| dbo:abstract
|
- ثيسيوس (باليونانية: Θησεύς) هو شخصية في الأساطير اليونانية وهو أحد ملوك أثينا الأسطوريين، وكان ثيسيوس البطل المؤسس للأثينيين بنفس الطريقة التي كان فيها هيراكليس البطل المؤسس للدوريين. واعتبر الأثينيون ثيسيوس مصلحا عظيما؛ وتم تقديم الأساطير المحيطة به – رحلته ومغامراته وأسرته – في أعمال أدبية كثيرة على مر العصور. كان ثيسيوس مسؤولا عن سينويكيسموس («العيش معا») – توحيد أتيكا سياسيا أتيكا تحت قيادة أثينا – ممثلة بشكل رمزي في رحلته، وإخضاعه للوحوش. بنى ثيسيوس قصرا على قلعة الأكروبوليس كان مماثلا للقصر الذي تم حفره في موكناي. ذكر باوسانياس أن ثيسيوس إنشاء عبادة الإلهة أفروديت بانديموس («أفروديت لجميع الناس») والإلهة بيثو على المنحدر الجنوبي من الاكروبوليس. سيرة بلوتارخ عن ثيسيوس (السيرة الأدبية) تستعين بسجلات حول قتل المينوتور، وهروب ثيسيوس، وحب أريادني لثيسيوس. ومن بين المصادر التي استعان بها بلوتارخ (والتي لم تبق جميع نصوصها)، شملت فيريكيديس من ليروس (منتصف القرن الخامس قبل الميلاد)، ديمون (400 قبل الميلاد)، فيلوخوروس وكليديموس (القرن الرابع قبل الميلاد). (ar)
- Teseu (en grec: Θησεύς, Thesseus) fou un llegendari rei d'Atenes, fill d'Egeu (o de Posidó) i d'Etra. Teseu és un heroi fundador, com Perseu, Cadme o Hèracles, tots els quals van acabar sent identificats amb un antic ordre social i religiós. Així com Hèracles és l'heroi dori per excel·lència, Teseu és l'heroi de l'Àtica, considerat pels atenencs com el seu gran reformador. El seu nom prové de la mateixa arrel que θεσμoς (institució en grec). A Les granotes, Aristòfanes li atribueix la invenció de múltiples tradicions quotidianes atenenques. Teseu havia viscut una generació abans de la guerra de Troia, en què van participar els seus dos fills, Demofont i Acamant. (ca)
- Théseus (řecky Θησεύς, latinsky Theseus) je v řecké mytologii syn krále Aigea a Aithry. Je označován jako jeden z největších hrdinů řeckých bájí, srovnáván s Héraklem. Théseus se narodil v , kde kraloval Pittheus, otec jeho matky Aithry. Brzy po Théseově narození musel Aigeus odplout do Athén, kam ho volaly královské povinnosti a tak syn a matka zůstali v Troizéně. Vychovával ho děd Pittheus, který ho naučilkrálovskému vystupování, válečnickému umění, zápasu. Když dospěl do věku šestnácti let, dovedla ho matka k velkému balvanu, poradila mu, ať ho odvalí a Théseus pod ním našel ukrytý meč a střevíce. Ty mu zanechal ukryté Aigeus do doby než Théseus bude dospělý a silný a podle těchto věcí věděl, že svého syna pozná. Théseus se vydal do Athén, kde měl být následníkem trůnu. Cestou se nevyhýbal dobrodružství ani soubojům, chtěl si hrdinskými činy vydobýt slávu. Místo krátké plavby zvolil cestu po souši. Brzy za hranicemi Troizény měl příležitost:
* nejprve narazil na chromého obra Periféta, proslulého lupiče, který zabíjel pocestné železným kyjem. Théseus nezaváhal, kyj mu vytrhl a zabil ho.
* na mu vstoupil do cesty další lupič — Sínis, který přivazoval pocestné k vrcholkům ohnutých stromů, pak stromy uvolnil a oběť byla roztrhána. Théseus s ním zápasil, přemohl ho a potrestal ho jeho vlastním způsobem.
* když procházel Krommyónem, zabil divokou šedou svini Faiu, která rolníkům ničila všechnu úrodu. Byla to obluda, kterou zrodila ohavná Echidna se stohlavým Týfónem
* v megarském kraji škodil lupič Skeirón, který rafinovaně čekal na kolemjdoucí pod skálou u moře, přiměl je, aby mu umyli nohy a když se sklonili, skopl je do moře. Théseus však byl rychlejší, chytil ho za nohy a přehodil přes sebe do hlubiny
* další ukrutný lupič Kerkyón byl postrachem v kraji kolem Eleusíny, každého nutil k zápasu na život a na smrt. Souboj s Théseem nepřežil
* poslední na cestě bylo setkání s lupičem Prokrústem, který si též říkal Damastés. Ten všechny zval do svého příbytku, kde měl dvě postele — jednu hodně dlouhou, druhou hodně krátkou. Když si pocestný lehl na krátkou, vše přečnívající mu usekl; když na dlouhou, do délky lože mu natahoval kosti až k okraji. Théseus Prokrústa (což znamená „Napínač“) povalil na krátké lůžko a usekl mu přečnívající hlavu. Když takto ničemy vytrestal podle pořekadla „čím kdo zachází, tím také schází“ a získal si vděk a obdiv obyvatel a dobyl si první slávu, radostně vkráčel do Athén a vyhledal Aigeův palác. Král ho nepoznal, ale poznala ho žena, která byla jeho hostem — kouzelnice Médeia. Ta našla u Aigea azyl poté, co ji za vraždu krále Pelia v vyhnal jeho synAkastos; stejně jako ji vyhnali z Korintu, kde zavraždila krále Kreonta a jeho dceru Glauké (viz Argonauti). Když teď Médeia v Athénách viděla, že Théseus jí stojí v cestě k moci, naváděla Aigea, aby Thésea nechal zavraždit. To se jí ale nezdařilo, protože král Aigeus na hostině poznal svůj meč a tím i svého vlastního syna. Poté ji král s prokletím vyhnal z Athén. Otec a syn se dlouho ze setkání neradovali. Athény ohrožovalo velké vojsko, které tam přivedlo patnáct synů Aigeova bratra Pallanta, který usiloval o následnictví na athénském trůnu. Théseus