Wolność i Równość

Wolność i Równość

Państwo	Polska
Skrót	WiR
Przewodniczący	Piotr Musiał
Data założenia	20 marca 2005
Adres siedziby	ul. Hoża 51, 00-681 Warszawa
Ideologia polityczna	socjaldemokracja, sekularyzm, proeuropeizm
Poglądy gospodarcze	państwo opiekuńcze, społeczna gospodarka rynkowa
Liczba członków	ok. 200 (2024)
Barwy	żółć      czerń
Obecni posłowie	0/460
Obecni senatorowie	0/100
Obecni eurodeputowani	0/53
Obecni radni wojewódzcy	0/552
Strona internetowa

Wolność i Równość (WiR) – polska lewicowa partia polityczna (w latach 2005–2010 działająca jako Unia Lewicy III RP, a w latach 2010–2015 jako Unia Lewicy).

Jej historia sięga 5 grudnia 2004, kiedy zawiązano koalicję lewicowych ugrupowań pod nazwą „Unia Lewicy” (UL), która 20 marca 2005 zdecydowała o założeniu partii politycznej. Na kongresie założycielskim 7 maja 2005 koalicja UL przekształciła się w partię pod nazwą „Unia Lewicy III RP” (zarejestrowana została sądownie 15 czerwca 2005), a jej przewodniczącą została Izabela Jaruga-Nowacka (była nią od 7 maja do 10 grudnia 2005). Od 10 grudnia 2005 przewodniczącym partii jest Piotr Musiał. 11 grudnia 2010 partia zrezygnowała z członu „III RP”, a 7 sierpnia 2015 poinformowano o zmianie jej nazwy na WiR (już 15 maja 2015 założono nieformalny ruch o tej nazwie, którego zarząd przekształcił się potem w radę polityczną partii). Przy partii funkcjonowała młodzieżówka Młoda Lewica.

Pierwotnym celem partii było stworzenie ruchu społecznego, który byłby lewicową alternatywą dla SLD.

W 2005, wraz z kilkoma lewicowymi organizacjami (jak Pracownicza Demokracja, Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”, Młodzi Socjaliści czy Porozumienie Kobiet 8 Marca) oraz ze sztabem wyborczym prof. Marii Szyszkowskiej, utworzyła nieformalną Koalicję Przeciw Młodzieży Wszechpolskiej, której celem miało być wyeliminowanie Młodzieży Wszechpolskiej z publicznej debaty^[1]. W sierpniu 2005 UL zawarła porozumienie o starcie kandydatów partii z list Sojuszu Lewicy Demokratycznej w wyborach parlamentarnych 25 września 2005 (jeden kandydat wystartował ponadto z listy Socjaldemokracji Polskiej). Komitet Wyborczy SLD zdobył 1 335 257 głosów (11,31% poparcia w skali kraju), a UL zdobyła 1 mandat poselski, który uzyskała Izabela Jaruga-Nowacka. Zasiadła w klubie parlamentarnym Sojuszu Lewicy Demokratycznej i wystąpiła wkrótce z Unii Lewicy. Kandydatką UL w wyborach była także m.in. Wanda Nowicka. Start kandydatów UL z list SLD stał się przyczyną ostrej krytyki ze strony innych organizacji radykalnej lewicy.

W wyborach samorządowych 12 listopada 2006 UL poparła wystawioną przez Polską Partię Pracy kandydatkę na prezydenta Warszawy Wandę Nowicką. W wyborach parlamentarnych 21 października 2007 Unia Lewicy startowała głównie z list PPP (1 kandydat z listy LiD), która nie weszła do Sejmu. W wyborach do Parlamentu Europejskiego 7 czerwca 2009 kandydaci Unii Lewicy startowali z list koalicji Porozumienie dla Przyszłości (tworzonej przez Partię Demokratyczną, SDPL i Zielonych), która nie osiągnęła progu wyborczego. W I turze wyborów prezydenckich w 2010 partia nie poparła żadnego z kandydatów, a w II turze udzieliła poparcia Bronisławowi Komorowskiemu – kandydatowi Platformy Obywatelskiej. W wyborach samorządowych zarządzonych na 21 listopada 2010 Unia Lewicy utworzyła wspólnie z Socjaldemokracją Polską i Polską Lewicą Koalicyjny Komitet Wyborczy „Lewica”, w ramach którego wystawiła kandydatów na radnych na terenie całego kraju. W wyborach parlamentarnych 9 października 2011 Unia Lewicy poparła związanych wcześniej z lewicą kandydatów PO, kilku kandydatów SLD oraz kilku startujących do Senatu kandydatów niezależnych. Większość kandydatów popartych przez UL była związana w przeszłości bądź wówczas z SDPL.

