Antemiusi

Prokopi Anthemius (/æ n θ ɛ m i ə s / rr. 420 - 11 korrik 472) ishte perandori Romak perëndimor nga 467 në 472.

Ndoshta Perandori i fundit i aftë Romak Perëndimor, Anthemius u përpoq të zgjidhte dy sfidat kryesore ushtarake me të cilat përballeshin mbetjet e Perandorisë Romake Perëndimore: Visigothët e ringjallur, nën Euric, fusha e të cilit kalonte në Pirenej; dhe Vandalët e pakërkuar, nën Geiseric, në kontrollin e padiskutueshëm të Afrikës Veriore. Anthemius u vra nga Ricimer, gjenerali i tij me origjinë Gotike, i cili kontestoi pushtetin me të.

Procopius Anthemius i përkiste një familje fisnike, Procopii, e cila i dha disa oficerë të lartë, civilë dhe ushtarakë, në Perandorinë Romake të Lindjes. Nëna e tij Lucina,  lindur c. 400,  rrjedh nga Flavius Philippus, prefekt pretorian i Lindjes në 346, dhe ishte vajza e Flavius Anthemius, prefekt pretorian i Lindjes (404–415) dhe konsull në 405^[1] Babai i tij ishte Prokopi, magister militum për Orientem nga 422 në 424, i cili rridhte nga Procopius i cili kishte qenë kushëri i Perandorit Julian II dhe uzurpator kundër Perandorit Valens (365–366).

Lindur në Konstandinopojë rreth vitit 420, ai shkoi në Aleksandri për të studiuar në shkollën e filozofit neoplatonik Proclus ; midis shokëve të tij studentë ishin Marcellinus (magister militum dhe guvernator i Illyricum), Flavius Illustrius Pusaeus (prefekt pretorian i Lindjes dhe konsull në vitin 467), Messius Phoebus Severus (konsull në 470 dhe praefectus urbi ) dhe Pamprepius (poet pagan).

Në vitin 453 ai u martua me Marcia Euphemia, vajza e Perandorit Lindor Marcian (450–457); pas martesës ai u ngrit në rangun e rei militaris dhe u dërgua në kufirin Danubian me detyrën e rindërtimit të mbrojtjes kufitare, të lënë pas dore pas vdekjes së Attila në 453. Në vitin 454 ai u tërhoq në Kostandinopojë, ku ai mori titullin patricius në 454 ose 455 dhe u bë një nga dy milicët magistri militum ose magister utriusque milicitë e Lindjes. Në vitin 455 ai mori nderin e mbajtjes së konsullatës me Perandorin Perëndimor Valentinian III si koleg.

Ky suksesion i ngjarjeve të ndershme - dasma me vajzën e Marcian; një ngritje në një gradë të rëndësishme ushtarake, por me detyra administrative sesa ushtarake; gradën prestigjioze të patricit dhe pozicionin më të lartë ushtarak; konsullata e mbajtur me një Perandor si koleg - sugjeron që Marcian kishte zgjedhur Anthemius si një kandidat të mundshëm për fronin Lindor ose Perëndimor. Kjo hipotezë forcohet edhe më tej nga fakti që prestigji i Anthemit çorientoi historianin e shekullit të 6-të John Malalas për të deklaruar se Marcian në të vërtetë kishte caktuar Anthemin si Perandor Perëndimor pas Avitusit.^[2]

Avitus u rrëzua në tetor 456; është e mundshme që Marcian e konsideroi Anthemius si pasardhës, por Perandori Lindor vdiq në janar 457 para se të zgjidhte kolegun e tij. Prandaj, të dy perandoritë nuk kishin asnjë perandor, dhe pushteti ishte në duart e gjeneralëve perëndimorë, Ricimer dhe Majorian, dhe të militantit Magjistri Lindor, Alan Aspar . Ndërsa Aspar nuk mund të ulej në fron për shkak të origjinës së tij barbare, ai iu kundërvu Anthemit prestigji i të cilit do ta bënte të pavarur dhe zgjodhi një oficer të rangut të ulët ushtarak, Leo; në Perëndim, ndërsa origjina e tij barbare e ndaloi Ricimer-in nga froni, ishte Majoriani ai që mori vjollcën.^[3]

