Shah-Boksi

Shah-Boksi është një sport hibrid i cili kombinon boksin dhe shahun në raunde të veçanta. Sporti filloi kur artisti Holandez Iepe Rubingh, i frymëzuar nga pamjet imagjinare të artistit dhe filmbërësit Francez Enki Bilal, organizoi disa periudha të shkurtra të këtij sporti. Fama e Shah-Boksit po rritet mbarëkombëtarisht dhe madje është krijuar dhe një shoqatë e Shah-Boksit. Pjesëmarrësit duhet të jenë boksierë të aftë dhe shahistë të zotë sepse ndeshja mund të përcaktohet nga të dyja këto disiplina.

Ideja kryesore e Shah-Boksit është të kombinojë sportin #1 mendor dhe sportin #1 fizik në sport hibrid që kërkon maksimumin nga lojtarët-mendërisht dhe fizikisht.

Një ndeshje konsiston deri në 11 raunde alternative shahu dhe boksi. Ndeshja fillon me një raund shahu prej 4 minutash. Më pas ky raund ndiqet nga një raund boksi prej 3 minutash dhe më pas alternimi vazhdon deri në fundin e ndeshjes, për gjithsej 6 raunde shah dhe 5 raunde boks. Ka një pauzë 1 minutëshe ndërmjet raundeve. Këtu përdoret shahu i shpejtë, një formë gjatë së cilës çdo lojtar ka një kohë prej 12 minutash për të gjithë ndeshjen.

Pjesëmarrësit mund të fitojnë me knockout, me anë të shah-mat, nga vendimi i gjyqtarëve, ose nëse 12 minutat e kohës së kundërshtarit mbarojnë. Nëse një pjesëmarrës nuk ndërmerr një lëvizje gjatë raundit të shahut, ai duhet të lëvizë brenda 10 sekondave pasi i jepet një paralajmërim. Paralajmërimet e përsëritura mund të çojnë në shkualifikim. Lojtarët mbulojnë veshët me kufje në mënyrë që të mos dëgjojnë ndonjë ndihmë nga publiku.

Sporti hibrid u parashikua në 1992 nga Enki Bilal dhe Shah-Boksi u përfshi në novelën e tij grafike Froid Équateur. Iepe Rubingh e bëri këtë koncept realitet, duke luftuar edhe personalisht nën emrin "Iepe Shakaxhiu". Rubingh pa se metoda e ndjekur në libër, një ndeshje boksi dhe më pas një ndeshje shahu nuk ishte aspak praktike. Në vend të kësaj ai vendosi alternimin e tyre.

Një koncept deri diku i ngjashëm gjendet edhe në filmin finlandez të vitit 1991 Uuno Turhapuro—herra Helsingin herra, ku heroi i filmit luan shah-qorr kundër një personi duke përdorur një telefon, ndërkohë që bokson me dikë tjetër. Nuk dihet nëse Bilal ishte në dijeni të filmit. Është gjithashtu një film i 1979 i i Joseph Kuo i quajtur "Ninja Checkmate" (Shah-mat Ninxhash). Filmi nuk përfshin Shah-Boksin, por ishte padyshim frymëzim për këngën e Wu-Tang Clan, "Da Mystery of Chessboxin'" në albumin e tyre të parë, Enter the Wu-Tang. Producenti i Wu-Tang Clan, RZA është fans dhe përkrahës i sportit.

Sporti drejtohet nga Organizata Ndërkombëtare e Shah-Boksit (WCBO), motoja e të cilës është "Luftimi bëhet në ring dhe lufta zhvillohet në fushë. "Kampionati i parë ndërkombëtar u mbajt në 2003 në Amsterdam dhe u fitua nga Iepe Rubingh. Kampionati i parë Evropian i Shah-Boksit u zhvillua në 1 tetor 2005, në Berlin. Tihomir Atanassov Dovramadjiev nga Bullgaria mposhti Andreas "D" Schneider nga Gjermania, i cili u mposht në raundin e shtatë (raund shah).