se postavil do čela obránců a nečekaným úderem nepřítele zničil a zabezpečil otcovu vládu. Po tomto vítězství se opět vypravil za dalšími hrdinskými činy. Attiku sužoval obrovský býk, kterého tam přivedl Héraklés z Kréty pro krále Eurysthea. Býk byl divoký, král si ho nechtěl ponechat a pustil ho na svobodu. Théseus ho chytil a po těžkém boji zabil k velké úlevě všech. Když se opět se slávou vracel do Athén, našel město ve smutku — krétský král Mínós právě poslal pro krutou daň: sedm dívek a sedm mladíků, které Athény musely posílat každým devátým rokem na za to, že před léty na athénských hrách Aigeus zabil Mínóova syna Androgea. Na Krétě byly oběti předhozeny Mínotaurovi, kterého král držel v labyrintu. Byl to obludný netvor, půl muž, půl býk, kterého porodila Mínóova manželka Pásifaé jako důsledek nevěry s bílým býkem. Athénské oběti měly být posílány až do Mínotaurovy smrti. Théseus se ihned přihlásil mezi oběti, i proti vůli svého nevlastního otce. Věděl, že musí netvora zabít a zbavit tak Athény kruté a potupné daně. Vyplul pod černými plachtami, znamením smutku, ale slíbil otci, že je vymění za bílé, bude-li se úspěšně vracet z Kréty. Král Mínós si po připlutí Thésea ihned povšiml a ptal se ho na otce. Odpověděl mu, že je stejně tak božského původu, že tak jako je Mínós synem Dia, je Théseus synem Diova bratra Poseidóna. Mínós na ověření hodil do moře zlatý prsten a s údivem viděl, že během chvíle měl zlatý prsten zpět, podala ho totiž Poseidónova manželka Amfitríta. Ovšem těžší úkol Thésea teprve čekal. K tomu, aby si s ním dobře poradil, mu přispělo to, že Mínóova dcera Ariadna se do něj od prvního okamžiku zamilovala a vydatně mu pomohla. Darovala mu kouzelný meč a klubko nití, které mu dopomůže ke šťastnému návratu. Pak už byla skupina odvedena do labyrintu. Théseus je ponechal blízko vchodu a vydal se dál do nitra labyrintu. Přitom rozvíjel klubko niti cestou klikatými spletitými chodbami. Jak se blížil ke středu, slyšel sílící řev netvora, zem se otřásala. Théseus se obratně vyhýbal ostrým rohům a neohroženě se vrhal do boje. Postupně však chytrým postupem nad obludou získával a nakonec Mínotaura zabil, probodl ho mečem. Přesvědčil se, že je skutečně mrtvý a podle rozmotané niti se rychle vrátil k východu a vyvedl své druhy šťastně ven. Na nic nečekali a zamířili k přístavu, společně s Ariadnou. Spustili na vodu svou loď, ty krétské zneškodnili proražením dna, vytáhli plachty a rychle zmizeli z dohledu. Pluli na sever, zastávili se naostrově Naxu, kde přenocovali a ráno pluli dál k domovu — ale bez Ariadny. Vysvětlení je dvojí — Théseus na ni zapomněl; druhé říká, že Ariadně ve snu bůh Dionýsos přikázal, aby zůstala na ostrově, že se s ní chce oženit. To se také stalo. Připlouvali k Athénám a Théseus nezpozoroval, že spěchem při nalodění zapomněl na výměnu plachet. Tak se stalo, že jeho otec Aigeus loď vyhlížel a když spatřil černé plachty, propadl zoufalství a skočil do moře. To se od té doby nazývá mořem Egejským. Poté se Théseus stal athénským králem, vládl moudře, ale stále toužil po dobrodružství a hrdinských činech. A tak se vydal do světa a zúčastnil se lovu na kalydónského kance s hrdinou Meleagrem, s Iásonem plul na lodi Argonautů do daleké Kolchidy pro zlaté rouno; s rekem Héraklem šel do války protiAmazonkám a domů se vrátil s jejich vůdkyní Antiopou, kterou si vzal za manželku. Nebyla jí však dlouho, Amazonky vytáhly proti Athénám, aby ji osvobodily, ona se postavila po bok Théseovi a přitom zahynula. Ariadna a Théseus Ze žalu pracoval teď usilovně pro Athény, opevnil je hradbami proti nepřátelům, vydával nové zákony: zavedl společenskou strukturu v roztřídění na stavy, za jeho vlády byli propouštěni otroci na svobodu, a proto byl král Théseus uznáván za tvůrce královské athénské demokracie. Odvrátil válku s , uzavřel s nimi smír, protože vzájemné síly byly vyrovnány. Brzy nato ho pozval na svou svatbu král Lapithů Peirithoos. Pozváni byli také Kentauři, kteří vyprovokovali bitku pro místní ženy. Řekové nebyli ozbrojení, ale přesto v lítém zápase Kentaury přemohli a většinu jich pobili. Po návratu do Athén se podruhé oženil, vzal si Ariadninu sestru Faidru. To však přineslo neštěstí, když se Faidra zamilovala do Hippolyta, Théseova a Antiopina syna. Nebylo vysvětleno, jestli ji nechtěl nebo naopak ji sváděl a ona se bránila, jisté však je, že Hippolytos zahynul a Faidra spáchala . V té době ovdověl také Peirithoos, tak se oba vydali do ciziny hledat si nové manželky. Oba toužili po krásné Heleně ze Sparty, budoucí příčině trojské války. Losem připadla Helena Théseovi, ukryl ji v Athénách. Peirithoos si vyhlédl Persefonu, manželku boha podsvětí Háda a Théseus ho nedokázal od cesty do podsvětí odradit. Hádés je přijal a vyslechl vlídně, dal si chvíli na rozmyšlenou a zatím hosty požádal, aby se posadili než se rozhodne. Sotva však