Saraybosna

Saraybosna Sarajevo - Сарајево Sarayova - Bosnasaray
Şehir
Saraybosna şehri
Bayrak Arma
Takma adlar: Avrupa'nın Kudüsü,[1] Balkanlar'ın Kudüsü,[2] Rajvosa[3] (Pig Latin)
Saraybosna şehrinin sınırları
Saraybosna Saraybosna'nın Bosna-Hersek'teki konumu
Ülke	Bosna-Hersek
Entite	Bosna-Hersek Federasyonu
Kanton	Saraybosna
İdare
• Belediye başkanı	Benjamina Karic[4] (SDP BiH)
Yüzölçümü
• Kent	1.041,5 km² (4.021 mil²)
Rakım	518 m
Nüfus  (2009)
• Şehir	751.046
• Yoğunluk	2157.2/km²
• Kent	405.242
• Metropol	623.645
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Alan kodu	+387 (33)
Resmî site www.sarajevo.ba

Saraybosna (Boşnakça ve Hırvatça: Sarajevo, Sırpça: Сарајево), Bosna-Hersek’in başkenti ve 2007 yılı sayımlarına göre^[5] 619.030 kişilik nüfusuyla en büyük kentidir. Saraybosna, ayrıca Bosna-Hersek Federasyonu'nun ve fiilî başkenti Banyaluka olan Sırp Cumhuriyeti'nin de hukukî başkentidir. Saraybosna Kantonu'nun da merkezidir. Saraybosna, Bosna bölgesinin Dinar Alpleri'yle çevrili Saraybosna Vadisi içerisinde Miljacka Nehri'nin çevresinde kurulmuştur. Şehir, barındırdığı dinî çeşitliliğiyle bilinir. Müslümanlık, Katoliklik, Ortodoksluk ve Musevîlik, burada yüzyıllar boyunca barış içinde bir arada var olagelmişlerdir. İşte bu yüzden Saraybosna, Avrupa'nın Kudüs'ü olarak kabul edilir. Saraybosna Balkanlar'daki kültürel şehirlerin en önemlilerinden biri olarak kabul görür.^[6]

Bu bölgedeki ilk yerleşim kalıntıları tarih öncesi döneme kadar uzanmasına rağmen modern şehrin ortaya çıkışı 15. yüzyılda Osmanlıların bu bölgedeki hakimiyetiyle birlikte başlar. Osmanlıların 1463'te bölgeyi ele geçirmesiyle şehirde büyük bayındırlık faaliyetleri başlar ve bunun sonucunda Saraybosna, Türklerin Avrupa'da kurduğu en büyük kent olur ve bu durum bugün de geçerlidir.^[7] Saraybosna, tarihi boyunca uluslararası önemi olan birçok olay yaşamıştır: 1914 yılında I. Dünya Savaşı'nın başlamasına neden olarak gösterilen Arşidük Franz Ferdinand'ın Gavrilo Princip tarafından suikastı bu kentte gerçekleşti. Bundan 70 yıl sonra 1984 Kış Olimpiyat oyunları bu kentte yapıldı. Şehir, Bosna Savaşı sırasında dünya modern savaş tarihindeki en uzun kuşatmaya mâruz kalmıştır. Bugün şehir, Bosna-Hersek'in en büyük kültürel ve ekonomik merkezi olarak savaş sonrasında kendini yenilemeye ve toparlamaya çalışmaktadır.^[8]

Saraybosna'nın adı, Osmanlı Devleti tarafından alınmadan önce Vrhbosna' idi.^[3] Osmanlı Devleti'nde Bosna-Saray denmesinin yanı sıra Saray Ovası olarak da adlandırdı. Bu yüzden günümüzde pek çok dilde bu ifadenin kısa hali olarak Sarajevo adı kullanılmaktadır. Kendi halkı da şehirlerine Sarajevo derler ki vadiye dik bakan saraydan görülen ova manzarasından esinlenerek Saray-Ova dendiği rivayet edilir.

