Maria Utrata

Maria Utrata

Data i miejsce urodzenia	6 sierpnia 1902 Kotlin
Data i miejsce śmierci	9 listopada 1987 Poznań
Zawód, zajęcie	hafciarka
Partia	Komunistyczna Partia Polski (1932-1938) Polska Partia Socjalistyczna (1934–1939) Polska Partia Robotnicza/Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (1941–1987)
Małżeństwo	Kazimierz Utrata
Dzieci	Gabriela
Odznaczenia

Maria Utrata z domu Pacholak, pseudonim Ula (ur. 6 sierpnia 1902 w Kotlinie k. Jarocina, zm. 9 listopada 1987 w Poznaniu) – polska działaczka komunistyczna. Żona Kazimierza.

Urodziła się w rodzinie małorolnego chłopa Ignacego Pacholaka i Jadwigi Stysiak^[1][2]. Młodość spędziła w Sławoszewie^[3]. Od dzieciństwa wykazywała talent do hafciarstwa. W 1921 roku przeniosła się do Poznania by wykształcić się w zawodzie hafciarki. Na nauki trafiła do Wytwórni Paramentów Kościelnych i Haftów Artystycznych na Alejach Marcinkowskiego. Początkowo związana z klasowymi związkami zawodowymi i Polską Partią Socjalistyczną. Od 1932 roku członkini Polskiego Związku Myśli Wolnej.

W 15. rocznicę Rewolucji Październikowej najpierw uszyła, a później wspólnie z mężem rozwiesiła nad suchym korytem Warty w pobliżu Mostu Chrobrego czerwoną płachtę z napisami "Niech żyje KPP" i "Śmierć burżujom"^[4]. Po tym wydarzeniu została przyjęta do Komunistycznej Partii Polski i dostała funkcję łączniczki. Mieszkanie Utratów przy ulicy Siennej 7 (dawne osiedle robotnicze na Chwaliszewie) było miejscem narad poznańskich komunistów. W październiku 1936 została skazana na 6 miesięcy pozbawienia wolności za "odgrażanie się Sądowi" podczas rozprawy przeciwko jej mężowi^[5][6][7].

W okresie okupacji niemieckiej Kazimierza Utratę aresztowało Gestapo, a później wysłano do obozu w Dachau. Maria początkowo pracowała w warsztacie hafciarskim, a później w Posener Gumiwerke na Starołęce (dzisiejszej fabryce Stomil). Od 1941 działała w konspiracji komunistycznej. Była członkinią Polskiej Partii Robotniczej. W 1944 została aresztowana wspólnie ze Stanisławą Piękniewską (żoną Zygmunta Piękniewskiego) i przewieziona do Domu Żołnierza (poznańskiej siedziby Gestapo), gdzie była torturowana. Później uwięziono ją w obozach Ravensbruck i Genshagen. Po wyzwoleniu powróciła do Poznania.

Po wojnie działała na poziomie lokalnym w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

Została pochowana w rodzinnym grobie na Cmentarzu Junikowskim^[8].

W 1928 roku poślubiła Kazimierza Utratę, z którym miała córkę Gabrielę (ur. 1930)^[9]. Jej zięciem był Leopold Sokołowski, oficer LWP, działacz żydowski^[10][11].

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[12] – 1955