Metro w Helsinkach

Metro helsińskie

metro
Logo metra w Helsinkach
Państwo	Finlandia
Lokalizacja	Helsinki
Operator	Helsingin kaupungin liikennelaitos
Liczba linii	2
Lata funkcjonowania	od 1982
Roczna liczba pasażerów	63,5 mln (2013)
Infrastruktura
Schemat metra w Helsinkach (2017)
Długość sieci	43 km
Rozstaw szyn	1522 mm[1]
Napięcie zasilania	750 V
Liczba stacji	30
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Metro helsińskie (fiń. Helsingin metro, szw. Helsingfors metro) – system kolei podziemnej w Helsinkach – stolicy Finlandii. Jest to jedyne metro w Finlandii, a także najbardziej na północ wysunięty system kolei podziemnej na świecie^[2]. System składa się z jednej rozwidlonej linii o długości 21 km z 25 stacjami (16 podziemnymi i 9 naziemnymi). Pociągi kursują od stacji Matinkylä (Mattby) do Mellunmäki (Mellungsbacka) lub od Tapiola (Hagalund) do Vuosaari (Nordsjö), a tory rozwidlają się w Itäkeskus (Östra Centrum). Nazwy stacji podawane są w języku fińskim i szwedzkim.

Metro zostało otwarte w 1982 roku. Zarządza nim Helsingin kaupungin liikennelaitos (HKL – Helsińskie przedsiębiorstwo transportu miejskiego).

Pierwsze plany budowy nowego systemu transportu szynowego w Helsinkach pojawiły się we wrześniu 1955 roku. Powołano wówczas Komitet Transportu Podmiejskiego (fiń. esikaupunkiliikennekomitea) pod kierownictwem Reino Castréna. Po czterech latach prac komitet zaprezentował wyniki radzie miejskiej. W 1963 zaprezentował projekt szybkiego tramwaju z odcinkami podziemnymi na głębokości do 14 metrów (obecnie tunele metra znajdują się na 30 metrach poniżej gruntu) oraz stosunkowo gęstym rozmieszczeniu przystanków. System miał powstać w pięciu fazach – pierwsza miała zostać zakończona w 1969 roku, natomiast ostatnia w 2000. Sieć miała mieć wtedy łączną długość 86,5 km i 108 przystanków. Projekt jednak został odrzucony.^{[potrzebny przypis]}

W 1964 miasto powołało ekspertów z Hamburga, Sztokholmu i Kopenhagi w celu oceny sytuacji i projektu. Ich werdykt głosił, że metro jest potrzebne, a pierwszy odcinek powinien zostać otwarty w 1970 roku. W 1967 roku Castrén wyjechał na pół roku do Kalkuty, gdzie został zaproszony jako ekspert w dziedzinie transportu publicznego. Pod jego nieobecność Komitetem miał kierować Unto Valtonen, jednak nim Castrén wrócił, Valtonen uzyskał stanowisko na stałe i ogłosił, że plany jego poprzednika są przestarzałe. Zaproponował też zwykłe metro jeżdżące w tunelach wykutych w podłożu skalnym. Po dwóch latach przedstawił swój projekt radzie miasta, gdzie został on zaakceptowany. Pierwszy odcinek miał powstać do 1977 roku.^{[potrzebny przypis]}

Konstrukcję testowego odcinka z zajezdni w Roihupelto do Herttoniemi (2,8 km długości) rozpoczęto w 1969 i zakończono w 1970. Pierwsze dwa testowe składy, M1 i M2, przybyły z fabryki Valmet w Tampere 10 listopada 1971 roku. Następnego roku dostarczono kolejne cztery składy (M3 – M6). 27 stycznia 1973 roku M1 spłonął w zajezdni^[3].

Kucie tuneli rozpoczęto w czerwcu 1971 i zakończono w większości w 1976. Wyjątkiem był rejon Kluuvi, gdzie natrafiono na pokład gliny. Aby poradzić sobie z tym problemem, zastosowano nietypowy sposób: w glinę wbito rury z Freonem 22, który zamroził glinę. Po jej usunięciu położono stalowe tubingi, by zapewnić trwałość konstrukcji. Konstrukcję stacji rozpoczęto w 1974. Stacja w Kulosaari została ukończona jako pierwsza w 1976.

W 1977 sprowadzono prototypy pociągów M100 (M1 do tego czasu stały się przestarzałe), które wyposażono w falowniki zasilające silniki asynchroniczne, co w owym czasie było nowością. M100 były pierwszymi pojazdami wyposażonymi w tę technologię na świecie^{[potrzebny przypis]}.

