Bitka kod Knida
| Bitka kod Knida | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Segment Korintski rat | |||||||
 grčka trirema | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
| Atena, Perzija |
Sparta | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Konon, Farnabaz |
Pizandar † | ||||||
| Snage | |||||||
| 90 trirema | 85 trirema | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| minimalni | cijela flota | ||||||
Bitka kod Knida (394. pne.) je bila zajednička operacija atenske i perzijske flote protiv spartanskih pomorskih snaga u korintskom ratu. Flota kojom je komandirao nekadašnji atenski admiral Konon je u potpunosti razbila spartansku flotu na čelu s neiskusnim Pizandrom, čime je okončan kratkotrajni pokušaj Sparte da svoju hegemoniju na grčkom kopnu pretvori i u nadmoć na Egejskom moru.
Pet godina prije bitke je izbio rat između Sparte i Perzijske Monarhije, i ispočetka išao u prilog Sparte čiji je kralj Agesilaj II uz pomoć jonskih gradova pustošio perzijske satrapije u Maloj Aziji. Perzijske snage se nisu mogle otvoreno suprotstaviti Spartancima, ali je zato satrap Farnabaz godine 395. pne. u Grčku poslao svog izaslanika Timokrata da, uz obilne financijske poticaje, među vodećim polisima sklopi savez protiv Sparte i tako natjera Agesilaj na povlačenje. Četiri vodeća polisa - Atena, Korint, Teba i Argos su na to pristali te je tako započeo korintski rat.
U međuvremenu su Perzijanci sagradili flotu s kojom se trebalo suprotstaviti Spartancima te joj na čelo stavili Konona, iskusnog atenskog admirala koji je godinama bio u izbjeglištvu, plašeći se odmazde svojih sugrađana zbog kobnog poraza od Spartanaca u bitci kod Egospotama kojom je odlučen peloponeski rat. Antički izvori također navode da je Perzijancima pomogao i Evagora, kralj Salamine na Cipru, čiji su brodovi činili glavninu njegove flote.
Nakon izbijanja korintskog rata Agesilaj je - kao što su Perzijanci i htjeli - započeo povlačenje svoje vojske iz Male Azije, a koje se odvijalo kopnom kroz Trakiju. Pomorske operacije su, pak, ostavljene njegovom bratu Pisandru, koji je imao glavnu bazu u Knidu. Perzijanci su, pak, glavninu snaga imali na Helespontu odakle su se priključili atenskim i ciparskim kontingentima.
Antički izvori su šturi o samom toku bitke, ali većina historičara na temelju njih zaključuje da se saveznički kontingenti nisu do samog početka uspjeli koncentrirati, što je Spartancima dalo priliku da ih tuku počesno. Ispočetka je Pisandar uspio suzbiti manji atenski kontingent, ali nije uspio iskoristiti priliku te su se saveznici uspjeli koncentrirati te je na kraju do izražaja došlo Kononovo iskustvo i Pisandrovo neiskustvo. Spartanci su tako doživjeli katastrofu - Farnabaz je uspio zarobiti čak 50 brodova, dok se veliki broj nasukao na obali ili su potopljeni. Pisandar je poginuo na jednom od njih.
Uništenje spartanske flote je prekinulo svaki pokušaj Sparte da postane pomorska sila. Time su saveznici mogli kompenzirati svoju inferiornost prema Spartancima na kopnu.
Konon je ovom pobjedom sebe rehabilitirao za poraz kod Egospotama, pa je na čelu flote uplovio u Atenu gdje je, uz perzijsku pomoć, počeo graditi Duge zidove, a započela je i obnova flote kojom će Atena vratiti dio svoje nekadašnje pomorske moći.
Najveći pobjednik bitke je, međutim, bila Perzijska Monarhija. Lišeno brige o spartanskoj floti te sa oslabljenom atenskom flotom, moglo se posvetiti preuzimanju kontrole na grčkim polisima Male Azije koje je dovršeno i potvrđeno Antalkidnim mirom. Istočni Egej će pod perzijskom vlašću ostati sve do vremena Aleksandra Velikog.