usedli na křesla, přirostlik jejich studenému kameni. Peirithoos se už nikdy nedostal ven, Thésea po hodně dlouhé době osvobodil Héraklés. Helenu mezitím unesli z Athén její bratři Kastór a Polydeukés, vzali také Théseovu matku Aithru. Zbourali hradby města a vládu nad ním předali , úhlavnímu nepříteli. A tak byl Théseus po návratu z podsvětí ubohým psancem. Vypravil se na ostrov Euboia, kde doufal nalézt své syny Démofoónta a Akamanta a s nimi dobýt zpět Athény. Ale už mu štěstí nepřálo. Zahynul neslavně, rukou skyrského krále , který ho v touze po jeho majetku svrhl do moře. Je však možné, že o své vůli skončil svůj život skokem z útesu do moře, v čemž jej po staletích následovala největší básnířka starověku Sapfó z egejského ostrova Lesbu. Théseus je zřejmě historická postava — žil cca 1400 let př. n. l. v době výbuchu vulkánu na ostrově Théra, který zpustošil část Egey a v čase vpádu „mořských národů“ na Krétu a do Egypta. Jeho příběh naznačuje konec vazalství pevninské Hellady na mínojské Krétě. (cs)
- Theseus (mykenisch te-se-u, altgriechisch Θησεύς Thēseús, neugriechisch Θησέας Thiséas) war ein legendärer König von Athen. Er ist einer der berühmtesten Helden der griechischen Mythologie. Seine Nachkommen werden als Thesiden bezeichnet. In der Parischen Chronik ist der Beginn seiner mythischen Königsherrschaft in Athen für 1259/58 v. Chr. angegeben. (de)
- Ο Θησέας (αρχ. Θησεύς) ήταν Έλληνας βασιλιάς των Αθηνών, κατά την ελληνική μυθολογία, υιός του Αιγέα και της Αίθρας κι ο πιο δημοφιλής ήρωας στην αρχαία Ελλάδα μετά τον Ηρακλή. (el)
- Tezeo (Θησεύς) estas la greka heroo, filo de Egeo kiu mortigis la Minotaŭron. Li estis ankaŭ mita reĝo de Ateno. Post la venko de la atenanoj far kretanoj, Minoo, reĝo de Kreto, ordonis ke la atenanoj sendu viktimojn (nome ĉiun naŭan jaron sep junulojn kaj sep virgulinojn) por esti buĉoferataj al Minotaŭro. Tezeo venkis Minotaŭron kun helpo de Ariadno filino de Minoo per la fama «» kaj savis Atenon el tia premo. Post la mortigo de la monstro li fuĝas kune kun Ariadna sed ŝin forlasas malfidele sur la insulo Naksos pro la nimfo Egla. Krom tio, li faris aliajn famajn mitajn batalojn kontraŭ monstroj kaj homoj. Antaŭ la Minotaŭro, li ankaŭ mortigis la . Kun Heraklo li militis kontraŭ amazonoj norde de la Nigra Maro, kaj post ties kapto, li edziĝis al la reĝino de la amazonoj, nome Hipolito. Laŭ alia versio li kaptis ne Hipoliton, sed ties fratinon Antiopon. El tiu mitologia estaĵo, Ŝekspiro kreis sian rolulon Tezeo por la Somermeznokta sonĝo. Lia filo laŭ la mitologio estis Akamaso el Ateno. (eo)
- En la mitología griega, Teseo (en griego antiguo, Θησεύς Theseús 'el que funda') es un rey de Atenas, hijo de Etra y Egeo, aunque según otra tradición su padre fue Poseidón, el dios del mar. Teseo fue el héroe fundador de Atenas, como Perseo o Cadmo lo fueron para otras ciudades estado de la Antigüedad. Sus peripecias se narran en la Vida de Teseo, de Plutarco, basada en otros escritos más antiguos. Su mito se recrea también en obras posteriores. Por ejemplo, es uno de los personajes principales de El sueño de una noche de verano y Los dos nobles caballeros, de William Shakespeare. (es)
- Teseo (antzinako grezieraz: Θησεύς, "Thêseús") greziar mitologian atenastar heroi handiena izan zen. Etra eta Egeoren semea zen, baina batzuk itsasoko jainkoa Poseidonen semea zela zioten, eta Egeo Etrarekin ezkondu zen egunean bortxatu zuela. Egeok, beste emazteekin seme-alabarik izan ez zuenez Delfosko orakuluari galdetu zion. Erantzuna kriptikoa izan zen eta Egeok ez zuen ulertu, baina Piteok, Trezeneko erregea eta Etraren aita, bai: Horregatik Piteok Egeo mozkortu zuen bere alaba Etrarekin ezkontzeko, saiatzen zen lehen emakumearekin semea izango baitzuen. Egeok Teseo jaiotzean berarengandik urrundu zuen Palantidetatik babesteko. Horregatik bere ama eta aitonarekin Trezenen igaro zuen bere haurtzaroa. Egeok bere ezpata eta sandalia pare bat ezkutatu zituen harri baten azpian Teseo indartsua izatera arte ez izateko. 17 urte betetzean bere amak sekretua kontatu zion eta harria altxatzea lortu zuen. Bertako sandaliak jarri zituen eta ezpata eraman zuen bere aitak semea ezagutu ahal izateko. (eu)
- I miotaseolaíocht na Gréige, bhí Téiséas (Sean-Ghréigis: Θησεύ, Thēseús "an té a bhunaigh") ina rí ar an Aithin, mac Aithra agus Aigeús, cé gur de réir traidisiúin eile ba é a athair ná Poiséadón, dia na farraige. Ba laoch é Téiséas a bhunaigh an Aithin, cosúil le Peirséas nó Cadmas a bhunaigh stáit chathracha eile na seanaimsire. Tá a chuid eachtraí le léamh i 'Saol Théiséis', le Plútarc, bunaithe ar scríbhinní níos sine eile. Athchruthaítear a mhiotas freisin i saothair níos déanaí. Mar shampla, tá sé ar cheann de na príomhcharachtair in A Midsummer Night's Dream agus The Two Noble Gentlemen le William Shakespeare. (ga)
