Zafimaniry

Zafimaniry – grupa etniczna na Madagaskarze, w liczbie ok. 25 tys., zamieszkująca około 100 wiosek i osad na powierzchni 700 kilometrów kwadratowych obszarów górskich prowincji Fianarantsoa na południowym wschodzie wyspy^[1]. Zafimaniry osiedlili się w tym regionie w XVIII wieku, uciekając przed postępującym wówczas na Madagaskarze wycinaniem lasów. Zafimaniry zajmują się tradycyjnym rękodziełem drewnianym, wcześniej szeroko rozpowszechnionym na wyspie^[1].

W 2003 roku kunszt rękodzieła drewnianego społeczności Zafimaniry został proklamowany Arcydziełem Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości, a w 2008 roku wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO^[1].

Rękodzieło drewniane

Zafimaniry używają dwudziestu różnych endemicznych gatunków drewna w zależności od rodzaju konstrukcji lub pełnionej funkcji dekoracyjnej^[1].

W tradycyjnej konstrukcji nie używa się gwoździ czy innych metalowych elementów, lecz stosuje tradycyjne połączenia na czopy. Powierzchnie drewniane – drzwi, ramy okienne, słupy i belki – pokrywane są misterną ornamentacją geometryczną o charakterze symbolicznym, nawiązując do indonezyjskich korzeni Zafimaniry i odzwierciedlając wpływy arabskie w kulturze malgaskiej. Na przykład motyw pajęczyny (tanamparoratra) symbolizuje więzy rodzinne, motyw plastrów miodu (papintantely) – życie społeczności. Również drewniane przedmioty codziennego użytku – meble, skrzynki i narzędzia – pokrywa misterna ornamentacja^[1].

Kwestia symbolicznego znaczenia ornamentów była badana przez wielu archeologów i antropologów od lat 20. XX wieku. Sami Zafimaniry tłumaczyli, że ornamenty służą jedynie upiększaniu drewna^[2]. Budowa domu w kulturze Zafimaniry związana jest ściśle z małżeństwem – z początku dom stawiany jest z lekkich materiałów, np. bambusa (symbolizując „luźny związek”) a z czasem jego poszczególne elementy wymieniane są na bardziej trwałe (symbolizując coraz bliższy i trwalszy związek) i dopiero te elementy pokrywane są ornamentami^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e UNESCO ICH: Woodcrafting knowledge of the Zafimaniry. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
↑ Claire Lefebvre, Bernard Comrie, Henri Cohen: New Perspectives on the Origins of Language. John Benjamins Publishing, 2013, s. 162-163. ISBN 978-90-272-7113-6. [dostęp 2012-12-14]. (ang.).
↑ Maurice Bloch: The ressurection of the house of Zafimaniry. W: Janet Carsten, Stephen Hugh-Jones: About the House: Lévi-Strauss and Beyond. Cambridge University Press, 1995, s. 69-83. ISBN 978-0-521-47953-0. [dostęp 2012-12-14]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Ministère de la Culture et du Patrimoine: Zafimaniry. [dostęp 2013-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-14)]. (fr.).

[madagaskar1-1] UNESCO ICH: Woodcrafting knowledge of the Zafimaniry. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).

[Lefebvre162-2] Claire Lefebvre, Bernard Comrie, Henri Cohen: New Perspectives on the Origins of Language. John Benjamins Publishing, 2013, s. 162-163. ISBN 978-90-272-7113-6. [dostęp 2012-12-14]. (ang.).

[Bloch-3] Maurice Bloch: The ressurection of the house of Zafimaniry. W: Janet Carsten, Stephen Hugh-Jones: About the House: Lévi-Strauss and Beyond. Cambridge University Press, 1995, s. 69-83. ISBN 978-0-521-47953-0. [dostęp 2012-12-14]. (ang.).

[1]

[2]

[3]