Leander Moroder, Hannes Obermair, Patrick Rina (Hgg.), Lektüren und Relektüren / Leggere, riflettere e rileggere / Nrescides letereres y letures critiches. Studia Prof. Ulrike Kindl septuagenariae die XVI mensis Oct. anni MMXXI dicata. San Martin de Tor 2021., Oct 2021
“Denn im Teutoburger Wald, auf der Lüneburger Heide, da schaut ein altes Försterkind, hinaus aufs... more “Denn im Teutoburger Wald, auf der Lüneburger Heide, da schaut ein altes Försterkind, hinaus aufs weite Meer”, so heißt es bei Helmut QUALTINGER (1957) in der legendären Musikbox. Und Reinhard MEY singt im letzten Vers des Liedes Altes Kind (1996) “Ich bin doch selber nur ein altes Kind”. Abgesehen von solchen kabarettistischen und/oder poetischen Verwendungen, werden mit Kind (und vielen Derivaten) in aller Regel junge Menschen bezeichnet. Dabei kommt auch eine ganze Reihe von denominalen Derivationssuffixen zum Einsatz, nicht zuletzt das Diminutivsuffix {-l}, das v.a. im Südosten des deutschen Sprachgebiets auftritt und das uns auch im Namen unserer Festeggiata gegenübertritt.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Uploads
Papers by Roland Bauer
------------------
Bibliographische Berichterstattung (mit Rezensionen und Kurzbesprechungen) über variationslinguistisch relevante Publikationen zum Dolomitenladinischen, zur Sprachenlage in Südtirol sowie zu den benachbarten deutschen Sprachinseln.
Die vorliegende Nummer der “Ladinia” ist zur Gänze der Tagung “Traditionelle und digitale Lexikographie in einem mehrsprachigen Alltag” gewidmet, die im Gedenken an den tragischerweise im Jahr 2022 ums Leben gekommenen, großen italienischen Linguisten Luca Serianni im März 2023 in Bozen abgehalten wurde. Die Veranstaltung war unter der Federführung von Claudio Marazzini (ehemals Präsident der Accademia della Crusca, Florenz) und Marco Forni (Lexikograph am Istitut Ladin) von gleich drei Trägerorganisationen (Istitut Ladin, Accademia della Crusca, Eurac Research) gemeinsam vorbereitet worden und fand vom 30.–31. März 2023 in den Räumlichkeiten der Eurac Research in Bozen statt. Für die maßgebliche Unterstützung bei der Redaktion der nunmehr vorliegenden Akten ist das Team der “Ladinia” den beiden oben genannten
Tagungsleitern sowie Paolo Di Giovine (Sapienza, Università di Roma) zu
großem Dank verpflichtet.
- Zur Entstehung des Ladinischen/Rätoromanischen
- Ladinia scientifica
- Jüngere externe Sprachgeschichte und Sprachpolitik
- Wo wird heute Ladinisch gesprochen?
- Sprachliche Merkmale des Ladinischen/Rätoromanischen
- Sprachpflege, Sprachausbau und heutige Situation des Ladinischen
-----------------------------------------
Der umfangreiche Jahrgang XLVII der “Ladinia” beinhaltet acht Aufsätze und fünf Rezensionen in den Sprachen Deutsch (1–2, 6), Italienisch (3–5, 7–8) und Ladinisch (2). Vier Beiträge sind (im weitesten Sinne) historischen Themen gewidmet (1–4), ein Artikel fällt in den Bereich der Literaturwissenschaft (5) und drei Aufsätze haben linguistische Ausrichtung (6–8). Im Nachspann finden sich – wie üblich – die Einschaltungen zur reichhaltigen Publikationstätigkeit des ladinischen Kulturinstituts (2017–2023) und zur Begleitreihe “Ladinia monografica” sowie das Verzeichnis aller 14 an diesem Band beteiligten Autorinnen und Autoren.
-----------------------------------------
Le volum ampl dla “Ladinia” XLVII contëgn ot articui y cin’ rezenjiuns ti lingac todësch (1–2, 6), talian (3–5, 7–8) y ladin (2). Cater articui é dedicá (tl sëns plü lerch) a tematiches storiches (1–4), un n articul toma ite pro i stüdi leterars (5) y trëi d’atri á n orientamënt linguistich (6–8). La pert che vëgn doía contëgn – coche zënza – i inserac dedicá al’ativité ampla de publicaziun dl Istitut Ladin (2017–2023) y ala seria complementara “Ladinia monografica”, y lapró l’indicaziun de düc i 14 auturs che á daidé mëte adöm chësc liber.
