Pang-abay

Ang pang-abay o lampibadyâ ^[1] ay mga salitang naglalarawan sa pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay.

Mayroong labing-dalawang uri ang pang-abay ito ay:

Ang pang-abay na pamanahon ay nagsasaad kung kailan naganap,ginaganap o gaganapin ang isang pangyayari o kilos.

Mayroon itong tatlong uri:

• May pananda - nang, sa, noon, kung, kapag, tuwing, buhat, mula, umpisa, at hanggang

Halimbawa: "Kailangan mo bang pumasok nang araw-araw?"

• Walang pananda - kahapon, kanina, ngayon, mamaya, bukas, sandali, at iba pa

Halimbawa: "Manonood kami bukas ng pambansang pagtatanghal ng dulang Pilipino."

• Nagsasaad ng dalas - araw-araw, tuwing umaga, taun-taon, at iba pa

Halimbawa: "Tuwing buwan ng Mayo ay nagdaraos kami sa aming pook ng santakrusan."

Ito ay nagsasaad ng lugar kung saan naganap ang pangyayari. Samakatuwid, ito ay nagsasabi kung saan ginawa, ginagawa, at gagawin ang kilos sa pangungusap; sa ibang pananalita ay tumutukoy ito sa pook na pinangyarihan, o pangyayarihan ng kilos sa pandiwa. Karaniwang ginagamit ang mga pariralang may sa, kina o kay.

Ginagamit ang sa kapag ang kasunod ay isang pangngalang pambalana o isang panghalip. Ginagamit naman ang kay at kina kapag ang kasunod ay pangngalang pantangi na pangalan ng isang tao.

Halimbawa: "Maraming masasarap na ulam ang itinitinda sa kantina." ; "Nagpaluto ako kina Aling Inggay ng masarap na mamon para sa kaarawan."

Ito ay naglalarawan kung paano naganap, nagaganap, o magaganap ang kilos na ipinahahayag ng pandiwa. Ginagamit sa ganitong uri ng pang-abay ang mga panandang nang, na, at -ng. Halimbawa nito ay magaling, mabilis, maaga, masipag, mabait, maganda at iba pa.

Halimbawa: "Sinakal niya ako nang mahigpit."

Ito ay nagbabadya ng hindi o kawalan ng katiyakan sa pagganap sa kilos ng pandiwa. Ginagamit sa pangungusap ang mga pariralang marahil, siguro, tila, baka, wari, parang, at iba pa.

Halimbawa: "Marami na marahil ang nakabalita tungkol sa pasya ng Sandiganbayan."

Ito ay mga kataga sa Filipino na karaniwang nakikita pagkatapos ng unang salita sa pangungusap. Ito ay ang man, kasi, sana, nang, kaya, yata, tuloy, lamang/lang, din/rin, ba, pa, muna, pala, na, naman at daw/raw.

Halimbawa: "Lasing na yata siya."

Ito ay nagsasaad ng benepisyo para sa isang tao. Ito ay karaniwang binubuo ng pariralang pinangungunahan ng para sa.

Halimbawa: "Ang ikinokolektang buwis ay para sa pag-unlad ng bansa."

Ito ay nagsasaad ng dahilan ng pangganap sa kilos ng pandiwa. Ito'y makikilala sa parirala o sugnay na pinangungunahan ng dahil sa.

Halimbawa: "Dahil sa TPLEx, mas mabilis na ang biyahe mula Maynila hanggang Baguio."

Ito ay nagsasaad ng kondisyon para maganap ang kilos na isinasaad ng pandiwa. Ito ay may mga sugnay o pariralang pinangungunahan ng kung, kapag/pag, at pagka.

Halimbawa: "Magiging maganda ang kalsada kung lilinisin nila ang mga nakakalat na basura."

Ito ay nagsasaad ng pagsang-ayon. Ginagamit dito ang mga salitang oo, opo, tunay, sadya, talaga, syempre at iba pa

Halimbawa: "Talagang mabilis ang pag-unlad ng bayan."

Ito ay nagsasaad ng pagtanggi o pagtutol. Nilalagyan ito ng mga pariralang katulad ng hindi, di at ayaw.

Halimbawa: "Hindi pa lubusang nagamot ang kanser."

Ito ay nagsasaad ng timbang, bigat, o sukat. Sumasagot ang pang-abay na panggaano sa tanong na gaano o magkano.

Halimbawa: "Tumaba ako nang limang libra."

Ito ay nagsasaad ng paggalang. Ginagamit dito ang po/ho at opo/oho.

Halimbawa: "Kailan po ba kayo uuwi sa lalawigan ninyo?"

• Pang-abay. mamsha.tripod.com. Retrieved 17 June 2019.
• Pinagyamang Pluma 9, by Ailene G. Baisa-Julian, Mary Grace G. del Rosario, Nestor S. Lontoc ISBN 978-971-06-3652-5, pp. 363-364