Tobias Stimmer

Tobias Stimmer

Autoportret z 1567 roku
Data i miejsce urodzenia	7 kwietnia 1539 Szafuza
Data i miejsce śmierci	4 stycznia 1584 Strasburg
Narodowość	szwajcarska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	manieryzm
Multimedia w Wikimedia Commons

Tobias Stimmer (ur. 7 kwietnia 1539 w Szafuzie, zm. 4 stycznia 1584 w Strasburgu) – szwajcarski malarz i ilustrator; autor dekoracji zegara astronomicznego w Katedrze w Strasburgu.

Pochodził z artystycznej rodziny. Jego ojciec, kaligraf i malarz Christoph Stimmer I (1490–1562), w latach 1520–1532 pracował w Konstancji jako nauczyciel, a następnie przeprowadził się do Schaffhausen. W 1535 roku wstąpił do gildii i pracował jako malarz na szkle i introligator^[1]. Christopher miał jedenaścioro dzieci, z których pięciu synów – poza Tobiasem – było również artystami: Christoph Stimmer II (ok. 1522–ok. 1562) był kaligrafem, Abel Stimmer (1542–ok. 1606) malarzem i rytownikiem, Gideon Stimmer (1545–1577) malarzem i projektantem witraży, Josias Stimmer (1555–po 1574) malarzem.

W roku 1565 Tobias Stimmer został właścicielem pracowni w Schaffhausen, gdzie projektował praktycznie wszystko – od proporców po tarcze herbowe. Z tego okresu pochodzą dekoracje wykonane na elewacji Domu Rittera. W 1570 przeprowadził się do Strasburga, gdzie początkowo ilustrował książki antykatolickie i broszury. Tam też wykonał jedną z najbardziej rozpoznawalnych prac: dekoracje na katedralny zegar astronomiczny. Stał się uznawanym autorytetem w dziedzinie architektury i geometrii^[2][3].

Był kontynuatorem stylu Hansa Holbeina młodszego, ale z wypracowaną własną manierą. Najwcześniejsze jego rysunki pochodzą z lat 1557 i 1578. Prace z kolejnych lat: Chrystus na krzyżu z 1561 (Muzeum Brytyjskie), Ukrzyżowanie z 1562 (Nowy Jork, Morgan Library & Museum) czy Wiewiórka jedząca orzechy z 1563 roku (Zurych, Kunsthaus) nawiązują swym stylem do prac Albrechta Dürera, zwłaszcza naturalistyczne ujęcia postaci. W malowaniu portretów wypracował własny styl, czego przykładem jest jego autoportret z 1567 roku (Donaueschingen, Fürstenberg sammlungen)^[4]. W 1576 wykonał ilustracje do nowej wersji Biblii wydawanej przez bazylejskiego wydawcę Thomasa Guarina. W latach 1576–1578 malował freski na suficie nowego zamku w Baden-Baden przedstawiające trzynaście alegorycznych postaci.

Peter Paul Rubens opisując jego drzeworyty, określił je jako szczególny klejnot naszej sztuki^[2]. Jego prace wywarły wpływ na szwajcarskich artystów z lat 1570–1580, m.in. na styl Daniela Lindtmayera.

• Biblia sacra Veteris et Novi Testamenti, secundùm editionem vulgatam, Basileae: Thomam Guarinum – ilustracje; 1578;
• Astronomiczny zegar w Katedrze Najświętszej Marii Panny w Strasburgu – dekoracje zegara; 1574^[5];
• Elogia virorum bellica virtute illustrium – praca Paola Giovia, do której Stimmer wykonał ilustracje; 1575, National Gallery of Art, Waszyngton;
• Autoportret – ok. 1563, tusz i akwarela, 19,7 × 15,0 cm, Schaffhausen, Museum zu Allerheiligen Schaffhausen^[6]
• Portret Jacoba Schwytzer i jego żony Elsbeth Lochmann – 1564, 191 × 66,5 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei;
• Portret Sebastiana Muenstera – drzeworyt z książki Nikolausa Reusnera (1545–1602); 13×10cm^[7];
• Portret brodatego mężczyzny – 1576, grafika 11 3/4 × 8 3/16 in. The J. Paul Getty Museum^[8]

W 1872 roku Andreas Andresen (1828–1871) wydał pierwszy katalog grafik Tobiasa Stimmera w trzecim tomie swojej monumentalnej publikacji Der Deutsche Peintre-oder die Deutschen Graveur Maler als nach ihrem Leben Kupferstecher und Ihren Werken, von dem Letzten Drittel des 16. Jahrhunderts bis zum Schluss des 18. Jahrhunderts (Lipsk 1872)^[9].

• Gino Rossi, Spätrenaissance am Oberrhein: Tobias Stimmer 1539–1584, Das Kunstmuseum 1984, ISBN 978-3720400299.

• Stijn Alsteens: Dürer and Beyond: Central European Drawings, 1400–1700. Warszawa: Metropolitan Museum of Art, 2012. ISBN 978-0300179514.

• Prace Tobiasa Stimmera na artnet
• Prace Tobiasa Stimmera na safran-arts