W lutym 2013 UL podjęła współpracę programową z Ruchem Palikota, SDPL, Unią Pracy i Racją Polskiej Lewicy. W czerwcu tego samego roku weszła wspólnie z Ruchem Palikota, SDPL, Racją PL, PPP, PD, Stronnictwem Demokratycznym oraz stowarzyszeniem Ryszarda Kalisza Dom Wszystkich Polska do zespołu politycznego Europy Plus. Unia poparła też kandydatkę komitetu „Ruch Palikota Elbląg +” Ewę Białkowską w przedterminowych wyborach na prezydenta Elbląga. W październiku tego samego roku UL poparła powstanie partii Twój Ruch (łączącej m.in. Ruch Palikota z Racją PL i stowarzyszeniem Europa Plus), jednak jej działacze nie przystąpili do nowego ugrupowania. 7 lutego 2014 UL (wraz z SDPL) podjęła decyzję o opuszczeniu koalicji Europa Plus^[2][3].

24 lipca 2014 UL wraz z DWP i SDPL współtworzyła Porozumienie Ryszarda Kalisza^[4]. Ostatecznie środowiska te w wyborach samorządowych w tym samym roku znalazły się na listach komitetu SLD Lewica Razem. Przedstawicielka UL Halina Krysiak bez powodzenia kandydowała z jego listy do sejmiku województwa łódzkiego. Ponadto sekretarz generalna partii Beata Stach startowała do rady Krakowa z listy komitetu Łukasza Gibały.

15 maja 2015 UL włączyła się w tworzenie ruchu Wolność i Równość, zainicjowanego przez profesorów Genowefę Grabowską, Jana Hartmana, Kazimierza Kika i Magdalenę Środę (pod deklaracją WiR podpisali się także m.in. wicemarszałek Sejmu i szefowa stowarzyszenia Równość i Nowoczesność Wanda Nowicka, szef SDPL Wojciech Filemonowicz, Ryszard Kalisz czy Robert Kwiatkowski)^[5][6]. Zdecydowano również o zmianie nazwy partii Unia Lewicy na Wolność i Równość, o czym poinformowano 7 sierpnia tego samego roku (po uprawomocnieniu się tej decyzji)^[7]. Zarząd ruchu WiR przekształcił się przy tym w radę polityczną partii WiR (jej koordynatorem został Jan Hartman)^[8].

Przed wyborami parlamentarnymi planowanymi na 25 października 2015 WiR zawarła (podobnie jak w 2010) porozumienie z SDPL i PL (zarejestrowane jako KKW Zjednoczona Lewica). Koalicja ta ostatecznie nie wystartowała w wyborach, opowiadając się w niektórych okręgach wyborczych za kandydatami lewego skrzydła PO^[9]. Działacz WiR Eugeniusz Orłow wystartował natomiast indywidualnie z listy Ruchu Społecznego RP do Sejmu (uzyskał 10 głosów). Współpraca WiR z SDPL i PL była później kontynuowana.

W dniu 31 maja 2016 WiR dołączyła do koalicji Wolność Równość Demokracja, powstałej z inicjatywy Komitetu Obrony Demokracji. 19 czerwca 2018 WiR znalazła się wśród organizacji reaktywujących koalicję SLD Lewica Razem^[10] (w wyborach samorządowych ponownie nie weszła formalnie w jej skład).

3 marca 2019 partia zgłosiła akces do Koalicji Europejskiej (powołanej przez PO, PSL, Nowoczesną, SLD i Zielonych) na wybory europarlamentarne 26 maja tego samego roku^[11]. Została uczestnikiem koalicji, jednak nie posiadała kandydatów w wyborach. W wyborach parlamentarnych 13 października 2019 partia wezwała do głosowania na lewicowych kandydatów na listach Koalicji Obywatelskiej. Jej kandydatem do Sejmu był Dariusz Żochowski^[12], który uzyskał 372 głosy.

Przed wyborami prezydenckimi 28 czerwca 2020, WiR wraz z SDPL zaapelowała do Roberta Biedronia – prezesa Wiosny i kandydata Lewicy – o wycofanie się z wyborów, popierając kandydata KO, Rafała Trzaskowskiego z PO^[13].

