Synapse

Een Synapse is een Kontaktsteede twiske two Näärwensällen. Synapsen tjoonje ju Uurdreegenge fon Ärröögenge, ferlööwje oawers uk ju Modulation fon ju Signoaluurdreegenge. Jo konnen buppedät truch anpaasjene Ferannergen Information spiekerje. Ju Antaal fon do Synapsen bedrächt in de Brainge fon n Uutwoaksenen sowät 100 Billione (10¹⁴) – beleeken ap n eenpeld Neuron swonket ju twiske 1 un 200.000.

Apbau fon een Synapse
Postsynaptiske Membran sponnengs- aktivierten Calciumkanoal synaptiske Vesikel Wier- apnoame- Pumpe Rezeptor Neurotransmitter Axon Synaptiske Glieuwe Dendrit

Truch een elektrisk Signoal, dät Aktions-Potentioal, wäide uut dän Eendknoop fon een Näärwensälle Neurotransmitter (Boodenstoffe) uutskädded, do dan uur ju synaptiske Glieuwe ätter do Receptooren fon dän Dendrit fon ju uur Näärwensälle wai gunge. Ju Sälle foar ju Glieuwe is die präsynaptiske Deel, wät ätter ju Glieuwe kumt, die postsynaptiske Deel. Heel säilden rakt dät uk een Beienfloudenge fon n postsynaptiske ätter n präsynaptiske Deel.

Do Neurotransmittere wäide in ju Näärwensälle produsierd un wonnerje dan in litje Bleesen (Vesikele) ätter dän Synapsen-Eendknoop fon ju Sälle. Sticht truch een Aktions-Potentioal ju Calcium-Concentration in ju Sälle oun, dan wäide do Neurotransmittere uutskädded. Düt böärt truch ju Eepenenge fon sponnengs-aktivierde Calcium-Kanoale. Truch Conformations-Annerengen fon Calcium biendende Oaiwiete, foarallen Synaptotagmin wäd ju exocytotiske Fersmiltenge fon ju Vesikel-Membran un ju Säl-Membran härbiefierd, wiertruch dät dan uutskädded wäd (as ap ju Bielde tou sjon.

Buute Synaptotagmin is uurigens uk een Riege fon uur Oaiwiete deer oun bedeeliged, t.B. Complexin I un II, do ju Uutskäddenge fon do Neurotransmittere gauer moakje. Failje do bee, kon die Organismus nit lieuwje. Failt bloot een deerfon, faale him Leeren af sik Röögjen stuur.

Oun ju postsynaptiske Membran, ju ap ju uur Kaante fon ju synaptiske Glieuwe lait, biende do Neurotransmittere oun Receptooren. Deertruch kon it tou een Eepenenge fon ligenden-ouhongige Ionen-Kanoale uun deermet tou een Annerenge fon dät Membran-Potentioal in ju postsynaptiske Näärwensälle kuume. Jee ätter Receptortyp kon uk een "Second-Messenger-Kaskade" uutlöösd wäide, ju juust so tou een Annerenge fon dät Membran-Potentioal un mongs uk tou moor Ouloope in ju postsynaptiske Sälle lat. Ju "Second-Messenger-Kaskade" kon een hooge Signoalferstäärkenge ärtjuuge, wierbie ju Wierkenge fon düsse Signoalferstäärkenge loangsoamer is as ju direkte Wierkenge ap Ionen-Kanoale.

Twiske Näärwensällen rakt dät ärröögjende (excitatoriske) un bedoarjende (inhibitoriske) Synapsen, do äntspreekend ärröögjende (EPSP = excitatorisk postsynaptisk Potentioal) af bedoarjende (IPSP = inhibitorisk postsynaptisk Potentioal) Wierkenge häbe. Bloot, wan moorere ärröögjende EPSPs tou lieke Tied oun ferskeedene Steeden (ruumelke Summation) af in uutroakjend gaue tiedelke Foulge (tiedelke Summation) in een Neuron (Näärwensälle) ienträffe, äntstoant deer oane een Aktions-Potentioal. Ju Aktivierenge fon bedoarjende Synapsen lat tou ju Hyperpolarisation fon ju Näärwensälle. Dät hat hier Membran-Potentioal sakket ou un ju is stuurer ärröögboar. EPSPs fiere tou Depolarisation, moakje dät Membran-Potentioal also haager un deermäd uk ju Ärröögboargaid fon ju Näärwensälle.

Elektriske Synapsen sunt säildener as chemiske, man do rakt it uk. In elektriske Synapsen wäd dät Aktions-Potentioal juust so fäärelat, as dät is un nit in een chemisk Signoal uursät. Deertou sunt do bee Näärwensällen dan truch sonaamde Glieuwen-Ounsluute (Ängelsk: Gap junctions) mädnunner ferbuunen, dät hat, deer is n Kanoal uut Oaiwiet, die staalt een Ferbiendenge twiske two Näärwensällen häär.