Stowarzyszenie Architektów Polskich

Stowarzyszenie Architektów Polskich
	; Pałac Zamoyskich, siedziba Zarządu Głównego SARP
Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa
Data założenia	lipiec 1934
Rodzaj stowarzyszenia	stowarzyszenie
Zasięg	Rzeczpospolita Polska
Prezes	Marek Chrobak
Nr KRS	0000081335
Data rejestracji	31 stycznia 2002
brak współrzędnych
	Strona internetowa

Stowarzyszenie Architektów Polskich (oficjalny skrót SARP) – założone w 1934 ogólnopolskie stowarzyszenie zawodowe zrzeszające architektów.

Siedziba Zarządu Głównego SARP mieści się w pałacu Zamoyskich przy ul. Foksal 2 w Warszawie.

Historia

Historia działalności stowarzyszeniowej architektów w Polsce sięga 1877 r. Z inicjatywy budowniczych i inżynierów założono Krakowskie Towarzystwo Techniczne, późniejsza zaś aktywność architektów działała w ramach warszawskiego Towarzystwa Popierania Handlu i Przemysłu (1899 r.). Kontynuacją tych starań stała się samodzielna Delegacja Architektów Polskich utworzona w 1908 roku po Międzynarodowym Kongresie Architektów w Wiedniu. Głównym zadaniem DAP miało być reprezentowanie dążeń architektów polskich działających we wszystkich zaborach. Dzięki tworzeniu wspólnych ekspozycji architektonicznych na wystawach i kongresach oraz organizacji konkursów, architektura polska zaistniała na arenie międzynarodowej. Wypracowywano także jednolite stanowisko wobec ochrony wykonywania zawodu architekta oraz szereg postulatów w sprawie organizacji szkolnictwa architektonicznego. Jednym z ważniejszych osiągnięć środowiska, przed uzyskaniem niepodległości, było opracowanie zasad regulaminów konkursów architektonicznych (1911 r.)^[1]^[2].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Koło Architektów w Warszawie zorganizowało I Powszechny Zjazd Architektów (1919 r.). W 1926 roku powstało w Warszawie Stowarzyszenie Architektów Polskich – SAP. Jednocześnie na zjeździe polskich stowarzyszeń architektonicznych uchwalono powołanie instytucji periodycznych zjazdów delegatów pod nawiązującą do tradycji nazwą Delegacja Architektów Polskich. W tym samym roku w Poznaniu utworzono Związek Stowarzyszeń Architektów Polskich – ZSAP. 8 lat później, w lipcu 1934 r., Walny Zjazd Delegatów w Warszawie powołał jednoczące wszystkie organizacje architektów Stowarzyszenie Architektów Rzeczypospolitej Polskiej – SARP. Nazwa ta przetrwała do 1952 roku, kiedy to na VI Walnym Zjeździe Delegatów SARP zmieniono nazwę na Stowarzyszenie Architektów Polskich, zachowując tradycyjny skrót SARP^[2].

W czerwcu 1938 na walnym zjeździe w Warszawie SARP przyjął paragraf aryjski^[3]. W ramach „walki o prawdziwe oblicze architektury polskiej” wykluczono członkostwo w stowarzyszeniu osób narodowości żydowskiej^[4]. W głosowaniu oddano 29 głosów „za”, przeciw zagłosował jeden z delegatów Oddziału Katowickiego SARP dysponujący 2 głosami^[4].

SARP zostało reaktywowane w listopadzie 1944 roku na I Zebraniu Architektów Wyzwolonych Ziem Polski w Lublinie^[5].

W 1977 SARP został odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy^[6].

Działalność

Statutowymi celami działalności SARP są:

dbałość o jakość architektury i środowiska – zbudowanego oraz naturalnego – pojmowanych jako interes publiczny,
tworzenie warunków dla rozwoju twórczości architektonicznej i jej ochrona,
rozwój warsztatu architekta i ochrona zawodu.

