisesi'nden mezun olduktan sonra Tokyo İmparatorluk Üniversitesinde fizik eğitimi aldı. 1942'de lisansını tamamlayıp 1952'de doktorasını kazanmıştır. 1949'da Osaka City Üniversitesi'nde asistan profesör olmuş, bir sonraki yıl 29 yaşında profesör kadrosuna alınmıştır.
Amerika kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]1952'de Advanced Study Enstitüsü, New Jersey, ABD ye davet edildi. 1954 yılında araştırmalarını Chicago Üniversitesi'ne taşıdı, 1958 yılında profesörlüğe atandı. 1974 ile 1977 yılları arasında ayrıca Fen Fakültesi Fizik Bölümü Başkanı oldu.[1] 1970 yılında Amerika vatandaşı oldu.[3]
Fizik kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]![[icon]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/40px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
2008 Nobel Ödülü
[değiştir | kaynağı değiştir]Yoichiro Nambu 2008 yılında, Japon fizikçiler Makoto Kobayashi ve Toshihide Maskawa ile, Nobel fizik ödülünü temel parçacıklar üzerine yaptıkları teorik çalışmalar sonucunda kazandı. Çalışmalar, 14 milyar yıl önce meydana gelen Büyük Patlama sonucu oluşan Evren’in orijini ve maddenin doğasındaki anormallikleri açıklamaktadır. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi göre, "spontan kırık simetri’’ doğanın düzeninin altındaki karışık yüzeyin gizlenmesidir.Örneğin, düşen bir kalem mükemmel bir simetriyle ve hiçbir tercih yönü yokmuş gibi düşer gibi gözükür, oysaki sabit doğrusal yüzeyin düşük enerjisiyle kalem aniden yön değiştirir ve simetri bozulur.[3] [4]
Ödülün yarısını alan 87 yaşındaki Nambu, ödülü 1960’larda ortaya çıkardığı atom-altı parçacıklarla ilgili “kendiliğinden simetri kırılması” mekanizması ile kazandı.[5] Nambu, temel parçacıklarda ve süperiletkenlikte kendiliğinden simetri kırılması kavramının geliştirileceğini açıklamaktadır. Bu teoriler, Standart Model’in temel taşıdır ve doğadaki dört temel kuvvetten (elektromanyetik, şiddetli, zayıf ve gravitasyonel kuvvetler) üçünün (gravitasyonel kuvvet hariç) birleştirilmesini açıklamaktadır.[6]
Diğer Japon fizikçiler ise ödülün diğer yarısını, “simetri kırılmasının” kaynağının bulunması ile çalışmaları nedeniyle aldılar. Simetri kırılması (asimetri) teorisinin temelleri, Büyük Patlama’dan sonra maddenin anti-maddeden daha fazla oluşumu ve böylece maddenin Evren’in başlangıç kaynağı olması, yıldızlar, gezegenler, galaksiler ve sonuçta hayatın başlangıcıyla ilgili bilgileri vermektedir. Kısaca, fiziğin bu alanında yapılan çalışmalar, evrenin oluşumunun daha iyi anlaşılması yolunda büyük katkılar sağlamaktadır.[7] CERN’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı deneyleri de bu çalışmaların üzerine kurulmuş durumdadır. Ayrıca bu çalışmalar, süperiletkenlik gibi konularda yapılan araştırmaların da önünü açmıştır. Ödül sahipleri yaklaşık 1.4 milyon Amerikan Doları tutarındaki ödülü 10 Aralık 2008'de almışlardır.[8]
Ödül ve başarıları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Başarıları | ||
|---|---|---|
| Matematiksel Fizik | Dannie Heineman Ödülü | 1970 |
| Ulusal Bilimler Akademisi | 1971 | |
| Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi | 1971 | |
| J. Robert Oppenheimer Ödülü | 1976 | |
| Harry Pratt Judson Üstün Hizmet Profesörü | 1978 | |
| Ulusal Bilim Madalyası | 1982 | |
| Onursal Üye | Japonya Akademisi | 1984 |
| Max Planck Madalyası | 1985 | |
| Uluslararası Teorik Fizik Merkezi | Dirac Madalyası | 1986 |
| Bilim Fahri Doktorası | Northwestern Üniversitesi | 1987 |
| Amerikan Fizik Derneği | JJ Sakurai Ödülü | 1994 |
| Fizik | Wolf Vakfı Ödülü | 1994-1995 |
| Gian Carlo Wick Hatıra Madalyası | Dünya Bilim Adamları Federasyonu | 1995 |
| Fahri derecesi | Osaka Üniversitesi | 1996 |
| Georgian Bilimler Akademisi | Yabancı Üye | 1996 |
| N. Bogoliubov Ödülü | Nükleer Araştırmalar Enstitüsü | 2003 |
| Benjamin Franklin Madalyası | 2005 [9] | |
| Nobel Fizik Ödülü | 2008 | |
Yazılı eserlerinden bazıları
[değiştir | kaynağı değiştir]- BCS50 Enerji Gap, Gap Kütle ve Kendiliğinden Simetrik Kırma, Dünya Bilimsel, 2010.
