Wikipedysta:Aga kalinowska/brudnopis 4
| Hrabia Yorku (ok. 966–975) | |
| Poprzednik |
Osulf I z Bamburgha |
|---|---|
| Następca |
Thored |
Oslac (panował w latach 966–975) uważany jest za pierwszego hrabiego (ealdormana lub earla) Yorku i podległych mu terytoriów, głównie w południowej części Northumbri. Istnieje niewiele źródeł historycznych dotyczących samego Oslaca, jego rodziny i pochodzenia, co jest przyczyną sporów między historykami. Za datę przejęcia przez niego rządów jako ealdormana Yorku uznaje się rok 966; jego rządy upadły w 975 roku.
Był prawdopodobnie pierwszym hrabią południowej Northumbrii, choć według alternatywnego źródła, podział owego hrabstwa został ugruntowany dopiero po śmierci Oslaca. Niewiele wiadomo o jego rządach, z wyjątkiem legendy, która podaje, że doprowadził on króla Kennetha II przed angielski sąd królewski, a w roku 975 został wygnany z Anglii, a słuch po nim zaginął. Miał syna, jednak nie jest pewne czy został on następcą Oslaca.
Pochodzenie
[edytuj | edytuj kod]Pochodzenie Oslaca nie jest znane, nie udało się także powiązać go z jakąkolwiek znaną wcześniej postacią. Jego imię może sugerować korzenie norweskie. Według Susan Whitelock imię Oslac jest zangielszczoną wersją staroskandynawskiego imienia Áslákr[1]. Z kolei twórcy Biograficznego Słownika Wieków Ciemnych Brytanii (Biographical Dictionary of Dark Age Britain) sugerują, że imię to pochodzi z obszarów Danelagh. Teorię tę popiera fakt, iż syn Oslaca — Thored, władał ziemiami Cambridgeshire.[2]
Z drugiej strony, Oslac uważane jest za typowe angielskie imię, a cząstka Os występuje także w imieniu Osulfa I z Bamburghu, poprzedniego hrabiego Yorku, i wskazuje na powiązania z rodem Bamburgh z dalekiej północy Anglii[3].
Przejęcię rządów
[edytuj | edytuj kod]Kronika anglosaska, spisana w roku 966, podaje, że Thored, syn Gunnara, najechał hrabstwo Westmorland i Oslac "przejął hrabstwo we władanie"[4]. Niektórzy historycy rozumieją przez to mianowanie Oslaca "starszym hrabią Northumbrii, włączając terytoria Bamburghu."[5]
Podpisy Oslaca widnieją na akatch założycielskich z roku 963, więc musiał on przyjąć tytuł hrabiego przed rokiem 963, który jest także przybliżoną datą śmierci lub oddania włądzy przez jego poprzednika Osulfa[6]. Niektóre z tych aktów, spisane póżniej w kartulariuszach (w których prawdopodobnie wprowadzono zmiany) nie mogą w pełni uchodzić za dokumenty źródłowe. Co więcej, akt z 966 roku, udzielony przez wodza Thoreda, podpisany jest także przez sługę Oslaca. Fakt tez zaprzecza sugestiom, że Oslac objął panowanie nad hrabstwem przed 966 rokiem[7].
Podział Northumbrii
[edytuj | edytuj kod]Dzieło historyczne De primo Saxonum adventu, jedenasto- lub dwunastowieczny zbiór dokumentów z wcześniejszych źródeł, podaje, iż po śmierci Osulfa, Northumbria została podzielona na dwie części. Ziemie pomiędzy Firth of Forth, a rzeką Tees otrzymał syn Eadulfa Złego, natomiast ziemie pomiędzy estuarium Humber, a rzeką Tees przypadły Oslacowi[8]
Według Johna z Wallingford, Król Edgar dokonał tego podziału podczas rady w Yorku, aby jeden człowiek nie mógł odziedziczyć całości ziem[9] Zbiór dokumentów zatytułowany Historia Regum (Historia Królów) podaje, choć uważa się to za blędne, że podział ten miał miejsce nie za czasów Oslaca, ale Osulfa, a linią podziału była rzeka Tyne, nie Tees[10]
Kariera
[edytuj | edytuj kod]Oslac był oddanym sługą króla Edgara i często zatwierdzał jego akty[11].
Dzieło De primo Saxonum adventu podaje, iż Oslac, razem z Eadulfem z Bamburghu i Ælfsigem — biskupem Chester-le-Street, eskortował króla Szkocji Kennetha II do króla Anglii Edgara Spokojnego:
Dwóch hrabiów [Oslac i Eadwulf] razem z Ælfsigem, który był biskupem St Cuthbert [w latach 968—90], przyprowadził Kennetha do króla Edgara. Złożył hołd królowi, a ten oddał mu Lothian we władanie i odesłał z wszelkimi honorami[12]
Jeżeli wydarzenie to w ogóle nastąpiło, to prawdopodobnie miało miejsce między rokiem 968, a 975 (między mianowaniem Ælfsige'a biskupem, a śmiercią Edgara)[13]. Richard Fletcher datuje to wydarzenie na rok 973[14].
Historyk Geoffrey Barrow wierzy, że było to początkiem przejęcia kotroli przez Szkocję nad wszystkimi ziemiami od rzeki Tweed do Firth of Forth (definiując w ten sposób przejęcie "Lothian")[15], jednakże według Alexa Woolfa, część dotycząca Lothian mogła zostać później sfałszowana, aby uprawomocnić rządania dotyczące składania hołdu Anglii przez królów Szkocji, w zamian za ziemie Lothian[13].
