Ahejci (pleme)
Za ostala značenja, vidi Ahejci.Ahejci ili Ahajci (starogrčki: Ἀχαιοί) bili su pripadnici jednog od četiri glavna plemena na koja su se delili žitelji antičke Grčke, uz Eoljane, Jonjane i Dorane. Prema osnivačkom mitu koji je zabeležio Hesiod, ime su dobili po Aheju, mitskom utemeljitelju ahajskog plemena, koji je navodno bio jedan od sinova Ksuta te brat Jona, osnivača jonskog plemena. Sam Ksut je, pak, bio sin Helena, mitskog pretka grčkog ("helenskog") naroda.[1]
Historijski posmatrano, pripadnici ahajskog plemena naseljavali su oblast Ahaje na severnom Peloponezu. Ahajci su igrali aktivnu ulogu u grčkoj kolonizaciji južne Italije, gde su 710. pne. osnovali grad Kroton, koji je kasnije postao kao mesto u kome je osnovana pitagorejska škola antičke filozofije.[2] Za razliku od ostalih plemena (Jonjana, Dorana i Eoljana), Ahajci u klasičnom razdoblju nisu govorili posebnim dijalektom, već su koristili jedan oblik dorskog dijalekta.[3]
Pitanje porekla i nastanka Ahajaca još uvek je predmet rasprave. Homer termin "Ahajci" koristi u Ilijadi da bi označio sve Grke u trojanskom ratu,[4] a za taj se ep veruje da opisuje događaje iz mikenskog razdoblja, dakle pre 1200. godine pne. Međutim, nema čvrstih dokaza da su sami Grci u mikenskom periodu za sebe koristili taj naziv. Termin Ahhiyawa, koji se sreće u hetitskim tekstovima iz 13. veka pne., možda se odnosi na "Ahejce", odnosno na Grke mikenskog razdoblja, no ni za tu teoriju ne postoje pouzdani dokazi. Emil Forrer otišao je tako daleko da je čak tvrdio kako je postojalo neko "veliko carstvo" koje se zvalo Ahhiyawa i koje je stajalo rame uz rame sa orijentalnim državama starog veka. Međutim, s njegovim se zaključcima nisu složili kasniji ispitivači, na primer Ferdinand Sommer.[5]
U klasičnom periodu generički naziv za Grke bio je "Heleni", što je možda bio odjek hesiodskog osnivačkog mita prema kome je mitski Helen bio utemeljitelj grčkog naroda. Međutim, u Ilijadi se termin "Heleni", upotrebljen samo jednom, odnosi samo na žitelje jedne oblasti u Tesaliji koja se zvala "Helada".[6] Postojale su, dakle, bar dve različite tradicije o poreklu Grka, te je stoga teško da se samo na temelju imena uspostavi iztavna veza između Ahajaca iz istorijskog perioda i Grka iz mikenskog razdoblja. Na primer, Lakedemonjani su se u istorijskom periodu nazivali ovim imenom, ali nisu za sebe tvrdili da su u krvnoj vezi s Lakedemonjanima koji se spominju u Ilijadi; upotreba istog naziva stoga ne implicira automatski i zajedničko poreklo.
I Herodor i Pausanija prenose legendu po kojoj su Ahajci iz klasičnog razdoblja prvobitno živelu u Argolidi i Lakoniji. Međutim, kako je primetio Strabon, to nije ono što je Homer imao u vidu pod terminom "Ahajci".[7] Ahajce su odatle navodno isterali Dorani tokom legendarne dorske najezde na Peloponez.[8] Ahajci su se tad preselili u oblast koja se zvala Egijalija i odatle isterali Egijalce (kasnije Jonjane).[9] Jonjani su se prvo sklonili u Atinu, a Egijalija je promenila ime u Ahaju.[10][11]
Pausanija kaže da su se Ahejcima nazivali oni Grci koji su prvobitno živeli u Argolidi i Lakoniji, jer su poticali od Arhandra i Arhitela, sinova mitskog Aheja. Prema Pausaniji, Ahej je prvo živeo u Atici, gde se njegov otac bio smestio nakon što je isteran iz Tesalije. Kasnije se Ahej vratio u Tesaliju i odande su Arhandar i Arhitel otišli na Peloponez.[12] Navodno je iz tog razloga i jedna drevna oblast u Tesaliji bila poznata kao Ftiotidska Ahaja.
- ↑ Pseudo-Apolodor, Biblioteka, I, 7, 3.
- ↑ Frederik Koplston (Frederick Copleston), Istorija filozofije, prev. Slobodan Žunjić, BIGZ, Beograd, 1991, str. 63.
- ↑ Leonard R. Palmer, The Greek Language, Bristol Classical Press, London, 1995, str. 70.
- ↑ Homer, Ilijada, II, 562.
- ↑ Hermann Bengtson, Griechische Geschichte, C. H. Beck, München, 2002, 9. izdanje, ISBN 340602503X, str. 8–15.
- ↑ Homer, Ilijada, II, 683–684.
- ↑ Strabon, Geografija, VIII, 6, 2.
- ↑ Herodot, Istorija, VIII, 73, 1.
- ↑ Herodot, Istorija, VII, 94, 1.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, VII, 1, 2 sqq.
- ↑ Herodot, Istorija, I, 143, 1 sqq.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, VII, 1, 6.