Staghound

T17 Armored Car
Staghound

T17E1 Staghound Muzeum Jad la-Szirjon (Izrael)
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Ford Motor Company, Chevrolet Motor Division
Typ pojazdu	ciężki samochód pancerny
Trakcja	kołowa
Załoga	5
Historia
Prototypy	1942
Produkcja	1942–1944
Egzemplarze	ok. 3100
Dane techniczne
Silnik	2 silniki gaźnikowe, 6-cylindrowe Hercules JXD lub GMC 270 o mocy 110 KM lub 97 KM (każdy)
Transmisja	automatyczna skrzynia biegów Hydramatic
Pancerz	o grubości: 10 - 32 mm
Długość	5,48 m
Szerokość	2,79 m
Wysokość	2,36 m
Prześwit	0,35 m
Masa	13 200 – 13 900 kg (bojowa w zależności od wyposażenia)
Osiągi
Prędkość	90 km/h (droga)
Zasięg pojazdu	800 km (droga)
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 armata M6 kal. 37 mm (Staghound Mk I) 1 haubica kal. 76,2 mm (Staghaund Mk II) 1 armata czołgowa QF Ordnance kal. 75 mm (Staghound Mk III) 2 – 3 karabiny maszynowe Browning M1919A1 kal. 7,62 mm 2 sprzężone karabiny maszynowe M2 kal. 12,7 mm (Staghaund AA)
Użytkownicy
Wielka Brytania, Arabia Saudyjska, Australia, Belgia, Brazylia, Dania, Honduras, Holandia, Indie, Izrael, Kanada, Kuba, Liban, Nikaragua, Nowa Zelandia, Południowa Afryka, Rodezja, Włochy, Grecja, Republika Wietnamu, Tajlandia, Syria, Sudan, Szwajcaria, Polska
Multimedia w Wikimedia Commons

Staghound (T17E1) – ciężki samochód pancerny produkcji amerykańskiej z okresu II wojny światowej, użytkowany przez wojska państw Wspólnoty Brytyjskiej i niektórych aliantów zachodnich, w tym Polskie Siły Zbrojne.

W lipcu 1941 roku Departament Uzbrojenia USA złożył zamówienie w fabrykach amerykańskich na opracowanie średnich i ciężkich samochodów pancernych. Zbiegło się to z potrzebami brytyjskiej misji zakupów w USA, poszukującej odpowiednich pojazdów do walk na pustyni^[1]. W odpowiedzi na zamówienie na projekt średniego samochodu pancernego (medium armored car), wytwórnia Ford Motor Company opracowała projekt samochodu o napędzie 6 x 6, który otrzymał oznaczenie wojskowe T17, a wytwórnia Chevrolet – projekt samochodu o napędzie 4 x 4, który otrzymał oznaczenie wojskowe T17E1. Oba samochody miały podobną masę i taką samą wieżę z uzbrojeniem, opracowaną przez Rock Island Arsenal^[1]. Zamówione zostały wprawdzie jako średnie samochody, w odróżnieniu od trzeciego, cięższego samochodu T18, lecz faktycznie wszystkie stanowiły ciężkie samochody pancerne.

W marcu 1942 roku zbudowano pierwsze prototypy tych samochodów, a następnie prowadzono ich próby. Armia amerykańska zamówiła początkowo 3760 samochodów T17 i 2000 T17E1, lecz w grudniu 1942 roku zrezygnowała z zakupu średnich i ciężkich samochodów pancernych na rzecz lekkich M8 Greyhound^[2]. Po próbach porównawczych samochodów T17 i T17E1, armia brytyjska zrezygnowała z samochodu T17 jako gorszego (przewidywana była dla niego brytyjska nazwa Deerhound). Ford wyprodukował w tym czasie na amerykańskie zlecenie do maja 1943 roku 250 samochodów T17. Wobec braku zainteresowania armii brytyjskiej, zostały one przekazane amerykańskiej żandarmerii wojskowej, pozbawione głównego uzbrojenia w postaci armaty 37 mm. Przewidziano dla nich amerykańskie oznaczenie wojskowe M5 Medium Armored Car, lecz nie zostały ostatecznie standaryzowane^[2].