Upadek rządów i pozostawione dziedzictwo
[edytuj | edytuj kod]W roku 975, niedługo po śmierci króla Edgara, Oslac został wyganany z Anglii. Kronika anglosaska nie podaje żadnych powodów jego wygnania[16], jednakże w wersji C owej kroniki, wydarzenia opisane są w nastepujący sposób:
Mężnego Oslaca wyprowadzono z kraju, a towarzyszyły temu wzburzone fale, skrzek ptaków, nawałnice spienionych wód, będących domem wieloryba; mężczyzna o siwych włosach, bystry i biegły w mowie, pozbawiony został swoich ziem[17].
Historyk Richard Fletcher przypuszcza, że upadek rządów Oslaca mógł być efektem sprzeciwu wobec wstąpienia na tron Edwarda Męczennika[18].
Według podań kroniki Historia Eliensis, Oslac miał syna imieniem Thorth (Thored)[19]. Jego następcą był także niejaki Thored, ale nie wiadomo, czy był to syn Oslaca, czy Thored — syn Gunnera. Zgodnie z opinią większości historyków był to Thored, syn Gunnera[20].
Manuskrypt Gesta Herwardi podaje, że praprawnuczka Oslaca, Aedeva (Edith), była matką Herewarda[21].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Whitelock, "Dealings of the Kings", strona 79
- ↑ Whitelock, Dealings of the Kings, strony 78—9; Williams, Smyth and Kirby, Biographical Dictionary, s.v. "Oslac ealdorman 963—75", strona 194
- ↑ Fletcher, Bloodfeud, strona 44
- ↑ ASC D, etc, s.a. 966
- ↑ William, Smyth & Kirby, Biographical Dictionary, s.v. "Oslac, ealdorman 963—75", str. 194
- ↑ Fletcher, Bloodfeud, str. 44; Rollason, Northumbria, str. 266—7
- ↑ Whitelock, "Dealings of the Kings", str. 78
- ↑ Whitelock, "Dealings of the Kings", str. 77; Woolf, Pictland to Alba, str. 211; Arnold (ed.), Symeonis Monachi Opera Omnia, vol. ii, str. 382; Anderson, Scottish Annals, str. 77
- ↑ Whitelock, "Dealings of the Kings",str. 77
- ↑ Whitelock, "Dealings of the Kings", str. 77—8
- ↑ Fletcher, Bloodfeud, str. 44; Oslac 7, PASE
- ↑ Trans. Woolf, Pictland to Alba, str. 211; Latin text printed in Arnold (ed.), Symeonis Monachi Opera Omnia, vol. ii, str. 382
- ↑ a b Woolf, Pictland to Alba, str. 211
- ↑ Fletcher, Bloodfeud, str. 56
- ↑ Barrow, "Anglo-Scottish Border", str. 121—5
- ↑ ASC MS D, E, s.a. 975; Oslac 7, PASE;
- ↑ ASC MS C, s.a. 975 (c/f ASC MS B s.a. 975), translated Fletcher, Bloodfeud, p. 44; see also William, Smyth & Kirby, Biographical Dictionary, s.v. "Oslac, ealdorman 963—75", str. 194
- ↑ Fletcher, Bloodfeud, str. 45
- ↑ Fletcher, Bloodfeud, str. 70—1; Whitelock, "Dealings of the Kings", str. 77—8
- ↑ Fletcher, Bloodfeud, str. 71; Whitelock, "Dealings of the Kings", str. 77—8; Woolf, Pictland to Alba, str. 211; but compare Williams, Smyth and Kirby, Biographical Dictionary, s.v. "Oslac ealdorman 963—75", str. 194
- ↑ Gesta Herwardi Chapter 2 "... et mater Aediva trinepta Oslaci ducis ..."
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Prosopography of Anglo-Saxon England. The Prosopography of Anglo-Saxon England Database Project, 2005. [dostęp 2009-01-19].
- Alan Orr Anderson: Scottish Annals from English Chroniclers A.D. 500 to 1286. Wyd. 1991 revised & corrected. Stamford: Paul Watkins, 1908. ISBN 1-871615-45-3.
- Thomas Arnold: Symeonis Monachi Opera Omnia. London: Longman, 1882–85, seria: Rerum Britannicarum Medii Ævi Scriptores, or, Chronicles and Memorials of Great Britain and Ireland during the Middle Ages; vol. 75 (2 vols.).
- Richard Fletcher: Bloodfeud: Murder and Revenge in Anglo-Saxon England. London: Penguin Books, 2003. ISBN 0-14-028692-6.
- William E. Kapelle: The Norman Conquest of the North: The Region and Its Transformation, 1000–1135. London: Croom Helm Ltd, 1979. ISBN 0-7099-0040-6.
- David Rollason: Northumbria, 500—1100: Creation and Destruction of a Kingdom. Cambridge: Cambridge University Press, 2003. ISBN 0-521-04102-3.
- Frederic Seebohm: Tribal Custom in Anglo-Saxon Law : Being an Essay Supplemental to: (1) The English Village Community, (2) The Tribal System in Wales. London: Longmans, Green & Co., 1902.
- Dorothy Whitelock, Peter Clemoes: The Anglo-Saxons: Studies in some Aspects of their History and Culture presented to Bruce Dickins. London: Bowes & Bowes, 1959, s. 70–88.
- Ann Williams, Alfred P. Smyth, D. P. Kirby: A Biographical Dictionary of Dark Age Britain: England, Scotland and Wales, c.500–c.1050. London: Seaby, 1991. ISBN 1-85264-047-2.
- Alex Woolf: From Pictland to Alba, 789–1070. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2007, seria: The New Edinburgh History of Scotland. ISBN 978-0-7486-1234-5.