L'ipertesto è liberamente accessibile al sito <https://www.kit.gwi.uni-muenchen.de/?p=40502&v=2>.
Der vorliegende Jahrgang XLVI der “Ladinia” umfasst einen Nachruf (1), zwei literaturwissenschaftliche Aufsätze (2–3), vier linguistische Beiträge (4–7), einen Arbeitsbericht zur Urkundenkatalogisierung (8), einen literarischen Text (9) sowie fünf einschlägige Buchbesprechungen (10). Als Publikationssprache kommt diesmal neben dem Deutschen (3, 5, 6, 7, 10) und dem Italienischen (1, 2, 8, 9, 10) einmal auch das Englische (4) zum Einsatz. Im Nachspann finden sich die Einschaltungen zu den jüngsten Publikationen des ladinischen Kulturinstituts (2017–2022) und zur Begleitreihe “Ladinia monografica” sowie das Verzeichnis aller 19 an diesem Band beteiligten Autorinnen und Autoren.
L’edizione XLVI di “Ladinia” comprende un necrologio (1), due saggi letterari (2–3), quattro contributi linguistici (4–7), una relazione di lavoro sulla catalogazione di documenti (8), un testo letterario (9) e cinque recensioni di libri attinenti alla Ladinia/Ladinistica (10). Questa volta, oltre al tedesco (3, 5, 6, 7, 10) e all’italiano (1, 2, 8, 9, 10), viene eccezionalmente utilizzato anche l’inglese (4). Nella parte conclusiva si trovano le inserzioni che illustrano le recenti pubblicazioni dell’Istituto Ladino (2017–2022) e la collana “Ladinia monografica” nonché l’elenco di tutti i 19 autori e autrici che hanno contribuito alla realizzazione di questo volume.
The origins of the Ladin / Rhaeto-Romance language (28-29)
Map: Ladinia scientifica (30-31)
Recent external language history and language policy (32)
Where is Ladin spoken today? (32-33)
Linguistic features of Ladin / Rhaeto-Romance (33-34)
Language maintenance and development: The situation of Ladin today (34-35)
Die wissenschaftlichen Artikel und die Rezensionen der vorliegenden Ausgabe fallen in die Sachbereiche Geschichte, Ethnographie, Anthropologie, Literaturwissenschaft und Linguistik und sind – wie üblich – auf Italienisch oder Deutsch verfasst. Im Nachspann finden sich die Einschaltungen zu den jüngsten Publikationen des ladinischen Kulturinstituts (2016–2021) sowie das Verzeichnis aller 11 an diesem Band beteiligten Autorinnen und Autoren.
Background: Thanks to the availability of rich surname, linguistic and genetic information, together with its geographic and cultural complexity, Trentino (North-Eastern Italy) is an ideal place to test the relationships between genetic and cultural traits.
Aim: We provide a comprehensive study of population structures based on surname and dialect variability and evaluate their relationships with genetic diversity in Trentino. Subjects and methods: Surname data were collected for 363 parishes, linguistic data for 57 dialects and genetic data for different sets of molecular markers (Y-chromosome, mtDNA, autosomal) in 10 populations. Analyses relied on different multivariate methods and correlation tests.
Results: Besides the expected isolation-by-distance-like patterns (with few local exceptions, likely related to sociocultural instances), we detected a significant and geography-independent association between dialects and surnames. As for molecular markers, only Y-chromosomal STRs seem to be associated with the dialects, although no significant result was obtained. No evidence for correlation between molecular markers and surnames was observed.
Conclusion: Surnames act as cultural markers as do other words, although in this context they cannot be used as reliable proxies for genetic variability at a local scale.