Anthemius qëndroi në shërbim nën Perandorin e ri; si magjistar militum, detyra e tij ishte të mbronte Perandorinë nga popullatat barbare që shtypnin kufirin e saj. Rreth vitit 460, ai mundi Ostrogothët e Valamir në Illyricum . Gjatë dimrit të 466/467 ai mundi një grup të Hunëve, të udhëhequr nga Hormidac, i cili kishte kaluan Danubin ngrirë dhe u grabitjeve Dacia. Bastisësit kishin pushtuar Serdica dhe Anthemius rrethoi qytetin derisa Hunët e uritur vendosën të pranonin betejën e hapur; megjithë tradhtinë e komandantit të tij të kalorësisë (një Hun), Anthemius e udhëhoqi këmbësorinë e tij drejt fitores dhe kur Hormidac ofroi dorëzimin Anthemius kërkoi që t'i jepej dezertori.

Perandori i sapozgjedhur Romak Lindor, Leo I, kishte një problem të madh të punëve të jashtme: Vandalët e Mbretit Geiseric dhe sulmet e tyre në brigjet italiane. Pas vdekjes së Libius Severus në 465, Perëndimi nuk kishte asnjë perandor. Gaiseric kishte kandidatin e tij, Olybrius, i cili ishte i lidhur me Gaiseric sepse të dy Olybrius dhe një djalë i Gaiseric ishin martuar me dy vajzat e Perandorit Valentinian III.

Me Olybrius në fron, Gaiseric do të bëhej fuqia e vërtetë pas fronit të Perandorisë Perëndimore. Nga ana tjetër, Leo, donte ta mbante Gaiseric sa më shumë të ishte e mundur nga oborri perandorak në Ravenna, dhe kërkoi kohë për të zgjedhur një pasardhës të Severus. Për ta vendosur Leon nën presion, Gaiseric i shtriu sulmet e tij mbi Siçilinë dhe Italinë në territoret e Perandorisë Lindore, duke grabitur dhe skllavëruar njerëzit që jetonin në Illyricum, Peloponez dhe pjesë të tjera të Greqisë, kështu që Leo ishte i detyruar të merrte masa.

Më 25 Mars 467,  Leo I, me pëlqimin e Ricimer,  caktoi Perandorin Perëndimor Anthemius si Cezar  dhe e dërgoi në Itali me një ushtri të udhëhequr nga Magister militum për Illyricum Marcellinus . Më 12 Prill, Anthemius u shpall Perandor në miljen e tretë ose të dymbëdhjetë nga Roma .^[4] Zgjedhja e Anthemius u festua në Konstandinopojë me një panegjirik nga Dioscorus. ^[5]

Duke zgjedhur Anthemius, Leo mori tre rezultate: ai dërgoi një kandidat të mundshëm në fronin lindor shumë larg; ai e zmbrapsi përpjekjen e Gaiseric për të vendosur një kukull të tijën në fronin perëndimor; dhe ai vendosi një gjeneral të aftë dhe të provuar me një ushtri të stërvitur në Itali, të gatshëm për të luftuar Vandalët.

Mbretërimi i Anthemius u karakterizua nga një marrëdhënie e mirë diplomatike me Perandorinë Lindore; për shembull, Anthemius është Perandori i fundit Perëndimor që është regjistruar në një ligj Lindor.^[6] Të dy gjykatat bashkëpunuan në zgjedhjen e konsujve vjetorë, pasi secila gjykatë zgjodhi një konsull dhe pranoi zgjedhjen e tjetrit. Anthemius kishte nderin të mbante konsullatën sine Collega (pa koleg) në 468, vitin e parë që ai filloi si Perandor, pas një nderimi të ngjashëm që iu dha Leos në 466. Vitin tjetër dy konsujt ishin djali i Anthemius, Marcianus dhe dhëndri i Leos, Zeno (pasardhësi i mëvonshëm i Leos në fronin Lindor).

Në 470 konsuj ishin Messius Phoebus Severus, shoku i vjetër i Anthemit dhe shoku i tij student në shkollën Proclus, dhe Magister militum për Orientem Flavius Iordanes . Në vitin 471, viti në të cilin Leo mbajti konsullatën e tij të katërt me prefektin pretorian të Italisë Caelius Aconius Probianus si koleg, të dy perandorët forcuan lidhjet e tyre me një martesë midis djalit të Anthemius, Marcianus dhe vajzës së Leos, Leontia ; Marcian u nderua me konsullatën e tij të dytë vitin vijues, këtë herë të zgjedhur nga gjykata Lindore.