- Theseus (bahasa Yunani: Θησεύς) adalah raja dan pahlawan Athena dalam mitologi Yunani, anak dari . Theseus adalah pahlawan seperti Perseus, Kadmos, atau Herakles. Namanya berasal dari kata θεσμός ("thesmos") yang berarti hukum atau tradisi. Ia pernah menelusuri Labirin buatan Daidalos dengan bantuan benang pemberian Ariadne. Ia berjanji akan menikahi Ariadne, tetapi dalam perjalanan kembali ke negerinya Ia meninggalkan Ariadne di kepulauan Masaponia. Theseus pernah berperang bersama bangsa Lapith melawan para kentaur. Dalam A Midsummer Night's Dream karya William Shakespeare, ia adalah raja Athena yang baru saja menaklukkan Hippolyta, ratu Amazon, dan ingin menikahinya. Ia kemudian kedatangan Egeus beserta anaknya Hermia. Egeus ingin agar Hermia menikah dengan Demetrius, tetapi Hermia ingin menikah dengan Lysander. Theseus berusaha meyakinkan Hermia agar menuruti perintah ayahnya. Di akhir cerita, Theseus mengizinkan Hermia menikah dengan Lysander, dan Demetrius dengan Helena. Dan mereka merayakan ketiga pernikahan ini bersama-sama. (in)
- Dans la mythologie grecque, Thésée (en grec ancien Θησεύς / Thēseús) est un héros de l'Attique, fils d'Égée (ou de Poséidon) et d'Éthra. Son nom proviendrait de la même racine que θεσμός / thesmós, en grec « institution ». La légende la plus célèbre de Thésée est son combat et sa victoire contre le Minotaure, mi-homme mi-taureau. Héros fondateur, à l'instar de Persée ou Héraclès, Thésée est vénéré par les Ioniens et est considéré par les Athéniens comme leur grand réformateur : roi mythique d'Athènes, il est rendu responsable de l'unification politique de l'Attique sous la domination athénienne. Son règne marque aussi une période de paix avec les Thessaliens et les Béotiens. En tant que roi unificateur, Thésée est censé avoir construit et occupé un palais de la forteresse de l'Acropole, qui peut avoir été semblable au palais excavé de Mycènes. Le géographe Pausanias rapporte qu'après le synœcisme, Thésée a établi un culte de l'Aphrodite Pandémos (« de tout le peuple ») et Péitho sur le versant sud de l'Acropole. Dans Les Grenouilles, Aristophane lui attribue l'invention de nombreuses traditions athéniennes, dont celle de la consécration de la chevelure des éphèbes. Son exploit le plus célèbre et sa légende donnent lieu à de nombreuses interprétations. Certains spécialistes de l'histoire des religions ont souligné l'importance de la mythologie lunaire dans les légendes de Thésée. (fr)
- Theseus (UK: /ˈθiːsjuːs/, US: /ˈθiːsiəs/; Greek: Θησεύς [tʰɛːsěu̯s]) was the mythical king and founder-hero of Athens. The myths surrounding Theseus – his journeys, exploits, and friends – have provided material for fiction throughout the ages. Theseus is sometimes described as the son of Aegeus, King of Athens, and sometimes as the son of the god Poseidon. He was raised by his mother, Aethra, and, upon discovering his connection to Aegeus, travels overland to Athens, having many adventures on the way. When he reaches Athens, he finds that Aegeus is married to Medea (formerly wife of Jason), who plots against him. The most famous legend about Theseus is his slaying of the Minotaur, half man and half bull. He then goes on to unite Attica under Athenian rule: the synoikismos ('dwelling together'). As the unifying king, he is credited with building a palace on the fortress of the Acropolis. Pausanias reports that after synoikismos, Theseus established a cult of Aphrodite ('Aphrodite of all the People') on the southern slope of the Acropolis. Plutarch's Life of Theseus makes use of varying accounts of the death of the Minotaur, Theseus' escape, and his romantic involvement with and betrayal of Ariadne, daughter of King Minos. Plutarch's avowed purpose is to construct a life that parallels the Life of Romulus, the founding myth of Rome. Plutarch's sources, not all of whose texts have survived independently, include Pherecydes (mid-fifth century BCE), Demon (c. 400 BCE), Philochorus, and Cleidemus (both fourth century BCE). As the subject of myth, the existence of Theseus as a real person has not been proven, but scholars believe that he may have been alive during the Late Bronze Age, possibly as a king in the 8th or 9th century BCE. (en)
- 테세우스(Theseus, 고대 그리스어: Θησεύς, 그리스어: Θησέας)는 고대 아테나이의 전설적인 왕으로, 아버지는 아테나이의 왕 아에게우스이고, 어머니는 트로이젠의 공주 이다. 테세우스는 페르세우스, 헤라클레스와 같이 시조 영웅에 속한다. 테세우스는 아티케 반도를 정치적으로 통일하였고, 아테나이인들은 그를 개혁자로 고려한다. 플루타르크는 그를 로마 제국의 건국자 로물루스와 비교하였다. (ko)
- Teseo (in greco antico: Θησεύς, Thēseus; in latino: Thèseus) è un personaggio della mitologia greca e decimo mitologico re di Atene, figlio di Etra ed Egeo o di Poseidone, con cui Etra una notte aveva giaciuto. Il suo nome ha la stessa radice di thesis e tithenai, come Teti (in greco antico: Τηθύς, Tēthýs), la Dea Creatrice, la quale, racconta Omero, si unì con Oceano per generare tutti gli Dei. (it)
