Raj Kapoor

Raj Kapoor (Hintçe: राज कपूर; 14 Aralık 1924; Peşaver - 2 Haziran 1988; Yeni Delhi), Hint sinema oyuncusu ve yönetmeni. Bollywood'un en gözde sanatçılarındandır. Tanınmış sinema ve tiyatro sanatçısı Prithviraj Kapoor'un dört çocuğunun en büyüğüdür. Kardeşlerinden ikisi de oyunculuk yapmıştır. Türkiye'de özellikle Avare (1951) filmiyle tanınmıştır.

Kapoor ailesi Faysalabad olarak bilinen adı daha sonra Lyallpur olarak anılan bugün Pakistan sınırları içerisinde Punjab kasabasından göç etmiş bir ailedir. Raj Kapoor 14 Aralık 1924 yılında şu an Pakistan’ın kuzeybatısındaki sınır kasabası Peşaver’de doğdu. Meşhur sahne ve sinema oyuncusu Prithviraj Kapoor ile karısı Smt. Ramsarni (Rama) Devi nee Mehra en büyük çocuğu olarak dünyaya geldi. Doğduğunda ona Ranbirraj Kapoor ismi verilmiş. İki erkek ve bir kız kardeşi (Urmila Sial) olan Raj Kapoor’un diğer iki küçük erkek kardeşleri de oyuncuydu.(Shamni ve Shashi Kapoor.) 1946'da 22 yaşında geleneksel olarak ailesi tarafından ayarlanmış (bizdeki görücü usulü gibi) Jabalpurlu Krishna Malhotra ile evlendi. Krishna Raj Kapoor'un ilk kuzeninin dayısının kızıdır. Krishna’nın erkek kardeşi Premnath da en az Rajindernath (Hint filmlerinin komik oyuncusu) kadar iyi bir oyuncudur.

Bir yıl sonra Kapoor çiftinin büyük oğulları Randhir Kapoor doğar; sonraki yıl da kızları Rotu, ikinci oğlu Rishi Kapoor 1952'de ikinci kız Reema 1956'da son numara Rajiv Kapoor ise 1962'de dünyaya gelir. Randhir Kapoor, Rishi Kapoor ve Rajiv Kapoor Hint film endüstrisinde uzun süre oyuncu, yönetmen veya yapımcı olarak yer almışlardır. Hint Sinemasının Meşhur film yıldızları Karisma Kapoor ve Kareena Kapoor; Raj Kapoor ve karısının en büyük oğlu olan Randhir Kapoor ve karısı Babita’ nın kızlarıdır. Raj Kapoor adı aynı zamanda 1950’lerde gayrimeşru olarak uzun süre romantik ilişki yaşadığı meşhur Nargis ile de anıldı. Çift Avara ve Shri 420 gibi birçok filmde beraber rol aldı.

Raj Kapoor kariyerine Kidar Sharma’nın yanında klaketçi olarak başladı. 1935’te Onbir yaşında ilk defa “İnquilab” filminde rol aldı. Raj Kapoor büyük çıkışını Kidar Sharma’nın filmi Neel Kemal (1947) başrolüyle gerçekleştirdi. 1948 yılında 24 yaşında kendi film stüdyosu “R.K. Films” i kurdu ve döneminin en genç film yönetmeni unvanını aldı. Yapımını, yönetimini ve başrolünü üstlendiği ilk filmi “Aag” ı daha sonra birçok filmde beraber rol alacağı “Nargis” ile oynadı. 1949 Nargis ve Dilip Kumar (eski oyuncu ve Hint parlamenter) ile MehboobKhan’ın (Hint sinemasının öncülerinden) klasikleşen sinema filmi “Andaz” ile yıldızlaştı ve oyuncu olarak ilk büyük başarısını gösterdi. Barsaat (1949), Avara (1951), Shree 420 (1955), Chori Chori (1956), Jis Desh Men Ganga Behti Hai (1960) ve Sangam (1964) gibi yapımını yönetimini ya da başrolünü üstlendiği filmlerle gişe rekorları kırdı.

