Molksträite

360-Groad panoramiske Bielde fon uusen Molkwai. Deerbie sunt ferskeedene Bielden annunner klieuwed wuuden.

Wo uusen Molkwai fonsieden uutsjucht. Observierde un extrapolierde Struktuur fon do Spiroalierme.

NGC 7331 is n uur galaktisk System in dät Al, uk bekoand as "Twilling fon dän Molkwai".

Ju Molksträite of Galaxis (fon dät Griechiske galaxias (γαλαξίας), af kyklos galaktikos = "Molkzirkel") is die Noome foar dät spiroalfoarmige Stiernensystem fon truchsnittelke Grööte, wieroun sik uus Sunnensystem mäd de Äide fint. Truch hiere Foarm as flakke Skieuwe sjo wie ju hier fon binnen hääruut as n luchtjend Beend uur de Luft, wan dät man tjuusterch nouch is. Truch Luchtfersmutsenge is ju Molksträite an wäkke Steeden stuur of nit goarnit moor tou sjoon.

Wan wie ju Molksträite fonsieden bekiekje kuuden, wuud ju uutkiekje as n Skoale (ju galaktiske Skieuwe) mäd fertjukten Kääden (ju zentroale Fertjukkenge). Ju galaktiske Skieuwe häd n Truchmeeter fon 100 000 - 120 000 Luchtjiere; ju Tjukte is buute ju zentroale Fertjukkenge soowät 3000 Luchtjiere. Ju Molksträite is touhoopestoald uut mindestens 200 Milliarden Stiernen (näiere Skätsengen baale sogoar fon uum 400 Milliarden Stiernen), wierfon die grootste Deel sik in ju Skieuwe fint.

Uum wäkke gewaltige Oustande sik dät hondelt, kon me sjo wan me betoankt dät sun Luchtjier 63 241 moal so groot is as ju Oustand fon de Äide ätter de Sunne, uk Astronomiske Eenhaid naamd; ju is bloot 8,317 Luchtminuten, immer noch 149 Milionen Kilometer!

Dät System änthaalt oolde un näie Stiernen, Stoaf un molekuläre Gaswulken. Dät bestoant uut ne zentroale Fertjukkenge, ne Skieuwe mäd fjauer groote un eenige litjere Spiroalierme un n Halo. Ju zentroale Fertjukkenge fon de Molksträite is woarskienelk boolkenfoarmich un fon jeelwiete Faawe. Ju häd n Truchmäite fon sowät 20 000 Luchtjiere un ne Tjukte fon sowät 6000 Luchtjiere un änthaalt uur dän Tume wäch 50 Milliarden Stiernen in n e tichte Konzentroation.

In de Midde fon ju Molksträite fint sik gjucht woarskienelk n supersweer Swot Gat, Sagittarius A. Dät is oawers nit gjucht aktiv, dan - in Juunsats tou ju Loage in ju galaktiske Skieuwe - is in dät Zentrum man min interstellär Gas uurichblieuwen.

Ju galaktiske Skieuwe wäd bilded fon ferskeedene Spiroalierme, Steeden wier ju Tichte fon Stiernen (un foarallen fon junge, luchtkraftige Stiernen) gratter is as uurswain. Ju Molksträite häd fjauer Haudierme un minimoaal twäin litje Ierme. Do fjauer Haudierme sunt die Sagittariusierm, die Perseusierm, die Cygnusierm un die Centaurusierm. Uus Sunnensystem fint sik in een fon do litjere Ierme, die Orionierm, sowät hoolfwai dän Raant fon ju Skieuwe. Do Ierme bestounde uut Stoafwulken, Dooke un junge un oolde Stierne.