- テーセウス（古希: Θησεύς）は、ギリシア神話に登場する伝説的なアテーナイの王、そしてギリシャの中では国民的大英雄である。長母音を省略してテセウスとも表記される。 ミーノータウロス退治などの冒険譚で知られ、ソポクレースの『コローノスのオイディプース』では憐み深い賢知の王として描かれる。ヘーラクレースほどではないが、大岩を持ち上げるほどの怪力を誇る。プルタルコスの『英雄伝』では古代ローマの建国の父ロームルスと共に、アテーナイを建国した偉大な人物として紹介されている。 マラトーンの戦いでは、アテーナイ軍の先陣に立ってペルシア軍に突っ込み、アテーナイ軍の士気を大いに高めたという伝説がある。 (ja)
- Theseus (Oudgrieks: Θησεύς) is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij was de held van Athene en Attica. Zijn bekendste daad was het doden van de Minotaurus, half mens, half stier, op Kreta. Hiernaast speelt Theseus ook een rol in de romantische komedie Een midzomernachtsdroom van William Shakespeare. De nacht van de beschreven droom is ook de nacht van het huwelijk van hertog Theseus met de amazonekoningin Hippolyte. (nl)
- Theseus är en av den grekiska mytologins ädlaste hjältegestalter. Han var son till kung Aigeus och Aethra/Aithra (som var dotter till kung Pittheus i Troizen) samt gift med Hippolyte/Antiope och senare med Faidra, samt far till Hippolytos. Theseus uppfostrades hos kung Pittheus. När han vuxit upp begav han sig till Aten och sökte upp sin far. Under färden upplevde han talrika äventyr. Hans mest kända bragd därefter var att döda odjuret Minotauros på Kreta med hjälp av Ariadne, kung Minos dotter, vars kärlek han vunnit. Efter återkomsten till Aten övertog han regeringen efter sin far, som misströstande om sonens återkomst hade berövat sig livet. Theseus dödades försåtligt på ön Skyros av kung Lykomedes. Han har hyllats som av Atens statsskick. Den antika grekiska trandansen Geranos som infördes i Aten av Theseus efterliknar Minotauruslabyrintens vindlingar. (sv)
- Tezeusz (gr. Θησεύς Thēseús, łac. Theseus) – w mitologii greckiej królewicz i heros ateński. Uchodził za syna Posejdona i Ajtry (formalnie był synem Egeusza, króla Aten). Wychowywany poza domem z obawy przed żądnymi tronu synami swojego stryja Pallasa. Jego wejściem w dorosłość było uniesienie głazu, pod którym Egeusz (Ajgeus) zostawił dla niego miecz i sandały. Przypisuje mu się siedem prac (analogicznych do dwunastu prac Heraklesa), które miał wykonać jeszcze przed przybyciem do Aten:
* Zabicie zbója Perifetesa zabijającego ludzi maczugą (maczugi tej potem sam używał),
* Zabicie olbrzyma Sinisa, który naginał sosny, przywiązywał do nich ludzi, puszczał, a drzewa rozrywały ich na strzępy,
* Zabicie Minotaura,
* Zabicie olbrzymiej dzikiej świni Fai w Krommyon, która zrobiła wiele szkód i zabiła wielu ludzi,
* Zabicie łotra – Skirona, który zmuszał ludzi do mycia swoich nóg, a gdy to już zrobili, strącał ich ze skały prosto w paszczę olbrzymiego żółwia,
* Zabicie siłacza Kerkyona w zapasach,
* Okaleczenie Prokrusta, który zmuszał przechodniów, by kładli się w jednym z jego łóżek i jeśli ich nogi wystawały za łóżko obcinał im je, a jeśli były za krótkie naciągał je w stawach, aby je wydłużyć. W Atenach spotkał swojego ojca Ajgeusa, który nie rozpoznał go, a za namową swojej żony – słynnej w mitologii greckiej czarownicy Medei (która domyśliła się prawdy o nim) wysłał go na walkę z ogromnym bykiem pustoszącym pola Maratonu (miał to być byk, który spłodził wcześniej Minotaura). Po pokonaniu byka i wypędzeniu Medei walczył z pretendentami do tronu ateńskiego. W owym czasie Ateny składały coroczną ofiarę królowi Krety Minosowi, wysyłając siedmiu chłopców i siedem dziewcząt na pożarcie przez Minotaura, mieszkającego w Labiryncie potwornego syna Minosa. Tezeusz zgłosił się jako jeden z siedmiu i zabił Minotaura. Następnie wydostał się z Labiryntu przy pomocy Ariadny, córki Minosa, która dała mu kłębek nici (Dedal przed ucieczką powiedział jej, aby osoba która wchodzi do labiryntu przywiązała jeden koniec kłębka nici do progu drzwi i go rzuciła, wtedy kłębek potoczy się do miejsca gdzie nocuje Minotaur). Jednak Tezeusz zostawił Ariadnę na wyspie Naksos. Wracając do Aten, zapomniał rozwinąć szkarłatne żagle (według innych wersji miały to być białe żagle), co było umówionym z Ajgeusem znakiem zwycięstwa. Ojciec, widząc czarne żagle, rzucił się ze skały w morze. Tezeusz brał udział w wojnie z Amazonkami, zakończonej poślubieniem ich królowej, Antiope. Ich syn – Hippolytos (Hipolit) stał się potem obiektem namiętności kolejnej żony Tezeusza – Fedry, która, odtrącona przez niego, popełniła samobójstwo, oskarżając fałszywie Hipolitosa. Tezeusz wygnał go i dopiero po jego śmierci poznał prawdę. Wątek ten stał się tematem wielu sztuk dramatycznych zarówno autorów antycznych jak i czasów późniejszych, m.in. Eurypidesa, Seneki, czy Racine’a. Na weselu swojego przyjaciela Pejritoosa, na które zostali zaproszeni dzicy centaurowie, stoczył z nimi zwycięską walkę. Następnie, po owdowieniu i złożeniu sobie nawzajem z Pejritoosem obietnicy, iż wspierać się będą przy zdobywaniu żon, porwał słynną już wtedy z urody dwunastoletnią Helenę Trojańską, której jednak ze względu na jej wiek nie