“Sangam” dan sonra Raj hırslarının arzularının üzerine giderek tamamlanması 6 yıldan fazla süren ve yayınlandıktan sonra da gişe başarısızlıkları yaşayan Mera Naam Joker (Benim adım Joker), filmi Kapoor’u finansal krize soktu. Bu başarısızlığa rağmen film daha sonları yanlış anlaşılan klasikler arasına girdi. Raj Kapoor bu filmi kendi filmleri içerisinde en iyisi olarak tanımlar.

Raj Kapoor daha sonra yapımını ve yardımcı oyunculuğunu üstlendiği büyük oğlu Khandir’in başrolü oynadığı ve ilk yönetmenlik denemesi olan ve ortalama bir gişe başarısı gösteren Kal Aaj Aur Kal filmiyle ekonomik olarak toparlandı. Bu film Raj’ ın babası Prithviraj Kapoor’ un son filmi olarak da anılabilir. Raj yapım ve yönetimini kendinin üstlendiği muazzam gişe başarısı sağlayan Bobby filmi ise sadece ikinci en büyük oğlu Rishi’nin kariyerine adım atmasını değil aynı zamanda daha sonra çok meşhur olacak yeni neslin sevgilisi Dimple Kapadia ‘nın da tanınmasını sağladı. Dimple ilk defa bir Hint filminde bikini giyindi.

1970'lerin sonu 1980'lerin başında Raj birkaç filmde daha oynadı ama daha çok yapımcılık ve yönetmenlik üzerine eğildi. Satyam Shivam Sundaram (1978), Prem Rog (1982) ve Ram Teri Ganga Maili (1985) gibi gişe başarıları yakalayan kadın ergenliği konularına odaklandı. Raj Kapoor’un son göründüğü film Vakil Babu (1982) oldu. 1984 piyasaya çıkan televizyonlar için İngiliz yapımı “Kim” adlı filmde ilk kez ufak bir rol aldı. Kapoor ömrünün son yıllarında astımdan çok sıkıntı çekti. 63 yaşında astıma benzer bir hastalık yüzünden 1988'de öldü. Ölmeden önceki zamanlarda bir Hint ile Pakistanlının aşk hikâyesini anlatan Henna isimli sinema filmi üzerinde çalışıyordu. Film daha sonra oğlu Randhir tarafından 1991'de tamamlandı ve muazzam bir başarı yakaladı.

Raj Kapoor’un filmlerinde müzik seçici yönetmen olarak Shankar Jaikishan(Hint Film endüstrisinin üretken ikilisi. Yaklaşık 150 Hint film müziğini yaptılar. Dönemlerinin en çok kazanan bestecileri) ikilisiyle çalıştı. Kapoor bu ikili ile onunda kendisinin oynadığı yirmi filmde çalıştı. Kapoor’un Barsaat, Awara, Aan, Aag gibi hit filmlerinde mandolin çalan Faizullah Abdul Rahim Taghioff önemli bir yere sahiptir. Bunun istisnası Jagte Raho filminin bestecisi Bengalli meşhur besteci Salil Choudhury ile Ab Dilli Dur Nahin filmidir. Yalnız Bobby filminde ünlü Boolywood bestecileri Laxmikant - Pyarelal ile çalışmıştır.

Birçok filminde Raj Kapoor’ un şarkılarını seslendiren Mukesh dir. Bollywood’un Hint “playback şarkıcısı” Mohammed Rafi ve Kishore Kumar ile birlikte 1950-1970 arası Bollywood erkek birçok oyuncularını seslendiren üçlünün lideriydi.