Testy publiczne rozpoczęto 1 czerwca 1982 roku – pociągi woziły pasażerów na odcinku Itäkeskus – Hakaniemi w porannym i popołudniowym szczycie. Oficjalne otwarcie, z udziałem prezydenta Mauno Koivisto nastąpiło 2 sierpnia. W roku następnym oddano odcinek Rautatientori – Kamppi. W 1989 przedłużono linię do Mellunmäki, a w 1998 oddano odgałęzienie do Vuosaari.

Od roku 2000 planowano rozbudowę sieci metra w kierunku zachodnim, do Espoo. Projekt ten nazwano Länsimetro (metro zachodnie). Pierwsze prace w rejonie stacji Ruoholahti rozpoczęły się w listopadzie 2009^[4]. W maju 2010 rozpoczęto budowę w Lauttasaari i w Espoo^[4].

18 listopada 2017 roku otwarto pierwszy odcinek od stacji Matinkylä do Ruoholahti^[5].

Zakończenie prac nad drugą fazą projektu, przedłużającą sieć do Kivenlahti, było wielokrotnie przekładane. Ostatecznie pierwszy pociąg ze stacji Kivenlahti wyjechał 3 grudnia 2022^[6].

Choć sieć metra w Helsinkach można opisać jako jedną linię z dwoma odgałęzieniami we wschodniej części, kursują po niej pociągi dwóch linii^[7]:

• M1: od stacji Kivenlahti do Vuosaari
• M2: od stacji Tapiola do stacji Mellunmäki

Na odcinku Tapiola – Itäkeskus trasy obu linii pokrywają się.

Kivenlahti – Itäkeskus:

• Kivenlahti (Stensvik)
• Espoonlahti (Esboviken)
• Soukka (Sökö)
• Kaitaa (Kaitans)
• Finnoo (Finno)
• Matinkylä (Mattby)
• Niittykumpu (Ängskulla)
• Urheilupuisto (Idrottsparken)
• Tapiola (Hagalund)
• Aalto-yliopisto (Aalto-univerisitetet)
• Keilaniemi (Kägeludden)
• Koivusaari (Björkholmen)
• Lauttasaari (Drumsö)
• Ruoholahti (Gräsviken)
• Kamppi (Kampen)
• Rautatientori (Järnvägstorget)
• Kaisaniemi (Kajsaniemi)
• Hakaniemi (Hagnäs)
• Sörnäinen (Sörnäs)
• Kalasatama (Fiskhamnen)
• Kulosaari (Brändö)
• Herttoniemi (Hertonäs)
• Siilitie (Igelkottsvägen)
• Itäkeskus (Östra centrum)

Itäkeskus – Mellunmäki: (odgałęzienie północne)

• Itäkeskus (Östra centrum)
• Myllypuro (Kvarnbäcken)
• Kontula (Gårdsbacka)
• Mellunmäki (Mellungsbacka)

Itäkeskus – Vuosaari: (odgałęzienie południowe)

• Itäkeskus (Östra centrum)
• Puotila (Botby gård)
• Rastila (Rastböle)
• Vuosaari (Nordsjö)

Obecnie wykorzystywane są dwa typy pociągów.

Wagony serii M100 wyprodukowane zostały przez fińskie firmy Strömberg oraz Valmet. Pierwsze sztuki wyprodukowano w 1977 roku, ostatnie w 1984. Obecnie w Helsinkach są 42 pary tych wagonów. Każda z nich mieści 287 pasażerów, w tym 130 na miejscach siedzących. Para ma 44,2 m długości, 3,2 m szerokości oraz 3,7 m wysokości. Zasilane są ośmioma silnikami Strömberg HXUR/E 50562 o łącznej mocy 1000 kW. z wyjątkiem pierwszych sześciu testowych sztuk, wszystkie przeszły gruntowną renowację w latach 2004–2009 i planowane jest korzystanie z nich przez kolejne 20 lat^[8]

Wagony serii M200 wyprodukowała w Niemczech firma Bombardier Transportation w latach 2000–2001. Używane są od roku 2002. Są o 10 cm dłuższe i mają o 7 miejsc siedzących na parę mniej, w porównaniu do M100. Wykorzystywane w nich są silniki Alstom Traxis firmy Alstom o mocy 920 kW. Helsinki posiadają 12 par tych wagonów^[8].

W związku z budową metra zachodniego zostaną prawdopodobnie zamówione wagony serii M300.

• Kolej aglomeracyjna w Helsinkach

• UrbanRail – Helsinki