-------------------------------------
Der thematische Bogen der 44. Ausgabe unserer Zeitschrift spannt sich von der Archäologie über die Politikwissenschaft bis hin zur Linguistik. Die sieben wissenschaftliche Aufsätze werden ferner durch einschlägige Rezensionen, durch Einschaltungen zu den jüngsten Publikationen des Istitut Ladin Micurá de Rü (2016–2020) sowie durch das Verzeichnis aller 14 an diesem Band beteiligten Autorinnen und Autoren ergänzt
È particolarmente ricca di contenuti la parte che la “Ladinia” 2019 riserva alle recensioni, che comprende nove presentazioni critiche di libri recenti relativi al Sudtirolo e alla Retoromania. Le opere recensite sono concentrate soprattutto sulla linguistica, ma riguardano anche la storiografia, la musicologia e la letteratura. Nella parte conclusiva della rivista vengono presentate brevemente le 36 pubblicazioni recenti dell’Istitut Ladin Micurá de Rü e riportati gli indirizzi dei 17 autori e autrici di quest’edizione.
----------------------------------
La 43a anada dla revista “Ladinia” se desfarenziëia por la gran varieté di argomënc tratá ti set contribuc scientifics ch’ara contëgn, che vá dai articui de storia y sciënza leterara a chi de etnografia y musicologia y se röia cun i tesć de linguistica.
Scialdi rica de contignüs é la pert che la “Ladinia” 2019 ti lascia ales rezenjiuns; ara tol ite nü presentaziuns critiches de libri nüs che á da nen fá cun Südtirol y cun la Retoromania. Les operes che vëgn analisades á dantadöt da nen fá cun la linguistica, mo ares reverda ince la storiografia, la musicologia y la leteratöra. Tl’ultima pert dla revista vëgnel presenté en cört les ultimes 36 publicaziuns dl Istitut Ladin Micurá de Rü y reporté les misciuns di 17 auturs y auturies de chësta ediziun.
----------------------------------
Der 43. Jahrgang 2019 der Zeitschrift “Ladinia” zeichnet sich durch die Themenvielfalt der sieben wissenschaftlichen Beiträge aus, deren Bandbreite von der Geschichts- und Literaturwissenschaft über die Ethnographie bzw. Musikologie bis hin zur Linguistik reicht.
Der besonders reichhaltige Rezensionsteil der “Ladinia” 2019 umfasst neun Buchbesprechungen von rezenten Veröffentlichungen zu Südtirol und zur Rätoromania. Die besprochenen Werke konzentrieren sich zwar auf die Linguistik, betreffen aber auch die Geschichts-, Musik- und Literaturwissenschaft. Der Nachspann wird durch eine Übersicht zu 36 aktuellen Publikationen des Istitut Ladin Micurá de Rü sowie das Verzeichnis der Kontaktdaten aller 17 an dieser Nummer beteiligten Autorinnen und Autoren abgerundet.
------------------
Bibliographische Berichterstattung (mit Rezensionen und Kurzbesprechungen) über variationslinguistisch relevante Publikationen zum Dolomitenladinischen, zur Sprachenlage in Südtirol sowie zu den benachbarten deutschen Sprachinseln.
Die vorliegende Nummer der “Ladinia” ist zur Gänze der Tagung “Traditionelle und digitale Lexikographie in einem mehrsprachigen Alltag” gewidmet, die im Gedenken an den tragischerweise im Jahr 2022 ums Leben gekommenen, großen italienischen Linguisten Luca Serianni im März 2023 in Bozen abgehalten wurde. Die Veranstaltung war unter der Federführung von Claudio Marazzini (ehemals Präsident der Accademia della Crusca, Florenz) und Marco Forni (Lexikograph am Istitut Ladin) von gleich drei Trägerorganisationen (Istitut Ladin, Accademia della Crusca, Eurac Research) gemeinsam vorbereitet worden und fand vom 30.–31. März 2023 in den Räumlichkeiten der Eurac Research in Bozen statt. Für die maßgebliche Unterstützung bei der Redaktion der nunmehr vorliegenden Akten ist das Team der “Ladinia” den beiden oben genannten
Tagungsleitern sowie Paolo Di Giovine (Sapienza, Università di Roma) zu
großem Dank verpflichtet.
- Zur Entstehung des Ladinischen/Rätoromanischen
- Ladinia scientifica
- Jüngere externe Sprachgeschichte und Sprachpolitik
- Wo wird heute Ladinisch gesprochen?
