Zło
pojęcie etyczne
Zło – jedno z podstawowych pojęć etycznych. W moralności koncept zła przedstawiany jest jako przeciwieństwo lub brak występowania dobra[1].
Pojęcie
edytujFilozofia
edytuj- Zło to jedna z dwóch podstawowych kategorii moralnych, przeciwieństwo dobra.
- W filozofii teistycznej zło to stan nieistnienia, nieobecności lub zakłócenia dobra rozumianego jako stan, w jakim bóg (osobowy absolut) chce, aby rzeczy się znajdowały. Np. według chrześcijan całe zło na świecie ma swoje źródło w złym używaniu wolności, w zdolności niszczenia dzieł Bożych[2].
Święty Tomasz z Akwinu złem określa brak dobra, które rzecz powinna mieć ze swej natury[3][4].
Religia
edytuj- W buddyzmie zło może być utożsamiane ze złą karmą.
- W zaratusztrianizmie − podobnie jak w manicheizmie i innych systemach dualistycznych − zło jest pojęte (obok dobra) jako jedna z pierwotnych zasad bytu, w odróżnieniu od chrześcijaństwa, w którym przyjmuje się, że zło jest "tylko brakiem dobra".
- Katolicyzm głosi, że zło zawsze ma wymiar osobowy (konkretny człowiek i odpowiedzialność za czyny), stąd obowiązek indywidualnej spowiedzi. Zło weszło na świat wraz z grzechem pierwszych rodziców i rozlało się na całe stworzenie (przejawy: choroby, starość i w końcu śmierć itp.), które oczekuje wraz z ludzkością powrotu Pana Boga i nowego świata bez zła i śmierci, tak jak to było na początku, w ogrodzie Eden (w raju), nim Adam i Ewa zgrzeszyli[5][6].
- Świadkowie Jehowy uważają, że głównym sprawcą zła jest Szatan Diabeł[7]. Nakłaniając do grzechu Adama i Ewę sprawił, że zło rozprzestrzeniło się na innych. Przyczyną pojawiania się złych pragnień jest podstawowa skaza natury ludzkiej: wrodzona niedoskonałość. Jehowa Bóg postanowił wykorzenić zło i wszystkich, którzy je szerzą. Królestwo Boże zapewni na ziemi doskonałe warunki życia – bez zła i śmierci, a Ziemia stanie się rajem, podobnym do ogrodu Eden, w którym żyli Adam i Ewa[8][9][10].
- Judaizm podobnie tłumaczy początek zła na świecie „A śmierć weszła na świat przez zawiść diabła” (Mdr 2, 23–24), który to diabeł skutecznie kusił pierwszych rodziców, i o których miłość i pozycję, jaką dał im Stwórca – Jahwe był zazdrosny.
Psychologia
edytujW psychologii zło jest oceną przedmiotu przez subiektywny podmiot, który określa charakter (negatywny) relacji (emocji) ukierunkowanej z umysłu obserwatora na postrzegany przedmiot. W wyniku mechanizmów poznawczych w percepcji obserwatora subiektywnego zło wydaje się być cechą obiektywną przedmiotu tak ocenianego. Innymi słowy, złe jest to, co jako postrzegane źródło bodźca dany osobnik (obserwator) uznaje za niepożądane, niebezpieczne, pobudzające negatywny stan emocjonalny, niechęć.
Podstawy biologiczne
edytujZło, jako objaw ciemnej triady, może mieć podstawy biologiczne, gdyż obserwowane bywa też u zwierząt[11].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Artur Andrzejuk: Etyka – problem dobra i zła. 2009-02-22.
- ↑ Bóg, który pozwala działać. Zło i cierpienie, opusdei.org
- ↑ Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 4, Katolicki Ośrodek Wydawniczy "Veritas", s. 48 [dostęp 2019-03-10] [zarchiwizowane z adresu].
- ↑ Iwona Solecka-Karczewska, Filozofia zła w ujęciu Tomasza z Akwinu [online] [dostęp 2019-03-09], Cytat: Tomasza z Akwinu koncepcja zła: z jednej strony obarcza odpowiedzialnością za zło Boga, z drugiej strony wykazuje, że stworzenie świata bez zła było niemożliwe. Utrzymuje, że człowiek jest odpowiedzialny jedynie za zło moralne, które czyni i jego skutki oraz podkreśla, że zło jest zawsze mniejsze niż dobro, gdyż jest jedynie wadą w bycie lub utratą istnienia, ale nigdy nie jest utratą istnienia wszystkich bytów.
- ↑ Opinia komisji teologicznej w sprawie tzw. spowiedzi furtkowej, Diecezja Rzeszowska, Lublin, 27 stycznia 2015 [dostęp 2019-04-11] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-13].
- ↑ Stanisław Gądecki, Artur Miziński, Decyzja KEP w sprawie tzw. spowiedzi furtkowej, Stanisław Gądecki (red.), Decyzja nr 2/368/2015 z dnia 12 marca 2015 r., Konferencja Episkopatu Polski, Warszawa, 12 marca 2015, punkt 11 [dostęp 2023-12-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-28], Cytat: Zło jest brakiem należnego dobra (privatio boni), w związku z czym nie może być ani bytem substancjalnym, ani żadnym pozytywnym stanem rzeczy (wszystko co jest, jest dobre: ens et bonum convertuntur). W przeciwnym razie należałoby przyjąć istnienie dwóch pryncypiów, będących źródłem dobra i zła, co jednak pozostaje w głębokiej sprzeczności z chrześcijańską nauką o stworzeniu. Jeśli mówi się czasem o „złu metafizycznym” (Leibniz), to akcentuje się jedynie egzystencjalną i istotową ograniczoność bytu na tle bytu absolutnego. Teologia chrześcijańska nie wyklucza wprawdzie działań szatańskich i demonicznych, jednak ich nie eksponuje. Chrześcijanin żyje świadomością, że Chrystus pokonał moce szatańskie, i że to Jego zwycięstwo ma charakter ostateczny i nieodwołalny (por. J 12,31; Ef 1,20-22; Kol 2,15; Ap 12,9)..
- ↑ Szatan Diabeł, [w:] Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, wyd. 2, 2001, s. 328–334, ISBN 83-86930-47-0.
- ↑ Zło, [w:] Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, wyd. 2, 2001, s. 415–417, ISBN 83-86930-47-0.
- ↑ Skąd się wzięło zło, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, jw.org, lipiec 2015, s. 33.
- ↑ Zło, niegodziwość, [w:] Wnikliwe poznawanie Pism, tom 2, Towarzystwo Strażnica, 2006, s. 1158–1600, ISBN 83-86930-84-5.
- ↑ Lucy Jones, How did evil evolve, and why did it persist? [online], www.bbc.com [dostęp 2021-01-03] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytujEvil (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-10].
Artykuły na Stanford Encyclopedia of Philosophy (ang.) [dostęp 2018-08-23]:
- Michael Tooley, The Problem of Evil, 3 marca 2015. (Problem zła)
- Todd Calder, The Concept of Evil, 21 sierpnia 2018. (Pojęcie zła)