Kuma (polis)
Kuma ili Kume (italijanski: : Cuma, grčki: Κύμη ili Κύμαι, latinski: Cumae) je drevno grčko naselje sjeverozapadno od Napulja u italijanskoj Kampaniji. Kuma je bila prva grčka kolonija na italijanskom kopnu (Magna Graecia), vjerojatno najpoznatija kao sjedište Kumansks sibile.
Današnja Cuma - Fusaro je frazione (podopćina) comune (općine) Bacoli.
Vjeruje se da je naselje osnovano u 8. vijeku pne.[1] od strane Grka koji su izvorno došli iz Kume i Halkisa na Eubeji pod vodstvom oecista (kolonizatora) Hipokla.
Grci su se naselili na području koje su prije njih naseljavali domoroci s kulturom Željeznog doba; sjećanje na njih je očuvanop u nazivu Kimerijci, koji su navodno već ranije imali proročansku tradiciju.[2] Ime im je došlo od grčke riječi kymé, što znači val - vjerojatno kao referenca na velike valove kod poluotoka Κyme na Eubeji. Kolonija je također važna kao mjesto s koga se na italijanski poluotok širio kumanski alfabet, a koga će u svojoj varijanti prihvatiti Rimljani.
Kuma je nastala kao pod-kolonija ranije kolonije na otoku Ischia, Pithekoussai,[3] koju su osnovali kolonisti iz eubejskog grada Kuma (Kύμη) i Halkis (Χαλκίς).[4]
Kolonija je brzo napredovala. Do 8. vijeka pne. je bila dovoljno snažna da, po Pauzaniji, pošalje Perijera na Siciliju gdje je osnovan grad Zankle, te još jednu grupu koja je osnovala grad Triteju u Ahaji.[5] Uticaj joj je širio u 7. i 6. vijeku pne., kada su pod vlast stavljeni Puteoli i Misenum.
Širenje uticaja kumanskih Grka je natjeralo domorodačka plemena da se udruže, pri čemu su se isticali Dauni i Aurunci pod vodstvom kapuanskih Etruraca. Taj je savez godine 524. pne. porazila kumanska vojskapod vodstvom Aristodema, zvanog Malak, koji je zahvaljujući popularnosti među narodom srušio aristokraciju i postao tiranin, ali je kasnije ubijen.[6] Tarkvinije Oholi, posljednji legendarni kralj Rima, je nakon ustanovljenja Rimske Republike živio kod Aristodema u egzilu.[7]
Godine 474. pne. je kumanska flota zajedno sa svojim saveznicima iz Sirakuze porazila Etruce u bitci kod Kume. Godine 470. pne. Kuma je osnovala novu koloniju pod imenom Neapolis. Usprkos tako znamenite historije, najstariji spomen tih događaja potiče od Tukidida u drugoj polovici 5. vijeka pne.
Grčki period Kume je završio godine 421. pne. kada su Oskanci uspjeli srušiti zidove, osvojiti grad i opustošiti okolicu. Neki od preživjelih su pobjegli u Napulj.[8] Kuma je kasnije zajedno s Kapuom došpla pod rimsku vlast te 338. pne. dobila djelomično građanstvo ili civitas sine suffragio. U drugom punskom ratom, Kuma se uspješno oduprla Hanibalovoj opsadi pod vodstvom Tiberija Sempronija Grakha.[9]
Pod rimskom vlašću Kuma je postala "mirna Kuma" te takvom ostala sve do katastrofalnih gotskih ratova, kada je često napadana, iako je uz Neapolis bila jedini utvrđeni grad u Kampaniji: Belizar ju je osvojio 536. godine, Totila ju je držao, a kada ju je konačno osvojio Narzes, u njoj je pronašao cjelokupnu riznicu Gota. Godine 1207. grad je uništen kao utočište bandita pod vodstvom kralja Sicilije.
- ↑ Euzebije iz Cezareje je grčko osnivanje Kume smjestio u godinu 1050. pne.
- ↑ Strabon, v.5, Elizabeth Hazelton Haight, "Cumae in Legend and History" The Classical Journal 13.8 (May 1918:565-578) p. 567.
- ↑ Livije, viii.22.
- ↑ Strabon, v.4.
- ↑ Pauzanija, vii.22.6.
- ↑ Dionizije iz Halikarnasa, vii.3; Plutarh navode priču o Ksenokriti, djevojci koja je potakla Kumance na ustanak protiv Aristodema u De mulierum virturibus 26.
- ↑ Livije, ii.21; Ciceron, Tusculan Disputations iii.27.
- ↑ Livy, iv.44; Diodor Sikul, xii. 76.
- ↑ Livije, xxiii.35-37.
- Aristodem od Kume
- Bitka kod Kume
- Kumanska sibila
- Steven Saylor: Arms of Nemesis (1992), historijski roman o rimskom detektivu Gordijanu, smješten u Kumu.
- YouTube video of Cuma from Napoli Underground.
- "Cuma" Arhivirano 2008-05-09 na Wayback Machine-u in Around Naples Encyclopedia.