Şehrin bulunduğu bölgedeki yerleşim, Neolitik Çağ'a dek geri gider. Bu bölgede 19. yüzyılın sonlarında Butmir kültürü'ne ait benzer desenli seramik eşya ve çanaklar bulunmuştur.

Saraybosna bölgesi, Roma egemenliğinden önce İliryalıların egemenliğinde kalmış ve Romalılar, ancak M.S. 9 yılında uzun süren bir direnişin ardından ele geçmiştir. Romalılar döneminde Dalmaçya eyaletine bağlanan bölgede bugünkü İliđža banliyösünün bulunduğu yerde Aquae Sulphurae (Türkçesi: Kükürtlü termal su) kentini kurmuşlardır.

Roma İmparatorluğu, M.S. 395'te ikiye bölününce Batı Roma İmparatorluğu'nun parçası olan ve 420'lerde Avrupa Hunları'nın ele geçirdiği bölge, 455 yılında Ostrogotların eline geçti. 6. yüzyılın ilk yarısının sonlarına doğru Doğu Roma İmparatorluğu'nun eline geçen bölgeye 7. yüzyılın başlarında Avrupa Avarlarının egemenliğindeki Slavlar gelmeye başladı ve bölge, Avarların eline geçti.

Avarlar devletinin 805'te Franklar tarafından yıkılmasının ardından Frankların süzerenliğini tanıdı ve Doğu Romalı misyonerler tarafından bölge, tamamen Hristiyanlaştırıldı. Önce Sırp Raşka Krallığı'nın, 863'te Hırvat Düklüğü'nün (sonradan krallık) eline geçti. 870'lerde Sırpların geri aldığı bölge, 9. yüzyılın sonlarına doğru 1. Bulgar İmparatorluğu'nun eline geçti. 927'de Bulgarlardan bağımsızlığını îlân eden Sırp Kralı Časlav Klonimirovič'in eline geçti. Çaslav'ın 950 yılında Macarlara karşı savaşırken ölmesi üzerine Bosna'daki derebeyler, Sırbistan'dan bağımsızlıklarını ilan ettiler ve Doğu Roma'nın hükümranlığını tanıdılar. Ancak bölge 998'de 1. Bulgaristan İmparatorluğu Çarı 1. Samuel'in eline geçti. Ancak Doğu Roma İmparatoru II. Basileus, 1018'de bölgeyi geri aldı. Bölgenin güneyi, 1060'larda Doğu Roma'ya bağlı hüküm süren Hırvat Kralı IV. Petar'ın eline geçti. Ancak bölge, 1082-1085 arasında Sırpların kurduğu Duklja Krallığı'nca fethedildi. 1103 yılından itibaren Bosna Sırplardan koptu ve Macaristan Krallığı'nın egemenliğini tanıyan Banların eline geçti. Ayrıca Macaristan Kralı II. Bela, 1137'de Bosna Dükü oldu. Bölge, 1163-1183 yılları arasında yeniden Doğu Roma İmparatorluğu'nun parçası oldu. Daha sonra yeniden Macaristan Krallığı'na bağlı Banlar tarafından yönetildi. 1230'lardan itibaren bölge halkının çoğu, Manicilik'ten etkilenen dualist Hristiyan tarikatı olan Bogomillik'e geçti. Bosna, 1377'ye kadar Macaristan'a bağlı banlar tarafından yönetildi. Bu târihte Bosna Banı Tvrtko Kotromanoviç (sonradan I. Tvrtko), kendini Bosna, Sırbistan ve Dalmaçya kralı ilan etti. Krallığı'nın sınırları bugünkü Karadağ'ın batısından bugünkü Hırvatistan'ın Graçaç kentinin batısına kadar uzanıyor ve bazı Dalmaçya adalarını da kapsıyordu.

1463 yılında Osmanlı Sultanı II. Mehmed, bütün Bosna'yı fethetti. Ancak Macaristan Kralı I. Matyas, Saraybosna'nın bulunduğu bölgeyi geri aldı. Ancak Osmanlılar, 1492'de bölgeyi yeniden ele geçirdiler.

