| dbo:abstract
|
- Tadeusz Jordan-Rozwadowski (19. května 1866 – říjen 1928, Varšava) byl jeden z generálů Rakousko-Uherska a Polska. (cs)
- Tadeusz Jordan Rozwadowski (* 19. Mai 1866 in Babin; † 18. Oktober 1928 in Warschau) war ein k.u.k. Feldmarschallleutnant und polnischer General. (de)
- Tadeusz ROZWADOWSKI de blazono Trąby (naskiĝis la 19-an de majo 1866 en Babin (nun en Ivano-Frankivska provinco), mortis la 18-an de oktobro 1928 en Varsovio) estis pola militisto kaj inventisto, generalo de aŭstria-hungara armeo, kunkreinto de Pola Militistaro kaj kiel armea generalo de la venko en pola-bolŝevika milito. Tadeusz Rozwadowski devenis de familio kun longaj militistaj tradicioj, lia avo Wiktor batalis en novembra ribelo kontraŭ Rusia Imperio kaj la patro Tomisław en januara ribelo kontraŭ la sama imperio. Sian karieron komencis en Hranice. Poste en la jaroj 1882-1886 studis en Militista Teknika Akademio en Vieno, kiun finis kiel subleŭtenanto, kiel la plej bona lernanto. Plue studis en Milita Lernejo en Vieno, destinita al la plej bonaj oficiroj. Oktobre 1896 estis nomumita ataŝeo ĉe aŭstra delegitaro en Bukareŝto. Li konis 5 lingvojn – polan, francan, germanan, ĉeĥan kaj rusan, poste ankaŭ rumanan. Lia unua sukceso estis negoco de favora por Aŭstrio-Hungario dogana interkonsento. Ankaŭ evoluigis austra-rumanan kunlaboron en militista kampo, per kio favorigis al si rumanan reĝon Karolo la 1-a kaj ankaŭ rumanan tronheredanton princon Ferdinando. En Rumanio naskiĝis liaj infanoj. Bukareŝton forlasis en 1907 en la rango de subkolonelo. Li revenis al Galicio al Stanisławów, kie iĝis komendanto de la 31-a Regimento de Kampaj Kanonoj. En majo 1908 avancis ĝis rango de kolonelo. Tie li sin dediĉis al militista kaj socia agadoj. (eo)
- Tadeusz Rozwadowski (19 de mayo de 1866 - 18 de octubre de 1928) fue un militar, diplomático y político polaco, general del Ejército austrohúngaro y posteriormente del Ejército de Polonia. (es)
- Tadeusz Rozwadowski, né le 19 mai 1866 et décédé le 18 octobre 1928 à Varsovie, est un général polonais. (fr)
- Count Tadeusz Jordan-Rozwadowski (19 May 1866 – 18 October 1928) was a Polish military commander, diplomat, and politician, a general of the Austro-Hungarian Army and then the Polish Army. (en)
- Tadeusz Samuel Szymon Jordan Rozwadowski herbu Trąby (ur. 20 maja 1866 w Babinie, zm. 18 października 1928 w Warszawie) – polski wojskowy, Feldmarschalleutnant cesarskiej i królewskiej Armii, generał broni Wojska Polskiego, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie bitwy warszawskiej 1920, Generalny Inspektor Jazdy i Generalny Inspektor Kawalerii Wojska Polskiego w latach 1921–1926, w maju 1926 roku dowódca legalnych sił rządowych odpierających pucz Józefa Piłsudskiego, konstruktor i wynalazca wojskowy. Ukończył studia w Technicznej Akademii Wojskowej i Szkole Wojennej w Wiedniu. W trakcie służby w cesarskiej i królewskiej Armii uzyskiwał kolejne awanse, dochodząc na rok przed wybuchem Wielkiej Wojny do stopnia generała-majora. Po wybuchu wojny w 1914 roku objął dowództwo XII Brygady Artylerii Austro-Węgier. W maju 1915 roku odegrał kluczową rolę w przełamaniu przez siły austriackie i niemieckie frontu w bitwie pod Gorlicami. Zaproponował wówczas nowy sposób użycia artylerii, tzw. ruchomą zasłonę ogniową, polegającą na przesuwaniu linii ostrzału artyleryjskiego tuż przed atakującą piechotą. Ścisłe współdziałanie artylerii z piechotą