poślubił. Odwdzięczając się Pejritoosowi za pomoc zszedł z nim do Hadesu, by pomóc mu w uwiedzeniu Persefony. Przyjęci przez samego Hadesa, który dowiedział się o ich zamiarach, zostali posadzeni i skuci „wężowymi splotami” na tzw. „Krześle Zapomnienia”. Tezeusz został dopiero uwolniony przez Heraklesa, gdy ten przybył, by porwać psa Cerbera, który następnie uciekł z powrotem do Hadesu. Zginął na wygnaniu w tajemniczy sposób, według najbardziej rozpowszechnionej wersji, miał być zepchnięty ze skały do morza przez króla Skyros Likomedesa, który miał zazdrościć mu sławy. Jego grób znaleziono na wyspie Skyros i przewieziono szczątki herosa do Aten. Jego grobowiec-świątynia był azylem dla zbiegłych niewolników i dla biedaków, ściganych za długi. Jego duch miał brać udział w bitwie pod Maratonem. Tezeusz był jednym z największych mitycznych herosów antycznej Grecji. (pl)
- Teseu (em grego: Θησεύς, transl.: Thēséus) foi, na mitologia grega, um grande herói ateniense. Corresponde, para a Ática, ao que o dórico Héracles era para o Peloponeso. Seu nome significa "o homem forte por excelência". (pt)
- Тесе́й, також Тезе́й (дав.-гр. Θησέας — буквально «сильний», «могутній») — один з найвизначніших персонажів давньогрецької міфології, культурний герой іонійців, подібний до дорійського Геракла. Син морського божества (Егеона або ж Посейдона) та земної жінки — Етри. Афінські міфи називали «земним» батьком Тесея афінського володаря Егея. Місцем народження героя вважали Тройзен в Арголіді, місцем смерті — острів Скірос. Особливу роль в житті Тесея грав острів Евбея, населений в давнину племенем абантів. На острові існував його культ, старіший за афінський. Міфи розповідали про численні звитяги Тесея в різних краях Греції, а також у підземному царстві. В Афінах його вважали місцевим царем, який об'єднав навколо цього міста історичну область Аттика і заклав основи політичного устрою афінського полісу (більшість сучасних істориків впевнена, що ці події відбулися вже після завершення «героїчної» епохи). (uk)
- 忒修斯（希臘語：Θησεύς；拉丁語：Theseus），又译作特修斯、提修斯等，傳說中的雅典國王。纪德的长篇小说《忒修斯》即以其为主人公。他的事迹主要有：翦除許多著名的强盗；解开米诺斯的迷宫，并战胜弥诺陶洛斯；和希波吕忒结婚；劫持海伦，试图劫持冥王黑帝斯（罗马神话作“普路托”）的妻子普西芬妮——因此被扣留在冥界，后来被海格力斯救出。据说其在位期间（约公元前9世纪－公元前8世纪，一说为公元前13世纪中叶）进行了改革，主要完成了两件事：一、把4个阿提卡部落联合成为一个阿提卡国家，建造了雅典卫城，设立了唯一的公共议事会厅，定国名为雅典。二、把全体居民分为贵族、农民、手工业者3个等级。 “提修斯改革”实际上反映了雅典国家形成的历史背景。分散的氏族部落公社的管理机构变为统一的公共权利机关，即雅典国家；按血缘关系结成氏族部落的原则，变为按地区组织与划分管辖居民的原则。提修斯由此成为传统上认为的雅典国家的创立者。 (zh)
- Тесе́й или Тезе́й (др.-греч. Θησεύς, лат. Theseus) — персонаж греческой мифологии, центральная фигура аттического мифологического цикла. Трезенская царевна Эфра из рода Пелопидов родила Тесея сразу от двух отцов — земного (царя Афин Эгея) и божественного (морского бога Посейдона). С детства этот герой отличался храбростью и силой. Возмужав, Тесей проделал путь до Афин, в пути победив множество чудовищ и злодеев (в том числе разбойника Прокруста). Узнанный земным отцом, он отправился на Крит, где благодаря помощи царевны Ариадны убил чудовище по имени Минотавр, жившее в Кносском лабиринте. На обратном пути Тесей оставил Ариадну на одном из островов. Подплывая к Аттике, он забыл поменять чёрный парус на своём корабле на белый; из-за этого Эгей покончил с собой от горя, и Тесей стал царём Афин. В этом качестве он организовал синойкизм — разрозненные аттические общины объединились под его властью в рамках афинского полиса. По данным разных авторов, Тесей участвовал в калидонской охоте, кентавромахии, походе аргонавтов, войне с амазонками. Одна из амазонок стала его женой и родила сына Ипполита. Позже Тесей женился во второй раз — на сестре Ариадны Федре. Та влюбилась в своего пасынка и, не найдя взаимности, оклеветала его, после чего покончила с собой. Тесей проклял Ипполита, и тот погиб. Когда Тесею было уже 50 лет, он совместно с другом Пирифоем похитил юную Елену, чтобы сделать её своей женой. Потом друзья отправились в царство мёртвых за Персефоной для Пирифоя, но там оказались прикованы к скалам. Через несколько лет Тесея освободил Геракл. Тесей не смог вернуться к власти в Афинах и оказался на Скиросе, царь которого Ликомед столкнул его со скалы. В историческую эпоху Тесей стал одним из самых популярных мифологических персонажей Эллады и символом афинской государственности. В Афинах по крайней мере с 470-х годов до н. э. существовал его культ. Мифы о Тесее стали источником сюжета для множества произведений изобразительного искусства Греции и Рима, для ряда трагедий (в том числе Эсхила, Софокла, Еврипида, Сенеки). Наибольшую популярность обрели легенды об Ариадне и особенно о Федре и Ипполите, в которых Тесей был героем второго плана. Они использовались и в эпоху Нового времени в драматургии (самый известный пример — «Федра» Жана Расина), в музыке и живописи. В XX веке Тесей стал главным героем романов Андре Жида и Мэри Рено. (ru)
|
| rdfs:comment
|