Bugünkü Saraybosna'nın yerinde 14. yüzyılın başlarında Boşnak soylularının şatoları vardı. 1492 yılında burayı alan Osmanlılar, şehrin ilk çekirdeğini kurmuşlardır. Saraybosna, önemli ulaşım yolları kavşağı olması nedeniyle kısa sürede ticari ve idari merkez olmuştur.

Bölge, Osmanlılarca öncelikle Saraybosna'nın merkez olduğu Bosna Sancağı olarak Rumeli Eyaleti'ne bağlanmış, 1585 yılında 1483'te fethedilen Hersek bölgesiyle birlikte Bosna Eyaleti'ne bağlanmıştır. 1583-1686 arasında Banyaluka'nın, 1686-1851 arası Travnik'in merkez olduğu dönemler hariç hep eyaletin merkezi Saraybosna olmuştur. 1697'deki kısa süreli Venedik işgalinden zarar gören şehir, derhal onarıldı.

1878 yılına kadar Osmanlılar'a bağlı kalan şehir, bu yıl imzalanan Berlin Anlaşması'yla Avusturya-Macaristan yönetimine bırakıldı. Ancak buranın yönetimi konusunda yönetim ortakları arasında anlaşmazlık çıkınca doğrudan doğruya Viyana'dan yönetilen Bosna-Hersek'in merkezi oldu.

1918'de sonradan Yugoslavya Krallığı'na dönüşecek olan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı'na geçti ve Sırbistan'a bağlandı. 1929 yılında ülke, idari olarak banlıklara bölündüğünde, Drina Banlığı'nın merkezi oldu.

II. Dünyâ Savaşı'nda 1941-1945 arasında Nazi Almanyası'na bağlı bir kukla devlet olan Bağımsız Hırvatistan Devleti'nin işgalinde kaldı. Savaş sırasında Yugoslavya Krallığı yetersiz savunma yapıyordu. Alman uçaklarının bombalaması sonrasında, Saraybosna, 16. Piyade Tümeni tarafından 15 Nisan 1941 tarihinde ele geçirildi. Şehir, 1943'ten 1944'e kadar Müttefikler tarafından bombalandı. Şehirde Yugoslav Partizan hareketi temsil edildi. Direniş, "Walter" Periç adında bir NLA Partizanı tarafından yürütüldü. Periç, 6 Nisan 1945'te şehrin kurtuluşuna liderlik ederken öldü.

1984 Kış Olimpiyatları, Saraybosna'da düzenlenmiştir.

1992-1995 yıllarında Bosna Savaşı sırasında Saraybosna kuşatması büyük ölçekli yıkım ve dramatik nüfus değişimi ile sonuçlandı. Binlerce Saraybosnalı, kuşatma sırasında yapılan bombardıman altında ve çatışmalarda öldü. Saraybosna kuşatması, modern savaş tarihinin en uzun kuşatması oldu.^[9] 5 Nisan 1992 ile 29 Şubat 1996 yaşanan Bosna Savaşı sırasında Yugoslav Halk Ordusu ile Sırp Cumhuriyeti'ne bağlı güçler Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'yı kuşattı.

Kuşatma sırasında, 1.500'den fazlası çocuk olmak üzere 11.541 kişi öldü. 15.000'i çocuk olmak üzere yaklaşık 56.000 kişi yaralandı.^[10] 1991 sayımına göre kuşatması öncesinde kent ve çevresinin nüfus 525.980'di.

Günümüzde Saraybosna, bölgenin en hızlı gelişen şehirlerinden birisidir. BOSMAL Şehir Merkezi, BBI Centar ve Balkanların en yüksek gökdeleni olan Avaz Twist Tower gibi çok sayıda çeşitli yeni modern binalar inşa edilmiştir.