Politika martesore e Anthemius përfshinte gjithashtu martesën e vajzës së tij të vetme, Alypia, dhe të fuqishmit Magister militum Ricimer. Poeti Sidonius Apollinaris arriti në Romë me rastin e dasmës në fund të vitit 467 dhe përshkroi festimet në të cilat ishin të përfshira të gjitha klasat shoqërore; ai gjithashtu lë të kuptohet se Alypia mund të mos i pëlqente burri i saj, një barbar.^[7]

Vandalët ishin problemi kryesor i Perandorisë Perëndimore. Në fund të vitit 467, Anthemius organizoi një fushatë të ushtrisë romake perëndimore, ndoshta nën komandën e Marcellinus, por rezultati ishte një dështim: moti i keq e detyroi flotën romake të kthehej në bazën e saj përpara se të përfundonte operacionin.

Në 468, Leo, Anthemius dhe Marcellinus organizuan një operacion të madh kundër mbretërisë Vandal në Afrikë. Komandant i përgjithshëm i operacionit ishte kunati i Leos, Basiliscus (i cili do të bëhej perandor Lindor shtatë vjet më vonë). Një flotë e përbërë nga lart nga një mijë anije u mblodh për të transportuar ushtrinë e kombinuar Lindore-Perëndimore-Ilire, dhe ndërsa shumica e shpenzimeve u paguan nga Perandoria Lindore, Anthemius dhe thesari Perëndimor kontribuan në kostot. Flota u mund në Betejën e Kepit Bon, megjithatë, me Marcellinus të vrarë në duart e Romakëve në prag të saj.

Leo vendosi të nënshkruajë një paqe të veçantë me Gaiseric. Anthemius humbi aleatët e tij dhe, me thesarin perandorak pothuajse të zbrazur nga operacioni i dështuar, hoqi dorë nga marrja e Afrikës përsëri. Në vend të kësaj ai u përqendrua në problemin e dytë të Perandorisë së tij, duke mbajtur nën kontrollin e tij provincat perëndimore të shënjestruara nga zgjerimi Visigothic.

Pas fushatës katastrofike në Afrikë, Anthemius u kthye në ripushtimin e Galisë, të pushtuar nga Visigothët nën Mbretin ambicioz Euric i cili kishte shfrytëzuar kontrollin e dobët Romak të shkaktuar nga paqëndrueshmëria politike. Sfera e ndikimit të Euric gjithashtu kishte ndarë disa provinca perandorake nga pjesa tjetër e Perandorisë. Edhe pse Arelate dhe Marseja në Galinë Jugore ende qeveriseshin nga gjykata Perëndimore, Avernia ishte e izoluar nga pjesa tjetër e Perandorisë dhe drejtohej nga Ecdicius, djali i Perandorit Avitus, ndërsa territori i përfshirë më vonë në të ashtuquajturin Domain of Soissons ishte vendosur më në veri.

Në 470, Anthemius rekrutoi britanikë që jetonin në Britani ose Armorica për të luftuar Euric.^[8] Britanikët, nën mbretin Riothamus, fillimisht ishin të suksesshëm dhe pushtuan Bourges me dymbëdhjetë mijë burra. Sidoqoftë, kur ata hynë në thelbin e territorit Visigoth, duke u përpjekur të pushtonin Déols, ata ishin më të shumtë në numër dhe u mundën nga një ushtri Visigoth dhe Riothamus u detyrua të ikë te Burgundians, të cilët ishin aleatë Romakë.^[9]

Anthemius e mori çështjen në duart e tij dhe vendosi të sulmonte Visigothët drejtpërdrejt. Ai mblodhi një ushtri nën udhëheqjen nominale të djalit të tij, Anthemiolus, por në të vërtetë komanduar nga gjeneralët Torisarius, Everdingus dhe Hermianus. Anthemiolus u zhvendos nga Arelate dhe kaloi lumin Rhone, por ai u përgjua nga Euric, i cili mundi dhe vrau gjeneralët Romakë dhe plaçkiti zonën.^[10]

Ndërsa Afrika ishte e humbur dhe kontrolli mbi provincat perëndimore ishte i lëkundur, pushteti i Anthemius mbi Italinë u kërcënua nga kundërshtimi i brendshëm; ai ishte me origjinë Greke, ishte zgjedhur nga Perandori Lindor nga anëtarët e oborrit Lindor dhe dyshohej se ishte pagan. ^[11]

Në mënyrë që të merrte mbështetjen e aristokracisë senatoriale, Anthemius u dha gradën patricius anëtarëve të klasës qeverisëse italiane dhe galike. Ai prezantoi praktikën, e zakonshme në Lindje, të emërimit edhe të civilëve në gradën patriciane dhe nderoi kaq shumë anëtarë të aristokracisë me këtë titull sa pësoi një lloj inflacioni. Midis patricive të reja kishte senatorë italianë, p.sh. Romanus dhe Messius Phoebus Severus, por kundër praktikës së zakonshme ai gjithashtu emëroi senatorë Galikë dhe madje aristokratë pa karriera të rëndësishme, të tilla si Magnus Felix dhe poeti Galik Sidonius Apollinaris.

