Lucije Kornelije Sizena

Lucije Kornelije Sizena (lat. Lucius Cornelius Sisenna, oko 120. st. e. – 60-ih st. e.) bio je rimski vojni zapovednik, pisac i jedan od pripadnika analističke istoriografske tradicije. Bio je savremenik Rutilija Rufa, Klaudija Kvadrigarija i Valerija Ancijata. Obavljao je dužnost pretora u godini u kojoj je umro Kornelije Sula (78. st. e.), a sledeće je godine kao provincijski namesnik otišao u provinciju Siciliju. Umro je tokom Pompejeve akcije čišćenja gusara na Sredozemlju nakon trećeg rata protiv Mitridata, dok je zapovedao rimskim trupama smeštenim na ostrvu Kritu.

Sizena je napisao Istorije (Historiae), danas izgubljeno istorijsko delo koje je imalo najmanje 12 ili 14 knjiga, dok Nonije (pod rečju refragabunt) navodi da se sastojalo od 23 knjige. Mnogi gramatičari, posebno Nonije, prenose citate iz ovog dela, ali su oni tako kratki, izvađeni iz konteksta i navedeni samo kao ilustracija upotrebe neke neuobičajene reči, da se ništa ne da zaključiti o događajima o kojima je Sizena pisao. Po tim citatima ipak vidimo da je Sizena voleo da svakodnevni latinski jezik u svom delu obogaćuje upravo neobičnim rečima, za koje je smatrao da njegovom delu dodaju poseban kolorit. Pretpostavlja se da je Sizena svoje Istorije započeo da piše još kao mladić, počevši od savezničkog rata (90. st. e.). Kasnije je u 6. knjizi dao prikaz građanskog rata između Gaja Marija i Kornelija Sule, obrađujući tu temu – kako kaže Salustije (Bell. Iug. 95) – s mnogo veštine i nakon mnogo istraživanja, premda je bio rezervisan u davanju vlastitog mišljenja o tom sukobu. Salustije je navodno svoju Istoriju napisao kao nastavak Sizenine.

Ciceron stavlja Sizenu iznad svih istoričara koji su mu prethodili i bili njegovi savremenici, ali istovremeno primećuje da, bez obzira na to kolike su Sizenine zasluge u poređenju s drugim istoričarima, on ostaje veoma udaljen od visokih standarda istoriografije, čime dokazuje koliko su malo pažnje Rimljani pridavali ozbiljnom radu na proučvanju istorije.

Pored ovog istorijskog dela, Sizena je – kako saznajemo od Ovidija (Trist. II, 443) – takođe preveo zbirku erotskih i avantursitičkih priča grčkog pisca Aristida iz Mileta pod naslovom Miletske priče (Milesiae fabulae), koja je navodno poslužila Petroniju kao uzor za njegov Satyricon. Sizena je sastavio i jedan komentar o Plautovim komedijama, iz koga nam je sačuvano nekoliko izvadaka.