Saraybosna, tarihî Bosna bölgesinin içinde, Avrupa'nın güneydoğusunda bulunan üçgen biçimli Bosna-Hersek topraklarının hemen hemen merkezinde kurulmuştur. Koordinatları 43°52′0″K 18°25′0″D / 43.86667°K 18.41667°D / 43.86667; 18.41667 şeklinde olan kent Dinar Alplerinin ortasındaki Saraybosna Vadisi boyunca uzanır. Opcina adı verilen dört belediyeden oluşur. Centar (Merkez), Novi Grad (Yeni Şehir), Novo Sarajevo (Yeni Saraybosna) ve Stari Grad (Eski Şehir). Saraybosna'nın komşu belediyeleri İlidza [İlica] ve Vogošča'dır [Vogoşça]. Kuzeyde "Ozren Planina" (1.452 m), güneyde "Romanija Planina" (1.649 m) ve Jahorina (1.913 m) dağları arasında kalan Miljacka [Milyaçka] vadisinde kurulmuştur. Bu dağlar Dinar Alpleri'nin bir parçasıdır.

Saraybosna iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	18,2	21,4	26,6	30,2	33,2	35,9	38,2	40,0	37,7	32,2	24,7	18,0	40,0
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	3,7	6,0	10,9	15,6	21,4	24,5	27,0	27,2	22,0	17,0	9,7	4,2	15,8
Ortalama sıcaklık (°C)	0,2	1,8	6,0	10,2	15,2	18,2	20,3	20,4	16,0	11,7	5,8	1,2	10,6
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−3,3	−2,5	1,1	4,8	9,0	11,9	13,7	13,7	10,0	6,4	1,9	−1,8	5,4
En düşük sıcaklık (°C)	−26,8	−23,4	−26,4	−13,2	−9	−3,2	−2,7	−1	−4	−10,9	−19,3	−22,4	−26,8
Ortalama yağış (mm)	68	64	70	77	72	90	72	66	91	86	85	86	928
Kaynak: Погода и климат[11]

Saraybosna'da nemli karasal iklime (Köppen iklim sınıflandırması: Dfb) sınır oluşturan Okyanusal iklim (Köppen iklim sınıflandırması: Cfb) vardır. Saraybosna'nın iklimi dört mevsimi gösterir ve yağışlar eşit şekilde dağılır. Adriyatik Denizi'nin yakınlığı Saraybosna'nın iklimini biraz yumuşatır, ancak şehrin güneyindeki dağlar bu deniz etkisini büyük ölçüde azaltır.^[12]

Yıllık ortalama sıcaklık 10 °C'dir, Ocak -0,5 °C ile yılın en soğuğu ve Temmuz 19,7 °C ile yılın en sıcak ayıdır.

Kaydedilen en yüksek sıcaklık 19 Ağustos 1946 ve 23 Ağustos 2008'de 40,7 °C iken, kaydedilen en düşük sıcaklık 25 Ocak 1942'de -26,2 °C idi.

Ortalama olarak Saraybosna'da sıcaklığın 32 °C'yi aştığı yedi gün ve sıcaklığın -15 °C'nin altına düştüğü dört gün vardır.^[13] Şehirde genellikle hafif bulutlu bir gökyüzü görülür ve yıllık ortalama bulut örtüsü %45'tir.

Şehir yasama yapısı "Saraybosna Kanton Meclisi" tarafından gerçekleştirilmekte olup, idari yapıları şu birimlerden oluşmaktadır;

• Saraybosna Kanton Başkanı,
• Saraybosna Kanton Hükûmeti,
• Başbakan ve
• 12 bakandan oluşan Bakanlar Kurulu.

Saraybosna'nın büyük imalat, idari ve turizm sektörleri, onu Bosna-Hersek'in en güçlü ekonomik bölgesi haline getiriyor. Aslında Saraybosna Kantonu ülkenin GSYH'sinin neredeyse %25'ini üretir.^[14] Yıllar süren savaşın ardından Saraybosna ekonomisi yeniden inşa ve rehabilitasyon programlarına tanık oldu.^[15] Bosna-Hersek Merkez Bankası 1997 yılında Saraybosna'da açıldı ve Saraybosna Borsası 2002 yılında işlem görmeye başladı.

