słuchać

 

wymowa:

​^?/i, IPA: [ˈswuxat͡ɕ], AS: [su̯uχać]

​^?/i

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany

(1.1) odbierać dźwięk za pośrednictwem narządu słuchu

(1.2) świadomie odbierać czyjąś mowę

(1.3) być posłusznym

forma używana w funkcji zaimka pytającego

(2.1) Słucham? → prośba o powtórzenie pytania

(2.2) Słucham? → forma wyrażenia zdziwienia na niedorzeczną prośbę lub obraźliwe pytanie

(2.3) Słucham? → forma używana przy odbieraniu telefonu, domofonu

odmiana:

(1.1-3) koniugacja I

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		słuchać
czas teraźniejszy		słucham	słuchasz	słucha	słuchamy	słuchacie	słuchają
czas przeszły	m	słuchałem	słuchałeś	słuchał	słuchaliśmy	słuchaliście	słuchali
	ż	słuchałam	słuchałaś	słuchała	słuchałyśmy	słuchałyście	słuchały
	n	słuchałom	słuchałoś	słuchało
tryb rozkazujący		niech słucham	słuchaj	niech słucha	słuchajmy	słuchajcie	niech słuchają
pozostałe formy czas przyszły m będę słuchał, będę słuchać będziesz słuchał, będziesz słuchać będzie słuchał, będzie słuchać będziemy słuchali, będziemy słuchać będziecie słuchali, będziecie słuchać będą słuchali, będą słuchać ż będę słuchała, będę słuchać będziesz słuchała, będziesz słuchać będzie słuchała, będzie słuchać będziemy słuchały, będziemy słuchać będziecie słuchały, będziecie słuchać będą słuchały, będą słuchać n będę słuchało, będę słuchać będziesz słuchało, będziesz słuchać będzie słuchało, będzie słuchać czas zaprzeszły m słuchałem był słuchałeś był słuchał był słuchaliśmy byli słuchaliście byli słuchali byli ż słuchałam była słuchałaś była słuchała była słuchałyśmy były słuchałyście były słuchały były n słuchałom było słuchałoś było słuchało było forma bezosobowa czasu przeszłego słuchano tryb przypuszczający m słuchałbym, byłbym słuchał słuchałbyś, byłbyś słuchał słuchałby, byłby słuchał słuchalibyśmy, bylibyśmy słuchali słuchalibyście, bylibyście słuchali słuchaliby, byliby słuchali ż słuchałabym, byłabym słuchała słuchałabyś, byłabyś słuchała słuchałaby, byłaby słuchała słuchałybyśmy, byłybyśmy słuchały słuchałybyście, byłybyście słuchały słuchałyby, byłyby słuchały n słuchałobym, byłobym słuchało słuchałobyś, byłobyś słuchało słuchałoby, byłoby słuchało imiesłów przymiotnikowy czynny m słuchający, niesłuchający ż słuchająca, niesłuchająca słuchające, niesłuchające n słuchające, niesłuchające imiesłów przymiotnikowy bierny m słuchany, niesłuchany słuchani, niesłuchani ż słuchana, niesłuchana słuchane, niesłuchane n słuchane, niesłuchane imiesłów przysłówkowy współczesny słuchając, nie słuchając rzeczownik odczasownikowy słuchanie, niesłuchanie

przykłady:

(1.1) Adam lubi słuchać śpiewu ptaków.

(1.2) Nie mam ochoty słuchać tych bredni!