SARP prowadzi zarówno szeroko pojętą działalność kulturalną, naukowo-oświatową (organizacja sympozjów i wystaw), organizuje konkursy architektoniczne, jak i służy świadczeniu wzajemnej pomocy przez polskich architektów. Od 1966 Stowarzyszenie przyznaje Honorową Nagrodę SARP, od 1983 Nagrodę Roku SARP. Od 1997 jest współorganizatorem konkursu Polski Cement w Architekturze^[7].

Decyzją Ministra Kultury z 16 lutego 1995 roku wydano stowarzyszeniu zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów architektonicznych, architektoniczno-urbanistycznych oraz urbanistycznych na następujących polach eksploatacji: utrwalenie, zwielokrotnienie (techniką graficzną, drukarską, fotograficzną, kserograficzną i cyfrową), wprowadzenie do obrotu, wprowadzenie do pamięci komputera, najem, dzierżawa^[8].

W latach 2000–2010 wydawało dwumiesięcznik architektoniczny Arch^[9].

Oddziały SARP

Oddziały SARP znajdują się w następujących miastach: Bielsko-Biała, Białystok, Bydgoszcz, Częstochowa, Gorzów Wielkopolski, Jelenia Góra, Katowice, Kielce, Koszalin, Kraków, Łódź, Lublin, Olsztyn, Opole, Poznań, Radom, Rzeszów, Słupsk, Szczecin, Toruń, Warszawa, Wrocław, Wybrzeże w Gdańsku, Zakopane, Zielona Góra

Prezesi SARP^[10]

Lp.	Imię i nazwisko	Daty urzędowania		Długość urzędowania
1.	Kazimierz Tołłoczko	30 maja 1934	10 czerwca 1934	11 dni
2.	Romuald Miller (1)	10 czerwca 1934	październik 1936	1085 dni
2.	Romuald Miller (1)	październik 1936	30 maja 1937	1085 dni
3.	Adolf Szyszko-Bohusz	30 maja 1937	1939	brak danych
4.	Lech Niemojewski	5 listopada 1944	8 kwietnia 1945	154 dni
5.	Romuald Miller (2)	8 kwietnia 1945	27 sierpnia 1945	141 dni
6.	Gustaw Trzciński	28 sierpnia 1945	14 lipca 1946	320 dni
7.	Witold Plapis	16 lipca 1946	18 października 1947	795 dni
7.	Witold Plapis	19 października 1947	18 września 1948	795 dni
8.	Józef Ufnalewski	20 września 1948	7 lipca 1951	1544 dni
8.	Józef Ufnalewski	8 lipca 1951	12 grudnia 1952	1544 dni
9.	Eugeniusz Wierzbicki	14 grudnia 1952	21 grudnia 1954	1485 dni
9.	Eugeniusz Wierzbicki	22 grudnia 1954	7 stycznia 1957	1485 dni
10.	Jerzy Hryniewiecki	9 stycznia 1957	6 kwietnia 1959	1535 dni
10.	Jerzy Hryniewiecki	8 kwietnia 1959	24 marca 1961	1535 dni
11.	Tadeusz Ptaszycki	25 marca 1961	4 kwietnia 1963	1543 dni
11.	Tadeusz Ptaszycki	5 kwietnia 1963	15 czerwca 1965	1543 dni
12.	Henryk Buszko (1)	16 czerwca 1965	1 czerwca 1967	1637 dni
12.	Henryk Buszko (1)	3 czerwca 1967	9 grudnia 1969	1637 dni
13.	Jerzy Kowarski	10 grudnia 1969	23 kwietnia 1972	865 dni
14.	Henryk Buszko (2)	24 kwietnia 1972	15 marca 1975	1056 dni
15.	Jerzy Buszkiewicz	16 marca 1975	15 kwietnia 1978	1126 dni
16.	Tadeusz Mrówczyński	16 kwietnia 1978	7 grudnia 1981	1331 dni
17.	Zbigniew Zawistowski	8 grudnia 1981	16 marca 1985	1194 dni
18.	Roman Hordyński	17 marca 1985	27 lipca 1986 (zmarł)	497 dni
19.	p.o. Andrzej Kiciński	28 lipca 1986	7 maja 1988	649 dni
20.	Ryszard Semka	27 maja 1988	12 maja 1991	1080 dni
21.	Krzysztof Chwalibóg	13 kwietnia 1991	20 maja 1994	3352 dni
		21 maja 1994	12 czerwca 1997
		13 czerwca 1997	16 czerwca 2000
22.	Ryszard Jurkowski	17 czerwca 2000	23 września 2003	2366 dni
22.	Ryszard Jurkowski	24 października 2003	9 grudnia 2006	2366 dni
23.	Jerzy Grochulski (1)	9 grudnia 2006	12 grudnia 2009	2191 dni
23.	Jerzy Grochulski (1)	12 grudnia 2009	8 grudnia 2012	2191 dni
24.	Mariusz Ścisło	8 grudnia 2012	12 grudnia 2015	2549 dni
24.	Mariusz Ścisło	12 grudnia 2015	1 grudnia 2019	2549 dni
25.	Bohdan Lisowski	2 grudnia 2019	9 lutego 2022 (zrezygnował)	800 dni
26.	p.o. Jerzy Grochulski (2)	17 lutego 2022	23 czerwca 2022	126 dni
27.	Agnieszka Kalinowska-Sołtys	24 czerwca 2022	6 czerwca 2024	713 dni
28.	Marek Chrobak	7 czerwca 2024	obecnie	156 dni