Saraybosna komünist döneminde büyük bir sanayi tabanına sahip olmasına rağmen, önceden var olan sadece birkaç işletme piyasa ekonomisine başarılı bir şekilde uyum sağlayabilmiştir. Saraybosna endüstrileri artık tütün ürünlerini, mobilyaları, çorapları, otomobilleri ve iletişim ekipmanlarını içermektedir.^[16] Saraybosna merkezli şirketler arasında BH Telekom, Bosnalijek, Energopetrol, Saraybosna Tütün Fabrikası ve Saraybosna pivara (Saraybosna Bira Fabrikası) bulunmaktadır.

Bosna-Hersek'in Gayri Safi Millî Hasılası (GSMH) 3.356.220.000 (1999) dolar olup, Saraybosna'ya düşen pay 1.264.412.000 dolardır.^{[kaynak belirtilmeli]}Saraybosna'da kişi başına düşen GSMH ise 2.470 dolardır. Trafik ve iletişim (Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin %53'ü) toplam işçi sayısının %18'ini istihdam etme olanağı verir. Endüstri (Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin %14.8'i) toplam işçi sayısının %18,5'ini, ticaret ise (Saraybosna Kanton ekonomisinin toplam gelirinin %17,9'u) toplam işçi sayısının %19,5'ini istihdam eder.

Saraybosna, turist sayısındaki güçlü yıllık büyüme sayesinde geniş bir turizm endüstrisine ve hızla büyüyen bir hizmet sektörüne sahiptir. Saraybosna, turizminin yıl boyunca devamlılığıyla hem yaz hem de kış hedefi olmanın avantajını da yaşar. Seyahat rehberi serisi Lonely Planet, Saraybosna'yı dünyanın en iyi 43. şehri^[17] olarak adlandırdı ve Aralık 2009'da Saraybosna'yı 2010 yılında ziyaret edilecek ilk on şehirden biri olarak listelemişti.^[18]

2019 yılında Saraybosna'yı 733.259 turist ziyaret etti ve 1.667.545 konaklama yapıldı. Bu rakam 2018 yılına göre %20 daha fazlaydı.^[19][20] Sporla ilgili turizmde, 1984 Kış Olimpiyatları'nın eski tesisleri, özellikle de yakınlardaki Bjelašnica, Igman, Jahorina, Trebević ve Treskavica dağlarındaki kayak tesisleri kullanılmaktadır.

Saraybosna'nın hem Batı hem de Doğu imparatorluklarından etkilenen 600 yıllık tarihi, burayı muhteşem çeşitliliklerle turistik bir cazibe merkezi yapar. Kent, Osmanlı ve Avusturya-Macaristan imparatorlukları döneminde önemli bir ticaret merkezi olması ve Doğu ile Batı arasındaki birçok güzergahın doğal durağı olması nedeniyle yüzyıllar boyunca gezginleri kendine çekti.

Saraybosna'daki popüler destinasyonlara örnek olarak Vrelo Bosne parkı, Saraybosna katedrali ve Gazi Hüsrev Bey Camii sayılabilir. Saraybosna'da turizm esas olarak tarihi, dini ve kültürel mekanlara ve kış sporlarına odaklanır.

Şehir genelinde ve kenar mahallelerde çok sayıda park vardır. Yerel halk arasında popüler bir etkinlik, genellikle Trg Oslobođenja - Alija Izetbegović'te oynanan sokak satrancıdır.

Veliki Park Saraybosna'nın merkezindeki en büyük yeşil alandır. Titova, Koševo, Džidžikovac, Tina Ujevića ve Trampina Sokakları arasında yer alır ve alt kısmında Saraybosna Çocuklarına adanmış bir anıt vardır.

