จาตุรนต์ ฉายแสง

จาตุรนต์ ฉายแสง ม.ป.ช., ม.ว.ม.
จาตุรนต์ ใน พ.ศ. 2560
รองนายกรัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 3 ตุลาคม พ.ศ. 2545 – 11 มีนาคม พ.ศ. 2548 (2 ปี 160 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ทักษิณ ชินวัตร
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ
ดำรงตำแหน่ง 30 มิถุนายน พ.ศ. 2556 – 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 (0 ปี 326 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร
ก่อนหน้า	พงศ์เทพ เทพกาญจนา
ถัดไป	ณรงค์ พิพัฒนาศัย
ดำรงตำแหน่ง 11 มีนาคม พ.ศ. 2548 – 19 กันยายน พ.ศ. 2549 (1 ปี 192 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ทักษิณ ชินวัตร
ก่อนหน้า	อดิศัย โพธารามิก
ถัดไป	วิจิตร ศรีสอ้าน
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม
ดำรงตำแหน่ง 5 มีนาคม – 3 ตุลาคม พ.ศ. 2545 (0 ปี 212 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ทักษิณ ชินวัตร
ก่อนหน้า	พงศ์เทพ เทพกาญจนา
ถัดไป	ปุระชัย เปี่ยมสมบูรณ์
รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544 – 5 มีนาคม พ.ศ. 2545 (1 ปี 16 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ทักษิณ ชินวัตร
รักษาการหัวหน้าพรรคไทยรักไทย
ดำรงตำแหน่ง 2 ตุลาคม พ.ศ. 2549 – 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 (0 ปี 240 วัน)
ก่อนหน้า	ทักษิณ ชินวัตร (หัวหน้าพรรค)
ถัดไป	สมัคร สุนทรเวช (หัวหน้าพรรค) (พรรคพลังประชาชน)
รักษาการหัวหน้าพรรคชาติไทย
ดำรงตำแหน่ง 16 – 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2534
ก่อนหน้า	ชาติชาย ชุณหะวัณ (หัวหน้าพรรค)
ถัดไป	สมบุญ ระหงษ์ (หัวหน้าพรรค)
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร แบบบัญชีรายชื่อ
อยู่ในวาระ
เริ่มดำรงตำแหน่ง 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2566 (1 ปี 181 วัน)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	1 มกราคม พ.ศ. 2499 (68 ปี) จังหวัดฉะเชิงเทรา ประเทศไทย
พรรคการเมือง	เพื่อไทย (2556–2561, 2564–ปัจจุบัน)[1]
การเข้าร่วม พรรคการเมืองอื่น	ประชาธิปัตย์ (2529–2531) ประชาชน (2531–2532) ชาติไทย (2532–2534) ความหวังใหม่ (2535–2544) ไทยรักไทย (2544–2550) ไทยรักษาชาติ (2561–2562) เส้นทางใหม่ (2564)
คู่สมรส	จิราภรณ์ ฉายแสง

จาตุรนต์ ฉายแสง (เกิด 1 มกราคม พ.ศ. 2499) ชื่อเล่น อ๋อย เป็นนักเศรษฐศาสตร์และนักการเมืองชาวไทย สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อ (ชุดที่ 26) สังกัดพรรคเพื่อไทย เคยดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี^[2] และรัฐมนตรีหลายกระทรวง

เกิดเมื่อวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2499 ที่ตำบลหน้าเมือง อำเภอเมือง จังหวัดฉะเชิงเทรา เป็นบุตรคนโตของอนันต์ ฉายแสง อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรฉะเชิงเทรา และอดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในรัฐบาลหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช กับเฉลียว ฉายแสง