- Kendiliğinden Simetri, Parçacık Fiziği Rev Mod Breaking. Fiz., 1015 (2009). ISBN 9786054238477 [10]
- Kendiliğinden Simetrik Bozulma, CPT04 Bildiriler Kitabı, Indiana Üniversitesi, (Dünya Bilimsel, 2005), s.1 İlişkin Bazı Anomalileri.
- Lie ve Güncel Cebirleri spontan kırılma, J. Stat. Phys. 115 (2004) 7.
- Aharonov-Bohm Problem Revisited, Nucl. Fiz. B 579 (2000) 590. CPT, SSB, Eter ve Tüm OLDUĞUNU, CPT01 Bildiriler Kitabı, Indiana Üniversitesi, (Dünya Bilimsel, 2002), s.1. ISBN 9789971966669
- Simetrik Kırılma, Kiral Dinamiği ve Fermiyon Kitleler, Nük. Fiz. A 629 (1998) 3c.
- BCS Tipi Teorileri, içinde Fermiyon-Bozon İlişkiler Physica D 15, 173 (1985).
- Süperiletkenlik, (G. Jona-Lasinio ile), Analojiye Dayalı Dinamik Temel Parçacıklar Modeli Fiz. Rev 122, 345 (1961).
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Yoichiro Nambu 2008 Nobel Fizik Ödüllerini kazanması sebebiyle Salı sabahı medyaya konuşuyor". 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
- ^ "2008 Nobel Ödülleri 05 Mart2012 erişim". 30 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2012.
- ^ a b "Chicago Üni. Fizik Dep. 05 Mart2012 erişim". 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2012.
- ^ [ http://news.bbc.co.uk/2/hi/7656538.stm/ 16 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ] BBC 2008 haber 05 Mart 2012 'da erişilmiştir.
- ^ "08Ekim 2008 Thomas H. Maugh II, Tribune - 05 Mart2012 erişim". 18 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2012.
- ^ " Niklas Pollard 7 Ekim 2008 - 05 Mart2012 erişim". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2012.
- ^ http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/461529.asp#storyContinues/ 9 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ntvmsnbc 2008 haber 05 Mart 2012 'da erişilmiştir.
- ^ "BBC Jonathan Amos 07 Ekim 2008 - 05 Mart2012 erişim". 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2012.
- ^ "Franklin Laureate Veritabanı - 05 Mart2012 erişim".[ölü/kırık bağlantı]
- ^ http://www.kitapgalerisi.com/YOICHIRO-NAMBU_ar_129654 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkçeye çevrişmiş eser
İnternet kaynakları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Simetri ve simetri kırınımı Kerem Cankoçak (2009), — PDF6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 2008 Nobel Ödülleri25 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 'Tübitak' (2008), — PDF
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yoichiro Nambu, Chicago Üniversitesi
- Yoichiro Nambu, Bio.10 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Amerikan Fizik Degrgisi
- Nambu makaleler[ölü/kırık bağlantı]
- Röportaj (July 16, 2004)12 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Laurie Brown, Yoichiro Nambu makalesi5 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yoichiro Nambu'nun kitapları