- Teseu (en grec: Θησεύς, Thesseus) fou un llegendari rei d'Atenes, fill d'Egeu (o de Posidó) i d'Etra. Teseu és un heroi fundador, com Perseu, Cadme o Hèracles, tots els quals van acabar sent identificats amb un antic ordre social i religiós. Així com Hèracles és l'heroi dori per excel·lència, Teseu és l'heroi de l'Àtica, considerat pels atenencs com el seu gran reformador. El seu nom prové de la mateixa arrel que θεσμoς (institució en grec). A Les granotes, Aristòfanes li atribueix la invenció de múltiples tradicions quotidianes atenenques. Teseu havia viscut una generació abans de la guerra de Troia, en què van participar els seus dos fills, Demofont i Acamant. (ca)
- Theseus (mykenisch te-se-u, altgriechisch Θησεύς Thēseús, neugriechisch Θησέας Thiséas) war ein legendärer König von Athen. Er ist einer der berühmtesten Helden der griechischen Mythologie. Seine Nachkommen werden als Thesiden bezeichnet. In der Parischen Chronik ist der Beginn seiner mythischen Königsherrschaft in Athen für 1259/58 v. Chr. angegeben. (de)
- Ο Θησέας (αρχ. Θησεύς) ήταν Έλληνας βασιλιάς των Αθηνών, κατά την ελληνική μυθολογία, υιός του Αιγέα και της Αίθρας κι ο πιο δημοφιλής ήρωας στην αρχαία Ελλάδα μετά τον Ηρακλή. (el)
- En la mitología griega, Teseo (en griego antiguo, Θησεύς Theseús 'el que funda') es un rey de Atenas, hijo de Etra y Egeo, aunque según otra tradición su padre fue Poseidón, el dios del mar. Teseo fue el héroe fundador de Atenas, como Perseo o Cadmo lo fueron para otras ciudades estado de la Antigüedad. Sus peripecias se narran en la Vida de Teseo, de Plutarco, basada en otros escritos más antiguos. Su mito se recrea también en obras posteriores. Por ejemplo, es uno de los personajes principales de El sueño de una noche de verano y Los dos nobles caballeros, de William Shakespeare. (es)
- 테세우스(Theseus, 고대 그리스어: Θησεύς, 그리스어: Θησέας)는 고대 아테나이의 전설적인 왕으로, 아버지는 아테나이의 왕 아에게우스이고, 어머니는 트로이젠의 공주 이다. 테세우스는 페르세우스, 헤라클레스와 같이 시조 영웅에 속한다. 테세우스는 아티케 반도를 정치적으로 통일하였고, 아테나이인들은 그를 개혁자로 고려한다. 플루타르크는 그를 로마 제국의 건국자 로물루스와 비교하였다. (ko)
- Teseo (in greco antico: Θησεύς, Thēseus; in latino: Thèseus) è un personaggio della mitologia greca e decimo mitologico re di Atene, figlio di Etra ed Egeo o di Poseidone, con cui Etra una notte aveva giaciuto. Il suo nome ha la stessa radice di thesis e tithenai, come Teti (in greco antico: Τηθύς, Tēthýs), la Dea Creatrice, la quale, racconta Omero, si unì con Oceano per generare tutti gli Dei. (it)
- テーセウス（古希: Θησεύς）は、ギリシア神話に登場する伝説的なアテーナイの王、そしてギリシャの中では国民的大英雄である。長母音を省略してテセウスとも表記される。 ミーノータウロス退治などの冒険譚で知られ、ソポクレースの『コローノスのオイディプース』では憐み深い賢知の王として描かれる。ヘーラクレースほどではないが、大岩を持ち上げるほどの怪力を誇る。プルタルコスの『英雄伝』では古代ローマの建国の父ロームルスと共に、アテーナイを建国した偉大な人物として紹介されている。 マラトーンの戦いでは、アテーナイ軍の先陣に立ってペルシア軍に突っ込み、アテーナイ軍の士気を大いに高めたという伝説がある。 (ja)
- Theseus (Oudgrieks: Θησεύς) is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij was de held van Athene en Attica. Zijn bekendste daad was het doden van de Minotaurus, half mens, half stier, op Kreta. Hiernaast speelt Theseus ook een rol in de romantische komedie Een midzomernachtsdroom van William Shakespeare. De nacht van de beschreven droom is ook de nacht van het huwelijk van hertog Theseus met de amazonekoningin Hippolyte. (nl)
- Teseu (em grego: Θησεύς, transl.: Thēséus) foi, na mitologia grega, um grande herói ateniense. Corresponde, para a Ática, ao que o dórico Héracles era para o Peloponeso. Seu nome significa "o homem forte por excelência". (pt)
- 忒修斯（希臘語：Θησεύς；拉丁語：Theseus），又译作特修斯、提修斯等，傳說中的雅典國王。纪德的长篇小说《忒修斯》即以其为主人公。他的事迹主要有：翦除許多著名的强盗；解开米诺斯的迷宫，并战胜弥诺陶洛斯；和希波吕忒结婚；劫持海伦，试图劫持冥王黑帝斯（罗马神话作“普路托”）的妻子普西芬妮——因此被扣留在冥界，后来被海格力斯救出。据说其在位期间（约公元前9世纪－公元前8世纪，一说为公元前13世纪中叶）进行了改革，主要完成了两件事：一、把4个阿提卡部落联合成为一个阿提卡国家，建造了雅典卫城，设立了唯一的公共议事会厅，定国名为雅典。二、把全体居民分为贵族、农民、手工业者3个等级。 “提修斯改革”实际上反映了雅典国家形成的历史背景。分散的氏族部落公社的管理机构变为统一的公共权利机关，即雅典国家；按血缘关系结成氏族部落的原则，变为按地区组织与划分管辖居民的原则。提修斯由此成为传统上认为的雅典国家的创立者。 (zh)
- ثيسيوس (باليونانية: Θησεύς) هو شخصية في الأساطير اليونانية وهو أحد ملوك أثينا الأسطوريين، وكان ثيسيوس البطل المؤسس للأثينيين بنفس الطريقة التي كان فيها هيراكليس البطل المؤسس للدوريين. واعتبر الأثينيون ثيسيوس مصلحا عظيما؛ وتم تقديم الأساطير المحيطة به – رحلته ومغامراته وأسرته – في أعمال أدبية كثيرة على مر العصور. (ar)
- Théseus (řecky Θησεύς, latinsky Theseus) je v řecké mytologii syn krále Aigea a Aithry. Je označován jako jeden z největších hrdinů řeckých bájí, srovnáván s Héraklem. Théseus se narodil v , kde kraloval Pittheus, otec jeho matky Aithry. Brzy po Théseově narození musel Aigeus odplout do Athén, kam ho volaly královské povinnosti a tak syn a matka zůstali v Troizéně. Vychovával ho děd Pittheus, který ho naučilkrálovskému vystupování, válečnickému umění, zápasu. Ariadna a Théseus (cs)