Samochód Chevrolet T17E1 okazał się lepszy mechanicznie od Forda, a przy tym projektowany był już z uwzględnieniem wymagań brytyjskich, i jeszcze w grudniu 1941 roku brytyjska komisja do spraw zakupów zamówiła wstępnie 300 sztuk, a następnie złożyła dalsze zamówienia na jego produkcję w ramach programu lend-lease^[2]. W armii brytyjskiej otrzymał on oznaczenie Staghound (pol. ”Ogar”). Zainteresowało się nim również wojsko amerykańskie, gdzie miał nosić nazwę Armored Car M6 lecz nigdy nie wszedł na uzbrojenie.

Ostatecznie w 1942 roku rozpoczęto produkcję niewielkiej serii samochodów T17 Deerhound oraz samochodów T17E1 Staghound dla armii Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Produkcję zakończono w 1944 roku. Do tego czasu wyprodukowano około 3100 tych samochodów.

Wersje samochodu pancernego T17:

• T17 Deerhound – wersja o napędzie w układzie 6 x 6
• Staghound Mk I (T17E1) – wersja o napędzie 4 x 4, podstawowa, uzbrojona armatę M6 kal. 37 mm i sprzeżony z nią karabin maszynowy Browning M1919A1
• Staghound Mk II – wersja wozu wsparcia, uzbrojona w armatę M5 kal. 76,2 mm
• Staghound Mk III – wersja wyposażona w wieżę z czołgu Crusader z armatą QF 6 pdr Mk IV kal. 57 mm
• Staghound AA – wersja przeciwlotnicza, uzbrojona w 2 sprzężone karabiny maszynowe M2 kal. 12,7 mm umieszczone w odkrytej wieżyczce typu Frazer Nash
• Staghound Rear Link – wóz łączności, wyposażony w dodatkowe radiostacje
• Staghound Command – wóz dowodzenia ze zdjętą wieżą, służący jako transporter wyższych dowódców związków taktycznych
• T17E2 – prototypowy samochód wyposażony w wieżę z samochodu M8 Greyhound wyposażoną w haubicę M2/M3 kal. 75 mm

Samochód pancerny T17 Staghound (częściej znany pod oznaczeniem brytyjskim Staghound), trafił do jednostek brytyjskich na początku 1943 roku. Początkowo był używany w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie. Znalazła się również na wyposażeniu jednostek innych armii państw należących do Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Później był wykorzystywany w Europie.

Używany w pułkach rozpoznawczych II Korpusu Polskiego w czasie walk we Włoszech w Pułku Ułanów Karpackich, 12 Pułku Ułanów Podolskich, 15 Pułku Ułanów Poznańskich, które po przezbrojeniu w czołgi zdały samochody pancerne 7 Pułkowi Ułanów Lubelskich i 25 Pułkowi Ułanów Wielkopolskich^[3].

Po zakończeniu II wojny światowej w ramach demobilizacji znaczną liczbę samochodów Staghound sprzedano do krajów afrykańskich, na Bliski Wschód i do Ameryki Łacińskiej, gdzie używano ich w konfliktach lokalnych. Niektóre z nich były używane jeszcze w latach osiemdziesiątych XX wieku (np. Liban do 1983)

• Janusz Magnuski: Samochód pancerny Staghound. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1993, seria: Typy Broni i Uzbrojenia (zeszyt nr 154). ISBN 83-11-08273-1.
• Steven J. Zaloga, Staghound Armored Car 1942-62, seria Osprey New Vanguard nr 159, Osprey, 2009, ISBN 1-84603-392-6 (ang.)