Hermann von Helmholtz

Hermann von Helmholtz
Data i miejsce urodzenia	31 sierpnia 1821 ; Poczdam
Data i miejsce śmierci	8 września 1894 ; Charlottenburg
	doktor nauk medycznych
	Specjalność: fizjologia
Alma Mater	Friedrich-Wilhelms-Institut
Doktorat	1842 – fizjologia ; Friedrich-Wilhelms-Institut
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pomnik uczonego na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie

Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz (ur. 31 sierpnia 1821 w Poczdamie, zm. 8 września 1894 w Charlottenburgu^[1]) – niemiecki lekarz i naukowiec: fizyk, fizjolog oraz filozof. Sformułował zasadę zachowania energii. Zajmował się mechaniką, akustyką, termodynamiką, światłem, elektrycznością i magnetyzmem. Skonstruował pierwszy oftalmoskop oraz rezonator Helmholtza. Próbował wyjaśnić mechanizm produkcji energii w gwiazdach. Laureat Medalu Copleya.

Życiorys

Jego ojcem był Ferdynand Helmholtz, który wykładał w gimnazjum w Poczdamie. Młody Helmholtz uczył się w tym samym gimnazjum. W 1838 roku Helmholtz zaczął studia we Friedrich-Wilhelms-Institut (Pépinière), szkoły medycznej kształcącej chirurgów wojskowych. Kadeci z Pépinière odbywali zajęcia w szkole medycznej Uniwersytetu Berlińskiego. Helmholtz uczęszczał na wykłady Jana Müllera: anatomię ogólną, anatomię patologiczną, anatomię porównawczą, fizjologię^[2]. W maju 1839 roku Helmoltz napisał do rodziców, że wykłady Müllera z fizjologii są znakomite. Helmholtz sporządził znakomite notatki z tych wykładów^{[potrzebny przypis]}.

W sierpniu 1841 Helmholtz zachorował na tyfus i spędził pięć tygodni w szpitalu. Zaoszczędził wtedy wystarczającą ilość pieniędzy, żeby kupić własny mikroskop. Studiował połączenia nerwowe komórek nerwowych z aksonami, co było tematem jego pracy doktorskiej (pierwszym, który zauważył, że aksony są częścią komórki nerwowej był polsko-niemiecki uczony Robert Remak, inny student Müllera). Jesienią 1842 roku Helmholtz ukończył doktorat.

W październiku 1842 roku przeniósł się do szpitala Charité w Berlinie, gdzie mieszkał przez rok. W październiku 1843 ukończył praktykę medyczną i otrzymał posadę chirurga Królewskich Huzarów w Poczdamie, dzięki czemu miał czas na badania naukowe.

Pracował w Królewcu i Bonn. Był profesorem na Uniwersytecie w Heidelbergu i Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie^[3].

Z okazji 70. urodzin w 1891 został doktorem honorowym Uniwersytetu Odeskiego^[4]. W latach 1892–1894 był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk^[5].

Z jego nazwiskiem związana jest Helmholtz Association.

Dorobek

Hermann von Helmholtz starał się zastosować prawa fizyczne do procesów fizjologicznych. Badał procesy chemiczne związane z ruchem mięśni. Zauważył, że ruch ten powoduje zmiany chemiczne i zmiany temperatury. Zbudował wtedy aparaturę do badania ciepła wydzielanego w czasie zmian fizjologicznych. Zaproponował zasadę zachowania energii – energia zmienia formę, ale jest zachowana w różnych procesach transformacyjnych. Uważał, że nie istnieje specjalna energia w organizmach żywych i że wszystkie formy energii w organizmach ożywionych są podobne do procesów zmian energetycznych w materii nieorganicznej. Sprzeciwiał się w ten sposób witalistycznym poglądom swojego nauczyciela Jana Müllera (patrz organicyzm).

Pod koniec 1849 roku Helmholtz odkrył, że impulsy nerwowe wywoływane przez podrażnienie mięśni żaby przemieszczają się z prędkością pomiędzy 24,6 a 38,4 m/s. Wynik ten wskazywał na to, że impulsy nerwowe są związane z procesami chemicznymi lub elektrycznymi, innymi słowy są opisywane przez procesy fizyczne.

W 1854 roku wysunął hipotezę, że Słońce rozgrzewa się wskutek zapadania pod własnym ciężarem (por. mechanizm Kelvina-Helmholtza)^[6].

Wybrane prace

Über die Erhaltung der Kraft, 1847.
Liczenie i Mierzenie z Punktu Widzenia Teoryi Poznania. Warszawa 1901 (tłumaczenie Ludwik Silberstein).

Zobacz też

Przypisy

↑ Helmholtz Hermann Ludwig Ferdinand, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-08] .
↑ Laura Otis: Müller’s lab / Laura Otis. Oksford: Oxford Univ. Press, 2007. ISBN 978-0-19-530697-2.
↑ Hermann von Helmholtz and the foundations of nineteenth century science / ed. by David Cahan. Berkeley (Kalifornia): Univ. of California Press, 1994. ISBN 0-520-08334-2.
↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 155, s. 4, 6 czerwca 1891.
↑ Bolesław Erzepki, Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Poznań 1896, s. 2.
↑ Couper, H., Henbest, N.: Kosmos znany i nieznany. Wiedza i życie, 2001, s. 155.

Linki zewnętrzne

Hermann von Helmholtz – publikacje w bibliotece Polona
John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Hermann von Helmholtz w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-24].
LydiaL. Patton LydiaL., Hermann von Helmholtz, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 31 lipca 2014, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-16] (ang.).
Helmholtz, Hermann von (1821–94) (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].

[epwn-1] Helmholtz Hermann Ludwig Ferdinand, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-08] .

[2] Laura Otis: Müller’s lab / Laura Otis. Oksford: Oxford Univ. Press, 2007. ISBN 978-0-19-530697-2.

[3] Hermann von Helmholtz and the foundations of nineteenth century science / ed. by David Cahan. Berkeley (Kalifornia): Univ. of California Press, 1994. ISBN 0-520-08334-2.

[4] Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 155, s. 4, 6 czerwca 1891.

[5] Bolesław Erzepki, Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Poznań 1896, s. 2.

[6] Couper, H., Henbest, N.: Kosmos znany i nieznany. Wiedza i życie, 2001, s. 155.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]