Blaise Cendrars
| Blez Sandrar | |
|---|---|
|
| |
| Informacije | |
| Mesto rođenja | La-Šo-de-Fon (Švajcarska) |
| Datum smrti | 21. 1. 1961. (73 godina) |
| Mesto smrti | Pariz (Francuska) |
| Dela | |
| Potpis | |
Blez Sandrar (fr. Blaise Cendrars, 1887–1961), francuski i švajcarski književnik.
Rođen je kao Frederik-Luj Soze (fr. Frédéric-Louis Sauser) 21. septembra 1887. u Šo de Fonu u kantonu Nojšatel u Švajcarskoj u porodici fabrikanta časovnika.[1]
U petnaestoj godini bježi od roditelja. Jedan od njegovih biografa i najboljih poznavaoca njegovog djela, Frederik Žak Tampl, kaže:
„Tako se zbilo prvo čuveno pseudobekstvo iz roditeljske kuće u Nojšatelu, zatim odlazak za Rusiju, pa Kinu, Holandiju, Ameriku. Eto kako se Frederik Luj Soze pripremao za Blez Sandrara“ [2]
Uz „Legendu o Novogorodu“, i “Mogani Nameh“, napisana još 1911. godine, dugo ostaje nepoznata čitalačkoj publici. Pojavljuje se tek 1922. godine i konačno otvara put njegovom stvaralaštvu. Poema „Uskrs u Njujorku“ objavljena 1912. godine, već nagovještava Sandrarov književni karakter. Sandrar se oslobađa svih nezgoda simbolizma otklanjajući se preko „Transibirske proze“ (1913.) ka savremenom modernizmu u djelima „Dubine današnjice“ i „Elastične poeme“.[2]
Frederik Žak Tampl kaže: „Može se sasvim logično zaključiti da bez izlišne svađe oko prioriteta „Uskrsa“ u odnosu na Apolinerove „Zone“, Blez Sandrar ne bi nikada objavio „Mogani Nameh“ u „Slobodnim listovima“ 1922. Godine. Nema sumnje da je on to učinio da bi se zapazili u tome tekstu praizvori „Uskrsa“ i da se „de facto“ njemu treba da dodeli mesto koje mu s pravom pripada.[3]
Međutim, sudbina je imala svoju pravdu i odredila da on nikada ne nađe svoje pripadajuće mjesto. Zato je gotovo svo njegovo stvaralaštvo protkano izvjesnom količinom gorčine. Sandrar kao da nije bio rođen pod srećnom zvijezdom, nigdje nije mogao da pronađe svoje mjesto, pa ni među novim pjesnicima tog vremena, koji su takođe, bili u sukobu sa nastalim simbolizmom (Maks Žakob, Andre Salmon i Gijom Apoliner). Nije mu bilo mjesta ni u Dadi, ni sa nadrealistima. Bio je, mada najveći novator našeg vremena, definitivno osuđen da ostane usamljena izgnana zvijezda u svijetu sopstvene književne, ali i moralne imaginacije.[3]
Pisac je umro 21. januara 1961. u Parizu, i sahranjen je u groblju Batignoles (Cimetière des Batignolles) u Parizu. 1994. godine su njegovi posmrtni ostaci preneseni na groblje u gradu Le Tremblai-sur-Mauldre (Le Tremblay-sur-Mauldre} gdje se nalazila i Sandrarova roditeljska kuća.[4]
Godine 1960. dobio je visoko francusko odlikovanja "Vitez ordena Legije časti". 1961. godine bio je laureat Francuske Akademije za svoje pjesničko djelo. U 1978. godini osnovana je, njemu u čast, Međunarodna asocijacija Blez Sandrar.[4]
- Legenda Novgorod (1907)
- Sekvence (1912)
- Uskrs u Njujorku (1912)
- Proza Transibirca i male Žane Francuskinje (1913)
- Rat u Luksemburgu (1916)
- Panama ili avanture mojih sedam ujaka (1918)
- 19 elastičnih pesama (1919)
- Mogani Nameh (1922)
- Mape puta (1924)
- Kodak (1924)
- Dubine današnjice
- Ubio sam (1918)
- Zlato (1925)
- Male crnačke priče za decu belaca (1928)
- Ispovesti (1929)
- Rum (1930)
- Holivud, Meka bioskopa (1936)
- Istinite istorije (1937)
- Zgromljeni čovek (1945)
- Podela neba (1949)
- Vodi me do kraja sveta! (1953)
- Zlato, 1926.
- Loš sudija (1900-1939)
- Širom sveta i duboko u svet, 1974.
- ABC bioskop. Intervju o filmu, 1911-1933
- Sandrar, male crnačke bajke za belu decu, 1933.
- Pesme, Sedam vekova francuske poezije u ruskom prevodu, 1999.
- Princ Trbosek ili Ženomor, 2005.
- Zlato, 2008.
- Tajni život, 2010.
Neka njegova djela, „Opasni život“, „Al Kapone“ i „Panorama lopovskih staleža“, su u izvjesnom smislu prethodnica današnjih kriminalističkih romana. Pred smrt je pisao, sa velikim simpatijama, i o Sarajevskom atentatu i atentatorima.
