Pi-de-ta-di’

Pi-de yese, sakakaay nu wawa ni A-lie-ke-sie. Mi-ha-yi-luo-wi-ci.Luo-man-nuo-hu atu Na-ta-li. Ci-li-e-luo-hu-na. Na-lie-se-cin-na, A-lie-ke-sie. Mi-ha-yi-luo-wi-ci.Luo-man-nuo-hu sakaenem nu wawaan tu tatami.

彼得一世，乃沙皇阿列克謝·米哈伊洛維奇·羅曼諾夫和娜塔莉·基里爾洛夫娜·納雷什金娜的長子、阿列克謝·米哈伊洛維奇·羅曼諾夫的兒子中排名第六。

caynem waltu mihcaan, ci Pi-de-ta-di a padek nu wina a kaka ci Aw-duo-e sanse mapatay, nai’ ku iluc nida. Pi-de-ta-di’ a duma nu padek a wina nu kakaan ci Yi-fan wse amica ku nika idaw a milaylay, nika ci Yi-fan wse la’cus ku udip nida, sisa ci Puo-ya-e-tu-ma pisinkiwan cacay a bataan ku mihcaan ni Pi-de-ta-di’. tawya nu mihcaan sepaday a bulad, nida a padek nu kakanaan ci Suo-fie-ya.A-lei-ke-cei-hu-na. Luo-man-nuo-wa mibangbang tu mikuwangay a tademaw, tatusaay nida a baki ci Ci-li-e atu Yi-fun.Na-lei-se-cin i nuayawan nida a mipatay. 

1682年，彼得大帝的異母兄費奧多爾三世逝世，身後無嗣。彼得大帝的另一個異母兄伊凡五世雖然有更優先的繼承權，然而伊凡五世有嚴重的身體和精神上的問題，故此波雅爾杜馬乃選舉時年十歲的彼得大帝為沙皇。同年四月，他的異母姊姊索菲婭·阿列克謝耶芙娜·羅曼諾娃煽動射手衛隊暴動，他的兩個舅舅基里爾和伊凡·納雷什金當著他的面被暴動士兵殺死。

nikalawlawan satu, ci Yi-fan wse atu ci Pi-de-ta-di’ mapulung malasa-hun, ci Yi-fan wse ku sakakaay, ci Suo-fei-ya malase-cen, tatengan cinida ku mikuwanay. kapulungan tu sananal masasakamu , ci Pi-de-ta-di atu ci Yi-fan wse mapulung mueneng i nuayawan, ci Pi-de-ta-di’ atu binacadan masasakamu, ci Suo-fei-ya i nikudan mueneng. wan mueneng i Pi-de-ta-di’ tepalan a nikudan tu mabuhatay nu panan, sipakayda i pananan, ci Suo-fei-ya taneng mitudu’ ci Pi-de-ta-dian tu kawawan.  

此次暴亂後，伊凡五世和彼得大帝成爲共同沙皇，以伊凡五世為長；索非亞擔任攝政，實際上手掌大權。在朝會時，彼得大帝和伊凡五世共同坐在王座前部，由彼得大帝與臣民談話；索非亞則隱於王座背後的座位。王座在彼得大帝一側的後面有個開口，透過這個開口，索非亞會指導彼得大帝如何應對朝政。

caynem walsiw mihcaan, mademec ni kalepacawan, ci Pi-de-ta-di milingatu mibelin ci Suo-fie-ya.A-lei-ke-cei-hu-na. Luo-man-nuo-wa a nipikuwan. ci Suo-fie-ya kinacacay aca milawlaw tu misimaway a miwawies, nika ci ci Pi-de-ta-di salabisa milaliw taydan ci Sie-e-kay-san-sanyi siwtawyen, itida tu palcapu tu patidengan ci nidaan. sadikuday mabelin ci Suo-fie-ya pulul hantu i siwtawyen. 

