आशु
संस्कृतम्
[सम्पाद्यताम्]नाम
[सम्पाद्यताम्]लिङ्ग्म्-
[सम्पाद्यताम्]| एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
|---|---|---|---|
| प्रथमा विभक्तिः | आशुः | आशू | आशवः |
| सम्बोधनप्रथमा | आशो | आशू | आशवः |
| द्वितीया विभक्तिः | आशुम् | आशू | आशून् |
| तृतीया विभक्तिः | आशुना | आशुभ्याम् | आशुभिः |
| चतुर्थी विभक्तिः | आशवे | आशुभ्याम् | आशुभ्यः |
| पञ्चमी विभक्तिः | आशोः | आशुभ्याम् | आशुभ्यः |
| षष्ठी विभक्तिः | आशोः | आश्वोः | आशूनाम् |
| सप्तमी विभक्तिः | आशौ | आश्वोः | आशुषु |
अनुवादाः
[सम्पाद्यताम्]- आङ्गल-()
- मलयालम्-
- हिन्दि-()
- बङ्गाळि-() ()
- फ़्रॆन्च्- (fr)
- रूसीय्- (ru) ()
- जेर्मन्-
- स्पानिष्- (es)
- तेलुगु-
- तमिल्-
- पोलिष्- (pl)
- कन्नड- ()
उदाहरणानि
[सम्पाद्यताम्]कोशप्रामाण्यम्
[सम्पाद्यताम्]यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आशु नपुं।
शीघ्रम्
समानार्थक:शीघ्र,त्वरित,लघु,क्षिप्र,अर,द्रुत,सत्वर,चपल,तूर्ण,अविलम्बित,आशु,अभितस्
1।1।65।1।5
सत्वरं चपलं तूर्णमविलम्बितमाशु च। सततानारताश्रान्तसन्तताविरतानिशम्.।
पदार्थ-विभागः : , गुणः, परिमाणः
आशु वि।
व्रीहिः
समानार्थक:आशु,व्रीहि,पाटल
2।9।15।2।1
पुंसि मेधिः खले दारु न्यस्तं यत्पशुबन्धने। आशुर्व्रीहिः पाटलः स्याच्छितशूकयवौ समौ॥
: व्रीहिभेदः
पदार्थ-विभागः : खाद्यम्,प्राकृतिकखाद्यम्
आशु नपुं।
आख्याशालिः
समानार्थक:आशु
3।3।219।4।1
कोशोऽस्त्री कुड्मले खड्गपिधानेऽर्थौघदिव्ययोः। नाशः क्षये तिरोधाने जीवितेशः प्रिये यमे। नृशंसखड्गौ निस्त्रिंशावंशुः सूर्येंशवः कराः। आश्वाख्या शालिशीघ्रार्थे पाशो बन्धनशस्त्रयोः। सुरमत्स्यावनिमिषौ पुरुषावात्ममानवौ॥
पदार्थ-विभागः : खाद्यम्,प्राकृतिकखाद्यम्
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आशु¦ त्रि॰ अश--व्याप्तौ उण्।
१ शीघ्रे
“यदाशुभिः पततियोजना पुरः” ऋ॰
२ ,
१६ ,
३ , गुणवचनत्वात् स्त्रियां वा ङीप्। वर्षाभवे
२ धान्यभेदे पु॰ (आउस)। तस्य षष्टिदिवसमघ्येपच्यमानतयाशुपाकात् आशुत्वम् तद्गुणलक्षणानि भाव-प्र॰।
“वार्षिकाः काण्डिताः शुक्लाव्रीहयश्चिरपाकिणः। कृष्णव्रोहिः पाटलश्च कुक्कुंटाण्डक इत्यपि। शालीमुखोजतुमुख इत्याद्याव्रीहयः स्मृताः। कृष्णव्रीहिः स विज्ञेयोयः कृष्णतुषतण्डुलः (कोद्रव)। पाटलः पाटलापुष्पवर्ण्णको व्रीहिरुच्यते (राङ्गिधान्य) कुक्कुटाण्डाकृतिर्व्रीहिःकुक्कुटाण्ड इहोच्यते। शालीमुखः कृष्णशुकः कृष्णतण्डुलउच्यते। लाक्षावर्ण्णं मुख यस्य ज्ञेयोजतुमुखस्तु सः। व्रीहयः कथिताः पाके मधुरा वीर्य्यतो हिमाः। अल्पाभि-[Page0837-b+ 38] ष्यन्दिनोबद्धवर्चस्काः षष्टिकैः समाः”
“कृष्णव्रीहिर्वर-स्तेषां तस्मादल्पगुणाः परे”
३ पाटले व्रीहौ न॰।
४ क्रियाविशेषणत्वे न॰।