Hastahana, Avusturya-Macaristan'ın Marijin Dvor mahallesinde dinlenmek için popüler bir yerdir.^[21]

Miljacka Kanyonu'ndaki yerel olarak Kozija Ćuprija olarak bilinen adıyla Keçi Köprüsü, aynı zamanda Dariva yürüyüş yolu ve Miljacka nehri boyunca uzanan popüler bir park yeridir.^[22][23] 24 Aralık 2012 tarihinde, yaslı iki anneyi andıran iki pirinç heykelin bulunduğu park, Saraybosna ile Azerbaycan'ın başkenti Bakü arasındaki 45 yılı aşkın dostluğun anısına Dostluk Parkı olarak açıldı.

Saraybosna aynı zamanda şehir manzaralarıyla da ünlüdür; Avaz Twist Tower'daki gözlem güvertesi, Park Prinčeva restoranı, Vidikovac gözetleme noktası (Trebević Dağı), Zmajevac gözetleme noktası ve Sarı/Beyaz kale gözetleme noktaları (Vratnik'te) ile şehir genelinde çok sayıda diğer gözlem çatıları (örn. Alta Alışveriş Merkezi, ARIA) dahil Centar, Otel Hecco Deluxe) vardır. Saraybosna'nın simgesi olan Trebević teleferiği 2018 yılında yeniden inşa edildi ve ziyaretçileri şehir merkezinden Trebević Dağı'na götüren şehrin en popüler turistik mekanlarından biridir.

Ayrıca, UNESCO'nun geçici anıtı olan Eski Yahudi Mezarlığı da vardır. Bu mezarlık Avrupa'nın en büyük ikinci Yahudi mezar kompleksi olan ve Prag'daki en büyüğü olan yaklaşık 500 yıllık bir alandır. Aynı zamanda dünyanın en önemli anıt komplekslerindendir. İki veya daha fazla farklı mezheplerin farklı yönetim ve kurallar altında bir arada yaşamasının, karşılıklı saygı ve hoşgörünün ebedi delilini temsil eder.^[24]

1991 nüfus sayımlarına göre nüfusun %50'si Boşnaktır. Boşnakların, Sırpların ve Hırvatların mahalleleri ayrıdır. Aktif olarak Sırplar ve Boşnaklar savaşmış olmasına rağmen şehrin en pahalı yerlerinde Hırvatlar oturur ve şehrin üst tabakasını oluştururlar.^{[kaynak belirtilmeli]}

Nüfus
Yıl	1921.	1991.	2013.
Boşnaklar	29,649 (%37,9)	182.503 (%50.45)	222.457 (%80.47)
Sırplar	18.630 (%23.8)	92.271 (%25.50)	10.422 (%3.78)
Hırvatlar	21,373 (%27.3)	24.241 (%6.70)	13.604 (%4.94)
Yugoslavlar	-	47.083 (%13.01)	-
Diğer	8.552 (%11.0)	15.637 (%4.32)	29.041 (%10.54)
Toplam	78,173	361.735	275.524

Saraybosna'nın dağların arasındaki vadideki konumu onu küçük bir şehir yapmıştır. Dar şehir sokakları ve park alanlarının eksikliği otomobil trafiğini kısıtlar ancak yaya ve bisikletlilerin hareket kabiliyetini artırır. Mareşal Tito Caddesi ve doğu-batı Zmaj od Bosne (Bosna Ejderhası) karayolu (E761) olmak üzere iki ana yolu vardır. Ülkenin kabaca merkezindeki Saraybosna, Bosna'nın ana kavşak noktasıdır. Şehir, Zenica, Banja Luka, Tuzla, Mostar, Gorajde ve Foča gibi diğer tüm büyük şehirlere karayolu veya ulusal karayolu ile bağlıdır.