Członkowie

Z tym tematem związana jest kategoria: Członkowie Stowarzyszenia Architektów Polskich.

Kontrowersje

W 2014 Stowarzyszenie uzyskało zgodę na tymczasowe (na okres 1 miesiąca) ustawienie na terenie ogrodu warszawskiego pałacu Zamoyskich, którym zarządza, letniego pawilonu. Pawilon został rozebrany w lutym 2017 wskutek protestów właściciela sąsiedniego pałacu Przezdzieckich. Krótko potem bez wymaganego pozwolenia stołecznego konserwatora zabytków pawilon został odtworzony. Powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego wydał nakaz rozbiórki obiektu jako samowoli budowlanej^[11].

W 2019 w ogrodzie przy pałacu powstał kolejny pawilon wzniesiony bez wymaganej zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków^[12].

Wyżej wymienione obiekty były samowolami budowlanymi stawianymi bez zgody Stowarzyszenia, które podjęło długoletnią batalię o usunięcie tych obiektów. 22 maja 2017 Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wydał decyzję nakazującą rozbiórkę hali namiotowej, jednak kolejne odwołania najemcy (także na drodze sądowej) skutecznie wstrzymywały działania Stowarzyszenia. 18 stycznia 2022 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną najemcy w sprawie przywrócenia zabytku do stanu pierwotnego, a w dniu 21 kwietnia 2022 roku zapadł prawomocny wyrok Sądu Okręgowego o wykonanie zastępcze rozbiórki namiotu za firmę najemcy przez Stowarzyszenie Architektów Polskich. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wydał 21 marca 2022 roku odpowiedni tytuł wykonawczy. Na tej podstawie Stowarzyszenie Architektów Polskich dokonało demontażu hali namiotowej w dniu 31 marca 2022, a następnie dokonało uporządkowania terenu i odtworzyło zniszczony trawnik parkowy^[13]^[14].

Zobacz też

Przypisy

↑ Adam Kotarbiński, O ideowości i ideologii w architekturze i urbanistyce, Arkady, 1985, s. 18.
↑ ^a ^b Stowarzyszenie Architektów Polskich - Historia SARP. Stowarzyszenie Architektów Polskich, 2014-03-01. [dostęp 2018-05-10].
↑ Paragraf aryjski w S.A.R.P., „Mały Dziennik”, Niepokalanów, 5 lipca 1938, Cytat: W dniach 28 i 29 czerwca odbył się w Warszawie ogólnopolski zjazd Stow. Architektów R.P. Na zjeździe przeprowadzono prawie jednogłośnie zasadę, że członkami stowarzyszenia nie mogą być żydzi i osoby pochodzenia żydowskiego .
↑ ^a ^b Grzegorz Rytel: Lucjan Korngold. Warszawa-São Paulo 1897–1963. Warszawa: Wydawnictwo Salix Alba, 2014, s. 85. ISBN 978-83-930937-4-8.
↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 74. ISBN 978-83-280-3725-0.
↑ Sztandar Pracy I klasy dla SARP. „Dziennik Polski”. Nr 108, s. 1-2, 14-15 maja 1977.
↑ Konkurs Polski Cement w Architekturze - Architektura Betonowa [online], architekturabetonowa.pl [dostęp 2022-10-20] (pol.).
↑ Obwieszczenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie ogłoszenia decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o udzieleniu i o cofnięciu zezwolenia na podjęcie działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (M.P. z 2009 r. nr 21, poz. 270)
↑ Zawieszenie wydawania dwumiesięcznika ARCH | Oddział Warszawski SARP [online] [dostęp 2022-10-20] (pol.).
↑ Prezesi SARP. Stowarzyszenie Architektów Polskich. [dostęp 2017-06-16].
↑ Michał Wojtczuk. SARP: samowola architektów polskich. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 2 czerwca 2017.
↑ Mateusz Kowalik: Imprezowy pawilon wyrasta na Foksal. O zgodę konserwatora nikt nie pytał. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. 23 września 2019. [dostęp 2019-09-23].
↑ Stowarzyszenie Architektów Polskich - Siedziba SARP [online], sarp.pl [dostęp 2024-04-25] .
↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2022-08-04] .

Linki zewnętrzne

Strona oficjalna SARP

[1] Adam Kotarbiński, O ideowości i ideologii w architekturze i urbanistyce, Arkady, 1985, s. 18.

[sarp-2] Stowarzyszenie Architektów Polskich - Historia SARP. Stowarzyszenie Architektów Polskich, 2014-03-01. [dostęp 2018-05-10].

[3] Paragraf aryjski w S.A.R.P., „Mały Dziennik”, Niepokalanów, 5 lipca 1938, Cytat: W dniach 28 i 29 czerwca odbył się w Warszawie ogólnopolski zjazd Stow. Architektów R.P. Na zjeździe przeprowadzono prawie jednogłośnie zasadę, że członkami stowarzyszenia nie mogą być żydzi i osoby pochodzenia żydowskiego .

[Korngold-4] Grzegorz Rytel: Lucjan Korngold. Warszawa-São Paulo 1897–1963. Warszawa: Wydawnictwo Salix Alba, 2014, s. 85. ISBN 978-83-930937-4-8.

[5] Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 74. ISBN 978-83-280-3725-0.

[6] Sztandar Pracy I klasy dla SARP. „Dziennik Polski”. Nr 108, s. 1-2, 14-15 maja 1977.

[7] Konkurs Polski Cement w Architekturze - Architektura Betonowa [online], architekturabetonowa.pl [dostęp 2022-10-20] (pol.).

[8] Obwieszczenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie ogłoszenia decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o udzieleniu i o cofnięciu zezwolenia na podjęcie działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (M.P. z 2009 r. nr 21, poz. 270)

[9] Zawieszenie wydawania dwumiesięcznika ARCH | Oddział Warszawski SARP [online] [dostęp 2022-10-20] (pol.).

[10] Prezesi SARP. Stowarzyszenie Architektów Polskich. [dostęp 2017-06-16].

[11] Michał Wojtczuk. SARP: samowola architektów polskich. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 2 czerwca 2017.

[12] Mateusz Kowalik: Imprezowy pawilon wyrasta na Foksal. O zgodę konserwatora nikt nie pytał. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. 23 września 2019. [dostęp 2019-09-23].

[13] Stowarzyszenie Architektów Polskich - Siedziba SARP [online], sarp.pl [dostęp 2024-04-25] .

[14] Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2022-08-04] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]