Femme fatale

Picha ya kiwambo ya Barbara Stanwyck kutoka katika tangazo la sinema ya *Double Indemnity.*

Femme fatale ni neno lenye asili ya Kifaransa linalomaanisha "mwanamke hatari" au "mwanamke mwenye kuangamiza." Neno hili limekuwa likitumika kuwakilisha mhusika wa kike ambaye ni mrembo, mwenye kuvutia, na anayejua jinsi ya kutumia sifa hizo kumshawishi na kumtawala mwanaume kwa ajili ya maslahi yake binafsi. Huyu ni mwanamke ambaye mara nyingi ni mjanja, mwenye akili, na asiyejali athari za vitendo vyake kwa wengine. Katika fasihi na filamu, femme fatale huonekana kama mwanamke mwenye nguvu ya kisiri ambaye ana uwezo wa kuwadhibiti wanaume kwa kutumia ushawishi wake wa kimapenzi na akili zake.

Mwanzo wa dhana hii unaweza kupatikana katika fasihi na sanaa ya kale, lakini ilipata umaarufu mkubwa katika filamu za noir za miaka ya 1940 na 1950. Filamu hizi, ambazo zilijulikana kwa mandhari yake ya giza na hadithi zenye utata, ziliweka msingi wa jinsi femme fatale alivyoelezewa na kuonyeshwa katika tamaduni maarufu. Mhusika huyu mara nyingi ni mrembo wa kupindukia, lakini nyuma ya sura yake nzuri kuna nia ya hatari. Femme fatale hutumia uzuri wake kama silaha, akiwavuta wanaume katika mitego yake na kisha kuwaangamiza kihisia, kiakili, au kimwili.

Katika historia ya filamu, femme fatale imeonekana katika filamu nyingi maarufu. Mojawapo ni Double Indemnity (1944), filamu ya noir inayomwonyesha Phyllis Dietrichson,uhusika ulichezwa na Barbara Stanwyck. Phyllis ni mwanamke anayemshawishi mwanasheria kijana kuingia kwenye mpango wa mauaji kwa ajili ya kupata bima. Mwanamke huyu ni mfano halisi wa femme fatale, akionyesha tamaa, ujanja, na ukatili katika kufikia malengo yake bila kujali athari kwa wengine.

Filamu nyingine inayomwonyesha femme fatale ni Gilda (1946), ambapo Rita Hayworth anacheza uhusika wa Gilda, mwanamke mrembo mwenye siri nyingi. Gilda ni mwanamke ambaye ana uwezo wa kuwafanya wanaume kumfuata kwa mapenzi, lakini anawachanganya na kuwafanya washindwe kumuelewa. Hayworth alijipatia umaarufu mkubwa kwa uhusika wake huu, akawa mfano wa femme fatale ambaye hawezi kutabirika na ambaye mvuto wake unaleta hatari kwa wanaume wanaojihusisha naye.

Mifano ya kisasa ya femme fatale inaweza kuonekana katika filamu kama Basic Instinct (1992), ambapo Sharon Stone anacheza kama Catherine Tramell, mwandishi wa riwaya za uhalifu ambaye ni mrembo na mwenye akili kali. Catherine anatumia mvuto wake wa kimapenzi kumdanganya na kuwachanganya wanaume, hasa katika upelelezi wa kesi ya mauaji ambayo anahusishwa nayo. Uigizaji wa Stone katika filamu hii ulichangia sana kubuni upya dhana ya femme fatale katika sinema za kisasa, akiwakilisha mwanamke mwenye nguvu na asiyeweza kutabirika.

Katika Body Heat (1981), Kathleen Turner anacheza kama Matty Walker. Mwanamke anayemvuta mwanaume kijana katika mpango wa mauaji kwa kutumia uzuri wake na mvuto wa kimapenzi. Matty ni femme fatale wa kisasa ambaye anaonyesha jinsi uzuri unaweza kutumiwa kama silaha ya kumdanganya mtu na kumsukuma katika maangamizi. Vilevile, katika The Last Seduction (1994), Linda Fiorentino anacheza uhusika wa Bridget Gregory, mwanamke anayemiliki akili nyingi na hila nyingi. Akiwadanganya wanaume na kuwatumia kufanikisha mipango yake ya kujinufaisha.

Waigizaji wengine maarufu waliocheza uhusika wa femme fatale ni pamoja na Lauren Bacall katika The Big Sleep (1946), ambapo anacheza kama mwanamke anayemchanganya na kumshawishi mpelelezi binafsi anayejaribu kutatua kesi ya uhalifu. Vivien Leigh katika A Streetcar Named Desire (1951) pia alicheza uhusika wenye sifa za femme fatale, ingawa kwa namna tofauti. Uma Thurman katika Kill Bill (2003-2004) alicheza kama mwanamke mwenye nguvu na hila, akitumia ujuzi wake wa mapigano kufanikisha malengo yake.