- Sprachliche Merkmale des Ladinischen/Rätoromanischen
- Sprachpflege, Sprachausbau und heutige Situation des Ladinischen
-----------------------------------------
Der umfangreiche Jahrgang XLVII der “Ladinia” beinhaltet acht Aufsätze und fünf Rezensionen in den Sprachen Deutsch (1–2, 6), Italienisch (3–5, 7–8) und Ladinisch (2). Vier Beiträge sind (im weitesten Sinne) historischen Themen gewidmet (1–4), ein Artikel fällt in den Bereich der Literaturwissenschaft (5) und drei Aufsätze haben linguistische Ausrichtung (6–8). Im Nachspann finden sich – wie üblich – die Einschaltungen zur reichhaltigen Publikationstätigkeit des ladinischen Kulturinstituts (2017–2023) und zur Begleitreihe “Ladinia monografica” sowie das Verzeichnis aller 14 an diesem Band beteiligten Autorinnen und Autoren.
-----------------------------------------
Le volum ampl dla “Ladinia” XLVII contëgn ot articui y cin’ rezenjiuns ti lingac todësch (1–2, 6), talian (3–5, 7–8) y ladin (2). Cater articui é dedicá (tl sëns plü lerch) a tematiches storiches (1–4), un n articul toma ite pro i stüdi leterars (5) y trëi d’atri á n orientamënt linguistich (6–8). La pert che vëgn doía contëgn – coche zënza – i inserac dedicá al’ativité ampla de publicaziun dl Istitut Ladin (2017–2023) y ala seria complementara “Ladinia monografica”, y lapró l’indicaziun de düc i 14 auturs che á daidé mëte adöm chësc liber.
L'ipertesto è liberamente accessibile al sito <https://www.kit.gwi.uni-muenchen.de/?p=40502&v=2>.
Der vorliegende Jahrgang XLVI der “Ladinia” umfasst einen Nachruf (1), zwei literaturwissenschaftliche Aufsätze (2–3), vier linguistische Beiträge (4–7), einen Arbeitsbericht zur Urkundenkatalogisierung (8), einen literarischen Text (9) sowie fünf einschlägige Buchbesprechungen (10). Als Publikationssprache kommt diesmal neben dem Deutschen (3, 5, 6, 7, 10) und dem Italienischen (1, 2, 8, 9, 10) einmal auch das Englische (4) zum Einsatz. Im Nachspann finden sich die Einschaltungen zu den jüngsten Publikationen des ladinischen Kulturinstituts (2017–2022) und zur Begleitreihe “Ladinia monografica” sowie das Verzeichnis aller 19 an diesem Band beteiligten Autorinnen und Autoren.
L’edizione XLVI di “Ladinia” comprende un necrologio (1), due saggi letterari (2–3), quattro contributi linguistici (4–7), una relazione di lavoro sulla catalogazione di documenti (8), un testo letterario (9) e cinque recensioni di libri attinenti alla Ladinia/Ladinistica (10). Questa volta, oltre al tedesco (3, 5, 6, 7, 10) e all’italiano (1, 2, 8, 9, 10), viene eccezionalmente utilizzato anche l’inglese (4). Nella parte conclusiva si trovano le inserzioni che illustrano le recenti pubblicazioni dell’Istituto Ladino (2017–2022) e la collana “Ladinia monografica” nonché l’elenco di tutti i 19 autori e autrici che hanno contribuito alla realizzazione di questo volume.
The origins of the Ladin / Rhaeto-Romance language (28-29)
Map: Ladinia scientifica (30-31)
Recent external language history and language policy (32)
Where is Ladin spoken today? (32-33)
Linguistic features of Ladin / Rhaeto-Romance (33-34)
Language maintenance and development: The situation of Ladin today (34-35)
Die wissenschaftlichen Artikel und die Rezensionen der vorliegenden Ausgabe fallen in die Sachbereiche Geschichte, Ethnographie, Anthropologie, Literaturwissenschaft und Linguistik und sind – wie üblich – auf Italienisch oder Deutsch verfasst. Im Nachspann finden sich die Einschaltungen zu den jüngsten Publikationen des ladinischen Kulturinstituts (2016–2021) sowie das Verzeichnis aller 11 an diesem Band beteiligten Autorinnen und Autoren.
Background: Thanks to the availability of rich surname, linguistic and genetic information, together with its geographic and cultural complexity, Trentino (North-Eastern Italy) is an ideal place to test the relationships between genetic and cultural traits.
