Covadonga Muharebesi
| Covadonga Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Reconquista | |||||||
 İber Yarımadasındaki Emevi Seferleri haritasında Covadonga kuzeyde yer alır | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Asturias Krallığı |
 Endülüs Emevî Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Pelayu |
Osman bin Nissa (ölü) Alkama (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
| yaklaşık 300 | Bilinmiyor | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Çok az | Yaklaşık 1000 | ||||||
Covadonga Muharebesi, Asturias Krallığı'nın kurucusu ve ilk kralı olan Vizigot kökenli asilzade Pelayu ile Endülüs Emevî Devleti arasında 718 veya 722 yılında yapılan muharebedir. Cantabria Dağlarındaki Picos de Europa Tepelerindeki Covadonga yakınlarında gerçekleşen muharebe Pelayu komutasındaki ordu galip gelmiştir. Müslüman fetihlerine karşı Hristiyanların kazandığı bu önemli zafer sayesinde Hristiyanlar İber Yarımadasından atılmaktan kurtulmuştur. Uzunca bir süre önemli bir direniş noktası olan Asturias Krallığı, kıtanın yeniden Hristiyan egemenliğine girdiği süreç olarak tariflenen Reconquista'nın ilk dayanak noktası olarak tanımlanır.[1]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]| İspanya tarihi |
|---|
 |
Endülüs döneminde Müslüman bölgelerde yaşamış olan İberyalı Hristiyan Mozarap kaynaklarına göre Hispania'nın kuzeyindeki Vizigotlar 718 yılında bir araya gelerek liderleri veya prensleri olarak asilzade Pelayu'yu seçerler. Asturias Krallığını ilan eden Pelayu'nun ataları Vizigot kralı Chindasuinth'dan gelmekteydi. Asturias bölgesindeki Cangas de Onís kentinde hükümdarlığını ilan eden Pelayu, Emevilere meydan okuyarak ayaklanma başlatır.
İber Yarımadasının Müslüman egemenliğine girmesiyle beraber güney bölgelerinden gelen mülteciler ve yapılan savaşlardan geriye kalan kılıç artıkları Emevi hükümdarlığından kaçmak için kuzeye göçerler. Bu toplulukların bazıları kuzeydeki dağlık bölgedeki Asturias bölgesine gelmiş ve Pelayu'nun başlattığı ayaklanmaya destek vermiştir. Pelayu'nun hareketi, çalkantılı bir dönem içinde bulunan İber Yarımadasında eskiden iktidarda olan yerel liderleri, Vizigotları ve Vizigotlardan önce bölgede bulunan etnik Asturyalılar, Galiçyalıları, Cantabriyalıları ve Baskları bir potada birleştirmiş, yeni bir aristokrasi meydana getirmiştir.
Pelayu'nun ilk icraatı Müslüman olmayanlara uygulanan cizye vergisini ödemeyi reddetmek ve yerel Emevi garnizonuna saldırmak olur. Başarılı olan saldırı sonrasında yerel Emevi komutanı Osman bin Nissa'yı [a] bölgeden kovar. Emevilerin küçük çaplı askerî harekâtla bölgeyi geri alma girişimlerini püskürten Pelayu, kurduğu krallığı Müslüman saldırılarına karşı müstahkem bir mevki haline getirir.
Bu gelişmeleri takip eden ilk yıllarda, yönetim merkezleri Kurtuba'da olan Emeviler, çok uzaklardaki dağlık bir bölgedeki ayaklanmayı ciddiye almazlar. Pelayu, bu dönemde bölgeye gönderilen görece küçük askerî birlikler karşısında gerilla taktikleri kullanır, stratejik geriye çekilme harekâtı düzenler ve Emevi Orduları bölgeyi terk ettiğinde yeniden egemenliğini tesis etmektedir. Emeviler bu dönemde Frank Krallığı'nın içlerindeki askerî harekâta odaklandıkları için dağlık bir bölgede ve düşman bir yerli halkla pek az ganimet getirecek bir seferle uğraşmak istememektedir.
Ancak Emevilerin bugünkü Fransa topraklarına düzenledikleri başarısız bir sefer sonucunda Covadonga Muharebesi yaşanacaktır. 9 Temmuz 721 günü Pireneleri aşan Al-Samh ibn Malik al-Havlani komutasındaki Emevi Ordusu, Akitanya Dükü Odo komutasındaki Frank ordusuna Toulouse Muharebesi'nde mağlup olur. Komutayı alan Emevi valilerinden Anbasa ibn Suhaym al-Kalbi dönüş yolunda Asturias'daki ayaklanmayı bastırmanın iyi olacağını düşünerek bölgeye doğru yol alır.
Muharebe
[değiştir | kaynağı değiştir]
722 yılında Osman bin Nissa ve Alkama komutasındaki Emevi birlikleri Asturias yönüne hareket eder.[b] Pelayu ve beraberindekiler dağlık bölgelere ve sonrasında oldukça derin bir vadide düşmanla savaşmaya karar verir. Yaklaşık 300 adamı vardır ve coğrafi konumdan dolayı Emeviler sayısal üstünlüklerini kullanamamaktadır. Pelayu Emevi birliklerine pusu kurarak ve beklemedikleri yönden saldırarak galip gelir. Hristiyan kaynaklarında Müslümanların hezimete uğradığı yazarken, Müslüman kaynaklarında ise ordunun bir kolunun düştüğü bir pusu olarak geçiştirilen muharebede Alkama öldürülür, ordusu ise dağılarak geri çekilir. Pelayu'nun zafer haberinin ardından bölgedeki yerel halk geri çekilen Emevi Ordusu kılıç artıklarına düzensiz şekilde saldırır. Geri çekilen birlikleri toparlayarak yeniden saldırıya geçen Osman bin Nissa, Pelayu birliklerince yenilir ve öldürülür.
Sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazanılan zaferin ardından Asturias Krallığı, İber Yarımadasında Emevi egemenliğinin olmadığı yegane Hristiyan toprağı olagelmiştir. Bu anlamda Reconquista'nın ilk dayanağı olarak kabul edilir. Ancak abartılı aktarımların aksine krallık, dönem dönem Emevilerle barış antlaşmaları yapmış, Avrupa'da süregiden taht kavgalarında belirli bir taraftan yana olup diğeriyle savaşmıştır. Ayrıca ilk dönemde ittifak halinde olunan Basklar ve Galiçyalılara karşı da tasfiyeler yapılmıştır. 9. yüzyılda Viking saldırılarını püskürtmeyi başaran krallık 924 yılında León Krallığına evrilecektir.
Yabancı istilacılara karşı başarıyla verilen bu muharebe özellikle 20. yüzyılda bölgedeki muhalif sol hareket tarafından geleneksel bir direnişçi hareket olarak benimsenmiştir. 1934 Asturias Grevi ve 1936 yılında patlak veren İspanya İç Savaşında bölgede güçlü olan İspanyol Komünist Partisi kadroları da bu şekilde hareket etmiştir.[d]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Latin kaynaklarda adı Munuza olarak geçmektedir
- ^ Efsanelere göre Emevilerle beraber Sevilla Piskoposu Oppas da bulunmaktadır ve yerel halkın kanı dökülmeden Pelayu'yu teslim olmaya ikna etmeye çalışsa da başarısız olur.
- ^ Pelayo İspanyol İmparatorluğu'nun 6. hükümdarı sayılmaktadır
- ^ Bakınız Juan Ambou
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Britannica Ansiklopedisindeki ilgili madde 7 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 7 Ekim 2021 tarihinde erişilmiştir