Kwa hiyo, femme fatale ni zaidi ya mhusika tu; ni mfano wa jinsi mwanamke anavyoweza kutumia uzuri na akili zake kwa manufaa yake binafsi. Mara nyingi kwa gharama ya wengine.

Filamu baadhi zilizotaja muhusika huyu

Filamu 30 Zilizotumia Femme Fatale
Jina la Filamu	Jina la Mhusika	Mwigizaji	Mwaka Uliotoka	Mwongozaji
Double Indemnity	Phyllis Dietrichson	Barbara Stanwyck	1944	Billy Wilder
Gilda	Gilda Mundson Farrell	Rita Hayworth	1946	Charles Vidor
The Big Sleep	Vivian Sternwood Rutledge	Lauren Bacall	1946	Howard Hawks
Out of the Past	Kathie Moffat	Jane Greer	1947	Jacques Tourneur
The Lady from Shanghai	Elsa Bannister	Rita Hayworth	1947	Orson Welles
Sunset Boulevard	Norma Desmond	Gloria Swanson	1950	Billy Wilder
A Streetcar Named Desire	Blanche DuBois	Vivien Leigh	1951	Elia Kazan
Niagara	Rose Loomis	Marilyn Monroe	1953	Henry Hathaway
Vertigo	Madeleine Elster/Judy Barton	Kim Novak	1958	Alfred Hitchcock
North by Northwest	Eve Kendall	Eva Marie Saint	1959	Alfred Hitchcock
The Killers	Kitty Collins	Ava Gardner	1946	Robert Siodmak
Body Heat	Matty Walker	Kathleen Turner	1981	Lawrence Kasdan
Fatal Attraction	Alex Forrest	Glenn Close	1987	Adrian Lyne
Basic Instinct	Catherine Tramell	Sharon Stone	1992	Paul Verhoeven
The Last Seduction	Bridget Gregory/Wendy Kroy	Linda Fiorentino	1994	John Dahl
Bound	Violet	Jennifer Tilly	1996	Wachowskis
L.A. Confidential	Lynn Bracken	Kim Basinger	1997	Curtis Hanson
Wild Things	Suzie Toller	Neve Campbell	1998	John McNaughton
Mulholland Drive	Rita/Camilla Rhodes	Laura Harring	2001	David Lynch
Kill Bill: Volume 1	Beatrix Kiddo (The Bride)	Uma Thurman	2003	Quentin Tarantino
Femme Fatale	Laure Ash	Rebecca Romijn	2002	Brian De Palma
Sin City	Ava Lord	Eva Green	2014	Robert Rodriguez, Frank Miller
Chloe	Catherine Stewart	Julianne Moore	2009	Atom Egoyan
Black Widow	Catharine "Cathy" Gale	Theresa Russell	1987	Bob Rafelson
The Grifters	Myra Langtry	Annette Bening	1990	Stephen Frears
Devil in a Blue Dress	Daphne Monet	Jennifer Beals	1995	Carl Franklin
To Die For	Suzanne Stone Maretto	Nicole Kidman	1995	Gus Van Sant
The Postman Always Rings Twice	Cora Smith	Lana Turner	1946	Tay Garnett
Dressed to Kill	Liz Blake	Nancy Allen	1980	Brian De Palma
The Hunger	Miriam Blaylock	Catherine Deneuve	1983	Tony Scott

Jisomee

Dominique Mainon and James Ursini (2009) Femme fatale, ISBN 0879103698. Examines the context of film noir.
Giuseppe Scaraffia (2009) Femme fatale, ISBN 9788838903960
Julie Grossman (2020) The Femme Fatale, ISBN 9780813598246. A brief history of the femme fatale in cinema and TV.
Toni Bentley (2002) Sisters of Salome, ISBN 9780803262416. Salome considered as an archetype of female desire and transgression and as the ultimate femme fatale.
Bram Dijkstra (1986) Idols of Perversity: Fantasies of Feminine Evil in Fin-De-Siecle Culture, ISBN 0195056523. Discusses the Femme fatale-stereotype.
Bram Dijkstra (1996) Evil Sisters: The Threat of Female Sexuality in Twentieth-Century Culture, ISBN 0805055495.
Elizabeth K. Mix Evil By Design: The Creation and Marketing of the Femme Fatale, ISBN 9780252073236. Discusses the origin of the Femme fatale in 19th-century French popular culture.
Mario Praz (1933) The Romantic Agony, ISBN 9780192810618. See chapters four, 'La Belle Dame Sans Merci', and five, 'Byzantium'.
Julie Grossman (2009) Rethinking the Femme Fatale in film noir: Ready for her close-up, ISBN 9781349313341. Tries to bring about a more nuanced and sympathetic reading of the "femme fatale" in film criticism and popular culture commentary.

Makala hii ni sehemu ya mradi wa kuboresha Wikipedia na Wikamusi ya Kiswahili. Unaweza kusaidia kuihariri na kuongeza habari.