Raj Kapoor daha sonraki yıllarda astım hastasıydı; 1988'de 63 yaşında astım ile ilgili komplikasyonlardan öldü. Dadasaheb Phalke Ödülü'nü alacağı etkinlikte fenalaştı ve tedavi için All India Tıp Bilimleri Enstitüsü'ne (AIIMS) alındı. Astımından kaynaklanan komplikasyonlara kapılmadan önce yaklaşık bir ay hastaneye yatırıldı.^[1] Ölümü sırasında, Henna adlı film (Hint-Pakistan merkezli bir aşk hikâyesi) üzerinde çalışıyordu. Film daha sonra oğulları Randhir ve Rishi Kapoor tarafından tamamlandı ve 1991'de gösterime girdi.

• 1953’te Cannes Film Festivali’nde “Awara” filmi ile büyük ödüle aday gösterildi.
• 1955'te Tahran’da şeref derecesi verildi (Fahri unvan)
• 17 Ocak 2000’de Rusya’nın kültür merkezinde doğumunun 75 yıl yıldönümü vesilesiyle Raj Kapoor Film Festivali düzenlendi.
• 16 Mayıs-26 Mayıs 2002 tarihinde düzenlenen 55. Cannes Film Festivali’nde Raj Kapoor’u, geriye dönük olarak, “showman” övgüsüyle kabul etti.
• Paris’in prestij merkezi George Pompidou; Şubat-Nisan 2004 tarihleri arasında 3 ay boyunca süren popüler Hint filmlerine ev sahipliği yaptı; kendini sinemaya adamış 5 büyük Hint kişiliğini seçti: Raj Kapoor, Guru Dutt, Mehboob Khan, Bimal Roy ve V. Shantaram

Ulusal Onur ve Takdirler

• Raj Kapoor sinemacılık alanında Hint sinemasının gelişmesine katkıda bulunduğu için Ulusal Ödül layık görüldü.
• 1971 ‘de Hindistan Hükümeti tarafındandan Padma Bhushan nişanı ile ödüllendirildi. (Hindistan’ın 3. en yüksek sivil ödülü)
• 1987’ de Hindistan’ın sinema alanındaki başarılar konusundaki en büyük ödülü Dadasaheb Phalke ile ödüllendirildi.
• 8 Ocak 2001’de Hero Honda –Stardust(Hero Honda Motors Ltd) tarafından “Milenyumun en iyi yönetmeni ödülü” ile onurlandırıldı.
• 2002 yılında “Beyazperde Yıldızı Ödülleri” tarafından “Milenyumun Showman”i unvanı verildi.

Filmfare Ödülleri (Hindistan’da bir dergiden adın alan en eski ve en önemli sinema ödülü)

Raj Kapoor tam 18 “Filmfare Ödülü”ne aday gösterildi

• 1985’te Ram Teri Ganga Maili filmi ile en iyi film
• 1985’te Ram Teri Ganga Maili filmi ile en iyi yönetmen
• 1982’de Prem Rog filmi ile en iyi film
• 1982’de Prem Rog filmi ile en iyi yönetmen
• 1980’de “Abdullah” rolü ile en iyi yardımcı erkek oyuncu ödülüne aday gösterildi
• 1978’de Satyam Shivam Sundaram filmi ile en iyi yönetmen ödülüne aday gösterildi
• 1973’te Bobby filmi ile en iyi yönetmen ödülüne aday gösterildi
• 1973’te Bobby filmi ile en iyi film ödülüne aday gösterildi
• 1970'te Mera Naam Joker filmi ile en iyi yönetmen ödülünü aldı
• 1970'te Mera Naam Joker filmi ile en iyi film ödülüne aday gösterildi
• 1964’te Sangam filmi ile en iyi erkek oyuncu ödülüne aday gösterildi
• 1964’te Sangam filmi ile en iyi yönetmen ödülünü aldı
• 1964’te Sangam filmi ile en iyi film ödülünü aldı
• 1960’ta Jis Desh Mein Ganga Behti Hai filmi ile en iyi erkek oyuncu ödülünü kazandı
• 1960’ta Chhalia filmi ile en iyi erkek oyuncu ödülüne aday gösterildi
• 1959’da Anari filmi ile en iyi erkek oyuncu ödülünü aldı
• 1958’de Phir Subha Hogi filmi le en iyi erkek oyuncu ödülüne aday gösterildi
• 1956’da Jagte Raho filmi ile en iyi erkek oyuncu ödülüne aday gösterildi