Në 21 prill 2006, 400 spektatorë paguan për të parë dy ndeshje në teatrin Gloria, Këln. Zoran "Priftt" Mijatovic e hapi lojën me lëvizjen Hapi i parë i Mbretëreshës. Kundërshtarii tij, një 37 vjeçar ish-paqeruajtës i OKB-së i quajtur Frank "Anti Terror" Stoldt, ishte mjaft i përgatitur dhe dominoi si në tavolinën e shahut edhe në ring. Në raundin e shtatë (raund shahu) Mijatovic pa se ishte vetëm tre lëvizje larg shah-matit dhe u dorëzua.

Në prill 2008, Federata Botërore e Shahut postoi një video në website-in e tij ku dukej presidenti e federatës, Kirsan Ilyumzhinov, duke luajtur një miqësore Shah-Boksi në Elista. Po atë muaj, u formua në Londër klubi i parë i Shah-Boksit në Britani. Në korrik 2008 në Berlin, një 19 vjeçar, student matematike rus Nikolai Sazhin fitoi titullin "Kampion Bote" duke mundur Frank Stoldt. Stoldt u në raundin e pestë (raund shahu) pasi humbi mbretëreshën.

28 nëntori 2009 pa titullin e peshave të rënda të vendosej mes Nikolay "Kryetari" Sazhin dhe Leo "Granit" Kraft, në Pallatin e Sportit Ivan Yargin në Krasnoyarsk, Siberi, para një publiku prej 2000 spektatorësh. Sazhin, me origjinë nga Krasnoyarsk, kishte ekspeienca të mëparshme amatore boksi, pasi kishte marrë pjesë në 95 ndeshje amatore (fitore 85), dhe në 2005 kishte një klasifikim Elo në shah ; sidoqoftë, ai së afërmi kisht vuajtur nga një dëmtim në gju. Kundërshtari i tij, Kraft ishte 4 vjet më i vogël se Sazhin (17 vjeç në atë kohë) ; ai u lind në Gomel, Bjellorusi, por përfaqësonte Federatën Gjermane të Shah-Boksit. Edhe pse më i ri Kraft kishte marrë pjesë në 50 ndeshje amatore boksi (fitore 45), dhe kishte një klasifikim Elo të vitit 1997.

Ndeshja u hap me mbrojtjen Gruenfeld, dhe u pasua nga raundi i parë i boksit, i cili u dominua gjerësisht nga i riu Kraft. Raundi i tretë pa Kraftin të bëjë një rrokatë të herët dhe si rezultat atij iu desh të mbronte mbretin. Sazhin mori ndeshjen nën kontroll në raundin pasus të boksit. Megjithatë, kur iu kthyen tavolinës së shahut, Sazhin harxhoi shumë kohë duke sulmuar mbretin e Kraft. Si rezultat në raundin e tetë Sazhin u detyrua të fitonte me knockout ose të humbiste në shah. Ai dështoi në këtë qëllim, dhe, kur u kthyen në tavolinën e shahut, Sazhin u tërhoq.

Shah-Boksierët e klasit të lartë duhet të kenë aftësi edhe në shah. P.sh. Nikolai Sazhin ka një klasifikim Elo prej rreth 1900, ndërsa kampioni Evropian i Shah-Boksit Tihomir Atanassov Dovramadjiev është një mjeshtër i federatës së shahut me një klasifikim Elo prej mbi 2300 dhe ka fituar shumë çmime shahu.

• The official WCBO site
• Official UK site Arkivuar 19 dhjetor 2020 tek Wayback Machine
• Chessboxing site Arkivuar 18 dhjetor 2013 tek Wayback Machine
• Chessboxing video Arkivuar 9 qershor 2010 tek Wayback Machine
• The official Great Britain Chessboxing Organisation site
• A review of chessboxing training classes in London
• A photographic account of Chessboxing, October 2009, Tufnell Park, London.
• Interview with Iepe Rubingh