จาตุรนต์ศึกษาชั้นประถมศึกษาที่โรงเรียนเซนต์หลุยส์ จบมัธยมศึกษาจากโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย หลังจากนั้น เข้าเรียนต่อที่คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้รับการเลือกตั้งเป็นนายกสโมสรนักศึกษามหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ขณะเรียนชั้นปีที่ 4 เกิดเหตุการณ์ 6 ตุลา มีการกวาดล้างผู้นำนักศึกษา ทำให้เขาไปใช้ชีวิตในป่าระยะหนึ่ง โดยใช้ชื่อจัดตั้งว่า "สหายสุภาพ" ภายหลังสถานการณ์คลี่คลายจึงกลับเข้าเมืองและตัดสินใจไปศึกษาต่อจนสำเร็จปริญญาตรี และปริญญาโท ด้านเศรษฐศาสตร์จากมหาวิทยาลัยแห่งรัฐนิวยอร์ก ที่บัฟฟาโล สหรัฐอเมริกาและได้รับทุน Teaching ของมหาวิทยาลัยอเมริกัน สหรัฐอเมริกา เรียนต่อระดับปริญญาเอก จนสอบประมวลความรู้ (Comprehensive) แต่ไม่ได้ทำวิทยานิพนธ์ เนื่องจากกลับประเทศไทยเพื่อลงสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในปี พ.ศ. 2529 และได้รับการเลือกตั้ง

จาตุรนต์ ฉายแสงสมรสกับจิราภรณ์ ฉายแสง (สกุลเดิม "เปี่ยมกมล") อดีตเลขานุการหน้าห้องของพิศาล มูลศาสตร์สาทร ขณะดำรงตำแหน่งเป็นปลัดกระทรวงมหาดไทย โดยพิธีหมั้นระหว่างจาตุรนต์กับจิราภรณ์ มีขึ้นเมื่อวันที่ 9 มกราคม พ.ศ. 2546 ที่สยามสมาคม

จาตุรนต์มีชื่อจีนว่า หลิว หง อวี่ เมื่อเริ่มศึกษาภาษาจีน และปี พ.ศ. 2551 เขาได้ออกซีดีเพลงจีนที่เขาร้องเอง^[3]

จาตุรนต์ ก้าวเข้าสู่การเมืองครั้งแรกจากการชักชวนของผู้เป็นพ่อให้ลงสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในปี 2529 ในนาม พรรคประชาธิปัตย์และได้รับเลือกตั้งเป็น ส.ส. ฉะเชิงเทราสมัยแรก และสมัยที่ 2 ในปี 2531 และได้ย้ายมาร่วมงานกับพรรคประชาชน^[4] ซึ่งนำโดยนายเฉลิมพันธ์ ศรีวิกรม์ ต่อมาได้ย้ายมาสังกัดพรรคความหวังใหม่ และได้รับการเลือกตั้งต่อเนื่องกันมาโดยตลอด จนกระทั่งในการเลือกตั้งปี 2544 จาตุรนต์ได้เป็น ส.ส.บัญชีรายชื่อสังกัดพรรคไทยรักไทย จนกระทั่งเกิดรัฐประหารในปี 2549

ภายหลังรัฐประหาร พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ลาออกจากการเป็นหัวหน้าพรรคไทยรักไทย จาตุรนต์ ได้เข้ามาเป็นหัวหน้าพรรครักษาการแทน^[5]

หลังตุลาการรัฐธรรมนูญมีมติยุบพรรคไทยรักไทยด้วยมติเอกฉันท์ในวันที่ 30 พฤษภาคม 2550 แล้ว ซึ่งก่อนมีคำตัดสิน จาตุรนต์ รักษาการหัวหน้าพรรค มีท่าทีว่าจะขอน้อมรับมติของศาล แต่หลังจากนั้นแล้ว จาตุรนต์ได้เดินทางไปที่ทำการพรรคและปราศรัยว่า เป็นการตัดสินที่ไม่เป็นธรรม เป็นคำพิพากษาที่มาจากปากกระบอกปืน ทำให้มีการตั้งข้อสังเกตว่าเป็นการปลุกระดมประชาชนให้ต่อต้าน คมช.^[6][7]

ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2557 เขาได้สมัครรับเลือกตั้งในระบบบัญชีรายชื่อ สังกัดพรรคเพื่อไทย ลำดับที่ 39^[8]

หลังรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557 เมื่อวันที่ 27 พฤษภาคม เขาถูกทหารควบคุมตัวที่สมาคมผู้สื่อข่าวต่างประเทศ อาคารมณียาเซ็นเตอร์ ถนนเพลินจิต โดยจาตุรนต์มิได้ขัดขืน ระหว่างการแถลงต่อผู้สื่อข่าว^[9]

