Esad Mekuli
| Esad Mekuli | |
|---|---|
| Biografske informacije | |
| Rođenje | 17. 12. 1916. Plav, Kraljevina Crna Gora |
| Smrt | 6. 8. 1993. (dob: 76) Priština, Kosovo, SR Jugoslavija |
| Pseudonim | Sat Nokshiqi (sh. Sat Noksići) Sat Hoxha (sh. Sat Hodža) |
| Državljanstvo | Jugoslavija |
| Supružnik | Sehadete Mekuli |
| Obrazovanje | |
| Alma mater | Univerzitet u Beogradu |
| Zanimanje |
|
| Opus | |
| Jezik | Albanski |
Esad Mekuli (17. decembar 1916 – 6. august 1992) bio je kosovski pjesnik, književni kritičar i prevoditelj albanske narodnosti.[1] Bio je prvi predsjednik Akademije znanosti i umjetnosti Kosova. Robert Elsie smatra ga ocem moderne albanske poezije u Jugoslaviji,[2] a utjecaj njegova stvaralaštva na Kosovu je i dalje veoma snažan.[3]
Esad Mekuli rođen je u Plavu, u Kraljevini Crnoj Gori, od oca hodže Smajla Ademija iz bratstva Mekuli u Novšićima (alb. Nokshiq).[4] Po završetku lokalne osnovne škole, Mekuli je srednju školu pohađao u Peći, gdje je maturirao 1936. godine. Tada se upisao na Veterinarski fakultet Sveučilišta u Beogradu. Tamo je stupio u kontakt s marksističkim krugovima i bio je veteran španjolskog građanskog rata.[5] Zbog svoje političke aktivnosti uhićen je 1940. godine. Pušten je u aprilu 1941. godine, nakon proglašenja amnestije. Počeo je raditi u Peći kao veterinar, a talijanska vojska ponovno ga je uhitila 1942. godine zbog sumnje da ima veze s pokretom otpora. Nakon puštanja, pridružio se jugoslavenskim partizanskim snagama 1943. godine i postao urednikom ilegalnih partizanskih novina na albanskom jeziku Lirija (sh. Sloboda).[6]
Nakon Drugog svjetskog rata nastavio je raditi kao veterinar, kao i urednik jedinih legalnih albanskih novina na Kosovu, Rilindja (sh. Preporod). Godine 1949. osnovao je književni časopis Jeta e re (sh. Novi život) i ostao je njegov glavni urednik do 1971. godine.[2] Također je pisao i surađivao s mnogim novinama u Srbiji, Crnoj Gori i Hrvatskoj. Bio je prvi čelnik Udruženja književnika Kosova i prvi predsjednik Akademije znanosti i umjetnosti Kosova, kao i glavni i odgovorni urednik Enciklopedije Jugoslavije za Kosovo.[7] Njegova djela uključuju i prijevode djela jugoslavenskih književnosti na albanski jezik, poput djela crnogorskog pjesnika Petra II Petrovića Njegoša, kao i prijevode djela albanske književnosti na srpskohrvatski jezik.[8] Među književnim pseudonimima koje je koristio jesu Sat Nokshiqi (sh. Sat Nokšići) i Sat Hoxha (sh. Sat Hodža).[9] Umro je u Prištini 6. augusta 1993. godine.
Esad je bio oženjen sa Sehadetom Mekuli, ginekologinjom i javnom osobom, koja je poslužila kao inspiracija za lik Teute Shkreli u romanu Ismaila Kadarea iz 1985. godine Krushqit jane te ngrire (sh. Vjenčana povorka pretvorena u led).[10]
Mekuli je bio predani pjesnik socijalne svijesti, čiji bijes zbog nepravde, nasilja i patnje nalikuje onome iz predrevolucionarnog stiha mesijanskog Migjenija iz Skadra. Njegova prva pjesnička zbirka, Për ty (sh. Za tebe, Prištinam 1955), bila je posvećena narodu Kosova. Njegova posljednja zbirka, Drita që nuk shuhet (sh. Svjetlost koja se ne gasi, Priština, 1989), pojavila se više od trideset godina kasnije.[11]
- Për ty (sh. Za tebe), Priština, 1955, zbirka pjesama posvećena albanskom narodu;[7]
- Dita e re (sh. Novi dan), Priština, 1966, zbirka pjesama za djecu;[7]
- Avsha Ada (sh. Avša Ada), 1971, zbirka pjesama;[7]
- Vjershat (sh. Pjesme), 1973, zbirka pjesama;[7]
- Brigjet (sh. Obale), 1981, zbirka pjesama;[7]
- Rini e kuqe (sh. Crvena mladost), Priština, 1984.
- Në mes të dashurisë dhe urrejtjes (sh. Između ljubavi i mržnje), Tirana, 1986.
- Dita që nuk shuhet (sh. Svjetlost koja se ne gasi), Priština, 1989.[11]
- ↑ Schwartz, Stephen (2000). Kosovo: Background to a War. Anthem Press. str. 134. ISBN 9781898855569.
- ↑ 2,0 2,1 Elsie, Robert (2004). Historical dictionary of Kosova. Scarecrow Press. str. 118. ISBN 978-0-8108-5309-6. Pristupljeno 28 April 2011.
- ↑ Schwartz, Stephen (August 2004). „Under Empty Skies Falconers Weep”. Contemporary Poetry Review.
- ↑ Lushaj, Ramiz. „Bali Bajram Nokshiqi në dërgatën e pavarësisë kombëtare shqiptare” (sq).
- ↑ The Soviet Union and Eastern Europe: a handbook. Praeger. 1970. str. 585. Pristupljeno 6 May 2011.
- ↑ Slovenska akademija znanosti in umetnosti ob petdesetletnici: biografski zbornik. Slovenian Academy of Arts and Sciences. 1988. str. 353. ISBN 978-86-7131-020-8. Pristupljeno 1 May 2011.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 „Mekuli, Esad”. Hrvatska enciklopedija, mrežno izdanje. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. 2021. Pristupljeno 29 april 2021.
- ↑ Elsie, Robert (2005). Albanian Literature: A short history. I. B. Taurus & Co. str. 203. ISBN 1-84511-031-5.
- ↑ Südost-Forschungen. S. Hirzel. 1955. str. 322. Pristupljeno 1 May 2011.
- ↑ Robert Elsie (15 November 2010). Historical Dictionary of Kosovo. Scarecrow Press. str. 82. ISBN 978-0-8108-7483-1.
- ↑ 11,0 11,1 Robert Elsie. „Esad Mekulu”. Albanian Literature. Pristupljeno 29 april 2021.