umożliwiło zajęcie pozycji rosyjskich i zmusiło przeciwnika do odwrotu. W 1916 roku Rozwadowski został przeniesiony w stan spoczynku przez władze wojskowe Austro-Węgier ze względu na nawiązanie kontaktu z Radą Regencyjną oraz występowanie przeciwko represjonowaniu ludności polskiej zamieszkującej tereny objęte wojną. Od 1918 roku Rozwadowski służył w Wojsku Polskim. Został mianowany szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, a następnie Naczelnym Dowódcą Wojsk Polskich w Galicji Wschodniej oraz dowódcą Armii „Wschód”. Miał istotny wkład w zwycięstwo polskie w wojnie polsko-ukraińskiej. W latach 1919–1920 był Szefem Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu. W tej roli uczestniczył w lipcu 1920 roku w konferencji w Spa. Jako jedyny z przedstawicieli Polski oficjalnie zaprotestował przeciwko postanowieniom konferencji. Wrócił do Polski w krytycznym momencie wojny z bolszewikami, gdy Armia Czerwona nacierała w kierunku Warszawy. Został wezwany do stolicy, gdzie 22 lipca 1920 roku mianowano go ponownie szefem Sztabu Generalnego. Pełnił tę funkcję przez cały okres bitwy warszawskiej, będąc jednym z głównodowodzących w bitwie po stronie polskiej. Niektórzy historycy wskazywali Rozwadowskiego jako głównego architekta polskiego zwycięstwa w bitwie warszawskiej. Jego faktyczna rola została pomniejszona w późniejszych latach przy udziale propagandy piłsudczykowskiej. W latach 1921–1926 był kolejno Generalnym Inspektorem Jazdy i Generalnym Inspektorem Kawalerii. Współuczestniczył w reorganizacji polskiej kawalerii. 12 maja 1926 roku, po wybuchu przewrotu majowego, stanął na czele legalnych sił rządowych przeciwko dokonującym zamachu stanu piłsudczykom. Po dymisji prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i zawieszeniu broni, Rozwadowski wraz z grupą oficerów dowodzących siłami rządowymi w czasie przewrotu został aresztowany i osadzony w więzieniu. Był przetrzymywany w celi o złych warunkach egzystencji. Władze sanacyjne miesiącami zwlekały z przedstawieniem Rozwadowskiemu aktu oskarżenia. W październiku 1926 roku w orzeczeniu Wojskowy Sąd Okręgowy stwierdził, że wobec braku dowodów nie ma powodu utrzymywania aresztu śledczego nad Rozwadowskim. Jednakże generał w wyniku nacisków Piłsudskiego nie wyszedł na wolność. Równocześnie w prasie piłsudczykowskiej zorganizowana została kampania mająca na celu zdezawuowanie Rozwadowskiego. Z dniem 30 kwietnia 1927 roku generał został przeniesiony w stan spoczynku. W obliczu nasilającej się w społeczeństwie akcji petycyjnej w obronie uwięzionych oficerów, 18 maja 1927 roku uwolniono Rozwadowskiego, dokonując przy tym licznych uchybień prawnych. Władze uporczywie przesuwały termin rozprawy jaka miała się przeciw niemu odbyć. Więzienie spowodowało, że generał wyraźnie podupadł na zdrowiu. Zmarł w Warszawie 18 października 1928. Zgodnie z ostatnią wolą został pochowany na Cmentarzu Obrońców Lwowa, wśród mogił swoich podkomendnych. Po II wojnie światowej, gdy cmentarz był dewastowany przez władze USRR, szczątki generała zostały przeniesione. Z powodu śmierci świadków i braku zainteresowania władz polskich w okresie PRL, okoliczności i miejsce pochówku tych szczątków pozostają nieznane. Rozwadowski był konstruktorem i wynalazcą wojskowym, przede wszystkim w zakresie artylerii. Zaprojektował m.in. nowy rodzaj pocisku artyleryjskiego, tzw. granato-szrapnel, który eksplodował raz w powietrzu, i drugi raz już po zetknięciu z celem. Prowadził prace nad pociskami artyleryjskimi do końca życia. Był też autorem wspomnień z okresu Wielkiej Wojny spisanych w czasie pobytu w więzieniu (wyd. 2015). W 1928 roku napisał referat poświęcony „Problemowi dzisiejszej obrony Państwa”. Postulował w nim utworzenie specjalnej formacji, tzw. armii wysokiego pogotowia, zdolnej do błyskawicznej mobilizacji w obliczu najazdu na Polskę ze strony Rosji lub Niemiec. (pl)
- Тадеуш Розвадовский (19 мая 1866 — 18 октября 1928) — польский военачальник, дипломат, и политик. (ru)
- 塔德烏什·約爾丹-羅茲瓦多夫斯基（Tadeusz Jordan-Rozwadowski 1866年5月19日－1928年10月18日）是一名波兰军官，曾在和波兰陆军服役，1920年波苏战争期间任波军总参谋长。波兰五月政变之后被捕，获释不久后在华沙的医院里病逝，具体死因不明。 (zh)
- Тадеуш Йордан-Розвадовський (19 травня 1866, с. Бабин, Калуський повіт — 18 жовтня 1928, Варшава) — польський воєначальник, генерал австро-угорської, а потім польської армій. У 1918–1919 роках воював проти УГА — командувач протиукраїнського фронту (армія «Схід»). (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Tadeusz Jordan-Rozwadowski (19. května 1866 – říjen 1928, Varšava) byl jeden z generálů Rakousko-Uherska a Polska. (cs)
- Tadeusz Jordan Rozwadowski (* 19. Mai 1866 in Babin; † 18. Oktober 1928 in Warschau) war ein k.u.k. Feldmarschallleutnant und polnischer General. (de)
- Tadeusz Rozwadowski (19 de mayo de 1866 - 18 de octubre de 1928) fue un militar, diplomático y político polaco, general del Ejército austrohúngaro y posteriormente del Ejército de Polonia. (es)
- Tadeusz Rozwadowski, né le 19 mai 1866 et décédé le 18 octobre 1928 à Varsovie, est un général polonais. (fr)
- Count Tadeusz Jordan-Rozwadowski (19 May 1866 – 18 October 1928) was a Polish military commander, diplomat, and politician, a general of the Austro-Hungarian Army and then the Polish Army. (en)
- Тадеуш Розвадовский (19 мая 1866 — 18 октября 1928) — польский военачальник, дипломат, и политик. (ru)
- 塔德烏什·約爾丹-羅茲瓦多夫斯基（Tadeusz Jordan-Rozwadowski 1866年5月19日－1928年10月18日）是一名波兰军官，曾在和波兰陆军服役，1920年波苏战争期间任波军总参谋长。波兰五月政变之后被捕，获释不久后在华沙的医院里病逝，具体死因不明。 (zh)
- Тадеуш Йордан-Розвадовський (19 травня 1866, с. Бабин, Калуський повіт — 18 жовтня 1928, Варшава) — польський воєначальник, генерал австро-угорської, а потім польської армій. У 1918–1919 роках воював проти УГА — командувач протиукраїнського фронту (армія «Схід»). (uk)
- Tadeusz ROZWADOWSKI de blazono Trąby (naskiĝis la 19-an de majo 1866 en Babin (nun en Ivano-Frankivska provinco), mortis la 18-an de oktobro 1928 en Varsovio) estis pola militisto kaj inventisto, generalo de aŭstria-hungara armeo, kunkreinto de Pola Militistaro kaj kiel armea generalo de la venko en pola-bolŝevika milito. Bukareŝton forlasis en 1907 en la rango de subkolonelo. Li revenis al Galicio al Stanisławów, kie iĝis komendanto de la 31-a Regimento de Kampaj Kanonoj. En majo 1908 avancis ĝis rango de kolonelo. Tie li sin dediĉis al militista kaj socia agadoj. (eo)
- Tadeusz Samuel Szymon Jordan Rozwadowski herbu Trąby (ur. 20 maja 1866 w Babinie, zm. 18 października 1928 w Warszawie) – polski wojskowy, Feldmarschalleutnant cesarskiej i królewskiej Armii, generał broni Wojska Polskiego, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie bitwy warszawskiej 1920, Generalny Inspektor Jazdy i Generalny Inspektor Kawalerii Wojska Polskiego w latach 1921–1926, w maju 1926 roku dowódca legalnych sił rządowych odpierających pucz Józefa Piłsudskiego, konstruktor i wynalazca wojskowy. (pl)
|