Aim: We provide a comprehensive study of population structures based on surname and dialect variability and evaluate their relationships with genetic diversity in Trentino. Subjects and methods: Surname data were collected for 363 parishes, linguistic data for 57 dialects and genetic data for different sets of molecular markers (Y-chromosome, mtDNA, autosomal) in 10 populations. Analyses relied on different multivariate methods and correlation tests.
Results: Besides the expected isolation-by-distance-like patterns (with few local exceptions, likely related to sociocultural instances), we detected a significant and geography-independent association between dialects and surnames. As for molecular markers, only Y-chromosomal STRs seem to be associated with the dialects, although no significant result was obtained. No evidence for correlation between molecular markers and surnames was observed.
Conclusion: Surnames act as cultural markers as do other words, although in this context they cannot be used as reliable proxies for genetic variability at a local scale.
-------------------------------------
Der thematische Bogen der 44. Ausgabe unserer Zeitschrift spannt sich von der Archäologie über die Politikwissenschaft bis hin zur Linguistik. Die sieben wissenschaftliche Aufsätze werden ferner durch einschlägige Rezensionen, durch Einschaltungen zu den jüngsten Publikationen des Istitut Ladin Micurá de Rü (2016–2020) sowie durch das Verzeichnis aller 14 an diesem Band beteiligten Autorinnen und Autoren ergänzt
È particolarmente ricca di contenuti la parte che la “Ladinia” 2019 riserva alle recensioni, che comprende nove presentazioni critiche di libri recenti relativi al Sudtirolo e alla Retoromania. Le opere recensite sono concentrate soprattutto sulla linguistica, ma riguardano anche la storiografia, la musicologia e la letteratura. Nella parte conclusiva della rivista vengono presentate brevemente le 36 pubblicazioni recenti dell’Istitut Ladin Micurá de Rü e riportati gli indirizzi dei 17 autori e autrici di quest’edizione.
----------------------------------
La 43a anada dla revista “Ladinia” se desfarenziëia por la gran varieté di argomënc tratá ti set contribuc scientifics ch’ara contëgn, che vá dai articui de storia y sciënza leterara a chi de etnografia y musicologia y se röia cun i tesć de linguistica.
Scialdi rica de contignüs é la pert che la “Ladinia” 2019 ti lascia ales rezenjiuns; ara tol ite nü presentaziuns critiches de libri nüs che á da nen fá cun Südtirol y cun la Retoromania. Les operes che vëgn analisades á dantadöt da nen fá cun la linguistica, mo ares reverda ince la storiografia, la musicologia y la leteratöra. Tl’ultima pert dla revista vëgnel presenté en cört les ultimes 36 publicaziuns dl Istitut Ladin Micurá de Rü y reporté les misciuns di 17 auturs y auturies de chësta ediziun.
----------------------------------
Der 43. Jahrgang 2019 der Zeitschrift “Ladinia” zeichnet sich durch die Themenvielfalt der sieben wissenschaftlichen Beiträge aus, deren Bandbreite von der Geschichts- und Literaturwissenschaft über die Ethnographie bzw. Musikologie bis hin zur Linguistik reicht.
Der besonders reichhaltige Rezensionsteil der “Ladinia” 2019 umfasst neun Buchbesprechungen von rezenten Veröffentlichungen zu Südtirol und zur Rätoromania. Die besprochenen Werke konzentrieren sich zwar auf die Linguistik, betreffen aber auch die Geschichts-, Musik- und Literaturwissenschaft. Der Nachspann wird durch eine Übersicht zu 36 aktuellen Publikationen des Istitut Ladin Micurá de Rü sowie das Verzeichnis der Kontaktdaten aller 17 an dieser Nummer beteiligten Autorinnen und Autoren abgerundet.
In questo senso la piattaforma presente ospita studi di geolinguistica italiana ossia di varietistica spaziale e offre, inoltre, la possibilità di mettere database linguistici online.
Il volume è liberamente accessibile sul sito <http://www.kit.gwi.uni-muenchen.de/?band=ltaliano-nello-spazio-comunicativo&v=90>.