Bengal Film Gazetecileri Birliği Ödülleri

• 1964’te Sangam filmi ile en iyi yönetmen ödülünü kazandı
• 1964’te 1964’te Sangam filmi ile en iyi Editör ödülünü kazandı
• 1967’de Tesri Kasam filmi ile en iyi erkek oyuncu ödülünü kazandı
• 1971’de Mera Naam Joker filmi ile en iyi erkek oyuncu ödülünü kazandı
• 1971’de Mera Naam Joker filmi ile en iyi yönetmen ödülünü aldı

Raj Kapoor film eleştirmenlerinin ve doğal olarak da film fanatiklerinin beğenisini kazanmıştır. Film tarihçileri ve sinema tutkunları Raj’ın sık sık tüm sıkıntılara rağmen neşeli ve dürüst avare-serseri benzeri rol oynadığından beri ondan Hint sinemasının Charlie Chaplin’ i olarak bahseder. Ünü tüm dünyaya yayılmıştır. Afrika’nın büyük bölümünde, Orta Doğu’da, eski Sovyet Birliği’nde, Çin’de ve Kuzeydoğu Asya’da izleyicilerin hayranlığını kazandı ve filmleri dünya çapında ticari başarılar sağladı.

Birçok Raj Kapoor filmi derinlikli konulara sahiptir. Filmleri Aag, Shri 420 ve Jis Desh Men Ganga Behti Hai (Ganj Nehrinin aktığı ülkede) yeni bağımsız Hindistan fikrini ve filme giden halkı duygularla yüreklendirmiştir. Raj Kapoor aşağıdaki meşhur şarkı sözlerini Shri 420 filminde işledi.

Mera joota hai Japani ----- Bu ayakkabılarım Japon malı
Ye pataloon Inglistani ----- Bu pantolonum İngiliz
Sar pe lal topi Roosi ----- Başımdaki Kırmızı şapka Rus
Phir bhi dil hai Hindustani ----- Ama kalbim hala Hindu

Şarkı hâlâ oldukça popüler ve film, Shri 420'den beri çekilen filmler içinde "1 numara" olarak kabul ediliyor. Hint yazar Mahasweta Devi 2006'daki Frankfurt Kitap Fuarı açılış konuşmasındaki şovunu direkt içinden gelerek kullandığı bu lirik ifadeleri yurtseverliği ve ülkesine borçlu olduğuyla noktaladı.

Raj Kapoor dikkatli bir müzik ve güfte seçicisiydi. Seçtiği birçok parça unutulmaz hit parçalar arasına girdi. Müzik yönetmenleri Shankar ile Kaikishanı ve söz yazarı Hasrat Jaipuri’yi, Kapoor tanıttı. Kapoor aynı zamanda görsel tarzda, güçlü duygusallığı ile anılır. Kapoor müzik tarafından oluşturulan atmosferi tamamlamak için çarpıcı görsel kompozisyonlar, özenli sahneler ve dramatik ışıklandırma kullanıyordu. Kapoor; oğulları Rishi ve Rajiv mesleğe başlamalarına vesile olduğu ve daha sonra kariyerlerini yeniden canlandırdığı gibi Nimmi, Dimple Kapadia ve Mandakini gibi Hint sinemasının kadın yıldızlarını da tanıtıp meşhur etti.

• Rajadhyaksha, Ashish; Willemen, Paul. Encyclopedia of Indian Cinema. London: British Film Institute; New Delhi: Oxford University Press, 1994
• Kishore, Valicha. The Moving Image. Hyderabad: Orient Longman, 1988
• Raj Kapoor at the Internet Movie Database