Sidonius kishte ardhur në Romë për të sjellë një kërkesë nga populli i tij; kontakti i tij në gjykatë, konsulli Caecina Decius Basilius, sugjeroi që ai të kompozonte një panegjirik që do të kryhej në fillim të konsullatës së Anthemius, më 1 janar 468. Perandori e nderoi poetin, duke i dhënë atij gradën patriciane, gradën e lartë të Caput senatus, madje dhe zyrën e Praefectus urbi të Romës, zakonisht të rezervuar për anëtarët e aristokracisë italiane.^[12] Sidonius ishte aq me ndikim saqë e bindi Perandorin të ndryshonte dënimin me vdekje të Arvandus, prefektit pretorian të Galisë që ishte aleat me Visigotët.

Marrëdhënia e mirë midis dy Perandorëve Romakë ishte një lajm i mirë në punët e fundit midis dy gjysmave të Perandorisë Romake dhe u përdor në propagandën perandorake. Anthemius kishte mintat e tij (në Mediolanum, Ravenna dhe Romë) solide që përshkruanin dy Perandorët duke bashkuar duart në një shfaqje uniteti.

Anthemius kishte rivendosur oborrin e tij në Romë, dhe kështu kjo nenexhik u bë gjithnjë e më e rëndësishme, duke lënë në hije dy mentet e tjera.

Disa monedha janë në emër të gruas së tij Marcia Euphemia ; midis tyre ekziston një solidus që përshkruan dy Perandoresha në fron, ndoshta një referencë për martesën e Alypia.

Shifra më e rëndësishme në gjykatë perëndimore ishte Ricimer, i militum fuqishëm Magister, i cili kishte vendosur tashmë fatin e disa perandorëve.^[13] Perandori i ri, megjithatë, ishte zgjedhur nga gjykata Lindore dhe, pavarësisht lidhjes së martesës midis Ricimer dhe vajzës së Anthemius, Alypia, ata nuk ishin në marrëdhënie të mira. Pika informimin e marrëdhënies së tyre ishte gjyqi i Romanus, një senator italian dhe patricius mbështetur nga Ricimer; Anthemius akuzoi Romanusin për tradhti dhe e dënoi atë me vdekje në 470.^[14]

Ricimer kishte mbledhur 6,000 burra për luftën kundër Vandalëve dhe pas vdekjes së Romanusit ai u zhvendos me njerëzit e tij në veri, duke lënë Anthemius në Romë. Mbështetësit e të dy partive luftuan disa përleshje, por Ricimer dhe perandori nënshkruan një armëpushim një vjeçar pas ndërmjetësimit të Epiphanius, Peshkopit të Pavia.^[15]

Në fillim të vitit 472, lufta midis tyre u rinovua dhe Anthemius u detyrua të trillonte një sëmundje dhe u strehua në Bazilikën e Shën Pjetrit . Perandori Romak Lindor, Leo, dërgoi Olybrius të ndërmjetësonte midis Ricimer dhe Anthemius, por, sipas John Malalas, i kishte dërguar një letër sekrete Anthemius, duke e nxitur atë të vriste Olybrius. Ricimer e kapi letrën, ia tregoi Olybrius dhe e shpalli Perandor.^[16]

Lufta u bë një luftë e hapur. Anthemius, me aristokracinë dhe njerëzit e qytetit, u përballën me magjistarin gotik militant dhe njësitë barbare të ushtrisë, që përfshinte njerëzit e Odoacer. Ricimer bllokoi Anthemin në Romë; pasuan pesë muaj luftime. Ricimer hyri në qytet dhe arriti të ndajë portin në Tiber nga Palatine, duke uritur mbështetësit e Perandorit.^[17]