Orta Avrupa ve başka yerlerden gelen ve Dalmaçya'yı ziyaret eden turistler, Budapeşte üzerinden Saraybosna üzerinden geçerek Saraybosna ve çevresindeki trafik sıkışıklığını artırır. Trans-Avrupa otoyolu, Koridor Vc Saraybosna'dan geçerek onu kuzeyde Budapeşte'ye ve güneyde Adriyatik Denizi'ndeki Ploče'ye bağlar.^[25] Otoyol Bosna Hersek hükûmeti tarafından inşa edilmektedir ve 3,5 milyara Euro mal olacaktır. Mart 2012'ye kadar Bosna-Hersek Federasyonu A1'e yaklaşık 600 milyon Euro yatırım yaptı. 2014 yılında Saraybosna Çevre Yolu çevre yolu da dahil olmak üzere Saraybosna-Zenica ve Saraybosna-Tarčin bölümleri tamamlandı.

Saraybosna Uluslararası Havalimanı (IATA: SJJ) şehrin sadece birkaç kilometre güneybatısındadır ve 2005 yılında Münih'te düzenlenen 15. yıllık ACI-Avrupa'da 1.000.000'den az yolcu sayısıyla Avrupa'nın en iyi havaalanı seçilmiştir.

Bosna Hersek'teki toplam havalimanı trafiğinin %61,4'ünü oluşturan havalimanından 2017 yılında 957.971 yolcu seyahat etti.^[26][27]

Taksi yolunun ve apronun iyileştirilmesi ve genişletilmesiyle birlikte yolcu terminalinin genişletilmesine yönelik planlar 2012 sonbaharında başladı. Mevcut terminal yaklaşık 7.000 metrekare (75.347 fitkare) kadar genişletildi.^[28] İyileştirilen havaalanı, ticari perakende merkezi Saraybosna Havaalanı Merkezi'ne doğrudan bağlanarak turistlerin ve gezginlerin uçağa binmeden önce zamanlarını alışveriş yaparak ve sunulan birçok olanaktan yararlanarak geçirmelerini kolaylaştırdı.^[29] 2015 ile 2018 yılları arasında havalimanı 25 milyon avronun üzerinde bir bedelle iyileştirildi.

Yükseköğretim Saraybosna'da uzun ve zengin bir geleneğe sahiptir. Ülkenin en önde gelen yükseköğrenim kurumları Saraybosna'dadır.

Saraybosna, birçok açıdan Türkiye'ye benzer. Türk kahvesi, börek, tarih, mimari, sosyal yapı gibi yönlerden Türkiye'ye yakınlığı belli olan bir şehirdir. 1984 Kış Olimpiyatları Saraybosna'da yapılmıştır. Katolik Başpsikoposluğu, Ortodoks Patrikliği ve Müslüman Cemaati Başkanlığının bulunduğu Saraybosna, aynı zamanda tıp, ticaret, müzik ve kültür kurumlarının merkezidir. Şehir, tarihsel yapıtları bakımından zengindir. Bosna-Hersek Müzesi'nde zengin arkeoloji ve etnografya koleksiyonları vardır. Kaleleri ve camileriyle ünlü olan şehrin bu tarihsel yapıları, Bosna-Hersek'in diğer yerleşim birimlerinde de olduğu gibi savaş sırasında bilhassa tahrip edilmiş ve büyük zarar görmüşlerdir.

Saraybosna'da kültürel kurumlar büyük önem arz etmektedir. Kentte; 1 opera, 6 tiyatro, 4 müze, 7 sinema, 33 kütüphane, 287 spor tesisi ve 25 fakülteli bir üniversite vardır.

Bosna Savaşı sonrası her ülke katılımda bulunarak şehri yeniden kurma çalışması yürütmüştür. Türkiye de inşa ettiği toplu konutlarla bu çalışmalara katılmıştır.

Saraybosna tarihsel bölgenin en önemli müzikal bölgelerinden biri olmuştur. Saraybosna Pop rock okulu 1961 ve 1991 yılları arasında şehirde geliştirdi.

Saraybosna uluslararası festivallerin eklektik ve farklı seçimi ile ünlüdür. Saraybosna Film Festivali Bosna Savaşı sırasında 1995 yılında kurulmuş ve Balkanlar ve Güneydoğu Avrupa'nın önde gelen ve en büyük film festivali haline gelmiştir.

