Ladislav Helge

Ladislav Helge

Ladislav Helge (2009)
Data i miejsce urodzenia	21 sierpnia 1927 Praga
Data i miejsce śmierci	31 stycznia 2016 Praga
Zawód	filmowiec (reżyser i scenarzysta)
Lata aktywności	1957–1992

Ladislav Helge (ur. 21 sierpnia 1927 w Pradze, zm. 31 stycznia 2016 tamże) – czeski reżyser i scenarzysta.

Urodzony w 1927 w Pradze w rodzinie rzemieślniczej. Po ukończeniu szkoły średniej, gdzie jego nauczycielem języka ojczystego był czeski pisarz František Křelina, bezskutecznie próbował dostać się na Wydział Filmowy i Telewizyjny Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze. 1945-49 – pracownik praskiego archiwum filmowego; 1949-57 – asystent reżysera. W 1957 roku debiutował jako reżyser filmem, który burzył socrealistyczny hurrapatriotyzm dominujący w dotychczasowym kinie rodzimym^[1]. Jego kolejne filmy: Wielka samotność z 1959 i Pierwszy dzień mojego syna z 1964 (uznawany za obraz nurtu „Czechosłowackiej Nowej Fali”) oraz Wstyd z 1967, po stłumieniu Praskiej Wiosny zostały uznane za antypaństwowe. Tuż po tym został objęty zakazem pracy w swoim zawodzie i w latach 70. zmuszony był pracować jako urzędnik pocztowy w Koszycach. 1977-92 scenarzysta teatru Laterna magika. W połowie lat 90. był rektorem FAMU-u. Od 1965 roku był wiceprzewodniczącym Związku Czechosłowackich Artystów Filmowych i Telewizyjnych (FITES), a w l. 1969-70 (aż do jego likwidacji) pełnił funkcję jego przewodniczącego. Był nim ponownie od 1990 roku po upadku komunizmu, jednak do tworzenia filmów już nigdy nie powrócił. W swojej dziedzinie uważał się za samouka, za swojego mentora i mistrza mając Jiříego Krejčíka.

Zmarł po długiej chorobie w jednym z praskich szpitali^[2].

Był laureatem prestiżowej nagrody im. Vladislava Vančury za całokształt twórczości i moralny wkład w czeską kinematografię^[3].

• 1967 Wstyd
• 1964 Skrupuły
• 1963 Bez svatozáře
• 1962 Pierwszy dzień mego syna
• 1962 Biały obłok
• 1961 Jarní povětří
• 1959 Velká samota
• 1957 Osamotniony

Jak zauważa czeska publicystka Alena Prokopová, Helge urodził się dokładnie (co do dnia) 41 lat przed inwazją wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Siedem filmów, które stworzył w ciągu dziesięciu lat swojej twórczej działalności, bazowało na „proreformatorskim” przekonaniu ich twórcy, że służba systemowi oznacza jego krytykę. Paradoksalnie, błędność tego przeświadczenia stała się przyczyną zakończenia jego kariery filmowej i odsunięcia przez władze od tworzenia filmów^[4].

Jak pisały po jego śmierci Divadelní noviny „Ladislav Helge miał okazję nakręcić tylko siedem filmów, ale z każdym filmem osiągnął coś, czego niektórzy reżyserzy nie osiągną w ciągu kilkudziesięciu lat”^[5].

Sam Helge szczególnym sentymentem darzył swój ostatni film – Wstyd, uważany za jego najważniejsze dokonanie dramat psychologiczny o Praskiej Wiośnie^[3].

• Tadeusz Lubelski (red.): Encyklopedia kina. Kraków: Biały Kruk, 2010, s. 407. ISBN 978-83-7553-100-8. (pol.).
• Alena Prokopová: Ladislav Helge. [w:] www.filmovyprehled.cz [on-line]. 2017-08-21. [dostęp 2021-11-29]. (cz.).

• Ladislav Helge w bazie IMDb (ang.)
• Ladislav Helge w bazie Filmweb
• Ladislav Helge na stronie czeskiego Teatru Narodowego