เขาเป็นบุคคลแรกที่ถูกไต่สวนในศาลทหารเนื่องจากไม่ไปรายงานตัวตามคำสั่ง คสช.^[10] เขาถูกตั้ง 3 ข้อหา คือ ขัดคำสั่ง คสช., ยุยงให้เกิดความกระด้างกระเดื่องและให้ทำผิดกฎหมาย (ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 116) และความผิดต่อความมั่นคงหรือก่อการร้ายตามพระราชบัญญัติคอมพิวเตอร์ รวมมีโทษระวาง 14 ปี^[11]เขาถูกจำคุกที่เรือนจำพิเศษกรุงเทพมหนคร ^[12]ก่อนได้รับการปล่อยตัว ในวันที่ 6 มิถุนายน พ.ศ. 2557

ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2562 เขาได้ลงสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อ สังกัดพรรคไทยรักษาชาติ ลำดับที่ 2 แต่พรรคไทยรักษาชาติ ถูกศาลรัฐธรรมนูญตัดสินยุบพรรคก่อนวันเลือกตั้ง^[13]

20 มีนาคม พ.ศ.2564 จาตุรนต์พร้อมกับ เศกสิทธิ์ ไวนิยมพงศ์ ร่วมกันจัดตั้งพรรค พรรคเส้นทางใหม่^[14] โดยดำรงตำแหน่งหัวหน้าพรรค ก่อนจะกลับไปสังกัดพรรคเพื่อไทยในวันที่ 8 ธันวาคม ในปีเดียวกัน

และในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2566 ได้สมัครรับเลือกตั้ง ส.ส. แบบบัญชีรายชื่อของพรรค ในลำดับที่ 13^[15] และได้รับการเลือกตั้ง

ตำแหน่งในพรรคการเมือง

• ปี พ.ศ. 2535 - 2538 ดำรงตำแหน่ง โฆษกพรรคความหวังใหม่
• ปี พ.ศ. 2540 - 2542 ดำรงตำแหน่งเป็น รองเลขาธิการพรรคความหวังใหม่
• ปี พ.ศ. 2542 - 2544 ได้รับเลือกเป็น เลขาธิการพรรคความหวังใหม่
• ปี พ.ศ. 2544 ดำรงตำแหน่งรองหัวหน้าพรรค สังกัดพรรคไทยรักไทย
• ปี พ.ศ. 2549 รักษาการหัวหน้าพรรคไทยรักไทย
• ปี พ.ศ. 2564 ดำรงตำแหน่งหัวหน้าพรรค สังกัดพรรคเส้นทางใหม่

รัฐมนตรีว่าการและรัฐมนตรีช่วยว่าการ

• ปี พ.ศ. 2539 - 2540 ได้รับโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลัง โดยเป็นการดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีครั้งแรก ของนายจาตุรนต์ ฉายแสงในรัฐบาลพลเอกชวลิต ยงใจยุทธ^[16]
• ปี พ.ศ. 2544 เป็นรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี
• ปี พ.ศ. 2545
  • เดือนมีนาคม 2545 เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม^[17]
  • เดือนตุลาคม 2545 ดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี
• ปี พ.ศ. 2548
  • เดือนมีนาคม 2548 ได้รับโปรดเกล้าฯ เป็นรองนายกรัฐมนตรี^[18]
  • เดือนสิงหาคม 2548 เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ^[19] จนถึงเหตุการณ์รัฐประหาร ในวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2549 และหลังจากนั้นได้ดำรงตำแหน่งรักษาการหัวหน้าพรรคไทยรักไทย แทนพ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร

อื่น ๆ

• ประธานกรรมการนโยบายและอำนวยการการเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบสืบเนื่องจากสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ (กยต.)
• กรรมการในคณะกรรมการอิสระเพื่อความสมานฉันท์แห่งชาติ (กอส.)
• รองประธานกรรมการบริหารองค์การยูเนสโก
• สมาชิกสมัชชาประชาชนเพื่อประชาธิปไตย

