Władysław Zych (artysta)

Władysław Zych

Władysław Zych w latach 60.
Data i miejsce urodzenia	29 maja 1900 Przemyśl
Data i miejsce śmierci	24 czerwca 1964 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	szkło artystyczne, malarstwo, ceramika
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław Zych (ur. 29 maja 1900 w Przemyślu, zm. 24 czerwca 1964 w Warszawie)^[1] – polski artysta-plastyk zajmujący się m.in. szkłem artystycznym.

Studiował na Politechnice Lwowskiej (1920–1924) oraz w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych^[a] (1925–1933^[b]), m.in. u prof. Leona Pękalskiego i prof. Karola Tichego^[1][2]. W międzyczasie pracował na tej pierwszej jako asystent (1928, u prof. Kazimierza Bartla)^[1]. Po uzyskaniu dyplomu w 1934, w latach 1936-1939 pracował na ASP jako asystent u prof. Bohdana Pniewskiego^[1][3]. Równocześnie był zatrudniony w Muzeum Narodowym w Warszawie u Bohdana Marconiego jako konserwator obrazów^[1][3]. Po II wojnie światowej, do 1949 współpracował z zakładami przemysłowymi, prowadząc kursy doszkalające – w zakresie malowania na fajansie dla pracownic fabryki fajansu we Włocławku oraz malowania na tkaninie w zakładzie w Milanówku^[1]. W latach 1949–1952 asystował prof. Wojciechowi Jastrzębowskiemu na warszawskiej ASP, od 1950 pełniąc funkcję kierownika pracowni ceramiki^[3]. Od 1953 do 1955 kierował pracownią malarstwa w warszawskiej Pracowni Sztuk Plastycznych^[1]. Od 1956 mieszkał na Saskiej Kępie w Warszawie^[2].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera: 170-3-21)^[4].

Był artystą wszechstronnym; uprawiał malarstwo (sztalugowe, ścienne, na szkle), tworzył szkło artystyczne i użytkowe oraz ceramikę artystyczną i użytkową. Projektował też tkaniny^[1].

Dekorował malarsko wnętrza kościołów: rekonstruował freski w kościele w Węgrowie (1936–1942), namalował polichromie w kościołach w Goźlinie (1934), Imielnicy (1950, obecnie Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Płocku), Stryju^[1][3].

Mozaika jego autorstwa zdobiła Dom Chłopa w Warszawie, jednak w 2002 została skuta^[2]. Zachowała się natomiast mozaika upamiętniająca zamach na Café Club na rogu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu w Warszawie (współautorką była żona artysty, Wanda Zych^[5]) oraz mozaikowa oprawa zegara w głównym budynku Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1955^[1][6].

Zych interesował się technologicznymi aspektami obróbki szkła, eksperymentując z masą szklaną w celu uzyskania kolorów i faktur odpowiadających szkłom antycznym^[7]. Z uwagi na złożoną kolorystykę i liczne efekty w rodzaju spękań, porów i wykwitów, jego prace budziły skojarzenia z ówczesną ceramiką artystyczną, zdobioną szkliwami redukcyjnymi^[7]. Twórczość w dziedzinie szkła artystycznego od 1959 realizował w hucie na Targówku^[8]. Jego Głowy – cykl wolnoformowanych szklanych rzeźb – należą do najbardziej oryginalnych pozycji w dorobku polskiego szkła artystycznego^[9]. Przedstawiają one ekspresyjne, zdeformowane sylwetki głów ludzkich^[10]. Krytycy widzieli w Głowach nawiązanie do sztuki prymitywnej, totemów indiańskich^[10].

Uczestniczył w licznych wystawach krajowych i zagranicznych^[2]. Jego prace znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze, Muzeum Okręgowego w Olsztynie^[11].

• 1937 – wyróżnienie w konkursie na projekt polichromii kościoła w Chełmie
• 1963 – wyróżnienie na wystawie Sztuka Użytkowa w XV-lecie PRL
• Srebrny Krzyż Zasługi^[d]

• 1931 – Galeria Zak, Paryż
• 1938 – Sztokholm
• 1938 – Nowy Jork
• 1964 – Galeria Sztuki MDM, Warszawa

• 1930 – Wystawa Malarstwa, Polski Klub Artystyczny, Hotel Polonia
• 1936 – Sztuka i wnętrze, IPS
• 1938 – Salon IPS
• 1939 – Exhibition of Polish Art, New Burlington Gallery, Londyn
• 1952 – VIII Ogólnopolska Wystawa Zimowa, Radom
• 1954 – Wystawa Grupy „Powiśle”, Zachęta
• 1960 – XII Triennale Sztuki Użytkowej, Mediolan
• 1964 – Ogólnopolska Wystawa Tkanina, Ceramika, Szkło, Zachęta