25 czerwca 2022 partia podpisała wraz z Polską Partią Socjalistyczną (i powołanym przez jej działaczy Stowarzyszeniem Lewicy Demokratycznej, nawiązującym do dawnej partii SLD), UP, SDPL oraz m.in. stowarzyszeniem Ruch Ludzi Pracy i środowiskiem dawnej partii Inicjatywa Feministyczna porozumienie o współpracy przed najbliższymi wyborami parlamentarnymi, opowiadając się za „szerokim porozumieniem wyborczym opozycji demokratycznej”^[14]. Ostatecznie w wyborach parlamentarnych w 2023 dwóch członków zarządu Wolności i Równości (Aleksander Chodorowski i Zbigniew Ciechanowicz) wystartowało z 15. miejsc na listach wyborczych Nowej Lewicy (w ramach porozumienia Lewica, tworzonego przez NL powstałą z połączenia SLD i Wiosny, a także Razem, PPS, UP i SDPL) do Sejmu, otrzymując łącznie 475 głosów^[15].

1. Państwo neutralne światopoglądowo, likwidacja finansowania Kościołów i związków wyznaniowych, wyprowadzenie nauczania religii ze szkół publicznych, dobrowolny podatek wyznaniowy oraz renegocjowanie lub wypowiedzenie Konkordatu.
2. Silna progresja podatkowa, wprowadzenie minimalnego dochodu gwarantowanego i podwyższenie płacy minimalnej do poziomu zapewniającego godną zapłatę za wykonaną pracę.
3. Zapewnienie przez państwo pełnego zatrudnienia, wprowadzenie ulg za tworzenie miejsc pracy i ulg inwestycyjnych.
4. Zwiększenie nakładów publicznych na rozwój infrastruktury i taniego budownictwa mieszkaniowego.
5. Skuteczna ochrona pracy ze strony państwa, ukrócenie zjawiska łamania przez pracodawców Kodeksu Pracy i wprowadzenie powszechnej reprezentacji pracowniczej.
6. Powszechna i bezpłatna edukacją na wszystkich szczeblach, ścisła kooperacją polskiej nauki z rodzimymi przedsiębiorstwami.
7. Równy status i równe prawa dla kobiet i mężczyzn, walka z dyskryminacją płacową kobiet, przywrócenie kobietom prawa do decydowania o własnym macierzyństwie.
8. Wprowadzenie w Polsce instytucji związków partnerskich, ochrona praw mniejszości i tolerancja dla obywateli o innej orientacji seksualnej, rasie, narodowości czy stopniu niepełnosprawności.
9. Nieuczestniczenie Polski jako agresora w konfliktach militarnych.
10. Szczególna troska państwa o środowisko naturalne oraz poszanowanie przez nie podstawowych praw przyrody.

Przewodniczący:

• Piotr Musiał – ekonomista, prawnik, były przewodniczący Antyklerykalnej Partii Postępu „Racja”, działacz społeczny na rzecz świeckości państwa

Wiceprzewodniczący:

• Max Bojarski – działacz społeczno-polityczny, wydawca, w 2014 członek Rady Programowej Europy Plus
• Lidia Cyranowicz – polonistka, nauczyciel, działaczka społeczna na rzecz świeckości państwa
• Marek Foryś – przedsiębiorca, działacz społeczny na rzecz świeckości państwa
• Stanisław Kozak – radny miasta Krakowa, wcześniej w Centrolewicy RP
• Grzegorz Sybilski – działacz społeczny, wcześniej sekretarz generalny Centrolewicy RP

Sekretarz generalny:

• Beata Stach – przedsiębiorca, wcześniej w Centrolewicy RP

Skarbnik:

• Alfred Stęplewski – działacz społeczny na rzecz świeckości państwa

• Antyklerykalna Partia Postępu „Racja”
• Centrolewica Rzeczypospolitej Polskiej
• Demokratyczna Partia Lewicy
• Nowa Lewica
• Polska Partia Pracy
• Polska Partia Socjalistyczna
• Unia Pracy

Swoje podpisy pod deklaracją Unii Lewicy złożyło, we własnym imieniu, także kilkanaście osób z innych organizacji (m.in. senator Maria Szyszkowska – była członkini SLD oraz Izabela Jaruga-Nowacka – była członkini Unii Pracy). Organizacjami wspierającymi UL były m.in. Demokratyczna Unia Kobiet, Międzynarodowe Stowarzyszenie Gejów i Lesbijek na Rzecz Kultury w Polsce, Ogólnopolski Związek Bezrobotnych, Stowarzyszenie Kobiet Lewicy i Federacja Młodych Unii Pracy.

Partie tworzące koalicje po zmianie UL w jednolite ugrupowanie nie weszły w jej skład i zachowały niezależność.

• Oficjalna strona partii Wolność i Równość