Şehir 1984 Kış Olimpiyatları'na ev sahipliği yapmıştır. Yugoslavya Jure Franko^[30] tarafından erkekler dev slalom kategorisinde bir gümüş madalya kazandı.

Kurtuluş Günü (1 Mart), Devlet Günü (25 Kasım), Saraybosna Kış Festivali, Orchestar Festivali, Belediyede Kültür Günleri, Vovi Grad Uluslararası Halk Dansları Festivali, Başçarşı Geceleri, İki yılda bir düzenlenen Akdeniz Genç Artistler, Yaz tiyatroları "Karnemi 55" Saraybosna Film Festivali, Saraybosna Şiir Günleri, Tiyatro Festivali, MESS Uluslararası Tiyatro Festivali, Saraybosna JAZZ Festivali, SIMF - Uluslararası Müzik Festivali, Çocuk Şarkıları Festivali

• Ulis'in Bakışı (1995)
• Ölüm Çiçekleri-Saraybosna (2008)
• Mavi Kelebekler (2011-2012)
• Sen Doğmadan Önce (Venuto al mondo) 2012^[31]

Bosna-Hersek'in 10 şehirle kardeş şehir anlaşması,^[32] 32 şehirle de "kardeşlik" anlaşması^[33] bulunmaktadır.

• Barselona, İspanya (2000'den beri)^[32]
• Dubrovnik, Hırvatistan (2006'dan beri)^[32]
• İzmir, Türkiye (2022'den beri)^[34]
• Kahire, Mısır (2006'dan beri)^[32]
• Konya, Türkiye (2007'den beri)^[32]
• Ljubljana, Slovenya (2002'den beri)^[32]
• Lillehammer, Norveç (2006'dan beri)
• Salt Lake City, Amerika Birleşik Devletleri (2002'den beri)^[32]
• Üsküp, Kuzey Makedonya (2006'dan beri)^[32][35]
• Zagreb, Hırvatistan (2001'den beri);^[32] Kardeşlik şehirleri

Antalya, Türkiye Denizli, Türkiye[36] Manisa, Türkiye Ankara, Türkiye[37] Sakarya, Türkiye Bursa, Türkiye İstanbul, Türkiye Venedik, İtalya Ferrara, İtalya Napoli, İtalya Prato, İtalya Friedrichshafen, Almanya Magdeburg, Almanya Wolfsburg, Almanya Bakü, Azerbaycan

Budapeşte, Macaristan Calgary, Kanada Coventry, Birleşik Krallık Dayton, Ohio, Amerika Birleşik Devletleri Innsbruck, Avusturya Serre Chevalier, Fransa Kuveyt, Kuveyt Stokholm, İsveç Tianjin, Çin Tlemcen, Cezayir Trablus, Libya

• 
  Saraybosna Görüntüsü
• 
  1885'te Avrupa'nın ilk tramvayı
• 
  Ferhadiye Caddesi (Ferhadija) Caddesi
• 
  Saraybosna Tiyatrosu
• 
  Miljacka Nehri
• 
  Saint Anthony Fransız Kilisesi
• 
  Başçarşı Camii
• 
  Saraybosna Sırp Ortodoks Katedrali
• 
  Vijecnica Kütüphanesi
• 
  Sinagog
• 
  Başçarşı ve tarihî sebil
• 
  Sebil, Saraybosna
• 
  Latin Köprüsü
• 
  Ciglane'de bulunan meşhur merdivenler.
• 
  Šeher-Ćehaja Köprüsü

• Bosna-Hersek
• Bosna-Hersek Federasyonu
• Sırp Cumhuriyeti
• Miljacka
• Gazi Hüsrev Bey Camii

Vikipedi'nin kardeş projelerinden Saraybosna hakkında daha fazla bilgi edinin
	Vikisözlük'te tanımlar
	Commons'ta dosyalar

• Saraybosna resmî sitesi (Boşnakça) / (İngilizce)
• Encyclopædia Britannica'da Saraybosna14 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.