1689年，因爲戰事失利，彼得大帝開始圖謀推翻索菲亞·阿列克謝耶夫娜·羅曼諾娃的統治。索非亞乃再次鼓動射手衛隊抗命，但彼得大帝在半夜逃往謝爾蓋聖三一修道院，並在他處召集支持者。索菲亞最終被推翻並軟禁於一所修道院中。

1694年，彼得大帝的母親娜塔莉·基里爾洛夫娜·納雷什金娜病死，他才真正掌caynem siwsip mihcaan , cina ni Pi-de-ta-di ci Na-ta-li. Ci-li-e-luo-hu-na. Na-lie-se-cin-na imelang mapatay, kya tatengaay tu nida sisikineng tina kawawan. caynem siwlim mihcaan, ci Pi-de-ta-di mangalay miyukiw tu Hei-hay a sakatahekal nu bayuan pasayda i Ke-li-mi-ya-han-kanatal milepacaw.

握了實權。1695年，彼得大帝爲了謀求在黑海的出海口而向克里米亞汗國開戰。

caynem siwnem mihcaan, ci Sa-hun-yi wse iemlang mapatay, ci Pi-de sadikuday mala nidatu a Sa-hun.

1696年，共治沙皇伊凡五世病死，彼得一世最終成爲唯一的沙皇。

caynem siwpic mihcaan, manglay miwawies tu Ke’-li-mi-ya kanatal a sakakaay ci E’-tu-man-tikuo, pacebaan nida ku ngangan tacuwacuwa i Si-o midan, papatahekalen nida ku tabakiya a masakaputay, mangalay papacuwah ci nidaan, pangangan han tu Ta-cu-se. nika nu O-cuo tabakiay nu kanatalan itida namin ku balucu’ nuheni i Si-pan-ya a nikaalasiasay nu nikaalawan tu wanwi, u Aw-ti-li a hidan tu ku nikalpacawan kaisa misanai’ tu E’-tu-man a nikasasungaay. amica ku caay kanikalecabayan tu E’-tu-man, nika itida i He-lan cinida yadahtu ku nipinanam nida tu sapisanga tu balungan, maadih nida ku nikalekal nu kanatalan, namakayni sisa u sasumadan a papalekalan tu E’-luo-se.

1697年，爲了對抗克里米亞汗國的宗主國鄂圖曼帝國，他隱姓埋名遊歷西歐各地，並同時派出一個龐大的代表團，尋求西方各國的支持，史稱大出使。但其時歐洲各大國的注意力正全集中在西班牙王位繼承的爭執中，而奧地利則爲了維持自己的戰爭而不願意破壞與鄂圖曼的和平。雖然沒能結成反鄂圖曼同盟，但他在荷蘭卻花費大量時間學習造船，並目睹了歐洲各國文藝復興的盛況，由此定下了日後俄羅斯改革的基石。

caynem siwwal mihcaan tu lalud, mibelin ku labuay a hitay, mangalay paayaw tu padek a kakaan ci Suo-fie-ya.A-lei-ke-cei-hu-na. Luo-man-nuo-wa palasahungan, ci Pi-de yise putun han nida ku nipidang kalahen nida taluma’, nika ka talumaan nida idadan henay masasungaay tu ku nuheni, ci Suo-fie-ya.A-lei-ke-cei-hu-na. Luo-man-nuo-wa pacicien patayda i siwyen malabunsan. lalabaen ni Pi-de yise ku mihantayay a tademaw, mihantayay a tademaw melecen ku nipipatay, tangah sipahelak i katuuday, bulasaken ku hitay. tawya a mihcaan, pacicien ni Pi-de yise ku hun-huo ci Yei-hu-duo-ci-ya. Luo-pu-si-na malabunsan.