(1.3) Grzeczne dzieci słuchają rodziców.

składnia:

słuchać + D. lub słuchać + B. (w zwrotach do kogoś)^[1]

kolokacje:

(2.3) tak, słucham? • halo, słucham?

synonimy:

(2.3) halo

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. odsłuch mrz, słuch m, słuchy nmos, słuchawka ż, słuchacz m, słuchaczka ż, słuchowisko n, słuchalnia ż, słuchalność ż, słuchanie n, słuchanka ż

czas. słyszeć, posłuchać, nasłuchiwać

przym. słuchowy, słyszalny, słuchawkowy, osłuchowy

związki frazeologiczne:

słuchać hadko • słuchać jak świnia grzmotu • słuchać jednym uchem, a drugim wypuszczać • słuchaj uchem, a nie brzuchem • kto chce rozkazywać, musi się najpierw nauczyć słuchać

etymologia:

prasł. *sluchati < prasł. *sluch^[2]

uwagi:

• „słyszeć” dotyczy tylko odbierania dźwięku, „słuchać” oznacza, że ktoś słyszy i jednocześnie skupia na tym uwagę.
• w użyciu jest forma zwrotna słuchać się kogoś, która przez językoznawców uważana jest za poprawną, lecz potoczną i wychodzącą z użycia^[3][4]

tłumaczenia:

• amharski: ማዳመጥ
• angielski: (1.1) listen; (1.2) listen; (1.3) obey
• arabski: (1.1) أذن (’aḏina); (1.2) أصغى, إستمع, استمع
• baskijski: (1.1) entzun; (1.2) entzun
• białoruski: (1.1) слухаць; (1.2) слухаць, чуць; (1.3) слухаць
• bułgarski: (1.1) слушам; (1.2) слушам; (1.3) слушам, послушен съм; (2.1) Моля?, Какво?; (2.2) Моля?, Какво?; (2.3) Моля?, Ало?, Слушам.
• chiński standardowy: (1.1) 听 (tīng); (1.2) 听 (tīng); (1.3) 听 (tīng)
• chorwacki: (1.1) slušati; (1.2) slušati; (1.3) slušati
• czeski: (1.1) poslouchat
• dolnołużycki: (1.1) słuchaś; (1.2) słuchaś; (1.3) słuchaś
• duński: (1.1) lytte; (1.2) lytte; (1.3) lytte
• esperanto: (1.1) aŭskulti; (1.2) aŭskulti; (1.3) aŭskulti, obei
• fenicki: (1.1) 𐤔𐤌𐤏
• francuski: (1.1) écouter
• fryzyjski: (1.1) harkje
• hawajski: (1.1) lohe; (1.2) lohe; (1.3) lohe
• hebrajski: להקשיב (lehak'sziw)
• hindi: (1.1) सुनना (sunnā)
• hiszpański: (1.1) escuchar, oír; (1.2) escuchar, atender; (1.3) obedecer
• interlingua: ascoltar
• jidysz: (1.1) הערן (hern)
• kaszubski: (1.1) słëchac; (1.2) słëchac
• kataloński: (1.1) escoltar; (1.2) escoltar
• łaciński: (1.1) ausculto, audio, exaudio
• łotewski: (1.1) klausīties
• niderlandzki: (1.1) luisteren
• niemiecki: (1.1) hören, lauschen; (1.2) hören, lauschen; (1.3) hören; (2.1) Ja, bitte?; (2.2) Ja, bitte?; (2.3) Ja, bitte?
• norweski (bokmål): (1.1) lytte; (1.2) lytte
• norweski (nynorsk): (1.1) lytte, lytta; (1.2) lytte, lytta
• nowogrecki: (1.1) ακούω, γρικώ
• ormiański: (1.1) անսալ
• rosyjski: (1.1) слушать; (1.2) слушать; (1.3) слушать
• serbski: (1.1) слушати
• słowacki: (1.1) počúvať
• szkocki gaelicki: (1.1) èist; (1.2) èist
• szwedzki: (1.1) lyssna, åhöra; (1.2) lyssna, åhöra
• turecki: (1.1) dinlemek
• tybetański: (1.1) ཉན; (1.2) ཐོས
• ukraiński: (1.1) слухати; (1.2) слухати; (1.3) слухати
• węgierski: (1.1) hallgat
• wilamowski: (1.1) hjȳn; (1.2) hjȳn; (1.3) hjȳn
• włoski: (1.1) ascoltare, udire; (1.2) ascoltare, udire

źródła: