Nowa Wieś Królewska (Opole)
50°38′57″N 17°56′57″E/50,649167 17,949167| Dzielnica Opola | |
 Kościół pw. MB Nieustającej Pomocy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Opola |
4 października 1954[1] |
| Powierzchnia |
7,72 km² |
| Populacja (2019) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
688,98 os./km² |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
45-554, 45-587, 45-073 |
| Tablice rejestracyjne |
OP |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie Opola  | |
| 50°38′57″N 17°56′57″E/50,649167 17,949167
| |
| Strona internetowa | |
Nowa Wieś Królewska (niem. Bolko[2], wcześniej Königlich Neudorf[3]) – jedna z początkowo planowych pięciu, a ostatecznie czterech dzielnic Opola. Stała się nią na mocy uchwały Rady Miasta z dnia 26 lutego 2009 roku. Przez dzielnicę biegną drogi wojewódzkie 423 i 435. Do Nowej Wsi Królewskiej możliwy jest dojazd autobusami miejskimi linii nr 3, 7, 8, 11, 12, 14, 16 i N2.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Nova villa[4][5].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Nowa wieś Królewska oraz nazwą niemiecką Königlich Neudorf[6]. Topograficzny podręcznik Górnego Śląska z 1865 roku notuje „Der polnische Name ist Nowa Wieś Krolewska, die polnische Sprache die herrschende.”, czyli „Polską nazwą jest Nowa Wieś Królewska, panuje tu polska mowa.”[7].
W 1930 r. w miejsce nazwy Königlich Neudorf wprowadzono niemiecką nazwę Bolko – według jednej z teorii powodem była chęć usunięcia nawiązania do monarchii (Königlich)[8].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Zanim Nowa Wieś Królewska w wyniku procesów urbanizacyjnych stała się dzielnicą Opola była osobną wsią. Najstarsze znane wzmianki o miejscowości, wchodzącej wówczas w skład parafii św. Krzyża w Opolu, pochodzą z 1295 r[9]. W średniowieczu miejscowość występowała pod nazwą Nova Villa i została darowana przez księcia Bolka I opolskiego franciszkanom.
W 1901 r. w miejscowości erygowano parafię, a w latach 1902–1904 wybudowano neogotycki kościół, który w 1905 r. został konsekrowany przez kardynała Georga Koppa[9].
7 maja 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Nowa Wieś Królewska[2]. W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Nowa Wieś Królewska. Od 1955 r. jest dzielnicą Opola[8]. W Nowej Wsi Królewskiej zbudowane zostały osiedla: Bolko i Książęce. Budowa osiedla Arcadia Park została wstrzymana w 2009 roku[10], natomiast w jego miejscu w 2021 ukończono budowę Osiedla Piastowskiego. We wrześniu 2021 ukończono także projekt rewitalizacji Kamionki Piast, znajdującej się w bezpośredni sąsiedztwie Osiedla Piastowskiego. Rewitalizacja obejmowała m.in. stworzenie stacji dla płetwonurków, boiska do gry w piłkę nożną, osobnego parku dla właścicieli czworonogów oraz oświetlenia i parkingu[11].
Przez kilkadziesiąt lat funkcjonowało tutaj kino „Bolko” przy dzisiejszej ul. Jagiellonów.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Do głosowania podczas plebiscytu uprawnionych było 3271 osób, z czego 2899, ok. 88,6%, stanowili mieszkańcy (w tym 2785, ok. 85,1% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 3225 głosów (ok. 98,6% uprawnionych), w tym 3215 (ok. 99,7%) ważnych; za Niemcami głosowało 2474 osoby, a za Polską głosowało 741 osób[3].
W 1933 r. w miejscowości mieszkało 7944 osób, a w 1939 r. – 8351[12].
Część ludności dzielnicy zajmowała się rolnictwem, pracowała w cementowniach, na kolei.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[13]:
- zespół kościoła parafialnego, neogotycki, pl. Kościelny 2 a
- kościół pw. MB Nieustającej Pomocy, zbudowany w latach 1902–1904 pod kierownictwem Ludwiga Schneidera[14]
- cmentarz kościelny z 1919 r., z kilkusetletnią aleją lipową
- plebania, z l. 1903-04
- budynek gospodarczy, z l. 1903-04
- ogród plebański, z ćw. XX r.
- ogrodzenie, murowano-metalowe, z 1927 r.
- cmentarz komunalny, ul. Zielona, z l. 1901-1902
- kaplica
- ogrodzenie
- szkoła parafialna, pl. Kościelny, z 1899 r., dzisiaj mieści się tutaj Hospicjum „Betania”
inne zabytki:
- cmentarz żydowski, przy ul. Granicznej
- cmentarz choleryczny – przy zbiegu ul. św. Jacka i Granicznej[15].
Ludzie związani z Nową Wsią Królewską
[edytuj | edytuj kod]- Józef Szmechta ur. w Nowej Wsi Królewskiej – komendant śląskiego okręgu AK[16]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ UCHWAŁA NR VII/33/54 (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 27 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 68)
- ↑ a b Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ a b Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2018-04-03]. (niem.).
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 502.
- ↑ Felix Triest 1830 ↓, s. 65.
- ↑ a b Opole. Nowa Wieś Królewska. [dostęp 2012-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-04)].
- ↑ a b Alfabetycznie. Digita, 2011. [dostęp 2012-04-03]. (pol.).
- ↑ Artur Janowski, Arcadia Park w Opolu zamienia się w osiedle widmo [wideo], „nto.pl” [dostęp 2017-04-19] (pol.).
- ↑ Kamionka Piast po rewitalizacji | Miasto Opole [online], www.opole.pl [dostęp 2023-01-14] (pol.).
- ↑ Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Oppeln. 2006. [dostęp 2012-04-03]. (niem.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 93.
- ↑ Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, pl. Kościelny, Opole – polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2019-02-04].
- ↑ mapa. maps.google.pl. [dostęp 2013-02-06].
- ↑ Ryszard Hajduk: Nieznana karta tajnego frontu. Warszawa: MON, 1985. ISBN 83-11-07208-6. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschlesien. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
- https://web.archive.org/web/20160424102556/http://pogranicze.uni.opole.pl/biblioteka/docs/tom3/ociepa_t3n2.pdf
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]| Dzielnice | |
|---|---|
| Osiedla |
|
| Inne |