Të dy palët i bënë thirrje ushtrisë në Gali, por luftëtarët Magister për Gallias, Gundobad Burgundian, mbështeti xhaxhain e tij Ricimer. Anthemius e ngriti Bilimerin në gradën e Rektorit Galliarum dhe e bëri atë të hynte në Itali me ushtrinë besnike. Bilimer arriti në Romë, por vdiq duke u përpjekur të parandalonte Ricimer-in që të hynte në qendër të qytetit nga ana tjetër e Tiberit, përmes Pons Aelius përpara Mauzoleumit të Hadrianit .^[18]

Duke humbur çdo shpresë për ndihmë të jashtme dhe të shtypur nga mungesa e ushqimit, Anthemius u përpoq të mblidhej, por njerëzit e tij u mundën dhe u vranë në një numër të madh. ^[17] Perandori iku për herë të dytë në Shën Pjetër (ose, sipas burimeve të tjera, në Santa Maria në Trastevere ), ku u kap dhe u pre koka nga Gundobad ^[19] ose nga Ricimer ^[20] më 11 korrik 472 .^[21]

Burimet për jetën e Anthemius janë më të pasura se sa për shumicën e perandorëve perëndimorë të shekullit të pestë, pjesërisht për shkak të origjinës së tij në Kostandinopojë, ku tradita e historive të gjykatave u mbajt gjallë, dhe pjesërisht për shkak të detajeve që mund të nxirren nga një panegjirik i dorëzuar më 1 janar 468 nga poeti galo-romak Sidonius Apollinaris .

• Gregory of Tours, Historia Francorum
• Jordanes, Getica
• Sidonius Apollinaris, Epistulae dhe Carmen

• Mathisen, Ralph W. (1998). "Anthemius (12 April 467 – 11 July 472 A.D.)". De Imperatoribus Romanis (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 qershor 2009. Marrë më 2015-08-31.
• Morris, John; Jones, Arnold Hugh Martin; Martindale, John Robert (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire. Cambridge University Press. ISBN 0-521-07233-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

1. ^ Morris, Jones & Martindale (1992).
2. ^ John Malalas, Chronicon, 368–369, cited in Mathisen.
3. ^ Mathisen (1998). Gabim me sfnp - Nuk ka shënjestrim CITEREFMathisen1998 (Ndihmë!)
4. ^ Fasti vindobonenses priores, no. 597, s.a. 467: "his cons. levatus est imp. do.n. Anthemius Romae prid. idus Aprilis.", cited in Mathisen.
5. ^ Dioscorus was the teacher of Leo's daughters, Ariadne and Leontia, and later became Praetorian prefect of the East.
6. ^ Justinian code, I.11.8, issued on 1 July 472, cited in Mathisen.
7. ^ Sidonius Apollinaris, Epistulae, i.5.10–11.
8. ^ Chronica gallica anno 511, n. 649, s.a. 470; Sidonius Apollinaris, Epistulae III.9
9. ^ Jordanes, 237–238; Gregory of Tours, ii.18.
10. ^ Chronica gallica anno 511, n. 649 s.a. 471, cited in Mathisen.
11. ^ Anthemius had many pagans as collaborators: Marcellinus was a pagan, as was Anthemius' friend, the philosopher, Consul of 470 and Praefectus urbi, Messius Phoebus Severus.
12. ^ Sidonius Apollinaris, Epistulae, i.9.1–7.
13. ^ Ricimer had deposed Avitus and Majorian and supported the election of Libius Severus.
14. ^ Cassiodorus, Chronicon, 1289; Paul the Deacon, Historia Romana, xv.2; John of Antioch, fragments 209.1–2, 207, translated by C.D. Gordon, The Age of Attila (Ann Arbor: University of Michigan, 1966), pp. 122f
15. ^ Magnus Felix Ennodius, Vita Epiphanii, 51–53, 60–68; Paul the Deacon, Historia Romana, xv.203.
16. ^ John Malalas, Chronographica, 373–374.
17. ^ ^{a b} John of Antioch, fragment 209.1–2; translated by C.D. Gordon, The Age of Attila, pp. 122f.
18. ^ Paul the Deacon, Historia Romana, xv.4.
19. ^ John Malalas, Chronographica, 37.
20. ^ Cassiodorus, Chronicle, 1293; Marcellinus Comes, Chronicon, s.a.472; Procopius of Caesarea, Bellum Vandalicum, vii.1–3. Chronica gallica anno 511 (n. 650, s.a. 472) records both versions.
21. ^ Fasti vindobonenses priores, n. 606, s.a. 472.