Der Dreiklang »Pragmatik – Diskurs – Kommunikation« versammelt ein vielstimmiges Ensemble von Beiträgen, deren einende Klammer die Nähe zu den – räumliche, zeitliche und disziplinäre Grenzen souverän überschreitenden – Arbeitsfeldern der Romanistin Gudrun Held ist. Um diese Ankerpunkte ihres wissenschaftlichen OEuvres gruppieren sich in der Festschrift die Texte langjähriger Kolleginnen und Freunde aus dem In- und Ausland, in denen pragmalinguistische, diskurs- und textlinguistische sowie kommunikationswissenschaftliche Perspektiven miteinander im Dialog sind. Diese Perspektiven umreißen die offen angelegten Arbeitsschwerpunkte, wie sie Gudrun Helds Werk bis heute auszeichnen. Die ihr zu Ehren vorgelegten Beiträge über Höflichkeitsforschung, facework, historische Pragmatik, Diskursorganisation und Textlinguistik, multimodale Interaktion,
Sprachgeschichte, Varietätenlinguistik, mehrsprachige Tourismuskommunikation und vieles andere mehr reflektieren die Ausstrahlung ihrer wissenschaftlichen Aktivität in die Romanistik hinein und weit über diese hinaus.
Dal 1 al 4 novembre 2000 l’Istituto di Filologia Romanza dell’Università di Salisburgo ha avuto l’onore di ospitare il IX Incontro italo-austriaco dei linguisti, dedicato al tema “Testo-variazione-informatica”. Questa scelta tematica rispecchia le attività di ricerca particolarmente radicate nella romanistica salisburghese e serve quindi a mettere in rilievo il profilo scientifico del nostro ateneo. Tutti e 26 i contributi pubblicati nel presente volume sono stati presentati a livello orale durante le sedute del convegno. Gli Atti sono strutturati in una duplice maniera. Gli articoli si trovano in ordine alfabetico secondo i cognomi degli autori, l’indice (tematico) invece segue il triplice titolo del convegno, l’ordine del quale è stato rovesciato in base al numero di contributi per ogni sezione. Vengono presentati prima i 13 articoli di linguistica variazionale, seguono poi quelli di linguistica testuale (10) ed infine appaiono gli articoli di linguistica computazionale (3). È ovvio, che l’assegnazione delle comunicazioni ad una delle tre sezioni sopraindicate risulta talvolta ambigua e va quindi considerata approssimativa.
zuständig ist.
insgesamt rund 50 Einzelbände mit jeweils 15–30 Beiträgen bzw. 400–600 Druckseiten umfassen. Als Publikationssprachen stehen a priori die drei romanischen Großsprachen Französisch, Italienisch und Spanisch (in Ausnahmefällen
auch das Portugiesische) sowie das Englische zur Verfügung, wobei pro Band jeweils nur eine Sprache zum Einsatz kommen soll.
Bibliographische Berichterstattung ("Bibliographie raisonnée" mit Rezensionen und Kurzbesprechungen) über variationslinguistisch relevante Publikationen zum Dolomitenladinischen, zur Sprachenlage in Südtirol sowie zu den benachbarten deutschen Sprachinseln.
Bibliographische Berichterstattung ("Bibliographie raisonnée" mit Rezensionen und Kurzbesprechungen) über variationslinguistisch relevante Publikationen zum Dolomitenladinischen, zur Sprachenlage in Südtirol sowie zu den benachbarten deutschen Sprachinseln.
Festschrift für Ulrike Kindl mit Beiträgen von / Studi in onore di Ulrike Kindl con contributi di / Scric n unëur de Ulrike Kindl cun cuntribuc de:
Leo Andergassen | Roland Bauer | Fabio Chiocchetti | Alessandro Costazza | Nicola Dal Falco | Michael Dallapiazza | Siegfried de Rachewiltz | Ivan Dughera | Vincenzo Ferrone | Marco Forni | Cristina Fossaluzza | Joachim Gatterer | Adina Guarnieri | Andreas Hapkemeyer | Hans Heiss | Leo Hillebrand | Tiziana Lippiello | Guido Massino | Andreas Oberhofer | Hannes Obermair | Günther Pallaver | Werner Pescosta | Josef Prackwieser | Patrick Rina | Paul Rösch | Marcello Soffritti | Martha Stocker | Elisa Tappeiner | Antonio Trampus | Oswald Überegger | Martha Verdorfer