ماں
ماں (بےبے) دا لفظ اپنے عمومی تے بنیادی مفہوم وچ اک ایسی ہستی دے لئی ادا کيتا جاندا اے جس توں کس بچے دی پیدائش ہوئی ہووے یعݨی بچے دے والدین وچوں مونث رکن نوں ماں کہیا جاندا اے۔ انسانی نسل نوں اگے ودھانے دے لئی عورت تے مرد دا جنسی اختلاط لازمی اے۔ معاشرے وچ اس قسم دے اختلاط دی قانونی شکل نوں شادی دا ناں دتا جاندا اے، جس دی تقریباًً تمام مذاہب وچ تفصیل موجود اے۔ اس جنسی ملاپ دے دوران ماں اک بیضۂ مخصبہ (fertilized ovum) دا حمل اٹھاندی اے جس نوں ابتدا وچ جنین (embryo) تے فیر نو ہفتے دے بعد توں حمیل (fetus) کہیا جاندا اے۔ حمل اٹھانے دا مقام جتھے حمیل اپنی پیدائش یا ولادت تک رہندا اے اسنوں رحم (uterus) کہندے نيں، پیدائش دے بعد ماں دے پستان وچ دُدھ تخلیق پاندا اے تے جسنوں اوہ اپنے بچے نوں غذا فراھم کرنے دے لئی پلاندی اے اس عمل نوں رضاع (lactation) کہیا جاندا اے۔ پیدا ہونے والے بچے دے لئی اوہ عورت تے شریک مرد بچے دے حیاتیاتی تے معاشرتی باپ تے ماں اکھوائے جاندے نيں۔ ماں باپ دے جوڑے نوں والدین وی کہیا جاندا اے۔
ناں وجہ
[سودھو]ماں دے لئی ہور لفظاں ؛ اماں، امی، ممی، ماما تے مادر وغیرہ دے آندے نيں، جنہاں توں معلوم ہُندا اے کہ ماں دا لفظ دنیا دی متعدد زباناں وچ خاصا یکسانی رکھنے والا کلمہ اے تے اس دی منطقی وجہ ایہ بیان کيتی جاندی اے کہ ماں دے لئی اختیار کیتے جانے والے لفظاں دی اصل الکلمہ اک کائناتی حیثیت دی حامل اے تے اسنوں دنیا دی متعدد زباناں وچ ، اس دنیا وچ آنے دے بعد انسان دے منہ توں ادا ہونے والی چند ابتدائی آوازاں توں اخذ کيتا گیا اے۔ جدوں بچہ رونے تے چلانے دی آوازاں دی حدود توڑ کر کوئی مخصوص قسم دی آواز نکالنے دے قابل ہُندا اے تے بولنا سکھدا اے تاں عام طور اُتے اوہ اُم اُم / ما ما / مم مم / مما مما (پا پا) وغیرہ ورگی سادہ آوازاں نکالتا اے تے محبت تے پیار دے جذبے توں سرشار والدین نے انہاں ابتدائی آوازاں نوں اپنی جانب رجوع کر ليا جس توں ماں دے لئی ایسی آوازاں دا انتخاب ہويا کہ جو نسبتاً نرم سی ہُندیاں نيں یعنی میم توں ابتدا کرنے والی تے باپ دے لئی عموماً پے توں ابتدا کرنے والی آوازاں دنیا دی متعدد زباناں وچ پائی جاندیاں نيں۔
ماں نوں عربی زبان وچ اُم کہندے نيں، اُم قرآن مجید وچ 84 مرتبہ آیا اے، اس دی جمع اُمھات اے، ایہ لفظ قرآن مجید وچ گیارہ مرتبہ آیا اے، صاحب محیط نے کہیا اے کہ لفظ اُم جامد اے تے بچہ دی اس آواز توں مشتق اے جدوں اوہ بولنا سیکھدا اے تاں آغاز وچ اُم اُم وغیرہ کہندا اے اس توں اس دے اولین معنی ماں دے ہو گئے، اوداں اُم دے معنی ہُندے نيں کسی چیز دی اصل، اُم حقیقت وچ ایہ تن حرف نيں(ا+م+م ) ایہ لفظ حقیقی ماںپر بولا جاندا اے تے بعید ماں پہ بھی۔ بعید ماں توں مراد نانی، دادی وغیرہ ایہی وجہ اے کہ حضرت حوا رضی اللہ عنہا نوں امنا ( ساڈی ماں) کہیا جاندا اے ۔
جاپانی وچ ایہ معاملہ الٹ معلوم پڑدا اے، اج کل دی جدید جاپانی وچ ماں دے لئی اوکا دا لفظ اختیار کيتا جاندا اے جسنوں مہذب انداز وچ اوکاساں کہندے نيں (جداں اردو وچ امی توں امی جان) جدوں کہ ماں دے لئی جاپانی وچ اک ہور لفظ اج وی مستعمل اے اوہ اے ---- ہاہا ---- کا، ایہ قدیم جاپانی وچ پاپا سی جو ہاہا وچ تبدیل ہويا۔ یعنی اسنوں توں وی ایہ گل سامنے آندی اے کہ گویا معاملہ الٹ اے کہ پے توں شروع ہونے والا لفظ ماں دے لئی اختیار کيتا گیا لیکن بنیادی طور اُتے ماخذ، بچے دی ابتدائی آوازاں توں ہی نکلیا اے، جاپانی وچ مم یا مما وغیرہ جداں آواز نوں ماں دی بجائے بچے دی غذا یا دُدھ منگے دی جانب سمجھیا گیا کیونجے عام طور اُتے بچہ دُدھ پیندے یا چوسنے توں پہلے اس قسم دی آوازاں وی نکالتا اے۔
خلیل نحوی دا قول اے ۔۔ ہر اوہ چیز جس دے اندر اس دے جملہ متعلقات سما جائیںوہ انہاں دی اُم کہلاندی اے۔ جداں لوح محفوظ نوں اُم الکتاب کہیا گیا کیونجے اوہ تمام علوم دا منبع اے، مکہ مکرمہ نوں اُم القری کہندے نيں کیونجے اوہ خطہ عرب دا مرکز اے، کہکشاں نوں اُم النجوم کہندے نيں کیونجے اس وچ بوہت سارے ستارے سمائے ہُندے نيں، جو بہت مہماناں نوں جمع کرے اُسنوں اُم الضیاف کہندے نيں، سالار لشکر نوں اُم الجیش کہندے نيں۔ ابن فارس نے کہیا اے کہ اُم دے چار معنی نيں ۔
- بنیاد اصل# مرجع# جماعت# دین