1698年夏天，因國內禁衛軍謀叛，企圖擁立他的異母姐姐索菲亞·阿列克謝耶夫娜·羅曼諾娃為沙皇，彼得一世中斷遊歷匆匆回國，不過叛亂在他返抵之前已經被平息了，而索菲亞·阿列克謝耶夫娜·羅曼諾娃被迫到修院出家。彼得一世嚴厲處罰了參加禁軍叛亂的人，謀叛者被處絞，屍首示眾，禁軍本身則被解散。同年，彼得一世迫使皇后葉夫多基婭·洛普希娜出家。

ci Pi-de-ta-di manamuh miladay tu hitay malepacaw, sayaway nida a nikalepacawan makaci, namiladaytu tu hitay manamuh tu nikataluma’, mahida u sakakaay nu hitay. hina seneng ci nida tu sakakaay a waywayan nida, kaygun sakakaay caay kaw Sa-hun dada’. 

彼得大帝喜歡親率部隊作戰，第一場戰役獲勝時，他曾親率部隊接受凱旋，像個士官長。他經常以自己的最高軍階——海軍中將而非沙皇自居。

mangalay misaahebal tu bayu a cinlian, demecen nu heni ku satinengay a hitayan u Zua-din, cinida tu ku mikantukay tu nipisikian nu aydaay a Sen-pi-de-paw. 

為拓展海權，迎戰強敵瑞典，親自監工設計今天的聖彼得堡。

ci Pi-de-ta-di namisahucu nu tademawan katukuh i He-lan minanam misanga tu balunga a nalimaan.

彼得大帝曾喬裝成普通人到荷蘭學習造船的技巧。

ci Pi-de-ta-di idaw ku la’cusay nida a waywayan. ku singalih tu tatamaan a wawa ci A-lei-ke-sye. Pi-de-luo-wi-ci midayday tu kawaw nida, milecad ci nidaan hinalepacaw a tademaw, nika ci A-lei-ke-sye. Pi-de-luo-wi-ci kaisa u hucu nu tademaw kuhan, sa tayda i Aw-ti-li micudad, mangalay milaliw tu E’-kuo, pacebaan sisa taluma’ satu, ci Pi-de-ta-di pasacacayen nida ku wawa, u cancanan a waywayan ku sapipatay tu cabay nu wawa nida, u sapakadateng patalaw tu wawa nida. nika ci A-lei-ke-sye. Pi-de-luo-wi-ci i katuuday nu tademawan mihapu tu sakala’cus tu E’-kuo tu sapikuwan a sasakamuen. matawid ci Pi-de-ta-di mangalay mibakin ci nidaan. nika nakamuan nida anutaluma’ ku wawa nida amalahucunu tademaw sa, ahican tu kiya haw patayda hantu nida i cuciw, yihua, sakakaay atu duma nu masakaputay misaybang, hinisa ku nuheni u kawaw nu luma’ namu kuyni han. 

彼得大帝也有著不為人知的殘酷與不講情份。他原本很期待自己的大兒子阿列克謝·彼得羅維奇繼承皇位，跟他一樣是一個驍勇善戰的君主，但阿列克謝·彼得羅維奇卻只想當個平凡人，後在奧地利帝國留學時，想要逃離俄國勢力，被半強迫引渡回國，彼得大帝為了孤立兒子，用各種酷刑處死了許多兒子的友人，也作為對兒子的警惕。但阿列克謝·彼得羅維奇卻在公開場合發表他將實現不利俄國統治的舉措之談話。這令彼得大帝覺得危險而想處罰他，但他曾答應兒子若其返國就讓他過平凡安穩的生活，他感到窒礙難行而把兒子交付由主教、議會、官員及其他要員組成的會議審判，他們卻推託說此乃沙皇的家務事。

caypic caywal mihcaan enem bulad tunem demiad, pihapuan tu nikuda a tusa nu demiadan malawacu tu ci A-lei-ke-sye. Pi-de-luo-wi-ci nikatulinan a mutiik, patay satu i Sen-pi-de-paw a Pi-de-paw-luo a kitidaan, tawya nu mihcaan tuwal ku mihcaan nida.  

1718年6月26日，也就是宣判的兩天後，虛弱體病的阿列克謝·彼得羅維奇終於捱不住連日的鞭刑，去世於聖彼得堡的彼得保羅要塞，享年二十八歲。

https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E5%BD%BC%E5%BE%97%E5%A4%A7%E5%B8%9D