Teotihuacan

Teotihuacan a l'era na sità dla Mérica sentral, ch'a restava a nòrd-est d'andoa al di d'ancheuj a-i é Sità dël Méssich.

La costrussion dla sità a smija ch'a sia ancaminà vers ël 200 aGC. A l'é rivà a sò cò vers ël 450 e, con na popolassion antra ij 150.000 e ij 200.000 abitant, a l'era un-a dle dij grande aglomerassion dël mond. Sò declin a l'é ancaminà vers ël 650 e antra ij sécoj VII e VIII ël sit a l'é stàit bandonà.
As tratava 'd na sità multi-étnica, con dij quarté p¨we ij zapotech, ij mistech, ij totonach, ij maja e ij pòpoj nahuas.

Le rason dl'abandon ëd Teotihuacan da part dij sò abitant a son nen bin conossùe. A podrìo esse gropà a n'arvira dla popolassion contra le classe dominante, an na socetà con dle fòrte disugualianse sossiaj; a na suitin-a o al droché dla produssion agrìcola dovùa ai ravage dj'arsorse naturaj për la dzor-popolassion.

La sità a l'é stàita dëscoatà da j'astech vàire sécoj apress soa fin. A son lor ch'a l'han daje ël nòm nahuatl ëd Teotihuacan, ch'a veul dì Sità dij de o leu 'd nassensa dij de.

Ampressionà da soe costrussion grandiose, j'astech a l'han antëgralo an soe legende e a n'han fane un leu ëd pelerinage sacrà.

La sità a l'era concepìa tanme n'arpresentassion ëd l'univers, con na regioncelesta, n'àutra terestra e na tersa soterania.

Ël cors prinsipal dla sità, ciamà lèja dij Mòrt, a constituiss n'ass da nòrd a sud, con tanti templi e palass. A soa estremità setentrional as alva la piràmida dla Lun-a, àuta 46 méter. Un pò dëscòst, a est, cola dël Sol a riva a 65 méter: a l'é un-a dle pi grande d'América sentral e a l'é costruìa ëd ròch volcànich, formand un quadrà ëd 225 méter ëd còta. An facia a cost edifissi, na gròssa stra a ancrosia la lèja dij Mòrt, formand un quadrilàter. Vers sud, a la crosiera con n'àutr cors, as treuva la Sitadela: na piassa ëd desen-e 'd milen-e 'd méter quàder andoa as alva ël templi dël Serpent a piume.