Karpaty

Karpaty - łańcuch górski w środwej i wschodniej Europie, położony w granicach ośmiu krajów: Austrii, Czech, Polski, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii i Serbii.

Najwyższym pasmem Karpat są Tatry, w szczególności ich słowacka część, w której położone są Gerlach (2655 m n.p.m.)(najwyższy szczyt Karpat), Łomnica (2632 m n.p.m.), Lodowy Szczyt (2628 m n.p.m.) i Durny Szczyt (2623 m n.p.m.). Kolejne pasma przekraczające wysokość 2500 m n.p.m. znajdują się na terenie Rumunii, najwyższe z nich są Góry Fogaraskie (Moldoveanu – 2544 m n.p.m.).

Karpaty wchodzą w skład wielkiego systemu górskiego – łańcucha alpejsko-himalajskiego. Stanowią drugi co do powierzchni łańcuch górski Europy. Zajmują powierzchnię 190 tys. km², z tego w Polsce 19,6 tys. km² (6,3% powierzchni państwa). Stanowią centralną główną część Regionu Karpackiego, który poza nimi obejmuje również pas obniżeń związanych geologicznie z Karpatami – Podkarpacie, Równiny Południoworumuńskie i Kotlinę Panońską.

Od Alp oddzielone są w okolicach Bratysławy doliną Dunaju. Stąd ciągną się blisko 1300-kilometrowym łukiem, który odgina się w kierunku północno-wschodnim, otaczając Kotlinę Panońską i Wyżynę Transylwańską. Od Gór Wschodnioserbskich oddzielone są ponownie doliną Dunaju (w okolicach rumuńskiego miasta Orşova) – odcinek ten nosi nazwę Żelaznych Wrót. Brama Morawska w Czechach oddziela Karpaty od Sudetów.

Największymi miastami w Karpatach są:

• Wiedeń
• Bukareszt
• Budapeszt
• Kraków
• Lwów
• Bratysława
• Kluż-Napoka
• Czerniowce
• Iwano-Frankiwsk
• Oradea
• Koszyce
• Rzeszów
• Bielsko-Biała
• Sibiu
• Miszkolc
• Użhorod
• Ołomuniec

Klimat Karpat położonych na pograniczu Europy Zachodniej jest kształtowany przez wpływy Oceanu Atlantyckiego i Europy Wschodniej pozostającej pod przemożnym wpływem klimatu kontynentalnego. Średnia roczna temperatura powietrza z wielolecia (1951-2007) na Hali Gąsienicowej wynosi 2,5 °C.

Łańcuch Karpat składa się z wielu mniejszych pasm górskich. Do polskimi pasmami są: Beskid Śląski, Beskid Mały, Beskid Żywiecki, Tatry, Gorce, Pieniny, Beskid Makowski, Beskid Sądecki, Beskid Wyspowy, Beskid Niski, Góry Sanocko-Turczańskie i Bieszczady. Są one najbardziej na północ wysuniętą częścią łańcucha znaną jako Beskidy Wschodnie i Beskidy Zachodnie.

Spośród pozostałych części Karpat wyróżniamy np. Karpaty Słowacko-Morawskae, Małe Karpaty, Rudawy Słowackie, Wyżynę Transylwańską czy Karpaty Południowe.