Ludobójstwo w Bangladeszu
 Szczątki ofiar ludobójstwa i ich przedmioty osobiste w Muzeum Wojny Wyzwoleńczej w Dhace | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data |
25 marca 1971 – 16 grudnia 1971 |
| Liczba zabitych |
300 000–3 000 000 |
| Sprawca |
Siły Zbrojne Pakistanu, Rakazarzy |
Ludobójstwo w Bangladeszu (beng. বাঙাল ি গণহত্যা, Bāṅāli Gôṇôhôtyā, w Bangladeszu częściej nazywane ludobójstwem 71-go, bn. একাত্তরের গণহত্যা, Ekāttorer Gôṇôhôtyā) – zbrodnia ludobójstwa popełniona na Bengalczykach, zwłaszcza bengalskich hindusach, zamieszkujących Pakistan Wschodni (obecnie Bangladesz) podczas wojny o niepodległość Bangladeszu, popełniona przez pakistańskie siły zbrojne i Razakarów[1].
Ludobójstwo zaczęło się 25 marca 1971 roku, gdy Pakistan Zachodni (obecnie Pakistan) rozpoczął operację Searchlight, mającą na celu militarne podporządkowanie sobie ludności bengalskiej w Pakistanie Wschodnim; Bengalczycy stanowili tam większość ludności i wzywali do ogłoszenia niepodległości od państwa pakistańskiego. Chcąc zdławić bengalski ruch niepodległościowy, prezydent Pakistanu Yahya Khan zatwierdził użycie wojsk na wielką skalę, w wyniku czego w przeciągu dziewięciomiesięcznego konfliktu żołnierze pakistańscy i lokalne propakistańskie bojówki zamordowały od 300 000 do 3 000 000 Bengalczyków i zgwałciły od 200 000 do 400 000 bengalskich kobiet w ramach systematycznej kampanii masowych morderstw i ludobójczej przemocy seksualnej[2]. Prowadząc późniejsze dochodzenie w sprawie ludobójstwa, Międzynarodowa Komisja Prawników z siedzibą w Genewie stwierdziła, że kampania Pakistanu obejmowała próbę eksterminacji lub przymusowego usunięcia znacznej części ludności hinduskiej w kraju[3].
Rząd Pakistanu Zachodniego, wprowadzając dyskryminujące ustawodawstwo w Pakistanie Wschodnim[4], oświadczył, że za buntem Mukti Bahini (bengalskich bojowników ruchu oporu) stoją hindusi i że rozwiązanie lokalnego „problemu hinduskiego” zakończy konflikt – rząd Khana i pakistańskie elity rządzące uznały zatem represje za politykę strategiczną[5]. Kampanii towarzyszyła ludobójcza retoryka: pakistańscy mężczyźni wierzyli, że ofiara z hindusów jest konieczna, aby naprawić złe położenie ich narodu[6]. Na terenach wiejskich armia pakistańska przemierzała wioski i rozpytywała o miejsca, w których mieszkają hindusi, aby spalić ich we własnych domach[7]. Hindusów identyfikowano także poprzez sprawdzanie braku obrzezania lub żądanie odmówienia muzułmańskich modlitw[8]. Ludobójstwo spowodowało również masową ucieczkę około 8 milionów uchodźców z Pakistanu Wschodniego do Indii, z których 80–90% stanowili hindusi[9].
Imamowie pakistańscy uznali bengalskie kobiety za „łup wojenny”[10][11] i wydali fatwę legitymizującą przemoc seksualną wobec nich[11][12]. Kobiety będące celem Pakistańczyków często umierały w niewoli lub popełniały samobójstwo, podczas gdy inne próbowały ucieczki do Indii[13].