- Tezeo (Θησεύς) estas la greka heroo, filo de Egeo kiu mortigis la Minotaŭron. Li estis ankaŭ mita reĝo de Ateno. Post la venko de la atenanoj far kretanoj, Minoo, reĝo de Kreto, ordonis ke la atenanoj sendu viktimojn (nome ĉiun naŭan jaron sep junulojn kaj sep virgulinojn) por esti buĉoferataj al Minotaŭro. Tezeo venkis Minotaŭron kun helpo de Ariadno filino de Minoo per la fama «» kaj savis Atenon el tia premo. Post la mortigo de la monstro li fuĝas kune kun Ariadna sed ŝin forlasas malfidele sur la insulo Naksos pro la nimfo Egla. (eo)
- Teseo (antzinako grezieraz: Θησεύς, "Thêseús") greziar mitologian atenastar heroi handiena izan zen. Etra eta Egeoren semea zen, baina batzuk itsasoko jainkoa Poseidonen semea zela zioten, eta Egeo Etrarekin ezkondu zen egunean bortxatu zuela. Egeok, beste emazteekin seme-alabarik izan ez zuenez Delfosko orakuluari galdetu zion. Erantzuna kriptikoa izan zen eta Egeok ez zuen ulertu, baina Piteok, Trezeneko erregea eta Etraren aita, bai: Horregatik Piteok Egeo mozkortu zuen bere alaba Etrarekin ezkontzeko, saiatzen zen lehen emakumearekin semea izango baitzuen. (eu)
- I miotaseolaíocht na Gréige, bhí Téiséas (Sean-Ghréigis: Θησεύ, Thēseús "an té a bhunaigh") ina rí ar an Aithin, mac Aithra agus Aigeús, cé gur de réir traidisiúin eile ba é a athair ná Poiséadón, dia na farraige. (ga)
- Theseus (bahasa Yunani: Θησεύς) adalah raja dan pahlawan Athena dalam mitologi Yunani, anak dari . Theseus adalah pahlawan seperti Perseus, Kadmos, atau Herakles. Namanya berasal dari kata θεσμός ("thesmos") yang berarti hukum atau tradisi. Ia pernah menelusuri Labirin buatan Daidalos dengan bantuan benang pemberian Ariadne. Ia berjanji akan menikahi Ariadne, tetapi dalam perjalanan kembali ke negerinya Ia meninggalkan Ariadne di kepulauan Masaponia. Theseus pernah berperang bersama bangsa Lapith melawan para kentaur. (in)
- Dans la mythologie grecque, Thésée (en grec ancien Θησεύς / Thēseús) est un héros de l'Attique, fils d'Égée (ou de Poséidon) et d'Éthra. Son nom proviendrait de la même racine que θεσμός / thesmós, en grec « institution ». La légende la plus célèbre de Thésée est son combat et sa victoire contre le Minotaure, mi-homme mi-taureau. (fr)
- Theseus (UK: /ˈθiːsjuːs/, US: /ˈθiːsiəs/; Greek: Θησεύς [tʰɛːsěu̯s]) was the mythical king and founder-hero of Athens. The myths surrounding Theseus – his journeys, exploits, and friends – have provided material for fiction throughout the ages. Plutarch's Life of Theseus makes use of varying accounts of the death of the Minotaur, Theseus' escape, and his romantic involvement with and betrayal of Ariadne, daughter of King Minos. (en)
- Tezeusz (gr. Θησεύς Thēseús, łac. Theseus) – w mitologii greckiej królewicz i heros ateński. Uchodził za syna Posejdona i Ajtry (formalnie był synem Egeusza, króla Aten). Wychowywany poza domem z obawy przed żądnymi tronu synami swojego stryja Pallasa. Jego wejściem w dorosłość było uniesienie głazu, pod którym Egeusz (Ajgeus) zostawił dla niego miecz i sandały. Przypisuje mu się siedem prac (analogicznych do dwunastu prac Heraklesa), które miał wykonać jeszcze przed przybyciem do Aten: Tezeusz był jednym z największych mitycznych herosów antycznej Grecji. (pl)
- Тесе́й или Тезе́й (др.-греч. Θησεύς, лат. Theseus) — персонаж греческой мифологии, центральная фигура аттического мифологического цикла. Трезенская царевна Эфра из рода Пелопидов родила Тесея сразу от двух отцов — земного (царя Афин Эгея) и божественного (морского бога Посейдона). С детства этот герой отличался храбростью и силой. Возмужав, Тесей проделал путь до Афин, в пути победив множество чудовищ и злодеев (в том числе разбойника Прокруста). Узнанный земным отцом, он отправился на Крит, где благодаря помощи царевны Ариадны убил чудовище по имени Минотавр, жившее в Кносском лабиринте. На обратном пути Тесей оставил Ариадну на одном из островов. Подплывая к Аттике, он забыл поменять чёрный парус на своём корабле на белый; из-за этого Эгей покончил с собой от горя, и Тесей стал царём Афи (ru)
- Theseus är en av den grekiska mytologins ädlaste hjältegestalter. Han var son till kung Aigeus och Aethra/Aithra (som var dotter till kung Pittheus i Troizen) samt gift med Hippolyte/Antiope och senare med Faidra, samt far till Hippolytos. Theseus dödades försåtligt på ön Skyros av kung Lykomedes. Han har hyllats som av Atens statsskick. Den antika grekiska trandansen Geranos som infördes i Aten av Theseus efterliknar Minotauruslabyrintens vindlingar. (sv)
- Тесе́й, також Тезе́й (дав.-гр. Θησέας — буквально «сильний», «могутній») — один з найвизначніших персонажів давньогрецької міфології, культурний герой іонійців, подібний до дорійського Геракла. Син морського божества (Егеона або ж Посейдона) та земної жінки — Етри. Афінські міфи називали «земним» батьком Тесея афінського володаря Егея. Місцем народження героя вважали Тройзен в Арголіді, місцем смерті — острів Скірос. Особливу роль в житті Тесея грав острів Евбея, населений в давнину племенем абантів. На острові існував його культ, старіший за афінський. (uk)
|