Sylvin Rubinstein

Sylvin Rubinstein^[1], także Sylwin Rubinstein^[2] (ur. 1914 lub 1917, zm. 30 kwietnia 2011 w Hamburgu) – tancerz flamenco, uczestnik ruchu oporu podczas II wojny światowej.

Urodził się w 1914^[3][4] lub w 1917 roku^[1], jako nieślubne dziecko^[1] polsko-żydowskich rodziców^[1], lub rosyjskiego arystokraty i Żydówki^[4][5]. Wychował się w Brodach^[6][7]. Jego ojciec zginął z rąk bolszewików^[1][7]. Matka z Sylvinem i jego bliźniaczką wyjechała w 1924 roku do Rygi^[1], gdzie rodzeństwo zaczęło uczęszczać na lekcje baletu^[4][5].

Na początku lat 30. Sylvin wraz z bliźniaczką Marią^[1] (Małke^[2]) zaczęli z dużym powodzeniem występować na europejskich scenach^[1][8] jako duet taneczny Imperio i Dolores^[2][4][7] wykonujący flamenco^[2][8]. Ich pokazy odbyły się m.in. w Budapeszcie, Bukareszcie, Hamburgu, Wiedniu, czy Berlinie^[2], a także za oceanem: w Nowym Jorku, czy Melbourne^[7].

Wybuch II wojny światowej zastał rodzeństwo w Warszawie^[1] – duet w tym okresie występował w Adrii^[7]. W listopadzie^[2] 1940 roku rodzeństwo znalazło się w getcie warszawskim^[8][2], z którego udało im się uciec^[1][7] przez zakład fryzjerski znajdujący się w murach getta^[2]. Po opuszczeniu getta Sylvin i Maria otrzymali wsparcie ze strony Niemca, majora Kurta Wernera, który pamiętał występy duetu^[7]. Rodzeństwo rozstało się na zawsze, gdy Maria wyjechała w stronę Brodów, by dotrzeć do matki^[7], żony i dzieci Sylvina^[2]. Maria z matką zginęły w obozie zagłady w Treblince^[1].

Dzięki Wernerowi Sylwin dołączył do ruchu oporu^[7] w Krośnie^[9]. Posługiwał się nazwiskiem „Turski”^[1]. Pomagał przy ukrywaniu żydowskich dzieci i akcjach dywersyjnych^[8][9]. Krótko po akcji, podczas której przebrany za kobietę rzucił granaty w restauracji odwiedzanej przez nazistowskich wojskowych^[6][8], Rubinstein wyjechał do Berlina, gdzie zamieszkał w mieszkaniu Wernera^[1] i dotrwał końca wojny^[8].

W latach 50.^[7] Rubinstein zaczął występować na scenach niemieckich kabaretów jako Dolores, wcielając się tym samym w rolę zmarłej siostry^[8]. Tańczył flamenco w damskich sukniach, które sam szył, zawsze występując bez partnera^[8].

Zmarł 30 kwietnia 2011 roku^[10] w Hamburgu^[11].

W 2000 roku ukazała się książka Dolores & Imperio : die drei Leben des Sylvin Rubinstein na temat losów Rubinsteina autorstwa Kuna Kruse^[12]. Jej autor wraz z Marianem Czurą wyreżyserował później film dokumentalny Er Tanzte Das Leben^[7] (Życie tańcem pisane, 2003^[1]), który również opisuje życie tancerza^[7].

Reportaż Angeliki Kuźniak o Rubinsteinie^[2][5] został zaadaptowany na potrzeby teatru przez reżysera Marcina Libera^[5]. Przedstawienie zarejestrowano podczas Festiwalu Sztuki Reżyserskiej Interpretacje 2010^[13].