จากการทุ่มเททำงานและยึดมั่นในอุดมการณ์เพื่อส่วนรวม ทำให้เขาได้รับรางวัลยกย่องจากองค์กรต่างๆ มากมาย เช่น

• รางวัล "นักการเมืองมาตรฐานแห่งปี 2542” จากสมัชชา สสร.แห่งประเทศไทย
• นิตยสารเอเชียวีค (Asia Week) จัดให้เป็น 1 ใน 20 ผู้นำชาติในเอเชีย ที่มีบทบาทในศตวรรษที่ 20 เมื่อปี พ.ศ. 2542
• นิตยสารต่างประเทศยกย่องให้เป็น 1 ใน 4 ผู้นำรุ่นใหม่ของประเทศไทยในปีเดียวกัน
• เป็นนักการเมืองคนที่ 4 ของประเทศไทยที่ได้รับเกียรติจากรัฐบาลออสเตรเลีย เชิญเป็นแขกของรัฐบาลในฐานะนักการเมืองรุ่นใหม่ที่มีศักยภาพ และทำประโยชน์ในสังคม เมื่อปี 2543
• นักศึกษาเก่าดีเด่นจากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ปีการศึกษา 2544^[20]
• รางวัล “ลี กวน ยิว” จากประเทศสิงคโปร์ในปี พ.ศ. 2545 ซึ่งนับเป็นคนไทยคนที่ 2 ที่ได้รับรางวัลนี้ (คนแรกคือ พันตำรวจโททักษิณ ชินวัตร ในปี 2538)
• The Asian Forum of Parliamentarians on Population and Development (AFPPD) มอบโล่เกียรติคุณในฐานะผู้ประสานการประชุมร่วมรัฐสภาอาเซียนกับองค์การสหประชาชาติ เมื่อปี 2546
• รางวัล "บุคคลผู้มีอิทธิพลต่อสังคมไทย" (Thailand key's maker) ปี พ.ศ. 2546 จากการโหวตของประชาชนผ่านคลื่น 101 News Channel ด้วยผลงานการจัดระเบียบโฆษณาเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมแอลกอฮอล์ เมื่อปี 2547

• พ.ศ. 2544 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)^[21]
• พ.ศ. 2543 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)^[22]
• พ.ศ. 2553 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นสิริยิ่งรามกีรติ ลูกเสือสดุดีชั้นพิเศษ^[23]

• ข้อมูลจากเว็บไซต์กระทรวงศึกษาธิการ
• ข้อมูลจากเว็บไซต์sanook
• ข้อมูลจากเว็บไซต์kapook
• ข้อมูลจากเว็บไซต์ไทยรัฐ
• ข้อมูลจากเว็บไซต์หอประวัติมหาวิทยาลัยเชียงใหม่
• จาตุรนต์ ฉายแสง ที่เอกซ์ (ทวิตเตอร์)
• เฟซบุ๊กแฟนเพจ

ก่อนหน้า		จาตุรนต์ ฉายแสง		ถัดไป
เดช บุญ-หลง ปองพล อดิเรกสาร พิทักษ์ อินทรวิทยนันท์ สมคิด จาตุศรีพิทักษ์		รองนายกรัฐมนตรี (ครม. 54) (3 ตุลาคม พ.ศ. 2545 – 11 มีนาคม พ.ศ. 2548)		สุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจ สุวัจน์ ลิปตพัลลภ
พงศ์เทพ เทพกาญจนา		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (ครม. 60) (30 มิถุนายน พ.ศ. 2556 - 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2557)		พลเรือเอก ณรงค์ พิพัฒนาศัย
อดิศัย โพธารามิก		รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (ครม. 55) (11 มีนาคม พ.ศ. 2548 - 19 กันยายน พ.ศ. 2549)		วิจิตร ศรีสอ้าน
พันตำรวจโท ทักษิณ ชินวัตร		หัวหน้าพรรคไทยรักไทย (รักษาการ) (2 ตุลาคม พ.ศ. 2549 - 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2550)		(ถูกตัดสินให้ยุบพรรค) สมัคร สุนทรเวช (ในนามพรรคพลังประชาชน)