ZMW Ryś

Ten artykuł dotyczy motoroweru. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

MR1 Ryś – pierwszy polski motorower. Skonstruowany został w 1. połowie 1957 roku w Zakładach Metalowych Wrocław-Zakrzów we Wrocławiu-Zakrzowie przez zespół inżynierów: Zbigniewa Domicza, Romana Wachowiaka i Edwarda Janasa. Prototyp skonstruowano w maju 1957, a produkcję seryjną rozpoczęto w ZMW od września 1958 roku^[1]. Silniki SM01 dla Rysia produkowano w WSK Wrocław-Psie Pole^[1].

MR1 Ryś

Producent	ZMW we Wrocławiu
Klasa	motorower
Okres produkcji	1958–1964
Miejsce produkcji	Polska
Napęd
Silnik	jednocylindrowy dwusuwowy chłodzony powietrzem
Pojemność	49 cm³
Stopień sprężania	6.5:1
Moc	1.5/1.1 przy 5000
Moment obrotowy	2.55 Nm przy 3500 obr./min
Skrzynia biegów	2 stopniowa
Ogumienie
Rozmiar opon	2.125x23
Wymiary i masa
Długość	1887 mm
Szerokość	660 mm
Wysokość	1080 mm
Wysokość siedzenia	845 mm
Rozstaw osi	1234 mm
Masa własna	64 kg
Pojemność baku	5,75 l
Osiągi
Prędkość maks.	55 km/h
Inne
Modele pokrewne	MR2 Żak

Konstrukcję uznano wówczas za udaną, nie ustępującą pojazdom innych europejskich firm^[2], zwłaszcza z powodu estetycznej sylwetki, resorowania obu kół i dobrych parametrów ruchowych. W 1958 konstruktorzy opracowali także dwuosobowy wariant motoroweru, który nie został zatwierdzony do produkcji. Nowoczesna jak na owe czasy konstrukcja Rysia okazała się jednak kosztowna w produkcji (cena wynosiła 6500 zł, niewiele mniej od motocykli – ok. 7000 zł za WFM)^[1]. W 1959 opracowano w ZMW model uproszczony, ze zmniejszoną liczbą elementów blaszanych oraz silnikiem S38 z Zakładów Metalowych w Nowej Dębie, nazwany MR2 Żak, produkowany od 1960. Pod koniec produkcji w roku 1963, w związku z zakończeniem produkcji silników SM01, wypuszczono serię Rysia z silnikiem S38, takim samym, jaki montowano w MR2 Żak. Ta wersja Rysia nosiła oznaczenie MR1B^[1].

8 sierpnia 1959 trzej studenci Politechniki Krakowskiej – Krystian Brodacki, Marian Ciepierski i Józef Drozd – rozpoczęli test Rysia w warunkach drogowych. Na udostępnionych przez ZMZ (zdjętych losowo z taśmy produkcyjnej i ledwie "dotartych" przejazdem do Krakowa) trzech motorowerach wyruszyli z Krakowa przez Czechy i Austrię do Włoch, gdzie ukoronowaniem testu był wjazd całej trójki na szczyt Wezuwiusza. Droga powrotna wiodła przez Słowenię, Chorwację, Węgry i Słowację – Rysie pokonały ponad 6300 km, docierając do Krakowa 28 października 1959. Raport z przebiegu próby był dla producenta doskonałą bazą dla prac nad udoskonaleniem motoroweru.

W latach 60. motorowery Ryś wzięły udział w wyprawie na Jawę i Bali w Indonezji. Opis wyprawy znajduje się w książce J.Prószyński, Salamat hari Indonesia, Warszawa 1963.