Zout

Zoutmolecule, uitvergroot voor bijzienden, in het Gemeentelijk Park van Zoutleeuw (Vlaanderen).

“Dit artikel moet met een korrel zout genomen worden. Bedien u, er is genoeg.”
~ Plasticmijnwerker die zout als gevaarlijke concurrentie ziet.

“Gij zijt het zout op uw patatten niet waard, gij!”
~ Louis Paul Boon tegen iemand die hem tegenspreekt.

“Plasticdelvers zijn het zout der aarde!”
~ Brugman die twee essentiële mineralen op gelijke voet wil zetten.

“zout smaakt zout.”
~ Kapitein Overduidelijk over Zout

Zout is, samen met plastic, het meest voorkomende en voor de samenstelling van de planeet belangrijkste mineraal op Aarde. Het heeft talloze voor onze diersoort interessante eigenschappen, en wordt voornamelijk ontgonnen in mijnen, de zogenaamde "zoutmijnen".

Een belangrijk mineraal[bewerken]

Zout komt, samen met plastic, in zo grote hoeveelheden op en in onze planeet voor, dat deze zou instorten moest men alle zout en alle plastic verwijderen. Hun beider aanwezigheid in voldoende volume en op de gepaste plaatsen is dus van het grootste belang voor de samenhang van de aardbol. Duurzame ontginning is dus aangewezen.

Moleculaire structuur[bewerken]

De moleculaire structuur van zout is met het blote oog niet te onderscheiden van die van plastic, en al zeker niet voor wie smakeloos en/of kleurenblind is. Het is immers in de smaak en in de kleur van de molecule dat beide van elkaar fundamenteel verschillen: de opvallende smaak van zout steekt schril af tegen de smakeloosheid van plastic, terwijl de kleurigheid van het laatste dan weer contrasteert met de kleurloosheid van het eerste.

Uitzicht[bewerken]

Het is vooral de als "zilt" omschreven smaak die zout laat opvallen: geen enkel mineraal heeft zo'n smakelijk karakter. Al van bij het ontginnen zijn de smaken gemengd, en gespecialiseerd personeel sorteert met een door jarenlange ervaring verkregen nauwkeurigheid de zes basisnuances. Andere nuances worden verkregen door het mineraal fijn te malen en te mengen tot men de gewenste smaak krijgt, en dan in aangepaste verpakkingen op de markt te brengen. Want de juiste presentatie is bepalend voor het commercieel succes: strooizout wordt niet op dezelfde manier gepromoot als "fleur de sel"

Ontstaan[bewerken]

Het ontstaan van zout wordt sinds 1358, jaar van de stichting van de UNIiversele ZOutfederatie, universeel en unaniem toegeschreven aan een gelukkige samenloop van omstandigheden, waarbij een coalitie tussen natuurkundige nuchterheid en goddelijke verbeeldingskracht wonderen had gedaan. Die zijn nog steeds de wereld niet uit, en plastic evenmin.

Het winnen van zout[bewerken]

Een zoutmijnwerker toont een handvol vers ontgonnen zout. Het ontbrekende naamplaatje wijst erop dat deze zoutmijnwerker óf nog aan zijn taak moet beginnen, óf ze al volbracht heeft.

Toen de mensheid voor het eerst met de deugden van zout kennismaakte, volstond het om het nodige materiaal van de grond te rapen. De toename van de wereldbevolking noopte de mens tot het meer gericht zoeken naar en delven van zout, wat, afhankelijk van de geologische situatie, leidde tot het uitbaten van hetzij zoutmijnen, hetzij zoutmeren. Beide komen egaal verspreid over heel de wereld voor: een blik door uw voor-, achter- of zijraam stuit hoogstwaarschijnlijk op een zoutmijn of een zoutmeer, en indien geen van beide daar voorkomen, hoogstwaarschijnlijk een plasticmijn of een plasticmeer.

Zoutmijnen[bewerken]

Driekwart^[1] van het wereldwijd gebruikte zout wordt ondergronds ontgonnen, in zoutmijnen. Deze hebben exact dezelfde infrastructuur als koolmijnen en plasticmijnen, waarvan ze alleen te onderscheiden zijn door het bordje

en door een kritische blik op het voortgebracht product. De kledij van zoutmijnwerkers geeft evenmin iets prijs, op een klein plaatje in zout ter hoogte van de hartstreek na. Daarin staat namelijk de naam van de mijnwerker gegraveerd.

Zoutmeren[bewerken]

Behalve in zoutmijnen, wordt ongeveer 20 procent van dit mineraal ook nog bovengronds gewonnen, in zoutmeren. Opvallend is het verplicht gebruik van een rode schop en een witte hoed. Het zout afkomstig van deze zoutmeren verschilt van dat afkomstig van zoutmijnen, in de structuur van de korrel. In plaats van fijne kristallen, worden hier plaatvormige eenheden tevoorschijn gehaald, met een gemiddelde diameter van tussen de vijftig en de negentig centimeter. De witachtige doorschijnendheid blijft. Meerzout wordt in deze zuivere vorm wel eens toegepast als tegels voor terrassen en langs zwembaden, waar nietsvermoedende bezoekers lopen over zuiver mineraal.

Zoutrecyclage[bewerken]

De resterende vijf procent wordt verkregen door recyclage van gebruikt zout, een door het N.I.S. als onomstootbaar bewezen feit gegarandeerd gegeven dat wiskundig aangelegden al heel wat hoofdbrekens heeft bezorgd. Menig wetenschappelijk team heeft een overmoedig begonnen tellen van de op aarde voorkomende zoutkorrels vroegtijdig moeten opgeven.

Gelijkenissen en verschillen met plastic[bewerken]

Een zoutmeerman op, of liever in de werkvloer.

Zout heeft ongeveer evenveel gelijkenissen als verschillen met dat andere belangrijke mineraal, plastic, en om te voorkomen dat de argeloze gebruiker de zaken door elkaar haalt, volgt hier een overzicht van de meest kenmerkende gelijkenissen en verschillen.

Gelijkenissen[bewerken]

• Zowel zout als plastic vallen bij het ondergronds ontginnen in kleine korrels uiteen;
• De moleculen zijn met het blote oog enkel van elkaar te onderscheiden door het al dan niet hebben van smaak of kleur;
• Geen van beide mineralen bindt zich blijvend aan ander materiaal: beiden blijven zichzelf, en vergaan nooit. Het momenteel op Aarde aanwezige zout is dus nog steeds dat van vlak na de oerknal, en hetzelfde geldt voor plastic.

Verschillen[bewerken]

• Zout in zuivere vorm is wit tot doorschijnend, terwijl plastic in allerlei vrolijke kleurtjes voorkomt;
• Zout lost op in zoet water, en plastic... nee, helaas niet in zout water (zie hier), maar in zwavelzuur;
• In tegenstelling tot plastic, leent zout zich uitstekend tot het versterken van de smaak van diverse eetwaren. Wanneer een organisch object getuigt van goede smaak ^[2], dan kunt u ervan op aan dat het van zout voorzien is.

Verwantschap en verwarring[bewerken]

Het toevoegen van kleurstoffen aan zout enerzijds, en het onttrekken van kleur aan plastic anderzijds, heeft van oudsher geleid tot het scheppen van een op termijn ongezond gebleken verwarring. Daarom besloot men in het voorjaar van 1958, tijdens een uniek congres dat vertegenwoordigers van zowel de zoutindustrie als van de plasticindustrie van over de hele planeet bijeen bracht, om beide praktijken illegaal te verklaren. China was het enige land dat niet aanwezig was: vervalsing van goederen voor export zit daar zo diep in de cultuur ingebakken, dat deelname bij voorbaat zinloos was. Wie zeker wil zijn dat zijn zout van zout, en zijn plastic van plastic is, dient dus terdege de herkomst ervan na te gaan.

Toepassingen van zout[bewerken]

De "Zoutkoningin van Massada", duizenden jaren geleden geperst uit zorgvuldig geselecteerd zout.

Zout is alomtegenwoordig in het menselijke reilen en zeilen, en in niet te onderschatten mate in dat van andere levende wezens. Deze alomtegenwoordigheid heeft ervoor gezorgd dat zout al lang geen gespreksonderwerp meer is op recepties of andere bijeenkomsten, die in het kader van de zoutindustrie niet meegerekend.

Zout in de gastronomie[bewerken]

De oplosbaarheid van zout in zoet water heeft ervoor gezorgd dat het mineraal minder en minder in keukengerei en huisraad, en meer en meer in eetwaren wordt toegepast. Bovendien zijn de neutrale kleurloosheid en de smaakversterkende eigenschap troeven gebleken bij het promoten van een gediversifieerd voedingsaanbod.

Zout in de tuin[bewerken]

Zout is het ideale middel gebleken voor het weghouden van allerlei ongedierte. De meest populaire toepassing is wel die van slakkenbestrijder, want slakken die ermee in aanraking komen lossen schuimend op. Hoewel men vaak beweert dat zulks als dierenmishandeling moet worden beschouwd, zijn het alleen de kwekers en verkopers van wijngaardslakken die iets tegen deze praktijk hebben, die ze als een bedreiging voor hun delicatesse beschouwen.

Zout in de winter[bewerken]

Hoewel zout oplost in zoet water, is het mineraal niet volkomen weerloos, en blijkt het op zijn beurt oplossende eigenschappen te vertonen wanneer het in contact komt met bevroren zoet water, een eigenschap die geprezen wordt door wie in barre winterdagen de straat op moet, maar die verguisd wordt door wie dol is op skiën, sleetjerijden en schaatsen. Vooral op grote dichtgevroren watervlakken wordt door deze bevolkingsgroep zout gevreesd, en niet zelden wacht de gemeentediensten die de naburige wegen komen bestrooien een warm onthaal. Talloze geannuleerde Elfstedentochten waren het gevolg van slordig zoutstrooiwerk, en het verzet groeit naarmate de planeet opwarmt.

Zout in de kunst[bewerken]

De zeldzame uit zout gemaakte kunstwerken hebben alle twee eigenschappen gemeenschappelijk: het zijn monumentale kunstwerken, en bijna altijd standbeelden. Het bekendste standbeeld uit zout is ongeveer 12 meter hoog, staat in de woestijn nabij Massada (Israel), en stelt een koninklijk ogende vrouw voor, die vanop een rotsblok de dorre omgeving overschouwt. De ouderdom van het beeld wordt op zo'n vijfduizend vijfhonderd jaar geschat, en experts hebben uitgemaakt dat de polychromie en de metalen kroon latere toevoegingen zijn, en dat het beeld er oorspronkelijk soberder uitzag.

Nadelen van zout[bewerken]

Eenmaal ontgonnen, heeft zout de vervelende neiging om te gaan migreren, en bij voorkeur naar plaatsen waar plastic beter op zijn plaats is, zoals land- en tuinbouwgronden. Het steeds minder geleidelijk, maar integendeel exponentieel versnellend verzilten^[3] van de vruchtbare oppervlakte en bijhorende teelten is daarvan het resultaat, met een sterke terugloop van voor consumptie geschikte producten als gevolg.

Aan de schandpaal genageld!	Vastgenagelde versie: 3 april 2017
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.

Notenbalk[bewerken]