Caral
Caral je veliko naselje u Dolini Supe, blizu Supea u peruanskoj provinciji Barranca province, oko 200 km sjeverno od Lime (ca. ).
|
|---|
| Historija Perua |
| Kronologija |
| Drevni Peru |
| Caral |
| Chavin |
| Paracas |
| Moche |
| Nazca |
| Tiahuanaco |
| Wari |
| Chimu |
| Carstvo Inka |
| Kolonijalni Peru |
| Osvajanje |
| Potkraljevstvo Peru |
| Republika Peru |
| Nezavisnost |
| Peruansko-bolivijska konfederacija |
| Rat za Pacifik |
| Peruansko-ekvadorski teritorijalni spor |
Caral je bio nastanjen otprilike između 3000. pne. i 1600. pne., te imao površinu od oko 66 hektara. Caral je najstarije poznato gradsko središte u Amerikama, koje je imalo oko 3.000 stanovnika. Caral je središte Civilizacije Caral Supe, koja se prostirala preko nekoliko naselja duž peruanske obale. Quipu je pronađen ispod stepenica piramida, čija starost datira oko 5000 godina, što znači da su pisani oblici sporazumijevanja u ovom dijelu svijeta barem 2000 godina stariji nego što se prije mislilo.
Caralske piramide datiraju od 27. vijeka pne.. Izgradnja piramida se nastavila do 21. vijeka pne.. Njihova starost odgovara starosti Velike piramide faraona Keopsa u Egiptu, sagrađene između 2600. i 2480. pne..
Caralsku kulturu je naslijedila Chavinska kultura od oko 900. pne.
Arheolozi su Caral pronašli 1905, ali je na njega sve donedavno nije obraćana velika pažnja jer nije imao tipične artefakte koji su u to doba bili traženi (National Geographic News od 26.4. 2001., pristupljeno 25.7. 2001.). Arheologinja Ruth Shady je naknadno istražila 5.000 godina star grad piramida u peruanskoj pustinji, pronašavši kompleks hramova, amfiteatar i obične kuće. Urbani kompleks je raširen na preko 150 akri (607,000 m²) i sadrži trgove i stambene zgrade. Caral je bio cvatući metropolis u doba gradnje egipatskih piramida.
Pirámide Mayor pokriva površinu veličine četiri fudbalska igrališta te je skoro 18 m (60 ft) visoka. Caral je najstariji zabiljeđženo nalazište u Andama koje datira prije 2000. pne. i izgleda da je bilo model za mnoge urbane planove andskih civilizacija u slijedeća četiri milenijuma.
S obzirom da je nalazište tisuću godina starije od najranijih civilizacija u Amerikama, vjeruje sed a bi Caral mogao odgovoriti na pitanja o porijeklu Inka i razvoju prvih gradova.
Među artefaktima pronađenim u Caralu je i quipu, najstariji dosada pronađeni. Ovo otkriće pokazuje da je quipu pismo, metod bilježenja uz pomoć čvorova u konopcu, stariji nego što se ranije mislilo.
Za razliku od mnogih drugih gradova, u Caralu nema tragova rata; ni razaranja, ni oružja ni raskomadanih leševa. Shadyjevo istraživanje sugerira kako je riječ bila o mirnom društvu, orijentiranom prema trgovini i životnim užicima. U jednoj od piramda je pronađeno 32 frula napravljenih od pelikanove i kondorove kosti te 37 rogova od kostiju jelena i ljama. Također su pronađeni tragovi korištenja opojnih droga i mogućih afrodizijaka. U jednom grobu su pronađeni ostaci bebe, pokrivene i sahranjene s ogrlicom od kamenčića.
Caral je bio uzor za 17 drugih piramidalnih kompleksa na području od 90 km² (35 kvadratnih milja) u Dolini Supe. Pronalazak quipua sugerira da je kasnija civilizacija Inka sačuvala određen kulturni kontinuitet s caralskom civilizacijom.
- Shady, R. Haas, J. Creamer, W. (2001). Dating Caral, a Preceramic Site in the Supe Valley on the Central Coast of Peru. Science. 292:723-726. PMID 11326098 [1]
- Caral: Ancient Peru city reveals 5,000-year-old 'writing — SABC.
- the Caral quipu
- Caral Supe
- Caral information Arhivirano 2006-10-18 na Wayback Machine-u