“प्रत्युद्यातः कथमपि भवान्गन्तुमाशु व्यवस्येत्” शान्तिं नेयं प्रणयिभिरतोवर्त्मभानोस्त्यजाशु” मेघदूतम्
“स जीवसन्नेव शूद्रत्वमाशु गच्छतिसान्वयः” कुलान्येव नयन्त्याशु समस्तानि च शूद्रताम्” मनुः
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आशु¦ mfn. (-शुः-शुः-शु) Going quickly, fleet, first. mn. (-शुः-शु) Rice ripen- ing in the rainy season. n. adv. (-शु) Quick, quickly. E. अशू to per- vade, उण् aff.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आशु [āśu], a. [अश्-व्याप्तौ उण्] Fast, quick -शुः Ved.
'The quick one', a horse.
Rice (ripening quickly in the rainy season). -शु ind. Fast, quickly, immediately, directly; Bg.2.65; वर्त्म भानोस्त्यजाशु Me.41,22. [cf. L. acu; Gr. okus.] -Comp. -आपस् a. obtaining quickly. -कारिन्, -कृत् a.
doing anything quickly, smart, active.
operating quickly (as a medicine).-कोपिन् a. irascible, irritable. -क्रिया quick operation of a medicine. -ग a. swift, quick.
(गः) the wind.
the sun.
an arrow; पपावनास्वादितपूर्वमा- शुगः R.3.54,11.83,12.91 -गामिन् a. going quickly.m. the sun. -तोष a. easily appeased or pleased. (षः) an epithet of Śiva. -पत्री a tree which yields frankincense (शल्लकीलता). -पत्वन् a. flying quickly.-फलः A kind of weapon. -बोध a. teaching quickly, N. of a treatise of grammar. -या a. going quickly. -ind. quickly. -व्रीहिः rice ripening in the rainy season. -षेणa. Ved. having swift arrows. नम आशुषेणाय चाशुरथाय च Rudra. -संधेय a. Easy to be joined together or reconciled. -हेमन् a. running on quickly, urging the horses. -हेषस् a. Ved. quickly neighing; having quick horses, quickly praised; (शीघ्रशब्दायमान) N. of the Aśvins.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आशु mfn. (1. अश्Un2. i , 1 ) ,fast , quick , going quickly RV. AV. S3Br. etc.
आशु m. Ved. the quick one , a horse RV. AV.
आशु mn. rice ripening quickly in the rainy season S3Br. Ka1tyS3r. L.
आशु n. N. of a सामन्
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Āśu, the ‘swift,’ is frequently used without Aśva to denote the chariot steed from the Rigveda[१] onwards.
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
आशु पु.
(बहु.) धान की विशिष्ट प्रजाति (शीघ्र उगने वाली) ‘आशूनाम् अगन्ये ग्रहपतये’ का.श्रौ.सू. 15.4.6 (देवसूहवींषि-संज्ञक द्वितीय पुरोडाश)।
- ↑ ii. 16, 3;
31, 2;
38, 3, etc.;
Av. ii. 14, 6;
iv. 27, 1;
xiii. 2, 2;
Taittirīya Saṃhitā, i. 8, 10;
Satapatha Brāhmaṇa, v. 3, 3, 3, etc.