Działania Pakistanu podczas wojny o niepodległość Bangladeszu posłużyły jako katalizator indyjskiej interwencji wojskowej wspierającej Mukti Bahini, co doprowadziło do wojny indyjsko-pakistańskiej w 1971 roku. Konflikt i ludobójstwo formalnie zakończyły się 16 grudnia 1971 roku, kiedy połączone siły Bangladeszu i Indii otrzymały od strony pakistańskiej prośbę o rozejm. W sumie w wyniku konfliktu około 10 milionów uchodźców z Bengalu Wschodniego uciekło na terytorium Indii, a spośród 70 mln całkowitej populacji Pakistanu Wschodniego aż do 30 mln ludzi zostało wewnętrznie przesiedlonych. Podczas konfliktu doszło również do przemocy na tle etnicznym pomiędzy większością hinduską a mniejszością biharską; od 1000 do 150000 Biharczyków zginęło w odwetowych atakach bengalskich bojówek i tłumu, ponieważ współpraca Biharczyków z Pakistańczykami doprowadziła do wzrostu niechęci do tej społeczności. Od czasu porażki Pakistanu i uzyskania przez Bangladesz niepodległości termin „Osieroceni Pakistańczycy w Bangladeszu” jest powszechnie używany w odniesieniu do społeczności Biharczyków, którym odmawiano prawa do posiadania obywatelstwa Bangladeszu aż do 2008 roku[14][15].
Zarzuty o popełnienie ludobójstwa w Bangladeszu przez Pakistan zostały w tamtym czasie odrzucone przez większość państw członkowskich ONZ i do dziś rzadko pojawiają się w podręcznikach i opracowaniach na temat zbrodni ludobójstwa[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bass 2013 ↓, s. 198.
- ↑ Bangladesh. United States Holocaust Memorial Museum. [dostęp 2024-03-18]. (ang.).
- ↑ Niall MacDermot. International Commission of Jurists. „The Review”. 8, s. 34, czerwiec 1972. (ang.).
- ↑ Kimtee Kundu: The Past has yet to Leave the Present: Genocide in Bangladesh. Harvard International Review, 1.02.2023. [dostęp 2024-03-18]. (ang.).
- ↑ D'Costa 2011 ↓, s. 101.
- ↑ Saikia 2011 ↓, s. 52.
- ↑ Bass 2013 ↓, s. 119.
- ↑ Bass 2013 ↓, s. 120.
- ↑ Bass 2013 ↓, s. 302.
- ↑ Siddiqi 1998 ↓, s. 208.
- ↑ a b D'Costa 2011 ↓, s. 108
- ↑ Siddiqi 1998 ↓, s. 208–209.
- ↑ Islam 2019 ↓, s. 175.
- ↑ Bangladesh: High Court Grants Citizenship to Stateless Bihari Refugees. Library of Congress, 2-06-2008. [dostęp 2024-03-18]. (ang.).
- ↑ Biharis in Bangladesh. Minority Rights Group. [dostęp 2024-03-18]. (ang.).
- ↑ Moses 2021 ↓, s. 8, 395.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Gary J. Bass: The The Blood Telegram: Nixon, Kissinger, and a Forgotten Genocide. Knopf Doubleday Publishing Group, 2013. ISBN 978-0385350471. (ang.).
- Bina D'Costa: Nationbuilding, Gender and War Crimes in South Asia. Routledge, 2011. ISBN 978-0-415-56566-0. (ang.).
- M. Rafiqul Islam: National Trials of International Crimes in Bangladesh: Transitional Justice as Reflected in Judgments. BRILL, 2019. ISBN 978-90-04-38938-0. (ang.).
- A. Dirk Moses: The Problems of Genocide: Permanent Security and the Language of Transgression. Cambridge University Press, 2021. ISBN 978-1-009-02832-5. (ang.).
- Yasmin Saikia: Women, War, and the Making of Bangladesh : Remembering 1971. Durham, North Carolina: Duke University Press Books, 2011. ISBN 978-0822350385. (ang.).
- Dina M. Siddiqi: Taslima Nasreen and Others: The Contest over Gender in Bangladesh. Lynne Rienner, 1998. ISBN 978-1-55587-578-7. (ang.).