Alumini

Alumini (aluminium)
Jina la Elementi	Alumini (aluminium)
Alama	Al
Namba atomia	13
Mfululizo safu	Metali
Uzani atomia	26.9815
Valensi	2, 8, 3
Densiti	2.70 g/cm³
Ugumu (Mohs)	2.75
Kiwango cha kuyeyuka	933.47 K (660.32 °C)
Kiwango cha kuchemka	2792 K (2519 °C)
Asilimia za ganda la dunia	7.57 %
Hali maada	mango

Alumini ni elementi. Namba atomia yake ni 13 kwenye mfumo radidia na uzani atomia ni 26.9815. Katika mazingira ya kawaida ni metali nyepesi yenye rangi nyeupe ya kifedha. Alama yake ni Al.

Alumini ni metali inayopatikana kwa wingi katika ganda la dunia.

Kutokana na densiti husianifu ndogo inatumiwa kila mahala ambapo wepesi ni muhimu, kwa mfano katika uundaji wa vitu mbalimbali kama utengenezaji wa ndege.

Alumini ni kipitishaji kizuri sana cha umeme na joto. Ni chepesi na imara. Inaweza kugongwa na kuwa kama karatasi (kufinyangika) au kuvunjwa kwenye waya. Ni chuma thabiti sana, ingawa ni sugu ya kutu.

Alumini inazuia kutu kwa kutengeneza safu ndogo, nyembamba ya oksidi ya alumini juu ya uso wake. Safu hiyo inalinda chuma kwa kuzuia oksijeni kufikia. Ukosefu hauwezi kutokea bila oksijeni. Kwa sababu ya safu hiyo nyembamba, majibu ya aluminiamu hayaonekani.

Alumini huunda kampaundi ya kemikali katika hali ya +3 oksidesheni. Hizo kwa ujumla hazitumiki. Kloridi za Alumini na mifano ya alumini oksidi. Mara chache sana ni misombo katika hali ya +1 au +2 oksidesheni.

Alumini ni thabiti na nyepesi. Pia si ajizi kikemia, yaani inapenda kutendana haraka na oksijeni na hapo inajenga tabaka jembamba la oksidi linalozuia kuendelea kwa kutendana na kemikali nyingine.^[1] Ni nyepesi kuliko chuma na feleji. Kwa hiyo hutumiwa pale ambapo uzito mdogo ni muhimu kama katika utengenezaji wa eropleni, treni na magari ambapo uzito mdogo unapunguza matumizi ya fueli^[2]. Alumini hupendwa pia kwa kutengeneza maboti na meli ndogo kwa sababu, tofauti na feleji, haishikwi na kutu kutokana na athira ya maji ya chumvi. Takriban asilimia 35 za matumizi ya alumini duniani yalikuwa kwa ajili ya kutengeneza vyombo vya usafiri.

Feleji ni rahisi zaidi, kwa hiyo alumini hutumiwa kama wepesi na kinga dhidi ya kutu ni muhimu.

Uzito mdogo ni muhimu pia kwa matumizi yake kwa vyombo vya kufunga vyakula kama makopo ya vinywaji na vyakula. Chakula hufungwa mara nyingi katika jaribosi ya alumini kwa sababu ni imara na haitendani na vitu ndani yake, kwa hiyo haiundi sumu.

Katika ujenzi alumini hutumiwa kwa ajili ya madirisha na milango kwa sababu haitendani, inaweza kubaki bila kupakwa rangi.

Alumini haitumiwi katika mwili wa binadamu, ingawa ni ya kawaida sana. Watu wanajadiliana kama matumizi yake katika vidonge na matibabu ya maji yana afya.

Ioni za alumini kupunguza kasi ya kupanda kwa mimea kwenye udongo wenye tindikali.

Alumini inaweza kuwa sababu katika ugonjwa wa Alzheimer (ugonjwa wakati ubongo unaacha kufanya kazi na mgonjwa amechanganyikiwa). Lakini jamii ya Alzheimer inasema maoni makubwa ya matibabu na ya kisayansi ni kwamba masomo hayakuonyesha uhusiano wa sababu kati ya alumini na ugonjwa wa Alzheimer.

1. ↑ Physical and chemical properties Archived 15 Juni 2017 at the Wayback Machine., tovuti ya kampuni ya Alunorf
2. ↑ Davis, Joseph R. (1993).Aluminum and Aluminum Alloys. ASM International. pp. 13–17. ISBN 978-0-87170-496-2.

Makala hii kuhusu mambo ya kemia bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Alumini kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.